Morgunblaðið - 31.07.1996, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 31. JÚLÍ 1996 C 5
Létt að draga Gloríu
á Hugin VE á loðnunni
Tilraunir til veiða á
loðnu í troll lofa góðu
GUÐMUNDUR Huginn Guð-
mundsson, skipstjóri Hugins
VE 55, notaði 1.308 metra
Gloríu flotvörpu til loðnuveiða
á síðustu vertíð. Huginn tók
trollið um borð á Seyðisfirði þann 21. janúar og veiddi i það alls 1.900
tonn af loðnu á tíu dögum, en leyft var að veiða loðnu í flottroll frá 1.-31.
janúar í tilraunaskyni. Þessar tilraunir voru unnar í samvinnu útgerðar
Hugins og Hampiðjunnar, en veiðar á loðnu í troll eru nánast ekkert
stundaðar hér. Hins vegar er talið að slíkar veiðar geti gefið betri árang-
ur en nótaveiðin við ákveðnar aðstæður. A það einkum við ef loðnan er
dreifð eða stendur of djúpt fyrir nótaveiðina.
Hampiðjan gerir grein fyrir
þessum tilraunum í nýjasta tölu-
blaði fréttabréfs síns, Pokahorn-
inu. Þar segir meðal annars svo:
„Óhætt er að segja að vel hafi
gengið að fiska í trollið og gekk
áfallalaust að kasta því og hlífa.
Þegar hvað best gekk tók alls 100
mínútur að hífa trollið, taka það
inn, dæla 100 tonnum og kasta
trollinu aftur, sem telja verður
mjög gott við flottrollsveiðar."
Ekki er allt gamalt gott
Við trollið var notaður gamall
poki sem kominn var til ára sinna
og tafði því nokkuð veiði í fyrri
túrnum. „Eftir endurbætur á pok-
anum hjá Fjarðarneti á Seyðisfirði
gekk mjög vel að dæla úr honum
og veiðarnar gengu snurðulaust
fyrir sig. Við trollið voru notaðir
90 metra langir grandarar með 20
metra framlengingu á neðri grönd-
urum og 8m2 Suberkrub flottrolls-
hlerar, 1.200 kg að þyngd. Við
hlerana voru soðnar á 4 festingar
fyrir Scanmar hleranema og reyn-
ist þessi útbúnaður mjög vel í alla
staði. Mælarnir sýndu alltaf fjar-
lægðina milli hleranna.
Fremsti hluti trollsins er úr
næloni með polyethylene hlífð-
arkápu og eru stærstu möskvar
64 metrar að lengd. Þeir minnka
síðan hlutfallslega niður í 8 metra
möskva við byrjun smámöskva-
belgsins, en þar er stærsti möskvi
4.000 mm og fara þeir síðan
smækkandi allt niður í 20 mm
loðnuriðil neðst í belgnum, næst
pokanurh. í 4.000 og 1.800 mm
möskvum er fléttað nælon, en þá
tekur fléttað polyethlene aftur að
loðnuriðlinum sem er úr snúnu
næloni.
Lóðrétt opnun trollsins reyndist
um 65 til 70 metrar og virtist troll-
ið smala loðnunni vel, þrátt fyrir
risamöskva fremst. Að sögn Guð-
mundar virtist sem hæfileg togferð
væri 2,8 mílur. Ef togað var hrað-
ar virtist ánetjun aftast í belgnum
aukast. Þar komu hin svokölluðu
vatnsfötuáhrif í ljós vegna smæðar
möskvans í belgnum, sem tak-
markar straumflæðið í gegnum
netið. Fyrirbærið er alþekkt í
smámöskvabelgjum, t.a. í rækjut-
rollum, þar sem smæsti leyfilegi
möskvinn er 36 mm á móti 19 mm
í loðnunni. Stærsta halið varð um
300 tonn eftir fjögurra tíma tog.
Sá afli veiddist á 120-150 faðma
dýpi á Fætinum.
Hlerabil í byijun togs var 111
metrar, en eftir því sem leið á tog-
ið minnkaði fjarlægðin og var kom-
in í 59 metra þegar trollið var híft.
Straummælir, sem festur var neðst
á belginn, sýndi 2,8 mílna straum-
hraða í byijun togs en hann var
kominn í 1 mílu þegar togi lauk.
Eflaust hefur það haft sitt að segja
að mikill afli var kominn í trollið
og hefur töluvert magn af loðnu
verið þar sem straummælirinn var
festur við belginn. Ekki er óal-
gengt að breidd milli hlera minnki
þegar mikill afli er kominn í pok-
ann,
Vantar öflugri og léttari hlera
Áhöfn Hugins lét vel af vinnu
með trollið og sagði að það væri
mun meðfærílegra en troll sem
væru eingöngu úr næloni. Einnig
er polythylene netið léttara og tek-
ur engan sjó í sig, sem leiðir til
þess að trollið verður léttara þótt
fyrirferð efnisins sé meiri. Þá hefur
það mikið að segja að skurður á
belg sé ekki mjög krappur. Þá á
straumsúlan greiðari leið í gegnum
trollið óg auðveldar það fiskinum
leið aftur í pokann.
Á hinn bóginn vantar hlera við
veiðarnar sem skvera betur en
þeir sem nú eru á markaðnum. Þar
gætu komið að gagni svokallaðir
létthlerar með lofthólfum. Þeir létt-
ast um helming þegar i sjó er kom-
ið, sem auðveldar mjög veiði í
grunnu vatni, en þannig háttar oft
til við loðnuveiðar, sérstaklega að
næturlagi. Vegna léttleika hler-
anna er einnig auðveldara að halda
bili milli þeirra og einnig að auka
víralengd, en unnt er að vera með
vírahlutfall allt að 1:7 miðað við
togdýpi.
J. Hinriksson og Háskóli Islands
hafa undanfarið unnið að hönnun
létthlera og er gert ráð fyrir að
þeir verði prófaðir um borð í RS
Árna Friðrikssyni í sumar þegar
gerðar verða neðansjávarathugan-
ir á vegum Hampiðjunnar og Haf-
rannsóknarstofnunar.
Létt í drætti
Gloría 1408 reyndist hæfa tog-
getu Hugins vel. Á 2,7 mílna ferð
var átak á hvor vír 7,2 tonn, olíu-
notkun 2251/klst. sem svarar til
70% álags á aðalvél, en Huginn
er með 2.000 ha. vél. Veður var
ágætt, 2-3 vindstig. Áætluð tog-
geta Hugins, samkvæmt útreikn-
ingum Hampiðjunnar, var 16,8
tonn við 80% álag á aðalvél, þann-
ig að niurstaða úr trollhermi
Hampiðjunnar reyndist innan eðli-
legra skekkjumarka. Til viðmiðun-
ar má geta þess að Huginn hefur
notað 2.700 möskva Skjervoy og
3.000 möskva Angalang rækjut-
roll við rækjuveiðar utan loðnutím-
ans. Við þau troll voru notaðir
Poly-Ice hlerar nr. 9 og einnig 35“
Thyboron V-hlerar.
Endurbætur og lagfæringar
Eins og áður sagði veiddust alls
1.900 tonn af loðnu í trollið. Alls
var togað í 97 klukkustundir og
var afli á togstund í fyrri túrnum
19,8 tonn, en í þeim síðari 23 tonn.
Hér að neðan eru þau atriði sem
hægt er að endurbæta og laga við
flottrollsveiðarnar:
• Útbúa 60 metra langan poka
sem rúmi a.m.k. 300 tonn af loðnu.
• Flottrollstromla verði stækkuð,
kjálkar breikkaðir og skilrúm fyrir
grandara hækkuð. Áætlað er að
setja stærri rótor við tromluna og
auka togkraft úr 10 tonnum í 16
tonn.
• Kapalspil fyrir höfuðlínukapal
verði sett á skipið, sem gegnir jafn-
framt því hlutverki að halda við
höfuðlínuna í köstun og hífingu.
• Gálgar verði færðir aðeins fram-
ar á skipið til að hlerarnir komi
upp á síðuna, en ekki beint aftan
á skut eins og nú. Þetta auðveldar
úr- og ílásun hleranna og minnkar
álag á togvírinn næst hleranum.
• Þegar er búið að kaupa nýja og
aflmeiri dælu sem dælir 600 tonn-
um á klukkustund. Dæluendinn er
snúanlegur og minnkar til muna
hættu á snúningum milli dælu og
poka.
Að þessum endurbótum loknum
má gera ráð fyrir að skipið verið
ágætlega útbúið til loðnu-, síldar-
og kolmunnaveiða með einu og
sama trollinu og gæti þetta aukið
möguleika loðnuskipanna töluvert
til veiða á ýmsum tegundum upp-
sjávarfiska.“
LOÐNUBATAR
Nafn Stærð Afll SJéf. Löndunarst.
ELUÐI GK 445 731 801 1 Síglufjörður I
FAXI RE 241 331 973 2 Siglufjörður
GULL8ERG VE 2S2 446 891 1 SialufjSrður
JÓN SIGURÐSSON GK 62 1013 194 1 Siglufjöröur
j SÚLAN EA 300 391 719 1 Sigluljöröur
ÍSLEIFUR VE 63 513 1106 1 Siglufjöröur
í GUBMUNDUR ÓLAFUR ÓF 31 294 1185 2 Ólafsfjörður }
8ÖRKUR NK 122 711 640 1 Akureyri
GUÐMUNDUR VE 29 486 886 1 Akureyri
SIGURÐUR VE 15 914 2011 2 Akureyri
| BJÖRG JÖNSDÓTTIR t>H 321 499 1343 2 Raufarhöfn
DAGFÁRI GK 70 299 1414 3 Raufarhöfn
\ HUGINN VE 55 427 597 1 Raufarhöfn
SUNNUBERG GK 199 385 430 1 Vopnafjöröur
HÁKON ÞH 250 821 2046 2 Seyðisflörður |
ODDEYRIN EA 210 335 1314 2 Seyðisfjörður
! SIGHVATUR BJARNASON VE 1B 370 413 1 Seyðisfjörður
SVANUR RE 45 334 1377 2 Seyðisfjörður
ÞÓRÐUR JÓNASSON EA 3SO 324 1205 2 Seyðisfjörður |
BEITIR NK 123 756 1072 1 Neskaupstaöur
QLÓFAXt VE 300 243 294 1 Neskaupstaður |
ÞORSTEINN EA 810 794 878 1 Neskaupstaöur
ÞÓRSHAMAR GK 75 326 1092 2 Neskaupstaður sj
BJÁRNI Ói'ÁrSSON ÁK 70 556 978 1 Reyðarfjöröur
GRINDVÍKINGUR GK 606 577 979 1 Reyðarfjöröur
ANTARES VE 18 480 81Ö 1 Fáskrúösfjöröur
8ERGUR VE 44 266 1009 2 Fáakrúðsfjörður
BERGUR VIGFÚS GK 53 280 387 1 Fáskrúösfjöröur
GlGJA VE 340 366 748 Lwf-lú Fóakrúðsfjörður
HÚNARÓST SF 550 338 741 1 Hornafjörður
SIGLA Sl 60 273 530 1 Hornafjörður
HUMARBA TAR

Nafn Stærð Afll Flskur SJÓf Lðndunarut.
í BJÖRG VE 5 123 1111 6 1 Vestmannaeyjar ,
ARON ÞH 105 76 1* 4 Þorlákshöfn
OAIARÖSTÁR 63 .104 3 13 2 Þorlákshöfn
EYRÚNÁR66 ~24 ' 2* 2 3 Þorlákshöfn
FRÓÐIÁR 33 136 ill 7 ... ... Þoilákahöfn ..j
HAFÖRNÁR 115 “72 2* 2 3 Þorlákshöfn
[ HASTEINNÁR8 1 Í3 3* 6 Mm Þorlákshöfn
jÖhÁNNA ÁR 206 105 3*'" 2 T Þorlákshöfn
JÖN TRÁUSTIÍS 78 53 1* 1 3 Þorlókshöfn
SNÆTINDUR ÁR 88 102 ’ 2* 2 3 Þorlákshöfn
SVERRIR BJARNFINNS ÁR 11 :!f? 54 ' £* ■ 2 • 3Í Þorlákshöfn
SÆBERG ÁR 20 102 2* 1 4 Þorlákshöfn
i SÆFARIÁR 117 ?T~I 70 3* 12 lliii Þorlókshöfn
TRAUSTIÁRÓÍ3 149 1* 2 2 Þorlákshöfn
\ GAUKUR GK 660 ’ i 181 1. 14 2 Grindavlk
REYNIR GK47 71 1 8 2 Grindavík
\ SANDVÍKGK 325 64 1 2 2 Grindavík
FREYJA GK 364 68 1 3 2 Sandgerði
HAFNARBERG RE 404 74 2 |3 | 2.. Sandgerði 1
JÓN GUNNLAUGS GK 444 105 1 3 - “ 2" Sandgerði
UNA ÍGARÐI GKIOO 138 1 2 „„1. Sandgerði
ÞÓR PÉTURSSON GK 504 143 2 0 1 Sandgerði
SKELFISKBA TAR
Nafn Stærö Afll Sjóf.l Löndunarat.
HAFÖRN HU 4 20 11 3 1 Hvammstangi
Morgunblaðið/Stefán Ólafsson
• ÁHÖFNIN á Þinganesi SF
25 hefur veríð að gera það
gott á trollinu undanfarið. Á
sex vikum hefur verið land-
að um 400 tonnum af fiski á
Höfn. Uppistaða aflans er
ýsa og ufsi. Þeir hafa landað
að jafnaði tvisvar í viku og
hefur aflinn ýmist farið á
markað eða verið fluttur út,
einkum ýsan- Að sögn skip-
stjórans, Jóns Sigurðssonar,
hafa þeir fengið svo stór hol
að vandræði hafa skapast.
Þeir hafa sprengt trollið og
einnig átt í erfiðleikum með
að ná því inn fyrir. Skipverj-
ar á Þinganesinu eru átta
svo Ijóst er að þeir hafa þurft,
að takatil hendinni. „Eins
gott að það sjáist í budd-
unni,“ sagði einn og var
kampakátur með góð afla-
brögð.
Stjómendur NAFCO
vilja stofnmælingar
í Viktoríuvatnmu
A.LLAR grundvallarrannsóknir
vantar til að hægt sé að koma á
veiðistjórnun á Viktoríuvatni í Afr-
íku að mati Júlíusar Sólnes, tals-
manns hóps íslendinga sem hyggj-
ast reka frystihús við vatnið. Hann segir nauðsynlegt að gerðar verði
stofnstærðarmælingar í vatninu sem fyrst. Fyrirtæki íslendinganna,
NAFCO, mun væntanlega hefja vinnslu strax í haust en fyrirtækið mun
einnig taka á móti fiski úr Kyogavatni sem er norður af Viktoríuvatni.
Vinnsla á fiski
hefst með haustinu
í Viktoríuvatni eru veidd um 500
þúsund tonn af fiski á ári hveiju,
aðallega nílarkarfa sem að mestu
er fluttur út frystur á Evrópumark- _
að. Margir óttast ofveiði í vatninu
og segja að með svipaðri veiði
hrynji Nílarkarfastofninn innan
fárra ára.
Júlíus segir að ítarlegar umræð-
ur hafi farið fram við stjórnvöld í
Uganda um veiðistjórnun á Vikt-
oríuvatni og segist hann sjálfur
hafa lagt það til að gerð yrði út-
tekt á stofnstærðum í vatninu. „Eg
hef meðal annars rætt þessi mál
við Hafrannsóknarstofnun og við
höfum meðal annars lagt það til
að farið verði í stofnstærðarrann-
sóknir. Málið er að það veit enginn
neitt um stofnstærðir í vatninu og
það er ekki um neina auðlinda-
stjómun að ræða fyrr en að búið
er að rannsaka stofnana. Það vant-
ar því allar grundvallarrannsókn-
ir.“
Sama og ekkert veriö gert
Júlíus segir að Alþjóða matvæla-
stofnunin hafi stjórnað viðamiklum
rannsóknum á vatninu á árunum
í kringum 1970. Þær hafi hinsveg-
ar farið í vaskinn þegar að Amin
komst til valda enda allt logað í
innanlandsóeirðum í tvo áratugi á
eftir. „Það hefur sama og ekkert
verið gert síðan og þess vegna er
lítið vitað um ástandið í vatninu.
Þess vegna höfum við stungið upp
á því, ásamt fleiri aðilum, að farið
verði í stofnstærðarmælingar. Síð-
an er hægt að fara út í tillögur
um veiðistjórnun."
Mismunandi skoðanir
á stofnstærðlnni
Að sögn Júlíusar er nokkurt
samráð og samvinna á milli þeirra
þriggja ríkistjórna sem land eiga
að vatninu, Úganda, Tansaníu og
Kenýa. Þær hafi hins vegar ekki
fjárhagslegt bolmagn til að sinna
þeim verkefnum á þann vísinda-
lega hátt sem þekkist hér á ís-
landi. „Þó hafa þessi ríki komið
sér saman um að banna öll stærri
skip á vatninu og telja að það sé
nægjanleg veiðistjórnun.
Smábátar komast ekkert út á
vatnið og því er allt veitt nálægt
ströndum og þá hafa menn haldið
því fram að miðbik vatnsins sé
nánast friðað. Þær greinar sem um
þessi mál hafa verið skrifaðar hafa
líka verið mjög misvísandi, ein seg-
ir stofninn vera að hrynja vegna
ofveiði en önnur segir að út í vatn-
inu sé fiskurinn að deyja úr elli.
Það vantar bara grundvallarrann-
sóknir til að fá botn í þessi mál,“
segir Júlíus.
Mlkil velði í Kyogavatni
Að sögn Júlíusar er nú verið að
flytja tæki og búnað til Uganda
og verða þau sett upp í næsta
mánuði eða í byijun september og
vinnsla hefjast á fullum krafti. Á
vegum NAFCO hafa einnig verið
stundaðar veiðar í Kyogavatni sem
er fyrir norðan Viktoríuvatn. Ky-
ogavatn er að sögn Júlíusar mjög
lítið veitt og býður upp á gríðar-
lega möguleika.
„Við höfum komið okkur upp
góðri aðstöðu við vatnið en fram
að þessu hefur engin hafnarað-
staða verið þar, þannig að fiski-
mennirnir hafa ekki komið fiskin-
um frá sér og á markað. Við höf-
um reist stöð við vatnið og erurn
að undirbúa móttöku á fiski þar.
Þannig að þó að veiði dragist sam-
an í Viktoríuvatni þá er mikil veiði
í þessu vatni og það gæti verið
vænlegt til framtíðar," segir Júl-
íus.