Morgunblaðið - 31.07.1996, Blaðsíða 19
MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 31. JÚLÍ 1996 19
LISTIR
Galdragræn
upp úr bíkínu
BOKMENNTIR
Ijóð
SPEGILL UNDIR
FJÖGUR AUGU
eftir Jóhönnu Sveinsdóttur.
Mál og menning, 1996 41 bls.
SENNILEGA er nánd lista-
manns við sköpunarverk sitt
hvergi eins áberandi og í ljóða-
gerð. Ljóð Jóhönnu Sveinsdóttur
eru í það minnsta þannig að við
finnum vel fyrir nálægð hennar í
þeim. Þau eru oft eins og dagbók-
arbrot, játningar eða
jafnvel trúnaðarsam-
tal. Spegill undir fjög-
ur augu nefnist nýút-
komin bók sem til var
í handriti þegar skáld-
konan féll frá. Ljóðin
í bókinni eru nafnlaus
og mörg einungis
stuttar súrrealískar
ljóðmyndir og hend-
ingar en mynda sam-
felldan og persónuleg-
an ljóðabálk. Svið ljóð-
anna er dálítið fram-
andi, erlend borg -
París - og ljóð-
mælandi dregur upp
einkalegar myndir af
því sviði.
Ef til vill markaði það helst
sérstöðu Jóhönnu sem skálds
hversu mikla áherslu hún leggur
á lífsins lystisemdir í skáldskap
sínum. Segja má að í ljóðum henn-
ar sé fólgin ákveðin upphafning
líkamlegra nautna og kennda. Þau
Ijalla mörg hver um hversdagsleg-
ustu fyrirbrigði svo sem matar-
gerð, innkaupaferðir, skoðana-
ferðir, bækur o.fl. En fyrirbrigðin
eru gædd tilfinningalegu lífi með
mynd og athugasemd. Jóhanna
vísar stöðugt til allra skilningar-
vita. Ilmur, bragð og snerting eiga
þar sama sess og mynd og hljóð:
Nýbakaður dagurinn: bröndóttur
Sumarsýning
NTJ stendur yfir sumarsýning í gall-
erí Borg við Ingólfstorg. Þar eru
m.a. sýnd ný málverk eftir Tryggva
Ólafsson, Valgarð Gunnarsson og
Pétur Gaut sem unnin eru á síðustu
mánuðum. „Myndirnar eru flestar
í minni kantinum“ segir í frétt frá
Gallerí Borg sem er opin virka daga
kl. 12-18 en lokað um helgar í
sumar.
Jóhanna
Sveinsdóttir
ilmur, litförult lauf, mjúk hljóð og
skýjaslæður, hlýir skuggar og há-
hýsaþeyr. Greypist í minnið um leið
og ég geng inn á markaðstorgið.
Hver er réttur dagsins?
Erótíkin er annar meginþáttur
í ljóðagerð Jóhönnu, raunar ná-
tengdur hinum fyrri, einhvers kon-
ar kvenlegur og tvíræður grunn-
tónn sem gæðir textann kyn-
þokkafuilri rödd en tengist jafn-
framt leik og gáska. Þó að tilfinn-
ingalegur grunntónn ljóðanna
virðist oft á yfirborðinu erótískur
og nátengdur líkamlegum kennd-
um er þetta þó fremur
yfirborð texta, enda
þótt í kvæðum Jó-
hönnu finnist ekki
gildismunur á líkam-
legum og andlegum
eigindum. Það þarf
ekki að lesa lengi til
að greina ýmsar djúp-
ar kenndir. Þannig er
í djúpgerð bókarinnar
einhvers konar ástar-
saga sem er jafnframt
saga af leitandi sál,
full af ást, söknuði,
sársauka, einsemd og
framandleika. Stund-
um eru ljóðin blíð og
allt að því trúarlega
einlæg: „Bíð við gos-
brunninn þinn, blíð eins og renn-
andi vatnið. / Strýk bjartan stein,
vængjasláttur í iðrum.“ í öðrum
ljóðum leynir sársaukinn sér ekki:
„Minnka stöðugt. Eins og sápa. /
Engin ræða, engin orð, engar
raustir í bráðkvöddum deginum."
En oft klæðir höfundur kenndir
sínar í írónískan búning:
Umkomulaus í kjötbúðinni. Eins
og dönskusletta í íslensku alda-
mótaljóði, samt fuldbefaren. Bendi
með litlafingri á sundurhöggnar
skepnur.
Eina svona, vilduð þér vera svo
vænn.
Það er þó ekki síst vald Jóhönnu
á ljóðmálinu sem gæðir skáldskap
hennar lífi. Ljóðmálið er kjarnmik-
il blanda þar sem leitað er jafnt
fanga í biblíumál Opinberunarbók-
ar Jóhannesar, riddarakveðskap,
rómantík og súrrealisma. En um-
fram allt er það ljóðrænt, mynd-
rænt og hljómmikið: „Snarhvítir
vængir upp úr svörtu biki. Kjöltu-
rakki í nýrri Díordragt tiplar yfir
ryðrauða þúst. Stríkkar á ólinni.“
Leikur hennar með mál og kennd-
ir er e.t.v. ekki alltaf ljóðrænn á
yfirborðinu en tvíræður og við
nánari lestur oft erótískur og djúp-
ur:
Taktu hala úr hári mínu, haltu
á loft og leggðu við vanga. Gylta
og göltur íýtandi skynvillt í himna-
lagi.
Augu svo rúmgóð að ég fer hjá
mér, hjá þér. Spegill undir fjögur
augu. Hvítfyssandi í gulu herbergi.
Annars er texti Jóhönnu svo
margræður að hann er opinn fyrir
alls konar túlkun. Hér hefur t.a.m.
ekki verið fjallað að ráði um trúar-
legan táknheim bókarinnar sem
gefur færi á margvíslegum skiln-
ingi á verkinu.
Spegill undir fjögur augu er
önnur ljóðabók Jóhönnu Sveins-
dóttur en einnig sú seinasta.
Skáldskapur hennar stóð í blóma
og hún óx, svo að vitnað sé ti!
hennar eigin orða, „galdragræn
upp úr bikinu“. Okkar er að þakka
góða konu, gott skáld og yndisleg-
an kveðskap.
Skafti Þ. Halldórsson.
Hraðlestrarnámskeið
4 Vilt þú margfalda lestrarhraða þinn og afköst í námi?
4 Vilt þú stórauka afköst þín í starfi?
Svarir þú játandi skaltu skrá þig strax á næsta námskeið I
í hraðlestri sem hefst 13. ágúst n.k. Lestrarhraði þátt-|
takenda fjórfaldast að jafnaði. Við ábyrgjumst árangur!
Skráning er í síma 564-2100.
HlRAÐUESXRARSKÖIJírMIV
GÓOIR ÍSLENDINGAR
AKA VARLEGA!
yUMFEROAR
RÁÐ
G R A M A G J A F V E R
10.000
K R Ó N A A F S L Á T T li R
GRAM KF-263
Kælir 197ltr. Frystir 55ltr.
HxBxD: 146,5 x 55 x 60 cm.
Verð áður 59.990,-
GRAM KF-355E
Kælir 272ltr. Frystir 62ltr.
HxBxD: 174 x 59,5 x 60 cm.
Verð áður 79.990,-
Nú 53.990,-stgr. Nú 69.990,-stgr.
GOÐIR SKILMALAR
FRÍ HEIMSENDING
TRAUST PJÓNUSTA
/FQniX
HÁTÚNI 6A REYKJAVÍK SÍMI 552 4420
Ertu að fara í
fer&alag?
ooooooooooo
• UPPREISNIN eftir Stephen
Kinger komin út í hljóðbók. Upp-
reisnin á sér stað í bandarískum
menntaskóla. Einum nemendanna
er vísað úr skólanum vegna aga-
brota. Hann tekur þá til sinna ráða.
í kynningu segir: „Allt frá upp-
hafi bókarinnar og til enda heidur
höfundurinn lesendum föngnum og
leiðir þá inn í hringiðu óhugnanlegr-
ar atburðarásar í skólastofunni þar
sem ungi maðurinn heldur skólafé-
lögum sínum í gíslingu. Þá er ekki
aðeins um hans eigin uppreisn að
ræða heldur líka eftirminnilegt upp-
gjör gíslanna sín á milli, við for-
eidra og umhverfi."
Hljóðbókaklúbburinn gefur út.
Jóhann G. Jóhannsson leikari les
Uppreisnina íþýðingu Kaiis Th.
Birgissonar. Bókin var hljóðrituð
og fjölfölduð í Hljóðbókagerð
Blindrafélagsins. Uppreisnin erá
fimm snældum og tekur um sjö
klukkustundir í flutningi. Hljóðbók-
in verður fyrst um sinn aðeins seld
félögum í Hljóðbókaklúbbnum og
kostar 2.100 krónur.
• grill
bretti
o
o húdd
stuðarar
o
o.fl.
Toppgrindur
- fyrir aftanívagninn
fyrir farangurinn
Boddíhlutir
- fyrir útlitið
fyrir útsýnið
*
• IS€
l
1
f \v
Isetning á pústkerfum
meban þú bíbur!
Demparar
- fyrir þægindin
Pústkerfi
fyn, hiióSig, Bilavorubúðin
Fjöðrin í fararbroddi í 40 dr
ilayorubuóin
UOÐRIN.
Skeifunni 2 sími: 588-2550