Morgunblaðið - 28.07.1996, Síða 27

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 28. JÚLÍ 1996 B 27
AD slcammta losondum; bandariski metsöluhöfundurinn Jehn Grisham.
M JOELGENGNI rithöf-
SUv undarins Johns
Grishams hefur
verið með ólíkindum. Á
aðeins sex árum hefur þessi
fyrrum lögfræðingur orðið
einn víðlesnasti spennu-
söguhöfundur samtímans
og sendi nýlega frá sér sína
sjöundu bók, „The
Runaway Jury“ eða Kvið-
dóminn, sem þegar renndi
sér upp metsölulistana.
Hún er fínasta skemmti-
lesning, frásögnin er hröð
óg áhugaverð og í henni fá
stóru bandarísku tóbaks-
framleiðendumir á baukinn
svo um munar.
Meó Hollywood i
hugo
„The Runaway Jury“
kemur í kjölfarið á „The
Rainmaker", þar sem höf-
undurinn tók fyrir stór-
gróðaplön tryggingafé-
laganna, en sögur Gris-
hams hafa horfið frá því
að vera einasti eltingar-
leikur milli illmenna og
góðmenna og yfir í hálf-
gildings krossferðir gegn
amerískum fyrirtækja-
samsteypum. í fyrri bók-
um hans mátti einatt
finna ungan lögfræðing
eða laganema sem hætti
sér óafvitandi inn á
hættusvæði mafíunnar
eða pólitískra samsæra,
en nú eru skilin milli góð-
menna og illmenna óskýr-
ari. Enga eina afgerandi
aðalpersónu er t.d. að
finna í nýjustu bókinni og
sögumar hafa leiðst út
af götunum og inn í rétt-
arsalinn þar sem Grisham
er mjög á heimavelli.
Þannig er réttardramað í
fyrirrúmi í „The Runaway
Jury“, einkum starfsemi
kviðdómsins og hvernig
reynt er að hafa áhrif á
skoðanamyndun hans, og
málavextir eru raktir í
smáatriðum frammi fyrir
dómaranum/lesandanum
eins og Grisham sé í mun
að lesandinn taki afstöðu
með eða á móti. Grisham
á þó bágt með að gæta
hlutleysis. Afstaða hans
skín víða í gegn; reyking-
ar eru lífshættulegar og
engir vita það betur en
tóbaksframleiðendurnir.
Það sem ekki hefur
breyst er að Grisham hef-
ur Hollywood í huga þeg-
ar hann sest við skriftir.
Bókina hans nýju er hægt
að lesa eins og kvik-
Bandaríski metsöluhöfundurinn John Grisham
kann að búa til spennandi réttardrama, en í
nýjustu bók sinni ræðst hann gegn tóbaksfram-
leiðendum, að sögn Arnolds Indriftgsonar
og gerir sér mat úr því hvernig hægt er að
hafa óhrif ó kviðdóminn þegar mikið er í húfi.
myndahandrit rétt eins
og allar hinar sem hann
hefur sent frá sér og
maður getur auðveldlega
skemmt sér við að ráða í
hlutverkin eins og manni
sýnist Grisham gera sjálf-
ur; t.d. gæti hann sem
best hafa haft Tommy
Lee Jones og Brad Pitt í
huga þegar hann gerði
„The Runaway Jury“ og
sennilega Söndru Bullock.
Kvikmyndaframleiðendur
beijast um réttinn til að
kvikmynda bækur Gris-
hams, enda ér ekki nóg
með að þær kvikmyndi
sig sjálfar nokkum veg-
inn heldur eru spennusög-
ur hans eins og þessi nýj-
asta tilvalið kvikmynda-
fóður.
Mikilvæg réltarhöld
Tóbaksframleiðendur
hafa enn ekki tapað máli
er höfðað hefur verið
gegn þeim af borgurum
sem telja sig eða sína
nákomnu eiga um sárt að
binda vegna reykinga og
krefjast bóta. Ef eitt slíkt
mál vinnst fylgja að lík-
indum hundruð og þús-
undir annarra í kjölfarið
og tóbaksframleiðendur
sjá fram á gjaldþrot. Svo
það er mikið í húfi að
dómur falli ekki sækjend-
um í vil. Grisham nýtir
sér þessar kringumstæð-
ur í nýju sögunni sinni
og setur upp mál sem
eldri kona höfðar gegn
voldugu tóbaksfyrirtæki
vegna þess að maðurinn
hennar reykti þijá pakka
af sígarettum á dag og
lést á endanum úr
lungnakrabba. Prekar
Ieiðinlegt allt saman,
nema Grisham, vopnaður
lögfræðiþekkingu sinni,
hefur einstakt lag á að
búa til spennandi rétt-
ardrama úr þessu, því
fátt er eins og það sýnist
í fyrstu og baktjaldam-
akkið sem Grisham setur
upp er ómótstæðilegt og
á einhvern furðulegan
hátt trúverðugt.
Hinn mikilvægi úr-
skurður í málinu liggur
hjá 12 manna kviðdómi
og tóbaksfyrirtækin, sem
bindast samtökum í þessu
máli, hafa ekki aðeins
ráðið tugi lögfræðinga til
að veija sig frá öllu illu
heldur einnig harðjaxl
nokkurn sem hefur að-
gang að ótakmörkuðu fé
fyrirtækjanna og gerir
ýmislegt miður fallegt til
að kúga fram úrskurð
fyrirtækjunum í hag.
Honum til mikillar furðu
hefur ung kona samband
við hann og gefur honum
upplýsingar úr lokuðum
herbeijum kviðdómend-
anna og segist geta með
hjálp eins kviðdómandans
tryggt fyrirtækjunum
hagstæðan úrskurð, fái
þau milljónir dollara
senda á erlendan banka-
reikning. Hver er þessi
kona? Hvað vakir fyrir
henni og kviðdómandan-
um, sem tekist hefur að
planta sér í kviðöóminn
af ráðnum hug? Hver
verður úrskurðurinn?
Grisham tekst einkar
vel að halda lesandanum
í algeru myrkri hvað varð-
ar áform skötuhjúanna.
Lengst af er engin leið
að segja til um hvert þau
stefna með ráðagerðum
sínum. Af því leiðir að við
getum ekki vitað hvort
við eigum að halda með
þeim. Það er í raun engin
hefðbundin Grisham-
hetja í sögunni sem við
getum fundið samleið
með. Allir beita brögðum.
Enginn er saklaus í Ieikn-
um og eina raunverulega
fómarlambið í sögunni,
stórgróðafyrirtækin, fær
að sjálfsögðu enga sam-
úð. Grisham lýsir mála-
rekstrinum í smáatriðum
og hvernig kviðdómurinn
er þungamiðjan í réttar-
salnum. Her manns fylg-
ist með viðbrögðum hvers
og eins og reynir að meta
hvoru megin atkvæði
falla og utan réttarsalar-
ins hafa handbendi tób-
aksiðnaðarins ýmis ráð til
að hafa áhrif á kviðdóm-
endur. Öllu þessu lýsir
Grisham af góðri þekk-
ingu og innsæi lögfræð-
ingsins og vefur saman
hinar mörgu sögur bókar-
innar með vænum
skammti af kaldhæðnis-
legri gamansemi sem á
vel við taugaveiklunina
sem ríkir allt í kringum
réttarsalinn.
„The Runaway Jury“
er afbragðsgóð sumar-
lesning, hröð og spenn-
andi sakamálasaga sem
einnig er upplýsandi og
athyglisverð tilgáta um
hvernig mál af líku tagi
og lýst er í bókinni eru
yfírleitt rekin. Grisham
ásamt Michael Crichton
er vinsælasti spennusögu-
höfundur dagsins og „The
Runaway Jury“ sýnir að
hann er ekki á þeim bux-
unum að halda sig við
sömu formúluna bók eftir
bók heldur leitar sífellt
nýrra leiða til að skemmta
lesendum á lögfræðileg-
um nótum.
ERLENT
Móðgaður sjávarlíffræð-
ingur fór 800 km í leigubíl
London. Reuter.
BRESKUM sjávarlíffræðingi var
stórlega misboðið þegar lest breska
lestarfélagsins British Rail bilaði
og líffræðingurinn missti þar af
leiðandi af rútu til Skotlands. Úr
varð, að líffræðingurinn fór í leigu-
bíl, alla 800 kílómetrana, og kost-
aði ferðin sem svarar tæplega 85
þúsund krónum.
Leiðin lá frá London til þorps
skammt frá Perth, sem er norður
af Edinborg í Skotlandi og var þetta
níu tíma akstur. Líffræðingurinn
var svo heppinn, að British Rail
borgaði brúsann.
„Ég varð alveg eins og kleina
þegar einn starfsmaðurinn sagði
mér að þeir myndu borga leigubíl
fyrir mig,“ er haft eftir líffræðingn-
um, Janette Duck. Þegar hún sagði
leigubflstjóranum að hún væri að
fara til Skotlands sagði bílstjórinn:
„Ekki á mínum leigubíl, takk.“
En bílstjórinn skipti um skoðun,
og úr varð að líffræðingurinn tók
mynd af honum við skoskan veg-
prest, því bílstjórinn sagði að starfs-
bræður sínir myndu aldrei trúa því
hversu mikið hann hefði fengið
greitt fyrir túrinn.
Síðustu
tilboðsdagarnir
Allt með afslætti i versluninni!
• DOWAN §arn-
• ANNAÐEL FOA garn
•pTSarn r\í)/n
• GADNSTUDIO §arn . p. hQ U/(J
• DALE §arn 7 Í/T , f
• ÚT6AUM6PÚDAD
• ÚT6AUMSGAPN
• HANDPPJÓNAÐAQ PEY6UP
• PPJÓNAöLÖD
• HANDAVINNUBÆKUQ
• PPJONAP
• TÖLUP
STORKURINN
gofimieiistun
Laugavegi 59, sími 551 8258
FAGOR FE-1054
Stabgreltt kr.
NY GERÐ ■ VINDUHRAÐI1050 SNUNINGAR
TAKMARKAÐ MAGN
Fagor FE-1054 þvottavélin er
einstaklega einföld í notkun.
Vlnduhraöl: 1050 sn/mín.
Stærb: fyrlr 5 kg
Hæö: 85 cm
Breidd: 60cm
Dýpt: 60 cm
FAGOR
Einnig:
550 sn.
650 sn.
þvottavélar
fáanlegar
á góöu veröi
Þvottaefniíkaupbæti
850 sn.
49.900
RÖNNING
BORGARTÚNI 24
SÍMI: 562 40 11