Morgunblaðið - 08.08.1996, Blaðsíða 2

2 B FIMMTUDAGUR 8. ÁGÚST 1996
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
*_
Forsvarsmenn VIB og Skandia telja eðlilegt að taka fram í
skráningu ef skráður eigandi er ekki eiginlegur eigandi
Enginn feluleikur
með SÍF-bréfin
Deilt um síma-
sölu fríhafnar
FORSVARSMENN Verðbréfa-
markaðar íslandsbanka og Fjár-
festingarfélagsins Skandia segjast
sammála þeirri skoðun Verðbréfa-
þings að taka beri fram í skráningu
hlutabréfa ef skráður hluthafi sé
ekki eiginlegur eigandi hlutabréf-
anna. Það hafí líka verið gert í til-
felli hlutafjáreignar verðbréfafyrir-
tækjanna í SÍF og hafi stjórnendum
fyrirtækisins verið það löngu. Ijóst
að verðbréfafyrirtækin tvö ættu
þessi bréf einungis í umboði fyrir
viðskiptavini sína.
Eins og fram kom í fréttum
Morgunblaðsins í gær beindi Verð-
bréfaj)ing íslands þeim tilmælum
til VIB og Skandia að þau breyttu
skráningu hlutabréfa sinna í SIF á
þann máta að fram kæmi að raun-
veruiegur eigandi væri annar. Taldi
þingið að núverandi skráning bréf-
anna væri ekki í samræmi við lög
um verðbréfaviðskipti. í kjölfarið
ítrekuðu bæði fyrirtækin skriflega
fyrri óskir sínar við SÍF að skrán-
ingu þessara bréfa yrði breytt.
Ekki fjallað um málið í stjórn
Verðbréfaþings
Brynhildur Sverrisdóttir, fram-
kvæmdastjóri Fjárfestingarfélags-
ins Skandia, segir að fyrirtækið sé
þó ekki sammála þeirri túlkun sem
Stefán Halldórsson, framkvæmda-
stjóri Verðbréfaþings hafi sett fram
í bréfi sínu til fyrirtækisins.
„Það hefur ekki verið fjallað um
þetta mál í stjórn Verðbréfaþings
og því er hér einungis um mat
starfsmanna þess að ræða,“ segir
Brynhildur. „Mat okkar lögfræð-
inga er að þetta sé alls ekki brot á
lögum og jafnframt fullkomlega
siðlegur viðskiptamáti. Það má t.d.
nefna sem dæmi að öll hlutabréf
sem við kaupum erlendis eru skráð
á okkar nafn en eru hins vegar í
eign viðskiptavina og það er mjög
algengt að það sé þannig, m.a. sök-
um þess hagræðis sem af þessu
hlýst.
Ef við hins vegar gefum upp
nafn þess aðila sem á bréfin án
þess að leita samþykkis hans fyrst,
FORSVARSMENN verðbréfafyrir-
tækja hér á landi segjast ekki hafa
orðið varir við sýndarviðskipti með
hlutabréf hér á landi til þessa. Erfitt
sé að greina slík viðskipti frá eðli-
legum viðskiptum, enda geti gengi
hlutabréfa sveiflast mjög mikið í
daglegum viðskiptum og því erfitt
að greina hvort vísvitandi sé verið
að reyna að hafa áhrif á gengi
hlutabréfa til hækkunar eða lækk-
unar.
Þórður Ólafsson, forstöðumaður
bankaeftirlits Seðlabankans, sem
gegnir eftirlitshlutverki með verð-
bréfamarkaði ásamt Verðbréfa-
þingi, sagði í gær aðspurður að
umfjöllun Morgunblaðsins hefði
gefið bankaeftirlitinu tilefni til þess
að skoða þetta mál en ekkert meira
væri um það að segja á þessu stigi.
Sem fyrr segir virðist það nokkuð
samdóma álit forsvarsmanna þeirra
verðbréfafyrirtækja sem Morgun-
blaðið leitaði til að sýndarviðskipti
hafi ekki átt sér stað hér á landi.
Sigurður Einarsson, aðstoðarfram-
kvæmdastjóri Kaupþings, sagði að
mun algengara væri að menn þætt-
ust verða varir við innherjaviðskipti
þar sem einhverjir byggju yfir upp-
lýsingum sem aðrir hefðu ekki.
„Það er auðvitað mjög alvarlegt ef
slikt kemur upp á en hins vegar
eru menn alltaf að sjá draug í hveiju
horni í þessum efnum.“
þá erum við að bijóta lög og jafn-
framt trúnað við okkar viðskipta-
vin.“
Sljórnendur SÍF vissu hveijir
eigendur bréfanna voru
Brynhildur segist telja að ekkert
sé athugavert við það að fjárfestum
sé unnt að láta skrá hlutafjáreign
sína á viðkomandi verðbréfafyrir-
tæki. Hins vegar verði það að koma
fram í skráningu bréfanna að svo
sé. Skandia hafí líka í þessu tilfelli
löngu verið búið að láta hlutaðeig-
andi aðila vita af því að fyrirtækið
væri ekki eiginlegur eigandi þess-
ara bréfa.
„Þá má einnig benda á að við
höfum ekki áhrif á hvað stendur í
útboðslýsingu SÍF. Við vorum búin
að tilkynna það til SÍF fyrir síðustu
áramót að við værum ekki eigendur
þessara bréfa heldur umbjóðandi
okkar. Við gerðum það að vísu að-
eins munnlega þá en síðan skriflega
í kjölfar athugasemdar Verðbréfa-
þings.
Það var heldur aldrei haft sam-
band við okkur áður en útboðslýs-
ingin var gefin út til þess að kanna
hvort okkar umbjóðendur vildu
hugsanlega breyta fyrirkomulaginu
á þessari skráningu."
Brynhildur segir að viðskiptavin-
ur/ir fyrirtækisins hafi óskað eftir
því að ekki yrði tilkynnt hver stæði
á bak við bréfin. Hins vegar hafi
stjórnendum SÍF hafí verið fullkom-
lega kunnugt um hveijir stæðu á
bak við þann eignarhluta sem
skráður hafi verið á Skandia, því
eiginlegir eigendur bréfanna hafi
tilkynnt þeim það um síðustu ára-
mót. Því hafí ekki verið um neinn
feluleik að ræða.
Þá segist Brynhildur vera mjög
ósátt við að í fréttum af málinu í
gær hafi mátt lesa út tengsl á
milli Skandia og hugsanlegra sýnd-
arviðskipta með hlutabréf i SÍF.
Fyrirtækið hafi aldrei komið ná-
lægt slíkum viðskiptum enda
myndi það ekki samrýmast hags-
munum þess. Hér sé um tvö óskyld
mál að ræða og sé hið síðara verð-
Hætta fyrir hendi í vissum
tilfellum
Davíð Björnsson, deildarstjóri
verðbréfamiðlunar Landsbréfa,
segir að eins og kerfið sé byggt upp
nú kunni alltaf að vera einhver
hætta á því að sýndarviðskipti eigi
sér stað, þó svo að alltaf sé erfitt
að fullyrða um hvort slíkt hafi gerst
eða ekki. „Langmestur hluti við-
skipta er hafinn yfir allan slíkan
grun. Þau viðskipti sem eiga sér
t.d. stað milli tveggja þingaðila eru
viðskipti sem mjög erfitt er að eiga
eitthvað við enda þyrftu menn þá
að koma sér saman um slíkt á milli
verðbréfafyrirtækja.
Tilvik, þar sem svona gæti komið
upp á, eru tilvik þar sem sami þing-
aðili er beggja megin borðs, þ.e.
bréfafyrirtækjunum tveimur alls
óviðkomandi.
Rúmast innan gildandi laga
Ásgeir Þórðarson, forstöðumaður
hjá VIB, segir að það væri að mörgu
leyti þægilegra fyrir VÍB ef hluta-
bréf í eigu umbjóðenda fyrirtækis-
ins væru skráð með þeim hætti sem
Verðbréfaþing fari fram á. „Í til-
felli SÍF þá hefur fyrirtækinu verið
það alveg ljóst um langt skeið að
þessi bréf væru ekki í okkar eigu.
Við höfum líka óskað formlega eft-
ir því við SÍF að skráningu bréf-
anna verði breytt á þann máta.“
Ásgeir segir að í raun sé enginn
ágreiningur um að verðbréfafyrir-
tæki geti komið fram fyrir hönd
umbjóðanda síns sem skráður eig-
andi hlutabréfa, og að slíkt rúmist
alveg innan þeirra laga og reglna
sem um verðbréfaviðskipti gildi.
„Auðvitað er það í þágu markaðar-
ins að allar upplýsingar og öll við-
skipti séu eins gegnsæ og hægt er.
Þetta er kannski einn þáttur af
mörgum í því sambandi."
Hann segir að þannig geti það
talist eðlilegt að fjárfestir sem hafí
hugsað sér að eiga tiltekin hluta-
bréf til lengri tíma skrái þau í eigin
nafni, enda sé þá líklegt að hann
vilji einnig hafa einhver áhrif innan
viðkomandi fyrirtækis. Hins vegar,
þegar um skammtímafjárfesta sé
að ræða, sem einungis séu að skipta
út á gengishagnað, þá sé spurning
hvort ekki geti verið allt eins heppi-
legt að slík viðskipti fari fram í
nafni einhvers verðbréfafyrirtækis.
Eimskip eigandi bréfanna
Samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins er það Burðarás, eignar-
haldsfélag Eimskips, eða aðrir aðil-
ar því tengdir sem eru eigendur
þess rúmlega 6% hluts í SIF sem
skráður hefur verið á Fjárfestingar-
félagið Skandia. í samtali við Morg-
unblaðið sagðist Þórður Magnús-
son, framkvæmdastjóri hjá Eim-
skip, hvorki getað staðfest það né
hafnað hvort þessi hlutabréf væru
í eigu félagsins eða ekki.
bæði kaupandi og seljandi. Þar eru
líkurnar til staðar en ég held hins
vegar að í langflestum tilvikum þar
sem viðskipti eru með þeim hætti
þá er um fullkomlega eðlileg við-
skipti að ræða. Hvort sýndarvið-
skipti hafí komið upp hér á landi
eða ekki er hins vegar nokkuð sem
ég hef ekki myndað mér neina skoð-
un á.“
Ásgeir Þórðarson, forstöðumað-
ur hjá VÍB, segir að hann sé ekki
þess umkominn að greina hvort
einhver viðskipti geti hugsanlega
verið sýndarviðskipti eða ekki. „Eg
held þó að það hafi ekki verið reynt
markvisst að hafa áhrif á verðþró-
un bréfa í einhveiju félagi. Mark-
aðurinn hér á landi er orðinn þó
það þróaður að það kæmist enginn
upp með slíkt nema þá hugsanlega
FORSVARSMENN Félags ís-
lenskra stórkaugmanna og Kaup-
mannasamtaka Islands eru ósáttir
við þjónustu fríhafnarinnar í Kefla-
vík, að hægt sé að hringja og panta
vöru í komuverslun og jafnvel láta
aðra sækja vöruna ef kaupandinn
er ekki á leið um flugvöllinn.
„Fríhöfnin er farin að reka póst-
verslun í samkeppni við innlenda
verslun. Viðskiptavinir fríhafnar-
innar þurfa ekki lengur að fara af
landi brott til þess að kaupa vöru
án álagðra gjalda ríkissjóðs. Það
er einnig spurning um hvetjir það
eru sem helst geta nýtt sér þá kjara-
bót að versla á fríhafnarverði. Þeir
sem nálægt ferðamálum koma vita
að það eru embættismenn og for-
stjórar stofnana og fyrirtækja sem
ferðast mest í þessu landi,“ segir
Stefán S. Guðjónsson, fram-
kvæmdastjóri FÍS.
í bréfí sem Stefán sendi fjármála-
ráðherra á miðvikudag kemur fram
að „verslunarrekstur fríhafnarinnar
er fyrst og fremst mögulegur vegna
skattastefnu stjórnvalda sem með
háum vörugjöldum og ytri tollum
styrkir samkeppnisstöðu fríhafnar-
verslunar á kostnað almennrar
verslunar. Án þeirra gjalda sem
öðrum verslunarfyrirtækjum er gert
skylt að skila væri grundvellinum
kippt undan rekstri fríhafnarinnar."
Fríhöfnin í Keflavík hefur í mörg
ár selt vörur í gegnum síma segir
Guðmundur Karl Jónsson, forstjóri
í skamman tíma. Markaðurinn mun
alltaf sjálfur sjá um það að leið-
rétta sig, komi slíkt upp á.“
Vægi smærri viðskipta óeðli-
lega mikið í markaðsvirði?
í tengslum við umræðu um
möguleika á sýndarviðskiptum hér
á landi vaknar sú spurning hvort
eðlilegt geti talist að smærri við-
skipti í lok dags geti hugsanlega
ráðið markaðsvirði fyrirtækja á
Verðbréfaþingi þann daginn.
Þannig gætu 100 þúsund króna
viðskipti undir lok dags t.d. haft
afgerandi áhrif á markaðsvirði
Eimskips, sem er stærsta fyrirtæk-
ið á Verðbréfaþingi, og um leið á
þróun Þingvísitölu hlutabréfa þann
daginn.
Aðspurður um þetta fyrirkomu-
Fríhafnarinnar á Keflavíkurflug-
velli. „Það eru aðallega foreldrar
peningalítilla ungmenna sem
hringja og kaupa vöru með greiðslu-
kortum og ungmennin taka síðan
vöruna með þegar þau koma til
landsins. Með komuversluninni er-
um við ekki að keppa við íslenska
verslun heldur útlendar fríhafnir.
Þetta eru aðallega sjónvörp sem við
erum að selja á þennan hátt. Eitt-
hvað sem fólk myndi ekki kaupa á
íslandi vegna þess hversu dýr þau
eru,“ segir Guðmundur Karl.
Ríkið í samkeppni við
atvinnulífið
Sigurður Jónsson, framkvæmda-
stjóri Kaupmannasamtaka íslands,
segir að málefni komuverslunar frí-
hafnarinnar hafi verið rædd á fundi
með Halldóri Ásgrímssyni utanrík-
isráðherra síðastliðið haust og þá
hafi hann sýnt málinu skilning og
sagt að verið gæti að málið myndi
leysast á þann veg að verslunarrými
komuverslunarinnar yrði tekið und-
ir færibönd fyrir töskur farþega.
„Við hjá Kaupmannasamtökun-
um höfum ítrekað beiðni okkar um
að komuversluninni verði lokað en
ekkert hefur gerst í málinu. Ríkið
er í samkeppni við atvinnulífið í
landinu með því að reka verslun sem
selur vöru án vörugjalda, virðis-
aukaskatts og tolla. Islensk verslun
getur ekki keppt á þeim markaði,"
segir Sigurður.
lag segir Stefán Halldórsson, fram-
kvæmdastjóri Verðbréfaþings ís-
lands, að þar séu mönnum ljósir
þeir annmarkar sem eru á núver-
andi kerfi. „Þetta hefur komið til
umræðu hér og m.a. hefur komið
til tals að hækka upphæð lágmarks-
viðskipta, en við höfum hins vegar
frestað því að taka slíka ákvörðun
á meðan að endurskoðun á við-
skiptakerfi og reglum þingsins á
sér stað.“
Lágmarksupphæð viðskipta á
Verðbréfaþingi er í dag 130.000
krónur að söluverðmæti. Stefán
segir að ef þessi lágmarksupphæð
verði hækkuð eitthvað verulega
megi búast við því að verðbréfafyr-
irtækin þyrftu í auknum mæli að
taka á sig hlutverk viðskiptavaka
þ.e. milligöngumenn um hlutabréfa-
viðskipti, sér í lagi gagnvart smærri
fjárfestum. Slíkt gæti leitt til þess
að fyrirtækin þyrftu að liggja með
meiri birgðir hlutabréfa í eigin eigu
heldur en i dag.
Hins vegar ráði núverandi tölvu-
kerfi ekki við slík viðskipti og því
hafí ekki verið talið tímabært að
ræða slíkar breytingar uns end-
urnýjun þess væri lokið. Stefán seg-
ir hins vegar að slík viðskiptavakt
verðbréfafyrirtækja kynni að leiða
til minni sveiflna í gengi hluta-
bréfa, hvort sem um hækkun eða
lækkun væri að ræða.
Ekki borið á sýndarviðskiptum að mati verðbréfafyrirtækja
Erfítt að greina
slíkar tílraunir