Morgunblaðið - 09.08.1996, Blaðsíða 6

6 B FÖSTUDAGUR 9. ÁGÚST 1996
MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LÍF
Lærð
hegðun...
Ennfremur hafi þeir tilhneig’ingu
til að gera aðra ábyrga fyrir
hegðun sinni. Framangreindri
uppákomu segir Guðmundar að
hafi loks lyktað með því að kon-
an kom heim og tók íbúðina í
gegn.
Arin liðu, Guðmundur jók
drykkjuna og áður en hann fór
í áfengismeðferð var hann búinn
að vera dagdrykkjumaður í 3-4
ár. „Lífið snerist bara um að
vinna, drekka og sofa. Eg drakk
í vinnunni en sjálfsvirðing mín
fólst í að mæta alltaf í vinnuna.
Yfirleitt var ég drukkinn þegar
ég beitti ofbeldi. Dæmigert ferli
var á þá leið að á fyrsta stigi
var smá úlfúð milli okkar hjóna,
á öðru stigi rifumst við og á
þriðja stigi varð uppgjör, sem
endaði með barsmíðum.“
Þótt Guðmundur segist ekki
geta talað fyrir munn konu sinn-
ar er hann viss um að hún hafi
alltaf vitað að rifrildin enduðu
með ofbeldi og líklega hafi
henni verið farið að finnast sem
þá væri málið afgreitt. „Ég túlk-
aði viðbrögðin hins vegar þann-
ig að sennilega vildi hún Iáta
beija sig.“
Éftir áfengismeðferðina virt-
ist ýmislegt færast í betra horf.
Líkamlegu ofbeldi linnti um
stundarsakir, en þó kveðst Guð-
mundur hafa haldið áfram að
vera ógnandi í framkomu ef eitt-
hvað í fari eða hegðun eiginkon-
unnar var honum ekki að skapi.
„í meðferðinni fékk ég andlega
vakningu, mér leið miklu betur
og sótti síðan AA fundi reglu-
lega. Þótt ég væri edrú fór smám
saman að halla undan fæti og
1987 átti ég við alvarlegt þung-
lyndi að stríða, sem varði í fimm
ár með smáglennum á milli. Þá
reyndi ég að gera eitthvað sem
gaf pening, en það dugði ekki
til og árið 1992 varð ég gjald-
þrota. Ég var hjá geðlækni, sem
prófaði hvert þunglyndislyfið af
öðru án árangurs. Ekki fór að
rofa til fyrr en ég var sendur í
raflostsmeðferð á Borgarspíta-
lanum. Á þessum tíma hóf ég
aftur að láta hendur skipta þeg-
ar upp úr sauð milli okkar hjóna,
en ekki þó eins oft og áður.“
Áfengl ekkl lengur
sökudólgurlnn
Guðmundur telur raflosts-
meðferðina hafa bjargað lífi
sínu. Varðandi ofbeldið segist
hann hafa verið kominn út í
horn. Konan hafði farið í Alanon
og lært sitthvað til að bregðast
við aðstæðum og sjálfur hafði
hann ekki áfengið sem sökudólg
fyrir hegðun sinni. „Þegar allt
fór úr böndunum síðast var ég
algjörlega örvinglaður. Mér
fannst illa komið fyrir mér en
hafði litla samúð með konunni.
Sektarkenndin var yfirþyrm-
andi, en samt hugsaði ég bara
um sjálfan mig.“
Guðmundur segist alltaf hafa
elskað eiginkonu sína, en gagn-
kvæm virðing hefði vitaskuld
ekki ríkt í hjónabandinu. Að-
dragandann að því að konan
flúði í Kvennaathvarfið segir
hann hafa verið Iítilíjörlegan
ágreining í fyrstu. „Rifrildið
magnaðist í nokkra daga þar til
dætur okkar fóru líka að rífast
og snerust gegn mér. Þá fannst
mér mælirinn fullur, ég henti
þeim út og hóf barsmíðar á kon-
unni. Ólýsanleg heift greip mig,
ég kýldi hana hvað eftir annað
í magann, á höfuðið og þeytti
henni og hrinti um íbúðina. Ég
hef stundum velt fyrir mér hvað
hefði gerst ef eitthvert vopn
hefði verið við höndina."
Eiginkonan og tvö barnanna
voru sjö vikur í kvennaathvarf-
inu. Skilnaður virtist óumflýjan-
legur og Guðmundi var ljóst að
konunni var fullkomin alvara.
Þar sem hann hafði farið í
áfengismeðferð datt honum í
hug að kanna hvort ekki byðist
meðferð fyrir karla, sem ættu
við sams konar vanda að stríða
og hann. „Ég spurðist víða fyr-
ir, en enginn kannaðist við slíkt
úrræði. Til að gera langa sögu
stutta þá leiddu fyrirspurnir
mínar mig loks á fund Gabríelu,
sem samþykkti að taka mig í
einstaklingsmeðferð."
Þaulhugsaður
verknaður
Guðmundur telur meðferðina
eitt sitt mesta gæfuspor í lífinu,
því Gabríela hafi leitt sér eitt og
annað fyrir sjónir, sem honum
var framandi. „Eitt hið fyrsta
sem hún upplýsti mig um var að
ofbeldi mitt væri lærð hegðun
en ekki stjómleysi. I fyrstu brást
ég illa við þegar hún fullyrti að
ofbeldi væriþaulhugsaður
verknaður. Ég svaraði að bragði
að ég hefði oft rifist við konuna
mína án þess að beija hana.
Garbríela sagði að vitaskuld
hefði ég gert það, því ég hefði
bara lamið hana þegar ég ætlaði
mér það. Þar fór afsökunin um
að missa stjórn á sér fyrir bí líkt
og áfengið forðum."
Að sögn Guðmundar var
Gabríela ekki ýkja spennt fyrir
að taka hann í meðferð. Þegar
hún lét undan þrábeiðni hans
tók hún skýrt fram að hann
yrði bara tilraunadýr. „Fyrstu
fjóra mánuðina ræddum við
saman í tvo og hálfan tíma einu
sinni í viku. Við fórum yfir ferl-
ið og stöðuna sem upp var kom-
in. Smám saman tókst henni að
þoka sektarkennd minni til hlið-
ar, bijóta niður vamarmúrana
og höfða til skynseminnar.“
Þótt vantrúuð væri lét eigin-
konan tilleiðast að gefa manni
sínum enn eitt tækifærið og
hefja sambúð að nýju. Hún vissi
af meðferðinni en var hvorki
sátt við hana né tilbúin að taka
þátt í henni. „Við hjónin getum
enn ekki rætt um það sem á
undan er gengið. Þótt mót-
sagnakennt sé þá vorum við föst
í einkennilegu mynstri sem fólst
í að okkur fór í rauninni ekki
að líða vel fyrr en okkur fór að
líða illa. Ég held að nokkuð sé
til í því sem stundum er sagt
að sá sem elst upp í ótta líður
illa þegar honum er sýnd ást.“
Ekki hægt aö gleyma hegðun
sem særir slöferöisvitundina
í meðferðinni lærði Guðmund-
ur m.a. að tileinka sér ákveðna
hegðun til að vekja ekki ótta. í
stað þess að alhæfa var honum
bent á að segja fremur hvað sér
fyndist. Einnig fékk hann ýmis
ráð til að bregðast við áþekkum
aðstæðum og áreiti, sem árum
saman leiddu til þess að hann
beitti hnúum og hnefum.
„Ég hef þurft að horfast óvæg-
inn í augu við sjálfan mig. Slík
sjálfskoðun er afar erfið, en vel
þess virði. Þótt ýmsir agnúar séu
enn á hjónabandinu er ég von-
góður um að tíminn vinni með
okkur hjónum. Verst þykir mér
að konan mín virðist halda að
hægt sé að gleyma því liðna. Ég
held að lausnin sé ekki fólgin í
afneitun. Þrátt fyrir einlægan
vilja gleymir maður aldrei því
slæma eða óeðlilega sem gerst
hefur í fortíðinni og særir sið-
ferðisvitundina. Mín reynsla er
sú að beri maður sig eftir hjálp
er alls staðar hjálp að fá hversu
ógnvænlegur og illviðráðanlegur
sem vandinn virðist,“ segir Guð-
mundur og bætir við að með við-
talinu vilji hann miðla öðrum af
reynslu sinni og hvetja þá, sem
standi í svipuðum sporum og hann>
gerði, til að leita sér aðstoðar. ■
Hagleikskona
sem glæðir gamla hluti lífi
í heimsókn á frumlegu
og litríku heimili Rutar
Bergsteinsdóttur, sem
sagði Hrönn Marinós-
dóttur að hún nýtti flest
og fleygði nánast engu.
flestir
væru vafa-
laust fyrir
löngu búnir
að henda á
öskuhaugana.
„Ég er mjög
hirðusöm og reyni
að endurnýta alla
skapaða hluti. Tilgangur-
Á HEIMILI hagleikskonunnar Rutar
Bergsteinsdóttur ræður útsjónar-
semi ríkjum ásamt einstakri sköp-
unargleði. „Hér er líf í tuskunum“,
segir Rut um leið og hún bendir
blaðamanni á gluggatjöldin í stof-
unni sem hún saumaði úr alls konar
efnisbútum meðal annars brúðarkjól
móður sinnar og gömlum grænum
síðkjól sem hún átti sjálf.
„Þráðurinn er það eina sem ég keypti
en gardínurnar eru útskriftarverk-
efni mitt úr handmenntadeild Kenn-
araháskóla íslands 1993.“
Rut á heimili vestur í bæ ásamt éig-
inmanni sínum Kristjáni Kristjáns-
syni og börnunum, Rán níu ára,
Steinunni tveggja ára og Andrési
Lars eins árs.
Greinilegt er af öllum innan-
stokksmunum að húsmóðirin hefur
einstakt lag á að gera fallegt í kring-
um sig. Það sem einkennir heimilið
er mikið af munum sem hún hefur
sjálf hannað eða gefið nýtt hlutverk.
Þannig endurnýtir hún meðal annars
slitnar flíkur til að sauma dúka, teppi
og púða en auk þess
gerir hún upp
gömul hús-
gögn sem
MYND af Þórunni sóða og
fleirum úr fjölskyldunni.
SAUMAVÉLIN sem
varð að sjónvarps-
borði. Hér til
hliðar er lit-
ríkur púði
hannaður
af Rut.
inn er í raun tvíþættur, annars veg-
ar sparnaður sem kemur til af illri
nauðsyn en hins vegar fæ ég útrás
fyrir ímyndunaraflið. Mér fínnst
gaman þegar gömul hræ fá uppreisn
æru.
Fjölskyldan flutti fyrir um tveimur
árum og með hjálp frænda Rutar,
Baldvins Baldvinssonar, innanhúss-
arkitekts tókst þeim að gerbreyta
íbúðinni með litlum tilkostnaði.
'.Veggirnir voru allir með hraunáferð
en við pússuðum það burt, rifum
niður skága og settum parkett á
stofuna." íbúðin var síðan máluð í
sterkum djúpum litum, grænum,
gulum og vínrauðum en ekkert her-
bergjanna er í sama lit. „Á baðher-
bergið notuðum við afganginn af
málningunni úr stofunni sem við
þynntum út með vatni og þvoðum
síðan veggina með svampi uppúr
málningunni. Baðskáparnir eru mál-
aðir í gylltum tónum með svokall-
aðri „Croquelure" aðferð, þá eru
notaðir tveir litir þar sem neðra lag-
ið er látið skína í gegnum það efra.“
Á baðinu eru gamlar myndir úr
Kolaportinu og ljósakróna sem ein-
hver gestkomandi uppnefndi metn-
aðarfullu ljósakrónuna.
Helst hefði ég viljað rífa allt niður
á baðinu og eldhúsinu en það verður
að bíða betri tíma. “
Húsgögn úr ruslageymslum
Hjónakornin hafa gert lítið af því
upp á síðkastið að kaupa húsgögn
í búið. „Vinir og vandamenn færa
mér oft gamla hluti sem nýtast þeim
ekki. Af víðavangi og úr rusla-
geymslum fjölbýlishúsa hef ég einn-
ig hirt ýmislegt svo sem stóla borð
og skápa sem hafa komið að góðum
notum eftir smávegis lagfæringar
Hlutirnir okkar eiga sér því flestir
langa og litríka sögu.“
Máli sínu til stuðnings bendir Rut á
ýmsa muni. „Þennan stól fann ég
út á götu“ segir hún og sýnir mér
fallegan borðstofustól sem hún ætlar
bráðlega að klæða með gömlum hlé-
barðabuxum frá skvísutímabili sínu.
„Þessi skápur" segir Rut „er ekki
kinverskur þó hann líti út fyrir að
vera það heldur venjulegur íslenskur
fataskápur. Enginn kærði sig um
hann svo ég málaði hann bara svona
fallega. Ég er ekki að sækjast eftir
eldgömlu antiki en mér finnst mun
skemmtilegra ef hlutirnir eiga sér
einhverja fortíð."
„Sjónvarpsborðið, eldhússkápinn og
náttborðið okkar fann ég fyrir mörg-
um árum í landi Vatnsenda en þar
lék ég mér gjarnan í gamla daga.