Morgunblaðið - 31.07.1996, Blaðsíða 16

16 MIÐVIKUDAGUR 31. JÚLÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
ERLEIMT
Viðræður um bann við kjarnorkutilraunum
Ihuga að snið-
ganga Indverja
Genf. Reuter.
Reuter
FJÖLMIÐLAMENN bíða eftir því að stærsta og lyktsterkasta
blóm heims blómstri.
Beðið eftir blómi
London. Reuter.
STJÓRNVÖLD í Bandaríkjunum,
Evrópuríkjum og nokkrum öðrum
löndum eru staðráðin í að koma í
veg fyrir að Indveijar hindri að
liægt verði að undirrita alþjóðasátt-
mála um algjört bann við kjarn-
orkusprengingum í tilraunaskyni.
Náist ekki samkomulag um sátt-
málann í viðræðum, sem standa nú
yfir í Genf, gætu ríkin sent drög
að sáttmálanum til höfuðstöðva
Sameinuðu þjóðanna, þar sem þau
yrðu samþykkt með meirihluta at-
kvæða, til að sniðganga neitunar-
vaid Indveija í Genfar-viðræðunum.
Indveijar sögðust á mánudag enn
vera andvígir skilmálum sáttmálans
um algjört bann við kjarnorkutil-
raunum. Endanlegur texti sáttmál-
ans verður að liggja fyrir innan
tveggja vikna til að hægt verði að
undirrita hann í New York í septem-
ber eins og stefnt hefur verið að.
Indverjar geta hindrað sáttmálann
og viðræðunum verður haldið áfram
í vikunni til að freista þess að finna
lausn á vandanum.
Neyðarúrræði
Beri viðræðurnar ekki árangur
gætu vesturveldin og fleiri ríki sent
drögin til allsheijarþings Samein-
uðu þjóðanna, þar sem þau yrðu
samþykkt með meirihluta atkvæða.
Þannig gætu þau sniðgengið neit-
unarvald Indveija, en því fylgir
áhætta.
„Þetta er í raun neyðarúrræði
sem allir vilja komast hjá, en þetta
er leið til að leysa vandann og koma
sáttmálanum til New York til undir-
ritunar," sagði vestrænn stjórnarer-
indreki i Genf.
Samningaviðræðurnar um sátt-
málann hafa staðið í þijú ár og flest
ríkjanna sem taka þátt í viðræðun-
um í Genf eru þeirrar skoðunar að
ekki sé hægt að breyta drögunum
sem liggja nú fyrir. Þetta sé síðasta
tækifærið til að tryggja algjört bann
við kjarnorkutilraunum.
Krefjast afvopnunar
Yfirlýst kjarnorkuveldi heims -
Bandaríkin, Rússland, Kína, Frakk-
land og Bretland - hafa ákveðið
að sprengja ekki fleiri kjarnorku-
sprengjur í tilraunaskyni en sátt-
málinn er mikilvægur þar sem hann
er lagalega bindandi og skuldbindur
ríkin til að hætta kjarnorkutilraun-
um til frambúðar, auk þess sem
hann kemur í veg fyrir að önnur
ríki geti þróað kjamavopn. Indveij-
ar, Pakistanir og ísraelar eru einn-
ig taldir eiga kjarnorkusprengjur
eða geta sett þær saman á skömm-
um tíma. Samkvæmt drögunum
þurfa þessar þjóðir að undirrita
sáttmálann til að hann geti tekið
gildi.
Sérfræðingar á Indlandi sögðu í
gær að síðasta kjarnorkutilraun
Kínveija á mánudag hefði hert ind-
versk stjórnvöld í afstöðunni gegn
sáttmálanum. Indveijar eru ekki
andvígir banni við kjamorkutilraun-
um en krefjast þess að í sáttmálan-
um verði einnig kveðið á um að þau
ríki, sem hafi yfir kjarnavopnum
að ráða, eyðileggi þau innan ákveð-
ins tíma.
HUNDRUÐ blómaáhuga-
manna streyma nú í Kew-
g-arðinn í London, í von um
að verða vitni að því þegar
stærsta og lyktsterkasta blóm
heims blómstrar. Fólkið lætur
lýsingu á ódauninum sem
leggur úr krónu blómsins ekki
aftra sér, en honum hefur
verið líkt við lykt af gömlum
fiski og dauðri mús. Króna
blómsins, titan arum exudes,
er um þrír metrar í þvermál.
Blómstar það á sex til sjö ára
fresti en blóm af þessari teg-
und lifa í um tvo áratugi. Þau
vaxa á Súmötru og kalla eyjar-
skeggjar þau „líkblóm“ vegna
óþefsins sem af þeim leggur.
Lyktin er blóminu hins veg-
ar nauðsynleg því með henni
gefur blómið fræberum til
kynna að það blómstri. Afar
sjaldgæft er að það gerist utan
hinna náttúrulegu heimkynna,
33 ár eru frá því það gerðist
í Kew-garðinum, sem er einn
þekktasti grasagarður heims.
Grasafræðingarnir þar eru
þess hins vegar fullvissir að
nú sé komið að því að sagan
endurtaki sig.
Námu-
mönnum
borgað
YFIRVÖLD í Rússlandi hafa
sent 45 milljarða rúblna, eða
tæpa 600 milljarða króna, til
kolanámumanna sem verið
hafa í verkfalli í Prímorskí-
héraði, austast í landinu. Um
10.000 námumenn af 27.000
í héraðinu öllu hafa að undan-
förnu mótmælt því að hafa
ekki fengið greidd laun í allt
að hálft ár.
Vara-
lögreglulið
LÖGREGLAN í Svíþjóð hefur
stofnað sveitir varalögreglu-
liðs sem einungis verður kallað
út þegar fastaliðið dugar ekki
til. Liðsmenn varasveitanna
verða yfirleitt í annarri vinnu,
en koma lögreglu til aðstoðar
ef þörf er á. Með þessu er
ætlunin að draga úr kostnaði
við löggæslu.
58 falla
í Uganda
UPPREISNARMENN í Úg-
anda hafa fellt 58 manns í
norðurhluta landsins og 40
hinna föllnu voru stjórnarher-
menn. Uppreisnarmennirnir
tilheyra Andspyrnuher frelsar-
ans, sem í eru kristnir bók-
stafstrúarmenn.
Hryðjuverk
taka á sig
nýja mynd
HRYÐJUVERK A SIÐUSTU ARUM
A síðustu tveimur árum hafa hryðjuverk verið framin víða um heim.
Hér eru rakin helstu dæmin.
1 27. |úní 1994: Matsumoto, Japan - sjó lórust og sex hundruö særðust
I gasárás, sem trúarhópur er talinn hata staðið að.
2 30. jan. 1995:
j, Alsfr - að minnsta kosli 42 féllu í sjálfs-
morðssprengjuárás islamskra heittrúarmanna.
3 2Ö. mars 1995: Tókýó, Japan - elletu fórust og timm púsund særðust
_____________________________________særðusl í gasárás (neðanjarðarlesl.
4 19. apríl 1995: Yokohama, Japan - 400 særðust í gasárás. ___________
5 19. aprfl 1995: Oklahoma City, Bandaríkjunum -168 fórust er bfl-
_______________________sprengja sprakk fyrlr utan stjórnsýslubyggingu.
6 25. júlí 1995: Paris, Frakklandl - 7 féllu og 86 særöust er sprengja
sprakk (neðanjarðarlest.
7 17. ág. 1995: París, Frakklandl • 17 særðust er sprengja sprakk
skamml Irá siguitooganum.
8 17. okt. 1995: París, Frakklandi - 26 særðust er sprengja sprakk
___________________________________________í neðaniarðartestarstöð.
9 9. feb. 1996: London, Bretlandi -100 særðust (sprengjutilræði
_______________________________________írska lýðveldishersins, IRA.
10 18. feb. 1996: London. Bretlandl - einn lét lífið og n(u særðust er
irakkl
_________sprengja sprakk í slratisvagni.
11 25. feb. 1996: Jerúsaljm/Ashkelon, Israel - 26 særðust (tveimur
sprengjutilræðum Hamas-samtakanna.
12 3. mars 1996: Jerúsalem, ísrael -18 féllu (sjálfsmorössprengjuárás
____________________________________(strætisvagni.___________
13 4. mars 1996: Tel Avlv, ísrael - að minnsta kosti 12 féllu (sjálfsmorössprengju-
________________________________________________________árás (verslunarmiðstöð-
14 11. Júní 1996: Moskvu, Rússlandi -12 særðusl í sprengjutilræði.
15 15. júní 1996: Manchester, Bretlandl - 200 særðust er sprengja IRAsprakk
__________________________________________við verslunarmiðstöð.
16 25. júní 1996: Khobar, Sádl-Arabfu -19 féllu og 200 særðusl er bílsprengja
_______________________________________________sprakk við bandarfska herstöð.
17 14. júlí 1996: Enniskillen, Noróur-írlandl -17 særðust I sprengjutilræöí.
18 17. júlí 1996: NewYork, Ðandar. -230 lótu lífið er þota TWA-flugfélagsins fórst.
19 20. Júlí 1996: Reus, Spánl - 35 særðust I sprengjutilræði aðskilnaðarsinnaðra
Baska á flugvelli.
20 22. júli 1996: Lahore, Paklstan - a.m.k. 4 létu Kfið er sprengja sprakk á flugvelli.
21 24. Júlí 1996: Colombo, Sri Lanka - að minnsta kosti 70 léllu er tvær sprengjur
sprungu um borð i lest. Aðskilnaðarsinnaðir Tamllar eru taldir bera ábyrgð.
22 27. júlí 1996: Atlanta, Bandaríkjunum. - einn lél llfið og 110 særðusl er sprengja
sprakk í Ólymplugarðinum.
París. Reufer.
FULLTRÚAR sjö stærstu iðn-
ríkja heims, er ræddu aðgerðir
gegn hryðjuverkum á fundi í Par-
ís í gær, standa frammi fyrir
mörgum nýjum vandamálum.
Aðferðir hryðjuverkahópa hafa
verið að breytast á síðustu árum
og nýjar ógnir litið dagsins ljós.
Ein helsta hættan er nú talin
stafa af öfgahópum innan ein-
stakra ríkja, s.s. þeim er stóðu
að sprengingunni f Oklahoma á
síðasta ári, og trúarhreyfingum
er virða engin landamæri. Ekki
auðveldar það heldur baráttuna
að þessir hópar eru í auknum
mæli farnir að nýta sér nýja tækni
á borð við alnetið í starfsemi sinni.
Nýleg hryðjuverk, ekki síst í
Japan og Bandaríkjunum, hafa
verið framin af hópum sem eiga
ekkert sameiginlegt við hina
hefðbundnu ímynd hryðjuverka-
manna er njóta stuðnings tiltek-
inna ríkja.
Frakkar, sem voru gestgjafar
fundarins í París, sögðust telja
mesta ógn stafa af íslömskum
öfgahópum er nytu stuðnings
þúsunda fyrrum Mujaheddin-
skæruliða með bardagareynslu
úr Afganistan-stríðinu.
Áhyggjur af Mujaheddin
„Við höfum mestar áhyggjur
af Sunni mujaheddin-hreyfing-
unni, sem er sprottin úr Afganist-
an-stríðinu og hefur haft afskipti
af Bosníudeilunni og öðrum átök-
um,“ sagði Jean-Louis Debré,
innanríkisráðherra Frakklands.
íslamskir hryðjuverkamenn frá
Alsír efndu til hryðjuverkaher-
ferðar f París á síðasta ári.
Debré vildi skilgreina fjóra
flokka hryðjuverka. „Ríkishryðju-
verk“, sem væru hluti fortíðarinn-
ar og „félagsleg-pólitísk hryðju-
verk“, er væru evrópskt fyrir-
brigði. Rauðu herdeildirnar á ítal-
íu og RAF í Þýskalandi myndu
falla í þann flokk. Þá hefðu nýver-
ið tveir flokkar bæst við. „Stað-
bundin hryðjuverk" og hermdar-
verk er væru framin í nafni trúar-
bragða, oftast múhameðstrúar.
„Ofbeldisfyllstu og útbreiddustu
flokkarnir eru nú þeir tveir síðast-
nefndu,“ sagði Debré.
Nota alnetið
Debré sagði íslamska hryðju-
verkahópa hafa eflst með því að
skiptast á tækniþekkingu í gegn-
um alnetið auk þess sem fyrrum
skæruliðar frá Afganistan hefðu
gengið til liðs við þá. Greindi
hann frá því að sá er smíðað
hefði sprengjurnar fyrir tilræðin
í París í fyrra hefði verið fyrrum
Mujaheddin-skæruliði en alsírskir
öfgamenn hefðu skipulagt tilræð-
in.
Bandaríkin hafa verið harðlega
gagnrýnd af öðrum ríkjum vegna
þeirrar kröfu að ríki er tengjast
hryðjuverkum verði látin sæta
alþjóðlegum refsiaðgerðum. Ekki
kom þó til deilna á fundinum
vegna þessa þar sem að Banda-
ríkjamenn settu þessa stefnu ekki
á oddinn.
Debré sagði þessar hugmyndir
Bandaríkjastjórnar úreltar og
byggjast á miklum einföldunum.
Virtust Japanir og önnur Evrópu-
ríki sama sinnis.
Japanskir fulltrúar lýstu yfir
miklum áhyggjum vegna eitur-
efnavopna en Aum-trúarhópurinn
beitti eilurgasi í tilræðum í neðan-
jarðarlestarstöðvum í Tókýó árin
1994 og 1995.