Morgunblaðið - 31.07.1996, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 31. JÚLÍ 1996
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Skólastefna Horna-
fjarðarbæjar og meint
vanhæfi bæjarfulltrúa
AÐ undanfömu hafa skólamál í
Homafirði verið töluvert tii umijöll-
unar í fjölmiðlum vegna þeirrar
meginstefnu sem bæjarstjórn hefur
markað, að þrískipta grunnskóla-
haldi. Hafa umræðurnar m.a. leitt
til þess að óskað hefur verið eftir
úrskurði félagsmálaráðuneytis á
hæfí eða vanhæfi þriggja skóla-
manna í bæjarstjóm til að fjalla um
og taka þátt í afgreiðslu málsins.
Hvomtveggju efnisatriðin, þrí-
skipting grunnskólans og meint van-
hæfí skólamanna í bæjarstjóm, eru
merkileg og mikilvæg, sem full þörf
er að Qalla vandlega um; ekki ein-
ungis í Hornafírði heldur einnig á
landsvísu.
Hér á eftir ætla ég að gera í stuttu
máli grein fyrir þessum tveimur
deilumálum.
Rétt er að rifja það upp að Homa-
fjörður sem sveitarfélag varð til 12.
júní 1994 með sameiningu Hafnar,
Nesjahrepps og Mýrahrepps. Á Höfn
er gagnfræðaskóli (8.-10. bekkur)
og bamaskóli (1.-7. bekkur). í Nesj-
um er heimavistarskóli þar sem
1.-10. bekk hefur verið kennt. Á
Mýrum er 1.-7. bekk kennt.
I. Þrískipting grunnskólans
Bæjarstjórn Homafjarðar ákvað á
fundi sínum í maí 1995 þá megin-
stefnu að skipta grunnskólanum á
Homafirði í þrennt.
í mars sl. var stefnumörkun þessi
ítrekuð með nánari útfærslum og
minniháttar breytingum. Þrískipt-
ingin þýðir að yngstu bömin, 1.- 3.
bekkur, verða í Nesjaskóla, sem er
7 km utan Hafnar. Miðskólastigið,
4.-7. bekkur, verður í Hafnarskóla.
Unglingastiginu, 8.-10.
bekk, verður kennt í
Heppuskóla á Höfn.
Kennsla í Mýraskóla
verður með óbreyttu
sniði.
Þessi ákvörðun var
tekin eftir mjög ýtarleg-
ar umræður í bæjar-
stjóm, skólanefnd og á
almennum vettvangi á
Homafírði og annars
staðar í Austur-Skafta-
fellssýslu. Umsagna var
leitað frá ljölmörgum
aðilum, s.s. fræðslu-
stjóra, menntamála-
ráðuneyti, kennarasam-
tökum, samtökunum
„Heimili og skóli“, foreldraráðum o.fl.
Vissulega em og vom skoðanir
skiptar, en niðurstaða fékkst eftir
mikla og málefnalega umfjöllun.
Markmið þessara breytinga eru
margþættar; td.:
1) Að nýta fjármagn. Með þess-
ari skipan mála sparast vemlegar
fjárhæðir í skólabyggingum. Þeim
íjármunum er betur varið í að efla
starf skólanna t.d. með betri og
öflugri tækjakosti, aukinni kennslu
o.s.frv. Skólaakstur, sem er mikill
fýrir, eykst nokkuð.
2) Að veita sérhæfíngu. Hver
skóli einbeitir sér að þörfum og að-
stæðum sinna árganga. Þannig ætti
að vera unnt að auka árangur enn
frekar. Ég vil þó skjóta því inn hér
að árangur grunnskólanna á Horna-
firði er góður fýrir.
3) Að einsetja skólana. Með þessu
fyrirkomulagi verður allur gmnnskóli
á Homafirði einsetinn strax i haust.
4) Að þjóna foreldr-
um. Með einsetnum og
samfelldum skóla (þar
sem tekið er tillit til
tómstundastarfa, tón-
listarskóla, íþróttaiðk-
ana o.s.frv.) fækkar
ferðum foreldra með
bömin, m.a. í hádeginu,
vemlega. Þetta er mik-
ilvægt atriði fyrir úti-
vinnandi foreldra.
Öll bæjarstjórnin,
meirihluti og minni-
hluti, hefur verið sam-
mála um meginstefn-
una í skólamálum. Allir
bæjarstjómarfulltrúar
hafa verið sammála um
að efla skólahald á Homafirði eins
og verða má.
Bæjarstjómin hefur ekki einungis
samþykkt fyrrgreindar breytingar á
fyrirkomulagi grunnskóla. Samhliða
hefur verið ákveðið að heíjast þegar
handa við nýja skólabyggingu sem
tengd verður Hafnarskóla. Fyrsti
áfangi verður tekinn í notkun haust-
ið 1997. Verulegu fjármagni hefur
verið varið í að bæta umhverfi Nesja-
skóla þannig að það hæfi starfsem-
inni þar. Ekki má heldur gleyma því
að bæjarstjóm hefur samþykkt að
taka þátt í að byggja nýtt húsnæði
fyrir Framhaídsskóla Austur-
Skaftafellssýslu á Höfn og ráðstafað
fjármagni til þess í þriggja ára áætl-
un bæjarsjóðs.
Bæjarstjórn er einhuga og sam-
stíga í því að efla skólahald á Homa-
fírði. Er þar enginn undanskilinn,
hvorki úr meirihluta né minnihluta.
Þetta er eftirtektarvert. Bæjar-
Sturlaugur
Þorsteinsson
Nauðsyn þjón-
ustumiðstöðvar
Góða þjónustumiðstöð
þarf við Hveravelli, seg-
ir Kristinn Björnsson,
o g hún þarf engan veg-
inn að verða neitt um-
á Hveravöllum
DEILT er nú um
framkvæmdir á Hvera-
völlum. Undarlegt er
það, því að augljóst er
hvers þar er þörf og er
þá bara að ná sam-
komulagi, hvemig að
því skal staðið, ætti það
að verða auðvelt skyn-
sömu fólki. Ég ræði
málið frá sjónarmiði
ferðamanns. Ég kom á
Hveravelli á leið að
norðan um Kjalveg í
hópi 95 eldri borgara
sunnudag 7. júlí kl.
15.30. Veður var þá
gott miðað við það sem
þama er oft, hæg
sunnanátt, skúrir af og til, hiti 8
stig. Þá var þar fjöldi ferðamanna
auk okkar, bæði íslenskra og er-
lendra, a.m.k. jafn margir okkur.
Alger vöntun á þjónustu fyrir
ferðamenn setur ömurlegan blæ á
dvöl á þessum fagra, sérstæða stað
svo að fáir kæra sig um að hika þar
nema stutta stund. Engar veitingar
er þar að fá eða nokkuð matarkyns
fyrir þá sem svangir em. Eina aðstað-
an er lítið hús með salernum, og við
það var stöðug biðröð. Ef veður hefði
verið verra hefði þetta aðstöðuleysi
komið sér illa fyrir margt ferðafólk.
Ferðafélag íslands á tvo skála á
Hveravöllum og þar er góð gistiað-
staða fyrir þá sem hafa með sér
svefnpoka og nesti. Skal það ekki
vanmetið. Sjálfur var
ég félagi í Ferðafélag-
inu í 40 ár, ferðaðist
víða með því, gisti m.a.
í eldri skálanum á
Hveravöllum, gekk inn
í Þjófadali og víðar,
endur fyrirlöngu. Nú
henta mér auðveldari
ferðir.
Mér þykrr miður, að
ekki em ferðir á vegum
félagsins sem hentað
geta eldri borgumm og
því síður fötluðum, en
starfið miðast allt við
þá sem geta farið í
fremur erfíðar göngu-
ferðir. Jafnvel má þar
heyra þeirri skoðun haldið fram að
ekki ætti að leggja bílvegi um ýmsa
fagra staði, sem sem Kjöl, Ódáða-
hraun og víðar. Með þessu væri eldra
fólki og fötluðum gert ókleift að sjá
slíka staði. Virðist óþarft að reyna
þannig að leggja stein í götu þessa
fólks og fleiri, þó að félagið geri nú
ekkert fyrir slíka.
Það er mikil framför að nú skuli
kominn greiðfær sumarvegur um
Kjöl og ár brúaðar. Góða þjónustu-
miðstöð þarf við Hveravelli. Hún
ætti að vera einföld og þægileg.
Veitingahús, gistihús fyrir þá sem
ekki ferðast með viðleguútbúnað,
boðleg snyrting o.s.frv.
Ég get ekki skilið að slíkt veit-
ingahús sé eitthvert „umhverfisslys“
Krístinn
Björnsson
hverfisslys.
eins og orðað hefur verið. Til þess
þyrfti að standa illa að verki. Ékki
er heldur líklegt að það verði „gróða-
fyrirtæki" nema okra eigi á ferða-
mönnum.
Ekki virðist 800 fermetra stærð
svona miðstöðvar óhófleg, þegar á
það er litið að taka þarf á móti stór-
um ferðahópum á sumrin og starfs-
fólk býr á staðnum.
Núverandi þjónusta Ferðafélags-
ins er vitanlega jafn nauðsynleg eft-
ir sem áður og hana mætti auka,
enda er þar þá samkeppnisaðili og
jafnframt einfaldari þjónusta fyrir
þá sem það hentar. Mínar ábending-
ar og niðurstöður eru:
1. Þeir ágætu aðilar, sem nú
deila, sættist og geri áætlun um
framkvæmdir þar sem hvorugur
treður hinum um tær.
2. Byggt verði gott veitinga- og
gistihús með allri nauðsynlegri þjón-
ustu, þ.á m. aðgengi fyrir fatlaða.
3. Ferðafélagið haldi sínum hús-
um og aðstöðu óskertri (einnig Veð-
urstofan) því ekki virðist neinn lóð-
askortur vera við Hveravelli. Þar eru
margir ferkílómetrar lands ónotaðir.
4. Komið allri aðstöðu fyrir ferða-
menn við Hveravelli í gott horf hið
allra fyrsta.
5. Nokkuð þarf að bæta veginn
um Kjöl, svo að þar verði góð leið
á sumrin milli Suður- og Norður-
lands. En það er önnur saga.
Höfundur er sálfræðingur og fv.
forstöðumaður Sálfrœðideildar
skóla.
Væntanlegur úrskurð-
ur, segir Sturlaugnr
Þorsteinsson, mun
hafa verulegt for-
dæmisgildi fyrir sveitar-
stjómir.
stjómarfulltrúar, allir sem einn,
heQa sig upp úr hinu daglega póli-
tíska þrasi og koma sér saman um
heildstæða skólastefnu, vegna þess
að þeir gera sér grein fyrir því að
ekkert er mikilvægara eflingu
byggðar og mannlífs en aukin og
bætt menntun og öflugt skólastarf.
Það er raunar bjargfóst trú mín
að algjör forsenda efnahagslegra
framfara á ísiandi sé að við stöndum
dyggan vörð um skólastarf á öllum
stigum þess og eflum það eftir því
sem nokkur tök eru á.
II. Vanhæfi skólmanna
í sveitarstjórn
Það verður engan veginn auðvelt
fyrir félagsmálaráðuneytið að skera
úr um hæfi hinna þriggja skólamanna
í bæjarstjóm til að fjalla um það mál
sem fyrr hefur verið greint frá.
Málið varðar almenna skólamála-
stefnu, ekki sértæk málefni þeirra
skóla sem bæjarfulltrúamir vinna í
og veita forstöðu í tveimur tilfellum.
Málið hefur því ekki áhrif á persónu-
legan hag umræddra aðila.
Bæjarstjóm fjaliaði í maí 1995
um hugsanlegt vanhæfi bæjarfull-
trúanna og úrskurðaði að þeir væru
hæfir. Sex bæjarfulltrúar af níu
komust að þessari niðurstöðu. Einn
skólamannanna greiddi atkvæði
gegn þessu en tveir þeirra sátu hjá.
Nú er það svo að úrskurðurinn
um hæfí bæjastjórnarmannanna hef-
ur ekki áhrif á efnislega niðurstöðu
málsins, sbr. það sem fyrr var ritað
um samheldni bæjarstjórnarinnar
allrar í málinu.
Væntanlegur úrskurður mun á
hinn bóginn hafa verulegt fordæmis-
gildi fyrir sveitarstjórnir og hugsan-
lega víðar og afgerandi áhrif ef full-
trúarnir verða úrskurðaðir vanhæfir.
Skólamál eru langviðamesti mála-
flokkur sveitarfélaga. Gera má ráð
fyrir að þriðjungur rekstrargjalda
Bæjarsjóðs Homafjarðar muni fara
í skólamál.
í minni sveitarfélögum vega
skólamál enn þyngra og em víða
eini alvöm gjaldapósturinn.
Engan þarf því að undra að skóla-
menn, kennarar og skólastjórar, eru
fjölmennir í hópi sveitarstjórnar-
manna.
Verði úrskurður ráðuneytisins á
þá leið að um vanhæfi sé að ræða,
þýðir það hugsanlega að skólamenn
verði í raun vanhæfir til setu í sveit-
arstjómum vegna þess að skólamál
skipa þann sess sem fyrr er greint frá.
Éndalaust má spinna út frá hugs-
anlegu vanhæfi. Getur t.d. bóndi
orðið landbúnaðarráðherra? Er við
hæfi að sjómaður eða útgerðarmað-
ur setjist í stól sjávarútvegsráðherra
eða í hafnarstjórn sveitarfélaga?
Þannig mætti lengi telja.
Væntanlegur úrskurður er mikil-
vægur og hlýtur að vera vandasamur.
Ég tel að hvemig sem úrskurður
ráðuneytisins verður, beri að fylgja
honum eftir til dómstóla, þannig að
enginn vafí leiki á um réttarstöðu í
þessum efnum.
Höfundur er bæjarstjóri.
Selskapsherrar í
forsetaveislu
KLÆÐNAÐUR fólks
er hluti af menningu
hverrar þjóðar. Við ýmis
tækifæri og á ýmsum
stöðum em gerðar
strangar kröfur til þess
að reglum sé hlýtt að
því leyti hvemig menn
klæðast.
Engin kona fær að
ganga inn í Péturskirkj-
una í Róm með berar
axlir eða á gallabuxum.
Enginn karlmaður fær
að fara þar inn með
hatt á höfði. Þessa er
gætt af vörðum páfans,
sem eru klæddir í
skrautlegan svissnesk-
an varðmannabúning.
Áður fyrr þótti laganemum viðeig-
andi að ganga til embættisprófs í
kjólfötum, það var á sinn hátt tákn
stúdentsins um virðingu fyrir háskól-
anum.
Engum hæstaréttarlögmanni dett-
ur í hug, að flytja mál fyrir Hæsta-
rétti íslands nema í lögmannsskikkju.
Þau fáu skipti, sem ég sat sem
varamaður á þingi, þótti mér rétt
að sýna þinginu þá virðingu, að klæð-
ast svokölluðu „city-dress“, í svartan
jakka og gráröndóttar buxur. Mér
þótti þetta sjálfsagt og vildi á þann
hátt gefa þinginu virðulegri blæ og
ég held að slíkt sé til þess að auka
virðingu fyrir löggjafarstofnuninni
og að menn, sem klæða sig í sam-
ræmi við þær kröfur, sem þing-
mennska gerir, vinni betur.
Sumum kann vafalaust að hafa
þótt þetta hégómlegt, en það var
þeirra mál.
í augum sumra er klæðnaður
manna fáfengi og hégómi. Það er
einmitt hæfilegt skart eða glys á
réttri stund, sem gefur lífinu og til-
verunni sitt sérstaka gildi, eins og
salt í hafragraut.
Mér finnst alltaf flott, að sjá karla-
kóra halda söngskemmtanir í kjólföt-
um, það lyftir stemmningunni.
Stundum eru kjólföt einfaldlega
vinnuföt, eins og t.d. þegar Sinfón-
íuhljómsveitin heldur hljómleika.
Nú þegar ríkisstjórnin bíður til
veislu í tilefni af inn-
setningu forseta Is-
lands í embætti og ósk-
að er eftir að gestir
klæðist viðhafnarbún-
ingum, er það gert til
þess, að því embætti sé
sýnd viðeigandi virðing.
Vilji einhver þeirra
boðsgesta ekki klæðast
kjólfötum, sem þó er
auðvelt að fá leigð,
vegna þess að hann vilji
ekki sýna Ólafi Ragnari
Grímssyni og frú Guð-
rúnu Katrínu Þorbergs-
dóttur virðingu og
mæta í jakkafötum, þá
er sá hinn sami fyrst
og fremst á sinn hátt,
að sýna embætti forseta íslands
óvirðingu og auðvitað sjálfum sér
um leið.
Tveir þingmenn hafa boðað slíkt.
Ekki veit ég hvað yrði gert í Páfa-
garði? Þessir „selskapsherrar" eru á
sinn hátt að sýna yfirdrepsskap og
að „snobba niður á við“, sem er verst.
Þessir „selskapsherrar“
eru á sinn hátt að sýna
yfirdrepsskap, segir
Gunnlaugur Þórðar-
son, og að „snobba
niður á við“.
Annað gerir það í skjóli þess, að
hann heldur að kjólföt tilheyri síð-
ustu öld, en sennilega er sá þingmað-
ur fastur í fyrri öldum. Hinn gengur
alltaf með „smokingslaufu" og á
sennilega erfitt með að ganga með
annars konar slaufur
Innsetning forseta íslands í emb-
ætti er athöfn, sem krefst virðingar
og er okkur sem menningarþjóð skylt
að sýna öðrum þjóðum að við virðum
æðsta embætti þjóðarinnar.
Höfundur varritari forseta
íslands 1945-1951.
Gunnlaugur
Þórðarson