Morgunblaðið - 31.07.1996, Blaðsíða 14

14 MIÐVIKUDAGUR 31. JÚLÍ 1996
ERLEIUT
MORGUNBLAÐIÐ
Leighton Smith um hlutverk gæsluliðs NATO í Bosníu
Netanyahu hrósar Egyptalandsforseta
Stríðsglæpamenn ekki
teknir af ótta við ólgn
Sar^jevo, Haag. Reuter.
„Heimsleiðtogi með
einstakt orðspor“
Washington. Reuter.
FORSÆTISRÁÐHERRA ísraeis,
LEIGHTON Smith, fráfarandi yfir-
maður herafla Atlanthafsbandalags-
ins (NATO) í Bosníu, gaf í gær til
kynna að ástæða þess að eftirlýstir
stríðsglæpamenn gengju enn lausir,
væri ótti manna við að handtaka
mannanna myndi skapa ólgu á með-
al Bosníu-Serba fyrir kosningamar,
sem fram eiga að fara í Bosníu í
september. Smith lætur í dag af
störfum í Bosníu og heldur til heima-
lands síns, Bandaríkjanna.
Smith ítrekaði í gær að fjölþjóð-
legt herlið í Bosníu hefði ekkert
umboð ti! að leita að og handtaka
menn sem eftirlýstir væru af stríðs-
glæpadómstóli Sameinuðu þjóðanna
í Haag. Þegar hann var spurður hvort
áhyggjur af því, hvaða áhrif hand-
taka leiðtoga Serba kynni að hafa,
hömluðu aðgerðum NATO, neitaði
hann því ekki. Sagði Smith þetta
vera áhyggjuefni fjölmargra. Málið
væri flókið og menn yrðu að gera
sér grein fyrir því hver lokanið-
urstaðan yrði.
Fyrir skömmu sagði Smith enn-
fremur frá því að NATO hefði verið
reiðubúið að gera loftárásir á stöðvar
Bosníu-Serba við Srebrenica, nokkr-
um dögum áður en borgin féll í hend-
ur þeirra en SÞ hafi komið í veg
fyrir loftárásir NATO, þrátt fyrir að
hann hefði ítrekað hvatt til þeirra.
Smith er 34 ára og fer nú á eftir-
laun hjá Bandaríkjaher. Við starfi
hans tekur annar Bandaríkjamaður,
Joseph Lopez, aðmíráll. Lopez verður
yfirmaður fjölþjóðaliðsins í Bosníu
(IFOR), herafla NATO í Suður-Evr-
ópu og bandaríska sjóhersins í Evr-
ópu.
ÖSE mótmælir framboðsbanni
Öryggis- og samvinnustofnun
Evrópu (ÖSE), sem skipuleggur
kosningar í Bosniu í september nk.,
sagði á mánudag að sú ákvörðun
Bosníu-Serba að banna framboð ann-
arra flokka en bosnísk-serbneskra á
svæðum þeirra, væri ólögleg. ÖSE
hefur vald til þess að banna framboð
einstaklinga og flokka, bijóti þeir
kosningalög, sem sett voru sam-
kvæmt Dayton-friðarsamkomulag-
inu frá síðasta ári.
Á ráðstefnu stjórnmálaflokka Bos-
níu-Serba á laugardag var samþykkt
að leyfa ekki framboð flokka músl-
ima og Króata, þar sem þeir væru
„utanaðkomandi" og hefðu engan
rétt til að bjóða fram á svæði Serba,
sem ráða um helmingi Bosníu.
Bosníu-Serbi til Haag
Marko Arsovic, dómsmálaráð-
herra Bosníu-Serba, er staddur í
Haag, þar sem hann fundar með
fulltrúum stríðsglæpadómstóls SÞ.
Er fundurinn talinn vottur um aukinn
samvinnuvilja Bosníu-Serba, sem
hingað til hafa virt kröfur réttarins
um framsal eftirlýstra stríðsglæpa-
manna að vettugi. Áður en Arsovic
hélt til Haag, lýsti hann því yfir að
enginn þeirra sem dómstóllinn hefði
lýst eftir, yrði framseldur fyrir kosn-
ingarnar í Bosníu í september. Búist
er við að Arsovic og fulltrúar dóm-
stólsins gefi út sameiginlega yfirlýs-
ingu í dag eða á morgun en í gær
létu fulltrúar SÞ hafa eftir sér að
nokkur árangur hefði nú þegar náðst
í viðræðunum.
Benjamin Netanyahu, hrósaði Hosni
Mubarak, forseta Egyptalands, í
hástert í viðtaii sem birt var í banda-
ríska dagblaðinu The Washington
Post í gær. Mubarak er nú í Wash-
ington þeirra erinda að tryggja
Egyptum áframhaldandi fjárhagsað-
stoð frá Bandaríkjunum.
Netanyahu hafði frumkvæði að
viðtalinu, að því er segir í blaðinu.
Mubarak hitti Bill Clinton, Banda-
ríkjaforseta, í gær. í viðtalinu segir
Netanyahu að Mubarak sé „vís og
ábyrgur leiðtogi" og segir að hann
sjálfur og forsetinn hafi átt sérlega
gott samstarf á fyrsta fundi þeirra,
sem var fyrr í þessum mánuði.
„Það er augljóst að [Mubarak]
vill víðtækari frið í Mið-Austurlönd-
um, og þar getur hann gengið að
mér vísum sem bandamanni,“ er
haft eftir Netanyahu.
Egyptalandsforseti átti fundi með
Warren Christopher, utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna, og öðrum
embættismönnum á mánudag. For-
setanum er í mun að Bandaríkin
haldi áfram að veita Egyptum fjár-
hagsaðstoð, sem
nemur 2,1 millj-
arði bandaríkja-
dala, eða sem
svarar rúmlega
140 milljörðum
króna.
„Höfðingi
mikils ríkis“
Netanyahu
var spurður hvort fyrir honum vakti
að auka veg Mubaraks í augum
bandarískra þingmanna. Forsætis-
ráðherrann svaraði því til, að hann
teldi ekki að Mubarak þyrfti á að-
stoð að halda. „Hann er heimsleið-
togi með einstakt orðspor og er höfð-
ingi mikils ríkis, en mér er í mun
að fólk í Washinton og heimsbyggð-
in öli fái upplýsingar um stöðu
mála.“
Egyptaland varð fyrsta arabaríkið
sem _ skrifaði undir friðarsamninga
við ísrael 1979. Egyptar hafa þó
sagt, að þeir meti samskipti sín við
ísraela ætíð í ljósi þess, hvort ísraei-
ar nái árangri í friðarviðræðum við
Sýrlendinga og Palestínumenn.
Fyrsta lestin
frá Sarajevo
MERKISDAGUR var í Sarajevo
í Bosníu í gær en þá lagði upp
fyrsta lestin, sem þaðan hefur
farið frá árinu 1992. Var hún
að vísu þremur mínútum á eftir
áætlun en það skyggði ekkert á
gleði borgarbúa, sem kváðust
nú loks vera komnir aftur í sam-
band við umheiminn. Gengur
Iestin á milli Sarajevo og króat-
ísku borgarinnar Ploce við Adr-
íahaf. Margt manna var á sund-
urskotinni brautarstöðinni í
Sarajevo í gær og var því fagn-
að innilega þegar lestin rann
af stað.
Reuter
Iranir réttlæta
innrás í Irak
Teheran. Reuter.
ÍRANIR hafa tilkynnt Sameinuðu
þjóðunum (SÞ) að þeir telji innrás
sína inn í norðurhluta íraks um
helgina réttlætanlega en henni var
beint gegn íröskum Kúrdum, sem
íranir segjast hafa fullan rétt til
að vetjast. íranskt dagblað sagði
frá því í gær að bréf þessa efnis
hefði verið sent til Boutros Bout-
ros-Ghali, framkvæmdastjóra SÞ.
íranir segjast hafa ráðist gegn
Kúrdum til að koma í veg fyrir
árásir hryðjuverkahópa þeirra, eins
og segir í bréfi írana til SÞ. Þar
segir ennfremur að lélegt eftirlit á
landamærunum að írak hafi leitt
til „aukinna árása hryðjuverka-
manna síðustu vikurnar á íranska
landamærabæi". Fullyrða íranir
að innrás þeirra sé lokið og að
tuttugu félagar í Lýðræðisflokki
Kúrdistan (KDPI) hafi fallið í
henni.
Tyrkir tilkynntu í gær að örygg-
issveitir hefðu fellt sextán kúrdíska
byltingarsinna í suðausturhluta
Tyrklands í bardögum á mánudag
og í gær. Kúrdar saka Tyrki um
að gera lítið úr mannfallinu og
Barnast.: 2-14 ára Verð:
Fullorðinst.: XS-XXXL Verð: | EMO
Stakar buxur kr. 2490.- í barnastærðum
2990.- í fullorðinsstærðum.
!>% slgr. al'ladur - sciidiim í póslkrölu!
ÍRUM MÖ I Nóatöni ! 7
SPORTBUÐIN
Nóatúni I7 sími 5II 3555
Gagnrýni starfsmanna á ESB ekki vel séð
Sett ofan í við sænsk-
an embættismann
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
MAGNUS Lemmel, háttsettur
sænskur starfsmaður framkvæmda-
stjórnar Evrópusambandsins, hefur
fengið áminningu frá yfirmönnum
sínum eftir að hann gagnrýndi skrif-
ræði ESB opinberlega. I Svíþjóð hef-
ur þetta vakið upp spurningar um
hvort Svíar geti ekki beitt sér betur
fyrir opnari og lýðræðislegri stjórn
ESB, líkt og hefð er fyrir í Svíþjóð.
Málið vekur einnig upp hugleiðingar
um ólíkar hefðir í einstökum ESB-
löndum hvað varðar gagnrýni og
umræður um kerfið.
Lemmel hefur unnið hjá ESB í ár.
Hann er ekki ókunnur stjórnun-
arstörfum, var áður framkvæmda-
stjóri sænska iðnrekendasambands-
ins og starfaði þar áður hjá sænska
fyrirtækinu Ericsson, auk þess sem
hann var ein helsta driffjöðurin í
baráttunni fyrir aðild Svía að ESB.
í samtali við sænska blaðið Dagens
Politik var Lemmel spurður hvaða
augum hann liti stjórnun ESB og
sagði þá að hann hefði orðið fyrir
áfalli að kynnast gangi mála innan
dyra í ESB. Skrifræðið væri yfirþyrm-
andi, allt væri að drukkna í pappír,
sóunin mikil, stefnan óljós og hætta
væri á stöðnun. Það væri til dæmis
fáránlegt að það þyrfti undirskriftir
tíu yfírmanna til að samþykkja stutta
ferð starfsmanns til Genfar.
Trúnaðarbrestur
Framkvæmdastjórnin tók þessi
ummæli Lemmels óstinnt upp og
ræddi þau á fundi. Eftir fundinn
gagnrýndi Erkki Liikanen Lemmel
fyrir ummælin, því gagnrýni af þessu
tagi í fjöimiðlum væri óviðeigandi.
Opinber gagnrýni undirmanna veikti
aðeins stöðu viðkomandi gagnvart
starfsbræðrum hans og torveldaði
breytingar. Ummælin væru trúnaðar-
brestur og skortur á hollustu og slíkt
yrði ekki liðið aftur. Liikanen er fínnski
fulltrúinn í framkvæmdastjóminni og
hefur- meðal annars umsjón með
starfsmannahaldi og stjómun.
Þar með hefur Lemmel og öðrum
starfsmönnum ESB, sem gæti verið
eins innanbijósts, verið hótað brott-
rekstri, tali þeir opinberlega um inn-
anhússmál.
Samkvæmt Rómarsáttmálanum,
undirstöðu ESB, er það fram-
kvæmdastjórnin sem hefur yfir
starfsmönnum að segja og ekki ein-
stök lönd. Sænska stjórnin getur því
ekki haft afskipti af málinu. Birger
Schlaug, talsmaður sænska Um-
hverfisflokksins, hefur af tilefni
þessa máls hvatt sænsku stjórnina
til að leggja áherslu á stjórnunarmál
ESB á ríkjaráðstefnu ESB, sem nú
stendur yfir. Brýnt sé að Svíar beiti
sér fyrir betri stjórnun.
Gagnrýni Lemmels kemur ekki á
óvart. Það gera hins vegar hörð við-
brögð við henni og þau varpa einnig
ljósi á ólíka stjórnunarhætti ein-
stakra landa. Stjórnkerfi ESB er
sniðið að stjómkerfi stóru landanna,
einkum að franskri fyrirmynd og
kemur því Norðurlandabúum einkar
þunglamalega fyrir sjónir. í Frakk-
landi er kerfið nánast goðumlík vera,
sem enginn gagnrýnir, en Norður-
landabúar eiga ekki að venjast slíkri
afstöðu. Kynni þeirra af ESB-kerfínu
leiða því óhjákvæmilega til áfalls líkt
og Lemmel lýsti í viðtalinu.