Morgunblaðið - 16.08.1996, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 16. ÁGÚST 1996 25
AÐSENDAR GREINAR
V erkmenntun — horn-
reka menntakerfisins
HAUSTIÐ 1915 var stofnaður
vélstjóraskóli í Reykjavík og það
ekki vonum seinna því vélvæðing
íslenska fiskiflotans var komin á
fljúgandi ferð. Mótornámskeið
Fiskifélags íslands hófust árið áður
og urðu fastur liður í starfi félags-
ins í hálfa öld, til 1966 þegar allt
vélstjóranám var sameinað í Vél-
skóla íslands.
Vélstjóraskólinn var framhalds-
nám fyrir iðnnema í málmiðnaði og
eini möguleiki ungra manna til að
afla sér framhaldsmenntunar á
tæknisviði fram yfir miðja öldina
en ekki var boðið upp á möguleika
til aeðra náms innanlands.
íslendingar hafa löngum tekið
nýrri tækni og framförum í verkleg-
um greinum opnum örmum. Mátt
hefði ætla að þessi framfaraþyrsta
þjóð og forráðamenn hennar fögn-
uðu hinum nýja skóla og hömpuðu
honum sem langþráðu óskabarni.
Því fór þó fjarri. Fram til 1945, er
Sjómannaskólinn var tekinn í notk-
un, varð hann hírast sem niðursetn-
ingur hjá Stýrimannaskólanum og
Iðnskólanum í Reykjavík á víxl. Og
þótt húsnæðisvandinn leystist með
hinni glæsilegu byggingu á Rauðar-
árholti hefur ráðamönnum löngum
gengið treglega að skilja að til þess
að kenna ungum mönnum tækni-
greinar og þjálfa þá í að ná valdi
á verklegum þáttum þeirra þarf
vélar, áhöld og tæki. Þennan búnað
hefur nær ævinlega þurft að „draga
út með töngum".
Ekki man ég í fljótu bragði hve
margir menn hafa gegnt embætti
menntamálaráðherra þau 30 ár sem
ég hef starfað við Vél-
skóla íslands. Hitt þyk-
ist ég muna að þeir
hafa aliir Jýst því yfir
að þeim væri kappsmál
að efla verkmenntun í
landinu, minnir jafnvel
að sumir þeirra hafi
sagt að það væri þeim
sérstakt hjartans mál.
Nú býst lesandinn
kannski við að ég lýsi
því yfír að ekki hafi
verið staðið við neinar
af þessum yfírlýsing-
um. Það ætía ég ekki
að gera. Fjölbrauta-
skólar með verknáms-
brautum hafa risið víða
um land, tveir verkmenntaskólar
verið stofnaðir. Hér er þó ekki allt
sem sýnist því hryggjarstykkið í
þessum verkskólum mynduðu iðn-
skólar sem þegar voru til staðar.
Er fjölbrautaskólarnir voru stofnaðir
gerðist víða ekki annað en að gagn-
fræðaskólinn gamli og iðnskólinnn
á staðnum voru sameinaðir og nýja
skólanum gefíð áferðarfallegt nafn.
Margar af þessum stofnunum eru
vanbúnar. Og Vélskólinn hefur verið
sveltur.
Ráðamenn áttu sér fyrrum ýmsar
afsakanir — styijaldir, verðhrun,
heimskreppu — fyrir að stuðla ekki
nægilega að eflingu verkmenntun-
ar. En í lok seinni heimsstyijaldar-
innar urðu íslendingar óvænt vell-
ríkir. Þá var mynduð svokölluð
Nýsköpunarstjórn er setti ný
fræðslulög er kváðu á um að helm-
ingur námsframboðs á framhalds-
Franz
Gíslason
Nissan Primera SLX diesel Station ‘94, 5 g.,
ek. 87 þ. km., rafm. í rúðum, hiti í sætum o.fl.
V. 1.490 þús.
.. $
Bílamarkaóunnn
Smiðjuvegi 46E
v/Reykjanesbraut^
Kopavogi, sími
567-1800
Löggild bflasala
Verið velkomin. Við vinnum fyrir þig
Opið laugardaga kl. 10-17
og sunnudaga kl. 13-18
Suzuki Swift GLXI 4x4 Sedan ‘93Blár, 5g, ek.
58 þ. Rafm. í rúðum o.fl. V. 870 þús.
Nýr bíll: VW Golf GL. 2000i ‘96, 5 dyra, óekinn,
5g, vínrauður. V. 1385 þús.
Hyundai Elantra 1,8 GT ‘94, sjálfsk., ek.
aðeins 12 þ. km., rafm. í rúðum, samlæsingar
o.fl., grænsans. V. 1.190 þús.
Hyundai Pony SE ‘94 Rauður, 5g, ek. aðeins
22 þ.km. Sem nýr. V. 780 þús.
M.Benz 309D húsbíll '86, sjálfsk., einn m/öllu.
svefnpláss f. 4-5 manns. Toppeintak. V. 1.350
þús. Skipti möguleg á góðum jeppa.
Honda Accord EX ‘92 rauður, sjálfsk., ek. 75
þ.km. Gott eintak. V. 1290 þús.
Nissan Sunny 1.6 SLX Hatsback ‘92, rauður,
sjálfsk., ek. aðeins 26 þ. km. V. 920 þús.
Nissan Terrano diesel Turbo ‘92, 5 g., ek. 78
þ. km„ rafm. í rúðum, sóllúga, 33" dekk o.fl. V.
1.980 þús.
Dodge Caravan SE ‘95, 7 manna, sjálfsk., ek.
20 þ. km. V. 2,6 millj.
Honda Civic GL ‘88, 3ja dyra, sjálfsk., ek. 71 þ.
km., spoiler o.fl. Gott eintak. V. 530 þús.
MMC Colt GLi ‘93, hvítur, 5 g., ek. 85 þ. km.
Fallegur bíll. V. 780 þús.
Nýr bíll: Opel Astra 1.4i Station ‘96, 5 g., ek.
1 þ. km., álfelgur, spoiler o.fl. (vól 90 ha.).
V. 1.430 þús. stgr.
MMC Galant GLSi Hlaðbakur 4x4 ‘91, 5 g.,
ek. 91 þ. km. V. 1.130 þús.
Opel Corsa Swing, 5 dyra, ‘94 Rauður, sjálfsk.
ek. 51 þ.km. V. 890 þús. Tilboðsv. 790 þús.
Nissan Sunny SLX Sedan ‘92. Sjálfsk., ek.
aðeins 55 þ.km. Rafm. í rúðum. Spoiler, álfelgur
o.fl. Toppeintak. V. 920 þús.
M.Benz 309D húsbíll ‘86 Sjálfsk.,einn m/öllu,
svefnpláss f. 4-5 manns. Toppein tak. V. 1350
þús. Skipti möguleg á góðum jeppa.
GMC Safari XT V-6 (4,3) 4x4 ‘91Steingr. sjálf-
sk., álfelgur o.fl. 8 manna. Fallegur bíll, V. 1950
þús.
Nissan Sunny 100 NX 1600 rauður, sg., ek 93
þ. geislasp. álfelgur o.fl. V. 990 þús. Sk.ód.
Honda Accord EX ‘92 rauður, sjálfsk., ek. 75
þ.km. Gott eintak. V. 1290 þús.
Toyota Corolla XL, hatchback, ‘92 blár, 5g., ek.
68 þ.km. V. 740 þús.
Suzuki Vitara V-6 5 dyra ‘96, 5 g., ek. 10 þ.
km., upph., lækkuð hlutföll, rafm. I rúð um o.fl.
Jeppi I sérflokki. V. 2.680 þús.
Volvo 940 GL ‘91, sjálfsk., ek. 47 þ. km, rafm. í
rúðum, álfelgur o.fl. V. 1.750 þús.
V.W. Golf 1.8i CL ‘94, sjálfsk., ek. aðeins 18 þ.
km. V. 1.190 þús.
MMC Galant EXE 2.0 ‘91, svartur, 5 g., ek. 86
þ. km., sóllúga, álfelgur o.fl. Bíll í sórflokki.
V. 1.090 þús.
MMC Colt GTi 16v ‘89, rauður, 5 g., ek. 82 þ.
km. V. 630 þús.
MMC Lancer GLX Hlaöbakur ‘90, 5 g., ek. 114
þ. km V. 640 þús.
Toyota 4Runner SR 5 2400i (4 cyl.) ‘90, raður,
5 dyra, ek. 119 þ. km. V. 1.680 þús.
Subaru Legacy 2.0 station ‘92, sjálfsk., ek. 50
þ. km. V. 1.450 þús.
BMW 316i ‘95, ek. 8 þ. km, 4 dyra, ABS, 5 gíra,
grænsans. V. 1.980 þús, sem nýr.
Grand Cherokee Laredo 4.0L ‘95, rauð ur,
sjálfsk., ek. aðeins 20 þ. milur, einn m/öllu.
V. 3,5 millj.
Renault 21 Nevada 4x4 Station ‘90, ek. 149 þ.
km., fjarst. samlæsingar, rafd. rúður, vínrauður.
Toppeintak. V. 790 þús.
MMC Lancer 4x4 GLX Station ‘87, blár, 5 g.,
ek. 132 þ. km. V. 490 þús.
Toyota Hilux D. Cab diesil m/húsi ‘96, vín-
rauður, 5 g., ek. 14 þ. km. Sem nýr. V. 2,4 millj.
Dodge Grand Caravan V-6 LXT ‘93, 7 manna,
sjálfsk., ek. 98 þ. mílur, leður innr., rafm. I öllu
o.fl. Fallegur bíll. V. 1.980 þús.
Daihatsu Feroza EL II ‘93, rauður, 5 g., ek.
aðeins 25 þ. km. V. 1.180 þús.
Fjöldi bíla á mjög góðu verði.
Bílaskipti oft möguleg.
skólastigi yrði verklegt
nám. Stjómin varð
skammlíf og skemmst
frá því að segja að eftir-
menn Brynjólfs Bjama-
sonar menntamálaráð-
herra skorti metnað að
framfylgja lögunum.
Þeir rausnuðust til að
stofna einn skóla í
Reykjavík þar sem
þessu markmiði var
framfylgt: Gagnfræða-
skóla verknáms sem nú
heitir Ármúlaskóli. En
síðan ekki söguna meir.
Skólamál höfðu ekki
forgang og stefnuleysið
var látið ráða för. Að
vísu spmttu upp nýir skólar á fram-
haldsskólastigi og gamlir þöndust
út en það voru ekki verkmenntaskól-
ar heldur hefðbundnir bókmennta-
skólar. Skýringin er einföld: þetta
var ódýrasta lausnin. Bóknámsskóla
nægir að fá sæmilega vatns- og
vindhelt hús og tiltekinn fjölda af
kennurum. Verknámsskóli þarf
miklu meira: véla- og tækjasali og
það sem meira er, það þarf að end-
urnýja og auka við þessi tól til að
halda í við hraðfleyga þróun á sviði
verklags og tækni. Þar við bætist
að nemendahópar í verknámi verða
að vera minni en í bóknámi sem
þýðir að kennarar þurfa að vera
fleiri. Þótt stjómvöldum þyki við
hæfí að troða rúmlega 30 nemend-
um inn í enskutíma (sem reyndar
er alls ekki boðlegt) hefur þeim skil-
ist að slíkt verður ekki gert til að
mynda í verklegri kælitækni.
Yfirvöld velja ævinlega ódýrustu
lausnir á framhaldsskólastiginu:
bjóða ungmennum landsins að
þyrpast í yfirfulla menntaskóla,
nám sem hentar mörgum þeirra illa
og veitir engin réttindi önnur en
að hópast inn í háskóla sem líka
eru yfírfullir og henta þeim enn
verr. Að ekki sé minnst á að vinnu-
markaður margra háskólamennt-
aðra hópa er löngu ofmettaður.
Þessi ógæfustefna hefur í tíð
tveggja síðustu ríkisstjóma kristall-
ast í hagstjórnarúrræði sem jafn-
gildir hugleysi og stundum ómeng-
í fyrsta sinn frá samein-
ingu vélstjóranámsins,
segir Franz Gíslason,
hefur stjórn Vélskólans
neyðst til að takmarka
aðgang að honum.
aðri heimsku. Það er kallað flatur
niðurskurður. Þessi pólitíska flatn-
eskja felst í því að stofnunum er
gert að lækka rekstrarkostnað sinn
um tiltekna hundraðstölu án tillits
til skynsemi, hagkvæmni eða fram-
sýni. Það er staðreynd að í Vél-
skóla íslands hafði nánast öllu ver-
ið hagrætt sem unnt var að hag-
ræða þegar óargadýri hins flata
niðurskurðar var sleppt lausu og
farið að skera tækjakaupafé enn
frekar við nögl, fresta viðhaldi og
endurnýjun vélbúnaðar enn lengur
og hunsa áfram nýjungar í tækni
og vinnubrögðum. Þegar skammar-
lega lág laun kennara kóróna þessa
stöðnun er síst að undra að ungir
og áhugasamir kennarar flýja eins
og fætur toga þegar þeim bjóðast
atvinnutækifæri utan skólans.
Þó skal nú enn skorið. í fyrsta
sinn frá sameiningu vélstjóranáms-
ins hefur stjórn skólans neyðst til
að takmarka aðgang að honum.
Stoðkennslu í grunngreinum, svo-
kölluðum núlláföngum, í stærðfræði
og tungumálum verður hætt. Yfir
vofir að hætta þurfi verklegri
kennslu í ýmsum greinum og breyta
henni í bóknám. Allt byggist þetta
á þeirri þráhyggju niðurskurðar-
skepnunnar að nám í Vélskólanum
sem að hálfu er verklegt skuli ekki
vera að neinu ráði dýrara en nám
í bóknámsskóla.
Þetta er dapurleg öfugþróun.
Sorgleg skammsýni. Á sama tíma
og Islendingar stæra sig af því að
vera ein ríkasta þjóð heims, á sama
tíma og hundruð ungmenna flosna
upp úr grunnskólanámi af því bók-
vitsítroðslan hentar þeim ekki, á
sama tíma og skortur er á menntuð-
um vélstjórum, þjarma stjórnvöld
svo að elsta og merkasta verk-
menntaskóla landsins (þetta er ekki
sagt til að kasta rýrð á hlut ann-
arra) að jaðrar við aftöku. Þetta
er ögrun við skynsemi, hagkvæmni
og framsýni. Verkmenntun grotnar
niður meðan glýjan vex frá spansk-
grænunni við Sölvhólsgötu.
Höfundur er kennari við Vélskóla
íslands.
MORGUN
nwll
BLAÐSINS
Ab læra meira
Sunnudagsblaði Morgunblaðsins, 25. ágúst nk.,fylgir
blaðauki sem heitir Að læra meira. í þessu blaði verður m.a. fjallað
um fjölbreytta námsmöguleika, hvort sem um er aö ræða
tómstundaiðju, endurmenntun, símenntun eða starfstengt nám.
Rætt verður við ráðgjafa, nemendur og kennara um nám fyrir alla
aldurshópa og aðrar leiðir til að auðga andann.
Þeim, sem hafa áhuga á aí> auglýsa í þessum
blahauka, er bent á ab tekih er vib auglýsingapöntunum
til kl. 12 mánudaginn 19. ágúst.
Anna Elínborg Gunnarsdóttir og Arnar Ottesen,
sölufulltrúar í auglýsingadeild, veita allar nánari
upplýsingar í síma 569 1171 eba meb símbréfi 569 1110.
- kjarni málsins!