Morgunblaðið - 08.08.1996, Page 6

6 B FIMMTUDAGUR 8. ÁGÚST 1996
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
GUÐMUNDUR Hauksson
tók við starfi sparisjóðs-
stjóra Sparisjóðs
Reykjavíkur og ná-
grennis í nýliðinni viku af Baldvin
Tryggvasyni, sem gegnt hafði því
starfi undangengin 20 ár. Guð-
mundur, sem er 47 ára gamall,
hefur talsverða reynslu að baki á
fjármagnsmarkaðnum. Hann hef-
ur gegnt stöðu forstjóra Kaup-
þings undanfarin 5 ár en þar á
undan var hann m.a. fram-
kvæmdastjóri hjá íslandsbanka,
bankastjóri Útvegsbanka íslands
hf. og sparisjóðsstjóri Sparisjóðs
Hafnarfjarðar.
Guðmundur segist ekki sjá fram
á miklar breytingar á næstunni í
starfsemi SPRON með tilkomu
sinni í þetta starf, enda sé fátt í
starfsemi sjóðsins í dag sem kalli
á róttækar breytingar. „Sparisjóð-
urinn hefur verið á góðu skriði
undanfarin ár. Sjóðurinn hefur
verið mjög vel rekið fyrirtæki til
margra ára og hann hefur verið
að styrkja stöðu sína, bæði hvað
varðar innlán og útlán, eins og
raunar má segja um sparisjóðina
alla.
Það er mjög ánægjulegt að taka
við jafngóðu búi og Baldvin stend-
ur upp frá. Hann hefur stýrt þessu
mjög ákveðið og vel og SPRON
undir hans stjóm er allt annað
fyrirtæki en það var þegar hann
tók við því. Auðvitað hafa orðið
miklar breytingar á þessum tíma
en hann hefur nýtt þær mjög vel
og auk þess hefur Sparisjóður
Reykjavíkur og nágrennis haft
ákveðið frumkvæði í auknu sam-
starfí sparisjóðanna, sem hefur
nýst þeim öllum vel.
Minnkandi vaxtamunur vegna
harðnandi samkeppni
Guðmundur segir hins vegar að
auðvitað hafí mikið verið að breyt-
ast í umhverfínu á fjármagns-
markaði á undanförnum árum, og
samkeppnin hafi harðnað mjög
mikið á markaðnum. „Það eru
mörg teikn á lofti um að þessi
aukna samkeppni muni leiða til
þess að vaxtamunur muni minnka
á næstu árum. Þessi þróun er í
raun þegar hafín og það á auðvit-
að eftir að hafa áhrif á sparisjóð-
ina eins og aðrar innlánastofnanir.
Markaðurinn í heild sinni hefur
verið að breytast mjög hratt og
Sparisjóður á
góðu skriði
Morgunblaðið/Golli
Guðmundur Hauksson
hefur tekið við starfí
sparisjóðsstjóra Spari-
sjóðs Reykjavíkur og
nágrennis eftir að hafa
stýrt Kaupþingi
undanfarin 5 ár. Þor-
steinn Víglundsson
ræddi við hann um
aðkomuna að SPRON,
samstarf sparisjóða og
stöðuna á fjármagns-
markaðnum, en þar
telur Guðmundur
nauðsynlegt að minnka
hlut ríkissjóðs.
þegar ég segi að samkeppni hafí
aukist þá er það ekki einungis á
milli sparisjóða og viðskiptabanka,
heldur hafa aðrir aðilar eins og
ríkissjóður beitt sér mjög í sam-
keppninni. Með því að fara út í
húsbréfakerfíð á sínum tíma tók
ríkissjóður^yfír mjög stóran þátt í
útlánastarfsemi sparisjóðanna og
nú hafa lífeyrissjóðir bætt um bet-
ur og aukið sín útlán til þessara
mála.
í innlánum hefur ríkissjóður
fært sig mjög upp á skaftið með
beinum og óbeinum hætti. Einnig
hafa verðbréfafyrirtæki látið að
sér kveða. Það er því ekki bara
hægt að horfa á banka og spari-
sjóði sem einangrað dæmi þegar
verið er að meta þennan markað
heldur verður að horfa á allan fjár-
magnsmarkaðinn.
Þetta er orðið miklu opnari og
betri markaður en áður var. Það
er alveg ljóst að sparisjóðirnir
þurfa að breyta ýmsu hjá sér til
þess að bregðast við þeim breyt-
ingum sem orðið hafa í ytra um-
hverfí þeirra. Við þurfum að átta
okkur á því nákvæmlega hver
okkar staða á þessum markaði er
í dag og hvert við viljum stefna í
framtíðinni."
Nánara samstarf við Kaupþing
Sparisjóðirnir keyptu nýlega
hlut Búnaðarbankans í Kaupþingi
og í kjölfarið kom Búnaðarbankinn
á fót eigin verðbréfamiðlun. Guð-
mundur segir að þessi breyting
hafi verið tímabær og eigi án efa
eftir að stuðla að nánara sam-
starfí á milli Kaupþings og spari'-
sjóðanna á næstu misserum.
„Það breytti miklu að þessi kaup
skyldu eiga sér stað og
sparisjóðirnir hafa í kjöl-
farið lýst mjög miklum
áhuga á auknu samstarfi
við Kaupþing. Fyrirtæk-
ið hefur stækkað gríðar-
lega hratt undanfarin ár
og haslað sér völl á mörgum svið-
um. Það er enginn vafi á því að
það er grundvöllur fyrir mjög
miklu samstarfi á milli sparisjóð-
anna og Kaupþings.
Þrátt fyrir að þessi fyrirtæki séu
að sumu leyti að keppa á sama
markaði þá er eðli þeirra mjög
ólíkt og því fer mjög vel á að viss-
ir þættir séu frekar reknir innan
Kaupþings en sparisjóðanna. Ég
sé því mjög mikla möguleika á
auknu samstarfí þama og það er
að sjálfsögðu miklu auðveldara og
eðlilegra eftir að sparisjóðirnir
eignuðust Kaupþing að fullu.“
Engin nauðsyn að breyta
eignarhaldi á sparisjóðunum
Umræðan um eignarhaldsfyrir-
komulag sparisjóðanna hefur
reglulega skotið upp kollinum eftir
því sem hlutafélagaformið hefur
orðið meira og meira ráðandi með-
al íslenskra fyrirtækja.
Eigið fé sparisjóðanna nemur í
dag rúmum 6 milljörðum króna,
rúmlega 1 milljarði meira en eigið
fé íslandsbanka, en mikill munur
er á eignarhaldi þessara lánastofn-
ana. Islandsbanki er rekið sem
hlutafélag en sparisjóðirnir sem
sjálfseignarstofnanir með tak-
markaðan fjölda stofnijáreigenda.
Guðmundur telur þó ekki neina
brýna nauðsyn á því að breyta
þessu fyrirkomulagi, þó svo að
hann útiloki ekki að slíkar breyt-
ingar kunni einhvern tíma að eiga
sér stað. „Það er alveg rétt að
hlutafélagaformið hefur verið að
styrkja stöðu sína m.a. í kjölfar
þess að ríkissjóður og sveitarfélög
hafa dregið sig út úr rekstri fyrir-
tækja. Sparisjóðirnir eru hins veg-
ar sjálfseignarstofnanir þannig að
þeir eru ekki beinlínis í eigu ríkis
eða sveitarfélaga.
Uppbygging sparisjóðanna er
að mörgu Ieyti mjög lík uppbygg-
ingu hlutafélaga. Það eru til stað-
ar stofnfjáraðilar sem leggja fé
af mörkum sem notað er í rekstur-
inn. Þeir sitja aðalfundi og kjósa
fulltrúa í stjórn. Þeim gefst því
sem kalli á það að þessu fyrir-
komulagi sé breytt. Eignarhald
sparisjóða í Evrópu er með mjög
ólíkum hætti, allt frá því að vera
hlutafélög yfir í það að vera bein-
línis eign sveitarfélaga eða opin-
berra aðila. Eg held að það form
sem hefur valist hér á landi sé
ákaflega heppilegt.
Við sjáum það að sparisjóðirnir
hafa átt sér Ianga og farsæla sögu
þannig að þeir hafa gegnt mjög
mikilvægu hlutverki í sínu sveitar-
félagi í gegnum tíðina. Þeir hafa
nú á síðustu árum eflt mjög sam-
starfið sín á milli sem bætir mjög
upp þá ókosti sem fylgja smæð
þeirra.
Ég held að það sé líka mjög
heppilegt fyrir fjármagnsmarkað-
inn að hafa ólíkar tegundir fyrir-
tækja í samkeppni, svo framarlega
sem einstakir aðilar njóti ekki ein-
hverra yfirburða vegna eignar-
haldsins, sem þeir svo sannarlega
gera ef ríkissjóður á þá. Það er
því margt annað sem er meira
aðkallandi í mínum huga en að
fara að hrófla við þessu fyrirkomu-
lagi.“
Svigrúm til aukins samstarfs
og samruna sparisjóða
Samstarf sparisjóðanna hefur
aukist mjög mikið á undanförnum
árum. Sjóðirnir eiga nú í samein-
ingu Sparisjóðabanka íslands, sem
annast m.a. erlend viðskipti spari-
sjóðanna. Auk þess eiga sjóðirnir
SP-fjármögnun, Kaupþing og
Tölvumiðstöð sparisjóðanna. Þá
eiga sjóðirnir einnig hlut í Kredit-
kortum og Visa ísland. Guðmund-
ur segir ekki ólíklegt að þetta sam-
starf eigi eftir að aukast enn frek-
ar á næstu árum.
„Þessi fyrirtæki eru að annast
tiltekna þjónustuþætti sem spari-
sjóðirnir geta síðan boðið sem sína
og það er einfaldlegra hagkvæm-
ara .að leysa þau verkefni með
þessum hætti. Það kann vel að
vera að sparisjóðimir eigi eftir að
útfæra slíkt samstarf betur heldur
en gert hefur verið og ég tel ekki
ólíklegt að sparsisjóðirn-
ir eigi eftir að koma sér
upp fleiri slíkum fyrir-
tækjum."
Þá telur Guðmundur
ekki loku fyrir það skotið
að einstakir sparisjóðir
eigi eftir að sameinast í nokkrum
mæli á næstu árum. „Það kæmi
mér ekki á óvart þó að það yrði
eitthvað um sameiningar innan
sparisjóðageirans. Það em ýmis
hagkvæmnisatriði fólgin í því að
ná vissri stærð og auðvitað er
óhagkvæmt að reka mjög smáar
einingar. Þær geta ekki mætt í
dag þeim kröfum sem löggjafinn
gerir til reksturs fjármálastofnana
nema með því að vera í samstarfi
við^ aðra.
Ég tel því næsta víst að það
verði eitthvað um sameiningar í
þessari atvinnugrein eins og við
höfum verið að sjá í svo mörgum
öðmm. Ég á því frekar von á því
að einhveijir sparisjóðir eigi eftir
að slá sér saman á komandi árum
og við eigum eftir að sjá stærri
einingar innan sparisjóðaíjölskyld-
unnar,“ segir Guðmundur. Hann
segir þó að sér vitanlega hafí ekki
verið rætt um sameiningu stærri
eininga á borð við þá sparisjóði
sem í dag eru starfandi á höfuð-
borgarsvæðinu.
Ósáttur við mikil umsvif ríkis-
sjóðs á fjármagnsmarkaði
Guðmundur fer ekki í grafgötur
með álit sitt á afskiptum ríkisins
af fjármálamarkaði. Hann segist
telja að afskipti þess séu orðin
allt of mikil og að ríkissjóður sé á
algjörum villgötum í þessum efn-
um.
„Ég tel að það ofurkapp sem
ríkissjóður hefur lagt á að selja
almenningi spariskírteini sé rangt.
Það er ekki þörf á því fyrir ríkis-
sjóð að leita eftir íjármagni með
þessum hætti á smásölumarkaði.
Ríkissjóður á fyrst og fremst að
fjármagna sig á heildsölumarkað.
Með þeim hætti truflar hann ekki
vaxtamyndun á sparifjármarkaði
eins og hann gerir óneitanlega í
dag.
Ég tel að það færi miklu betur
á því að ríkissjóður færi inn á
verðbréfamarkaðinn og sinnti fjjár-
öflun sinni þar og ég veit að verð-
bréfafyrirtæki, bankar og spari-
sjóðir eru tilbúnir til þess að styðja
við þá framkvæmd. Með þeim
hætti myndi slakna á þessu gegnd-
arlausa auglýsingastríði og sam-
keppni sem er gagnvart íjárfest-
ingum einstaklinga í dag. Fjár-
munum ríkissjóðs er að óþörfu eitt
í auglýsingar og því ætti ríkissjóð-
ur að draga sig út af þeim mark-
aði.“
Guðmundur segir engan vafa
leika á því að ríkissjóður haldi
vöxtum uppi með þessum afskipt-
um sínum þar sem hann sé í beinni
samkeppni við banka og spari-
sjóði um sparifé landsmanna.
„Það er engin þörf á því, það er
engum til góðs. Umsvif ríkissjóðs
eru allt of mikil í dag og þau
þarf að minnka. Bæði þarf að
draga úr óþarfa eignaraðild hans
að bönkum og sjóðum en einnig
þarf að draga úr beinni þátttöku
ríkissjóðs í samkeppni á fjár-
magnsmarkaði."
Sparisjóðirnir þurfa að
móta stefnu sína miðað við
breytta tíma
Guðmundur segir að það sem
framundan sé í sínu starfi nú sé
að reyna að móta stefnu SPRON
miðað við það umhverfi sem nú
sé að skapast á íslenskum fjár-
magnsmarkaði. Hann bendir á að
með virkari starfsemi annarra að-
ila á ijármagnsmarkaði, svo sem
verðbréfafyrirtækja, tryggingar-
félag, ríkissjóðs, eignarleigufyrir-
tækja og lífeyrissjóð þá hafi hlutur
banka og sparisjóða minnkað sem
hlutfall af heildarsparnaði. „Það
er því Ijóst að aðrir aðilar eru að
taka til sín stærri og stærri hluta
kökunnar og ef ekki verður brugð-
ist við því mun hlutdeild
okkar minnka.
Ég tel mjög mikil-
vægt að sparisjóðirnir
móti sér skýra stefnu í
þessum málum. Sem
dæmi er brýnt að bank-
ar og sparisjóðir fái tækifæri til
að mynda reikning fyrir langtíma-
sparnað sem njóti sömu skattalegu
ívilnana og t.d. lífeyrissjóðir hafa.
Það er þjóðfélaginu mikilvægt að
stuðlað sé að auknum sparnaði.
Bankar og sparisjóðir verða í þeim
efnum að fá að sitja við sama
borð og aðrir aðilar á fjármagns-
markaði.“
________________ með mjög svipuðum
.Umsuif ríkis- hætti °g bluthöfum í
sjóðs allt of hlutafélögum tækifæri
mikil á mark-
aðinum"
til að hafa áhrif á stjóm-
un sparisjóðanna.
Ég tel því ekki að
neitt hafi komið fram
„Samkeppnin
á fjármagns-
markaði fer
harðnandi"