Morgunblaðið - 09.08.1996, Blaðsíða 5

4 B FÖSTUDAGUR 9. ÁGÚST 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 9. ÁGÚST 1996 B 5
DAGLEGT LÍF
DAGLEGT LÍF
OFBELDIGEGIM KOIMUM
Heimilisofbeldi
á ekki að vera einkamál
• HÓPSÁLFRÆÐIMEÐFERÐ FYRIR GEREIMDUR •LÖG UM NÁLGUN-
ARBANN • OFBELDISVARNARRÁÐ • BEINTENGDUR ÖRYGGISHNAPP-
UR FYRIR ÞOLENDUR •= ÚRRÆÐIGEGN OFBELDI í HEIMAHÚSUM?
Á sumum heimilum viðgengst ofbeldi árum
saman. Kúgarinn og fómariambið em yfirleitt
sammála um að þegja. Smám saman hafa
opinberar umræður orðið til þess að vekja fólk
til vitundar um að til em ýmsar leiðir til að
losna úr viðjum heimilisofbeldis. Hópsálfræði-
meðferð er leið sem virðist gefa góða raun.
Valgerður Þ. Jónsdóttir ræddi við Ingólf V.
Gíslason um niðurstöður ýmissa rannsókna
sem fram komu á ráðstefnu um þessi mál í
Stokkhólmi. Ennfremur fékkst karl, sem beitti
eiginkonu sína ofbeldi um tveggja áratuga
skeið, en hefur nú í rúm tvö ár verið í sálfræði-
meðferð, til að segja sögu sína.
INGÓLFUR V. Gíslason á Skrifstofu jafnréttismála.
OFBELDI gegn konum eða Vald
mot kvinnor var yfirskrift ráðstefnu,
sem Afbrotavarnarráð Svíþjóðar og
sænska rannsóknarráðið gengust
fyrir í Stokkhólmi 3. og 4. júní síð-
astliðinn. Um 150 þátttakendur,
aðallega frá Norðurlöndunum, sóttu
ráðstefnuna þar sem fj'allað var um
þetta þjóðfélagslega vandamál, sem
ekki hefur verið talað opinskátt um
fyrr en hin síðari ár.
Ingólfur V. Gíslason, starfsmaður
á Skrifstofu jafnréttismála, ritari
Karlanefndar Jafnréttisráðs, félags-
fræðingur og stjórnmálafræðingur
að mennt, var eini íslendingurinn
sem sótti ráðstefnuna. Ingólfur fór
á vegum nefndar Dómsmálaráðu-
neytisins, sem sett var á laggirnar
í fyrra í kjölfar þingsályktunartillögu
um ítarlega úttekt á umfangi heimil-
isofbeldis á íslandi, orsökum, afleið-
ingum og leiðum til úrbóta.
Ofbeldl á 11% íslenskra
heimila?
- Hvemig er hægt að kanna
umfang slíkra mála? Blygðast fólk
sín ekki fyrir að viðurkenna að það
beiti ofbeldi eða láti ofbeldi yfír sig
ganga?
„Sem betur fer hefur umræðan
undanfarin ár leitt til þess að marg-
ir fást til að tjá sig. Við fengum
Hagvang til að leggja spurningar
fyrir þrjú þúsund manna úrtak, jafn-
margar konur og karla. Eftir nokkr-
ar umræður og að fengnum ráðlegg-
ingum aðferðafræðinga var ákveðið
að spyija bæði kynin sömu spurn-
inga, þótt rannsóknir sýni að konur
verða fyrst og fremst fyrir heimilis-
ofbeldi. Svörun var um 75%, sem
er mun meira en við bjuggumst við.
Fyrsta úrvinnsla gagna bendir til
að 11% íslenskra kvenna hafi orðið
fyrir líkamlegu ofbeldi af hálfu nú-
verandi eða fyrrverandi maka. Hlut-
fallið er svipað og dönsk rannsókn
leiddi nýverið í ljós.
í könnuninni voru þátttakendur
spurðir hvort þeir hefðu einhvern
tíma verið beittir eða beitt líkamlegu
ofbeldi af einhveiju tagi. Spurt var
um smápústra jafnt sem alvarlegar
líkamsmeiðingar og ógnanir með
egg- eða skotvopnum. Einnig var
reynt að grafast fyrir um tilefni og
afleiðingar verknaðarins."
Ingólfur segir að fólk hafi jafn-
framt verið spurt um áfengis- og
lyfjanotkun fyrir, á meðan og eftir
atburðinn. „Alþjóðlegar rannsóknir
sýna að þótt heimilisofbeldi tengist
oft áfengisneyslu, virðast karlar,
sem farið hafa í áfengismeðferð,
ekki endilega láta af ofbeldinu gegn
konunum. Margt bendir til að tengsl
áfengisnotkunar og ofbeldis séu
menningarbundin. í löndum þar sem
afstaða til áfengis er afslappaðri
virðist það ekki tengjast ofbeldi í
jafn ríkum mæli og menn telja sig
hafa fundið, t.d. á Norðurlöndum
og í Bandaríkjunum.“
- Er heimilisofbeldi þá líka bund-
ið við ákveðnar þjóðfélagsstéttir, eða
eiga gerendur sameiginlegt að eiga
við geðrænan vanda að stríða?
„Hvort tvegga er alltof mikil ein-
földun. Þó sýna ýmsar alþjóðlegar
rannsóknir að lág laun, lítil mennt-
un, atvinnuleysi og ýmsir streitu-
þættir á heimilum auka líkur á að
karlar beiti eiginkonur sínar ofbeldi.
Því betur menntaðar sem konur eru
þeim mun ólíklegra er að þær sætti
sig við ofbeldi auk þess sem þær eru
yfirleitt meðvitaðar um möguleikana
á að leita sér hjálpar."
. . . og yngsta barnið lemur
hundinn
Til marks um að ofbeldi gegn
konum sé fjarri því að vera bundið
ákveðnum þjóðfélagshópum segir
Ingólfur að ýmsir virtir góðborgarar
séu mestu hrottar heima fyrir og
samskiptamynstur í sumum fjöl-
skyldum sé með eindæmum. Hann
hefur eftir sálfræðingi, sem unnið
hefur með fjölskyldur þar sem of-
beldi er á heimilinu, bæði á Islandi
og erlendis, að dæmi séu um að
karlinn lemji konuna, konan elsta
barnið, sem lemji það yngra, og
þannig koll af kolli þar til yngsta
barnið lemur hundinn. „Annars eru
karlar, sem hafa í æsku verið beittir
ofbeldi eða orðið vitni að ofbeldi á
heimilum sínum, líklegri en aðrir að
beita ofbeldi á fullorðinsárum. Ýmis
meðferðarúrræði, eins og hópmeð-
ferð hjá sálfræðingi, ættu því, auk
þess að hjálpa gerendum, að vera
fyrirbyggjandi fyrir komandi kyn-
slóðir.“
Að sögn Ingólfs eru fæstir ger-
endur skilgreindir geðveikir og því
gefi ekki góða raun að meðhöndla
þá sem slíka. Hann telur niðurstöður
rannsókna hjónanna Russell og
Rebecca Dobash við háskólann í
Manchester á meðferðarúrræðum
fyrir gerendur eitt af því athyglis-
verðasta, sem fram kom á ráðstefn-
unni í Stokkhólmi.
„Dobash hjónin eru hálfgerðir
gúrúar í þessum málum. Þau rann-
sökuðu úrræði dómskerfisins í Bret-
landi og báru saman árangur mis-
munandi refsinga, þ.e. nálgunar-
banns, sektar, fangelsunar og hóp-
meðferðar undir stjóm sálfræðinga.
í ljós kom að öll úrræði báru ein-
hvern árangur en meðferðin lang-
bestan. Af þeim sem fóru í meðferð
féllu 33% á tólf mánaða tímabili, en
75% þeirra sem sættu annars konar
úrræði. Þar að auki sýndi sig að
þeir sem þó féllu af meðferðar-
körlunum beittu mun sjaldnar of-
beldi en hinir."
Sálfræðimeðferð árangursrík
Enn sem komið er eru gerendur
ekki dæmdir í meðferð hér á landi.
Sumir fara af fúsum og fijálsum
vilja í einstaklingsmeðferð, sem að
sögn sálfræðinga hefur gefið góða
raun. Eftir herferð, sem Karlanefnd
Jafnréttisráðs stóð fyrir í fyrra, und-
ir yfirskriftinni Karlar gegn ofbeldi,
gengu fulltrúar Karlanefndar á fund
heilbrigðisráðherra og báðu hann að
kanna möguleikana á hópmeðferð
sem opinberu úrræði.
- í hvetju er hópmeðferð hjá sál-
fræðingi eins og tíðkast í Bretlandi
fólgin?
„í hópmeðferð er athyglinni fyrst
og fremst beint að ofbeldisverknaðn-
um. Karlarnir þurfa að gera ná-
kvæmlega grein fyrir aðdragandan-
um; hvaða einkenni, t.d. líkamleg,
fóru á undan, hvað gerandinn sagði,
hvað þolandinn sagði, þeir þurfa að
lýsa hvar þeir slógu, hvernig og
hversu oft. Flestir hafa tilhneigingu
til að réttlæta sjálfa sig, segja að
konan hafi ögrað þeim, þeir hafi
verið drukknir og fleira og fleira.
Þeim er markvisst og óvægið leitt
fyrir sjónir að þeir hafi sér ekkert
til málsbóta og beri sjálfir algjörlega
ábyrgð á gerðum sínum. í rauninni
er körlunum stillt upp við vegg og
þeir látnir horfast í augu við sjálfa
sig. Síðan eru þeim kennd ýmis ráð
til að hafa hemil á sér og lifa eðli-
legu heimilislífi. Sameiginlegt mörg-
um gerendum er vanhæfni til að
lýsa tilfinningum sínum. Þeir nota
afar einhæft orðalag, segjast e.t.v.
bara hafa verið reiðir þótt síðar komi
í ljós að afbrýðisemi og flóknar til-
finningar eru undirrótin."
Ingólfur tekur ekki undir gagn-
rýnisraddir sem heyrst hafa um að
að meðferð dugi skammt, því karl-
arnir grípi einfaldlega til ýmiss'a
andlegra kúgunaraðgerða þegar þeir
láti af barsmíðunum. „Ein af áhuga-
verðustu niðurstöðum Dobash hjón-
anna var einmitt sú að konur þeirra
karla sem fóru í meðferð sögðu að
raunveruleg breyting hefði orðið á
hegðun karlanna. Dregið hafi úr
afbrýðisemi, eftirliti og stjórnun og
öll samskipti á heimilinu hafí orðið
með öðrum blæ. Þetta var mjög
áberandi munur miðað við reynslu
þeirra kvenna sem áttu karla sem
sættu annarri meðferð. Jafnvel þeir
sem hættu að beija lögðu ekki niður
aðrar kúgunaraðgerðir."
Kenningin um endurtekninguna
Ingólfur segir að margt fleira
hafi komið fram á ráðstefnunni,
meðal annars hvaða möguleika lög-
regla og dómskerfi hafi til að að-
stoða konur sem búa við ofbeldi.
Hann vitnaði í erindi, sem Gloria
Laycock, yfirmaður lögreglurann-
sóknarhóps á vegum breska innan-
Morgunblaðið/Ásdís
ríkisráðuneytisins, flutti um niður-
stöður könnunar sem byggðist á
ákveðinni hugmyndafræði.
„Laycock sagði að ef öllum glæp-
um í Bretlandi væri dreift jafnt á
íbúa myndi fjórði hver íbúi landsins
á hveiju ári verða fórnarlamb ein-
hvers glæps. Hins vegar benti hún
á að málum væri ekki þannig háttað
í raunveruleikanum, enda væri glæp-
um ekki dreift tilviljunarkennt.
Þannig sýndu niðurstöður tíu ára
rannsókna á innbrotum að 95% urðu
aldrei fyrir því að brotist væri inn
hjá þeim. Af þeim sem brotist var
inn hjá urðu 12% fyrir tveimur inn-
brotum og 6% þjóðarinnar lentu í
því að brotist væri inn á heimili þeirra
þrisvar eða oftar á tólf mánaða tíma-
bili. Niðurstaðan, sem er að 18%
verði fyrir 35% allra innbrota, styður
kenningu innan afbrotafræðinnar
um þijár meginforsendur glæpa. I
fyrsta lagi „heppilegt" fórnarlamb,
í öðru lagi að gerandi hafi hug á
verknaðinum og að lokum að gæsla
sér ófullnægjandi. Fari þetta þrennt
saman gengur kenningin út frá að
glæpur verði framinn."
- Hvernig er hægt að beita slíkri
hugmyndafræði til að fyrirbyggja
heimilisofbeldi?
„Ýmsar rannsóknir benda til að
sumt í umhverfinu auki hættu á of-
beldi. Með þá staðreynd að leiðar-
ljósi beindust aðgerðir bresku lög-
reglunnar að því að hindra endur-
tekningu. Ljóst þótti að ef kona
hringdi og kærði eiginmann sinn
fyrir ofbeldi þá væri um ítrekaðan
verknað að ræða. Stjórnkerfi lög-
reglustöðvarinnar var endurbætt
þannig að á örskömmum tíma gátu
lögreglumenn aflað sér upplýsinga
um fyrri kærur. Ennfremur fengu
þeir minnisblað með ítarlegum upp-
lýsingum um völd sín, t.d. hvernig
þeir ættu að framfylgja nálgunar-
banni, sem Bretar hafa skýra löggjöf
um, og hvaða aðstoð stæði þolendum
til boða. Aðgerðirnar skiluðu góðum
árangri, en konurnar voru þó ánægð-
astar með beintengdan öryggis-
hnapp, sem lögreglan lét þær hafa.“
Raunveruleg vernd
Ingólfur segir að Laycock hafi
fjallað um hvernig fyrstu niðurstöð-
ur tilraunarinnar hafí valdið von-
brigðum. „Þær bentu til að aðgerð-
irnar hefðu misheppnast, því í kjöl-
farið fjölgaði hringingum til lögreglu
vegna heimilisofbeldis. Nánari skoð-
un leiddi í ljós hið gagnstæða. Þeim
konum snarfækkaði sem hringdu í
annað eða þriðja skipti, sem þýddi
að ofbeldinu hefði linnt. Hins vegar
hringdu mun fleiri í fyrsta skipti
vegna þess að spurst hafði út að
lögreglan væri farin að veita raun-
verulega vernd. Markmið tilraunar-
innar, sem fólst í að sannreyna kenn-
ingu afbrotafræðinnar um þtjár
meginforsendur glæpa, reyndist
gefa góða raun. Fórnarlambið var
ekki lengur jafn heppilegt og áður
því það var vel upplýst um réttindi
sín og hvaða möguleika það hefði
til að fá aðstoð. Gerandinn var ekki
lengur jafn áhugasamur því hann
vissi af öryggishnappnum, sem jók
líkurnar á að hann næðist og loks
virtist hvatning lögreglunnar til ná-
granna og vina um að láta vita, ef
sást til karlanna í grennd við heim-
ili kvennanna, styðja kenninguna um
að aukin gæsla komi að miklu leyti
í veg fyrir glæpi.“
Nálgunarbann og
ofbeldlsvarnarráð
- Hafa íslendingar lög, t.d. um
nálgunarbann, eða önnur raunhæf
úrræði til verndar þolendum?
„Kvennaathvörf, lögregla og heil-
sugæsla aðstoða konurnar eins og
kostur er. í umræðunni hérlendis
hafa komið fram hugmyndir um að
stofna nokkurs konar ofbeldisvarn-
arráð til að þeir sem koma að þess-
um málum með einhveijum hætti
geti samhæft störf sín. Þessi upp-
hlaup hér og þar, sem einkenna
nokkuð vinnuna hér, eru ekki vænleg
til árangurs. Menn þurfa að skil-
greina vandann, setja skýr markmið
og meta stöðugt árangur þess sem
gert er.
Ég efast ekki um viljann, en lög-
reglan hefur takmörkuð völd og er
ef til vill ekki nægilega upplýst um
valdsvið sitt. Lög um nálgunarbann
eru ekki til hér, en verið er að kanna
möguleika á slíku úrræði hjá dóms-
málaráðuneytinu. Framkvæmdin
getur verið flókin því hún stangast
á við ákvæði um eignarrétt. Miklu
skiptir að ráðstafanir til að fram-
fylgja nálgunarbanni séu fullnægj-
andi. Núna neyðist þolandinn oft til
að yfirgefa heimili sitt, þótt eðlileg-
ast væri að gerandinn væri skikkað-
ur til að fara í burtu.“
Ingólfur nefndi dæmi um að víða
erlendis hefðu verið reynd ýmis úr-
ræði, sem gæfu misgóða raun. Sums
staðar í Bandaríkjunum og Kanada
yrði heimilisofbeldi oft að opinberu
máli án þess að konan bæri fram
kæru. „Þá er sá hængur á að oft
neitar konan að bera vitni og er þá
dæmd fyrir óvirðingu við réttinn.
Þótt víða gangi illa að fá yfirvöld
til að viðurkenna að heimilisofbeldi
sé ekkert einkamál, ber lögreglunni
í Kaliforníu, sem kölluð er á heim-
ili, skylda til að handtaka þann aðil-
ann sem ekki sér á.“
Hópsálfræðimeðferð fyrir gerend-
ur, lög um nálgunarbann, stofnun
ofbeldisvarnarráðs og beintengdur
öryggishnappur handa þolendum
segir Ingólfur að séu meðal úrræða
sem dregið geti úr ofbeldi á heimil-
um. „Mikilvægast er að ræða um
vandann á opinberum vettvangi,
menn sameinist um fordæmingu og
hver og einn leggi sitt af mörkum
til að draga úr ofbeldi og ofbeldis-
dýrkun. Einnig er skaðlaust að hafa
í liuga að rannsóknir sýna tengsl
milli félagslegs misréttis kynja og
ofbeldis. Þeim mun færri konur sem
sitja í áhrifastöðum í samfélaginu því
líklegra er að karlar beiti konur lík-
amlegu ofbeldi," segir Ingólfur. ■
SAGA GUÐMUIMDAR
Lærð hegðun
en ekki stjórnleysi
EFTIR 23ja ára kynni og 19 ára
hjónaband keyrði um þverbak
fyrir tveimur og hálfu ári. Rifr-
ildi hjónanna, sem venjulega
endaði með öskrum, ógnunum,
pústrum, löðrungum og hrind-
ingum af hálfu eiginmannsins,
varð heiftarlegra en nokkru
sinni fyrr. Konan og börnin þrjú
flúðu í Kvennaathvarfið. Eigin-
maðurinn, sem réttlætti ætíð
barsmíðarnar með því að hann
missti bara stjórn á sér, iðraðist
... að vísu eins og jafnan áður
þegar honum varð laus höndin.
„í þetta skipti rann þó upp fyrir
mér að sjálfur yrði ég að leita
mér hjálpar. Þrátt fyrir allt sem
á undan var gengið var fjölskyld-
an mér afar kær.“
Hér verður hann kallaður
Guðmundur, en hann hefur einn
fárra íslenskra karla leitað sér
sálfræðimeðferðar til að losna
úr viðjum þess vana að beita
ofbeldi. Hann er enn í með-
ferð hjá Gabríelu Sigurðar-
dóttur, sálfræðingi, og seg-
ist ekki hafa beitt eigin-
konu sína eða aðra ofbeldi
frá því meðferðin hófst.
Guðmundur er fús til að
segja Daglegu lífi undan
og ofan af lífshlaupi sínu;
uppvaxtarárunum, hjóna-
bandinu og meðferðinni.
„Eg er næstelstur fjög-
urra systkina og ólst upp,
ásamt þeim, hjá báðum for-
eldrum þar til þeir skildu
þegar ég var tíu ára. Við
bjuggum fyrir norðan, fað-
ir minn var sjómaður og
oft í burtu. Þótt hann væri
mikill drykkjumaður, var
ég pabbastrákur og þoldi
hvorki hvernig mamma tal-
aði við hann né um hann
við okkur systkinin. Hún
hataði hann, kallaði hann
fyllibyttu og ræfil, en hann lagði
mér vitanlega aldrei illt orð til
hennar. Ég skildi þetta ekki því
mér þótti pabbi góður og hlakk-
aði alltaf til þegar hann kom í
land. Einkum man ég að mér
sárnaði þegar mamma sagði að
ég væri sami auminginn og
pabbi.“
Mamma lamdi mig
eins og harðfisk
Þótt á ýmsu hafi gengið í sam-
skiptum foreldranna man Guð-
mundur ekki eftir að faðir hans
hafi beitt hann ofbeldi. Hins veg-
ar segir hann að móðir sín hafi
oft lúbarið sig eins og harðfisk
ef henni mislíkaði. „Eg man fyrst
eftir að hún lamdi mig þegar ég
var sex ára. Barsmíðunum linnti
ekki fyrr en ég var svona tólf
til þrettán ára og var farinn að
geta tekið á móti. Mér fannst
mamma afskaplega vond kona.
Núna veit ég að hún hefur alla
tíð átt við geðrænan vanda að
stríða líkt og svo margir í fjöl-
skyldu minni. Innst inni er hún
góð manneskja og vitaskuld
fannst mér hún stundum góð í
gamla daga, þótt slæmu minn-
ingarnar séu fyrirferðarmeiri.“
Af ýmsum frásögnum og
minningabrotum móðursystkina
sinna segir Guðmundur að smám
saman hafi sér orðið Ijóst að
móðir hans hafi sætt ofbeldi af
hendi föður síns í æsku. „Við
vorum bláfátæk, en mamma var
hörkudugleg, vann í verksmiðju
og þáði aldrei neitt af neinum.
Hún var og er afar bitur kona.
Ég hef lítið samband við hana
núna, en finn ekki lengur fyrir
reiði í hennar garð.“
Ofbeldið á heimilinu einskorð-
aðist þó ekki við að móðirin
gengi í skrokk á elsta syninum.
Elsti sonurinn, þ.e. Guðmundur,
lamdi systkini sín óspart. Hann
segir að aldrei hafi hvarflað að
sér að hann væri að gera eitt-
hvað rangt. „Með þessu móti gat
ég stjórnað þeim, þau voru
hrædd við mig og hlýddu."
Fannst ég aldrel
geta lamið nóg
Þrátt fyrir ógnina, sem yngri
systur Guðmundar stóð af bróð-
ur sínum, leitaði hún eitt sinn
liðsinnis hans eftir að strákur í
skólanum hafði ítrekað veist að
henni með látum. „Eg sat fyrir
strák og greip hann glóðvolgan.
Ég man að ég lamdi og lamdi
og kýldi og kýldi. Heiftin var
þvílík að mér fannst ég aldrei
geta lamið hann nóg. Ég gat
ekki hætt. Mér er atvikið i fersku
minni, því þegar ég beitti konuna
mína ofbeldi síðast greip mig
nákvæmlega sama tilfinning.“
Guðmundur segir að samband
þeirra systkina hafi byggst á ást
og hatri í senn. „Ég var upp-
reisnarseggurinn, kjaftfor, lenti
oft í áflogum, slunginn að finna
upp á orðum til að særa aðra
og mér var oftast refsað.
Mamma batt miklar vonir og
væntingar við elstu systur mína,
sem átti að verða allt sem
mamma varð ekki. Yngri systir
mín var, eins og stundum er sagt,
týnda barnið, sem synti í gegn-
um lífið, sagði fátt og virtist
kæra sig kollótta um ástandið á
heimilinu. Litli bróðir minn var
hins vegar dálætið og „krúttið'*
í fjölskyldunni." Að sögn Guð-
mundar hefur systkinum hans
ekki gengið margt í haginn í líf-
inu. Hann segir samband þeirra
innbyrðis ekki náið, þau séu til-
finningalega bæld og erfitt að
komast að þeim.
Fimmtán ára fluttist Guð-
mundur suður og leigði til að
byrja með hjá föður sínum, sem
ineð drykkjuskap var á góðri
leið með að leggja líf sitt, í rúst.
Heimilisaðstæður voru fjarri því
að vera til fyrirmyndar;
drykkjufélagar föður hans tíðir
gestir og oft upphófust slagsmál
og læti. „Ég þurfti oft að skakka
leikinn, en verst þótti mér þegar
ég neyddist til að láta svipta
föður minn sjálfræði. Hann lést
úr dæmigerðum áfengissjúk-
dómi aðeins 49 ára, einn og yfir-
gefinn, í fátæklegri herbergisky-
tru. Hann náði aldrei tökum á
áfengissýkinni, þótt hann hefði
oft farið á Bláa bandið og þreif-
að fyrir sér innan AA-samtak-
anna. Hann var „Iúser“.
Guðmundur segist hafa orðið
mjög undrandi þegar hann kom
fyrst til Reykjavíkur og sá allar
„mellurnar". „Ég hafði ýmsar
ranghugmyndir frá móður
minni. Hún sagði mér að allar
konur, sem væru farðaðar, með
lakkaðar neglur og þess háttar,
væru mellur. Ég trúði henni en
þorði ekki að spyrja neinn.
Ég held að þetta sé lýsandi
dæmi um biturð mömmu út
í allt og alla.“
Hröð sigling í brennlvínið
Til að byija með vegnaði
Guðmundi bærilega í höfuð-
borginni. Hann fór á sjóinn,
síðan í sveit, lærði prentiðn,
var sölumaður í þrjú ár og
lausamaður í blaðamennsku
í nokkur ár. Þegar hann
kynntist eiginkonu sinni
segist hann hafa skemmt
sér mikið og verið á hraðri
siglingu í brennivínið.
„Afengi var mín lausn á
ótta og kvíða, lélegu sjálfs-
mati og feimni. Ég vissi að
ég var ágætum gáfum
gæddur, gæti lært og gert
ýmislegt betur en ég gerði.
Ég lærði bara aldrei neitt
og gerði fátt af viti. Eftir
að við giftum okkur, bæði rúm-
lega tvítug, vildi konan að við
hættum að skemmta okkur og
lifðum rólegu heimilislífi. Slíkt
fannst mér fráleitt. Á þessum
árum vann ég mikið, drakk mik-
ið, stofnaði fyrirtæki 1976, sem
ég missti vegna óreglu fjórum
árum síðar.
Ári eftir að við giftum okkur
var ég farinn að beita konuna
ofbeldi, en passaði mig alltaf á
að ekki sæi á henni. Ég var aðal-
lega í því að taka lauslega muni
og grýta þeim út um allt. Þegar
elsta dóttir okkar var nokkurra
mánaða, rústaði ég íbúðina al-
gjörlega, en eyðilagði þó ekki
hluti sem mér voru kærastir eins
og hljómflutningstækin og
fleira."
Sjálfsvorkunn
Þótt eiginkona Guðmundar
liaf i sætt barsmíðum annað slagið
um tæplega tveggja áratuga
skeið varð framangreindur
atburður til þess í annað skipti
af tveimur að hún yfirgaf heim-
ili þeirra. „Hún flúði með barnið
til móður sinnar, en ég lá heima,
vorkenndi sjálfum mér og vældi
í henni að koma aftur heim.“
Áberandi einkenni þeirra sem
beita ofbeldi segir Guðmundur
einmitt vera sjálfsvorkunn, t.d.
telja þeir sig ekki hafa fengið
sömu tækifæri í lífinu og
aðrir og fleira þessháttar.^
Morgunblaðið/Ásdís