Morgunblaðið - 16.08.1996, Blaðsíða 27
26 FÖSTUDAGUR 16. ÁGÚST 1996
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
SJAVARUTVEGUR-
INN OG FRAMTÍÐIN
RÖGNVALDUR Hannesson, prófessor við Verzlunarháskóla
Noregs í-Björgvin, setur í viðtali við sérblað Morgunblaðs-
ins, Ur verinu, fram athyglisverðar skoðanir um framtíð efna-
hagsþróunar á Isiandi.
Rögnvaldur segir meðal annars að flestir fiskistofnar séu
löngu fullriýttir og sumir ofnýttir. Fiskveiðar geti því ekki stað-
ið undir síbatnandi lífskjörum. Aukin vinnsia geti það ekki
heldur. „í fyrsta lagi er það náttúrlega takmarkað hvað hægt
er að vinna úr takmörkuðu magni af fiski. í öðru lagi er fiskur-
inn verðmætastur þegar hann er nýkominn upp úr sjó. í þriðja
lagi getur fiskvinnslan ekki staðið undir sérlega háum laun-
um,“ segir Rögnvaldur og bendir á að það liggi í hlutarins eðli
að láglaunaiðnaður geti ekki staðið undir batnandi lífskjörum.
Prófessorinn segir að sá hagvöxtur, sem verið hafi á Islandi
síðustu ár, eigi að verulegu leyti rætur að rekja til úthafs-
veiða. „Þær smugur, sem enn er ólokað á úthafinu, eru ekki
ótæmandi og gætu lokazt fyrr en varir. Þær gefa ekki grund-
vöil fyrir varaniegum hagvexti á íslandi. Ef hagvöxtur á að
geta haldið áfram á íslandi og lífskjörin að batna, verður hann
að koma annars staðar frá en úr sjávarútvegi. Það er ekki
óhugsandi að svo geti orðið; ferðamannaþjónusta fer vaxandi,
það er verið að byggja nýtt álver og ýmis iðnaðarframleiðsla
hefur vaxið upp kringum sjávarútveginn," segir Rögnvaldur
Hannesson.
Þessar skoðanir eru allrar umhugsunar verðar. Þótt enn sé
verið að auka verðmæti sjávarafla með vöruþróun og aukinni
fullvinnslu, er greining Rögnvaldar sennilega rétt til lengri tíma
litið. Fiskvinnsla er ekki líkleg til að skila háum launum til
framtíðar. Sókn í öðrum atvinnugreinum, sem greiða talsvert
hærri laun, getur hins vegar að miklu leyti byggzt á reynslu
íslendinga af fiskveiðum og -vinnslu, til dæmis sala tækja og
hugbúnaðar til nota í sjávarútvegi og annarri matvælafram-
leiðslu.
Sjávarútvegurinn mun áfram um langt skeið verða mikilvæg-
asta atvinnugreinin k Islandi. Til þess að hægt sé að tryggja
áframhaldandi hagvoxt hér á landi þarf hins vegar að skapa
öðrum greinum hagstæð vaxtarskilyrði. í því skyni skiptir ekki
sízt miklu að hagstjórnin sé miðuð við hagsmuni atvinnulífsins
almennt, en ekki sé gengið út frá hagsmunum einnar greinar
eingöngu.
ÍSLENSK VERSLUN
ATAKINU íslensk verslun var hleypt af stokkunum í gær
en að því standa ýmsir hagsmunaaðilar í verslun með
stuðningi fjármála- og viðskiptaráðuneytisins. Markmið átaks-
ins er að minna á mikilvægi íslenskrar verslunar nú þegar sá
árstími fer í hönd þegar „verslunarferðir" til annarra ríkja
hefjast.
Það er orðinn árviss atburður að ferðaskrifstofur auglýsa
hagstæðar borgarferðir á haustin. Áætlað er að tuttugu þús-
und íslendingar fari í slíkar ferðir árlega og í nýiegri neyslu-
könnun Gallup kom fram að fjöldi þeirra Islendinga er fór í
slíkar ferðir jókst nokkuð á milli áranna 1994 og 1995.
Aðstandendur átaksins segja verslun íslendinga erlendis
skapa tvö þúsund störf í erlendum verslunum á meðan átta
hundruð félagar verslunarmanna gangi atvinnulausir.
Öflug verslun er einn mikilvægasti hornsteinn íslensks efna-
hagslífs og kaupmenn hafa á síðustu árum tekið stór og mikil-
væg skref í þá átt að mæta erlendri samkeppni. Vöruúrval
eykst stöðugt og með hagstæðari innkaupum og hagræðingu
hefur tekist að færa verðlag nær því sem gengur og gerist
erlendis. Margar vörur, til dæmis vandaður fatnaður, er óft
ódýrari á íslandi en í erlendum stórborgum. Þegar verulegur
verðmunur er á varningi er ástæðan oftar en ekki sú að opinber-
ar álögur í formi tolla og virðisaukaskatts eru hærri hér á landi
en annars staðar. Það er álitamál fyrir ríkið hvort ekki sé skyn-
samlegra að lækka álögur á þessa vöruflokka og færa verslun-
ina og þar með skatttekjur af henni inn í landið.
Auðvitað munu íslendingar ávallt versla mikið erlendis. Eðli
málsins samkvæmt verður framboð á varningi aldrei það sama
í okkar fámenna landi og í milljónaborgum. Innkaup eru líka
og verða mikilvægur þáttur ferðalaga, ekki aðeins í hugum
íslendinga heldur flestra annarra þjóða. Á móti kemur að við
njótum góðs af stöðugt aukinni verslun erlendra ferðamanna
sem hingað koma.
Það er hins vegar hollt að minna á mikilvægi innlendrar
verslunar og þau verðmæti og atvinnu sem hún skapar. Það
er líka rétt aðferð hjá kaupmönnum að reyna ekki að torvelda
almenningi að fara í „verslunarferðir" erlendis með kröfum um
ýmiss konar takmarkanir og hert tollaeftirlit. Það er mun lík-
legra til árangurs að draga fram kosti þess að versla á íslandi
og veita íslenskum neytendum stöðugt betri vöru á hagstæðara
verði.
Á miðvikudaginn hófst
í Borgarleikhúsinu
í Reykjavík þing nor-
rænna hjarfcaskurð-
lækna og hjarta- og
lungnavélafræðinga,
en því lýkur í dag.
Margir kunnir fyrirles-
arar víða að úr heimin-
um sitja þingið og ræða
ýmsar nýjungar.
Auðunn Arnórsson
kynnti sér nokkrar
þeirra sem hæst bar
í umræðunni.
Ljósmynd/Hörður Alfreðsson
STEPHEN Westaby, hjartaskurðlæknir í Oxford, tók sér frí frá
mjög annasamri vinnu sinni og ferðaðist með eiginkonunni Sarah
og syninum Mark í viku um Island áður en þingið hófst, þar sem
hann hélt fyrirlestra um nýjungar í hjartaskurðlækningum.
ARLEGU þingi norrænna
hjartaskurðlækna og
hjarta- og lungnavéla-
fræðinga (perfusionists)
lýkur í Borgarleikhúsinu í Reykja-
vík í dag. Þetta er í þriðja sinn sem
slík ráðstefna er haldin á íslandi
en fertugasta og fimmta sinn frá
upphafi. Þykir þingið mjög vel sótt
að þessu sinni. Auk hinna íslenzku
þátttakenda, sem eru um 100 tals-
ins, sækja þingið 380 erlendir sér-
fræðingar í hjartaskurðlækningum
og hjarta- og lungnavélafræði.
Fjöldi nafnkunnra fyririesara sækir
þingið, en þátttakendur eru frá
samtals tuttugu iöndum utan ís-
lands. Skipuleggjendur næstu ráð-
stefnu, sem fram fer í Þrándheimi
í Noregi að ári, mættu hafa sig
alla við til að ná sambærilegum
árangri.
Hörður Alfreðsson, hjartaskurð-
læknir á Landspítalanum, er forseti
þingsins fyrir hönd félags norrænna
hjartaskurðlækna (SATS), en sam-
hliða skurðlæknum þinga einnig
norrænir sérfræðingar sem starfa
við hjarta- og lungnavélar og skylda
tækni (erlent starfsheiti þeirra er
perfusionists, félag þeirra heitir
SCANSECT). Forseti þingsins fyrir
hönd SCANSECT er Viktor Magn-
ússon. Félögin tvö, SATS og
SCANSECT, þinguðu í fyrsta sinn
saman hér á landi árið 1990. Á
þingstaðnum í Borgarleikhúsinu er
samhliða þinginu boðið upp á sýn-
ingu á nýjustu tækni og búnaði til
hjartaskurðiækninga. Þar getur að
líta margvísleg tæki, sem þessi
hátækniiðnaður hefur á boðstólum
og vill kynna fyrir hinum alþjóðlegu
sérfræðingum.
Hörður og Viktor segja þing-
gesti á vegum beggja félaganna
frá löndum utan Norðurlanda vera
óvenju marga að þessu sinni.
Þeirra á meðai eru mjög þekktir
menn.
Christian Olin, framkvæmda-
stjóri SATS, segir að aldrei fyrr
hafi jafn margir eftirsóttir fyrirles-
arar þekkzt boð á þing SATS. Eink-
um telur hann Örn Arnar, íslenzkan
lækni sem starfar í Minneapolis,
eiga þökk skilið fyrir að hafa feng-
ið góða fyrirlesara frá Bandaríkjun-
um til að sækja þingið, til dæmis
Noel Mills prófessor í hjartaskurð-
lækningum í New Orleans, sem
talaði um nýjungar í kransæðaað-
gerðum. Á því sviði er mesta nýj-
ungin fólgin í frekari þróun svokall-
aðra minimal /nvas/ve-skurða, sem
eru framkvæmdir með aðstoð sjón-
varpstækni. Þessi tækni býður upp
á nákvæmari vinnubrögð við upp-
skurði, sem leggja þannig minna á
sjúklinginn sem þarf minni tíma til
að ná sér eftir aðgerð. Olin segir
skipulag ráðstefnunnar einnig vera
til fyrirmyndar og hinum íslenzku
aðstandendum hennar til mikils
sóma. Næsta þing fer fram í Þránd-
heimi í Noregi að ári.
Nýjungar
sem vekj*a
vonir
Markverðasta uppfinningin
Stephen Westaby, hjartaskurð-
læknir við John Radcliffe-háskóla-
sjúkrahúsið í Oxford, er annar
hinna eftirsóttu fyrirlesara. Hann
hélt fimm erindi á þinginu um nýj-
ungar á sviði hjartaskurðlækninga.
Sú nýjung sem tvímælalaust má
kalla þá markverðustu er uppfinn-
ing sem hlotið hefur heitið „JAR-
VIK 2000 Oxford-kerfið“.
Morgunblaðið fékk Westaby til
að skýra frá því í hveiju hin nýja
uppfinning felst.
„Við höfum verið að rannsaka
möguleika á því að hjálpa fólki með
veik hjörtu til að ná heilsu án þess
að gangast undir hjartaskipti.
Hjörtu til ígræðslu eru af mjög
skornum skammti og líffæraflutn-
ingar hafa ýmis óleyst vandamál í
för með sér, sem við höfum sem
sagt verið að leita leiða til að kom-
ast hjá. Einkum er vand-
Westaby segir að sú leið hafi nú
verið gefín upp á bátinn, að gera
gerfihjarta sem kæmi í stað hjart-
ans í heild. Þess í stað þykir raun-
hæft að búa til tæki sem kemur
ekki í staðinn fyrir hjarta sjúklings-
ins í heild heldur er komið fyrir í
því og yfirtekur hlutverk hluta þess.
Jarvik 2000 Oxford kerfið er slíkt
tæki; það er í grundvallaratriðum
tilbúin dæla sem getur yfirtekið
hlutverk vinstra slegils hjartans.
Að sögn Westabys ætti ígræðsla
þess ekki að verða flóknari en
ígræðsla hefðbundins gangráðs.
„Tækið er á stærð við þumal
fullorðins manns og kemst þannig
auðveldlega fyrir í fullvöxnu
hjarta,“ segir Westaby. Ætlunin er
að framleiða minni gerðir fyrir
böm.
„Um þessar mundir er verið að
prófa tækið og brátt mun því verða
ljóst hvort hægt verði að markaðs-
setja það til ígræðslu í
inn stór þegar um börn Eftirsóttir fyr- hjartveikt fólk hvar sem
er að ræða. irlesarar aldr- er 1 heiminum. Ef allt
Vandamálið er þetta: - fjejri Sengur að óskum munu
Aðeins lítill hluti þeirra
sem þess óska eiga þess
kost að fá nýtt hjarta; ungir full-
orðnir einstaklingar ganga fyrir í
biðröðinni um þau fáu hjörtu sem
gefast tii ígræðslu.“
Hörður bætti við, að ekki væri
nóg með að hjörtu til hjartaflutn-
inga væru af skornum skammti,
heldur væri það jafnframt takmark-
ið að minnka framboðið af slíkum.
Hjörtu til hjartaflutninga eru eins
og kunnugt er í flestum tilfellum
fengin úr ungu fólki sem deyr í
slysum, en það er mörgum fleiri
en læknum akkur í því að fækka
þeim.
Tilbúin dæla
læknar hvar sem er, til
dæmis hér i Reykjavík,
geta gripið tækið „úr hillunni" þeg-
ar á þarf að halda og grætt í sjúkl-
ing sem annars þyrfti á hjartaskipt-
um að halda."
Á undanförnum árum hafa fjórir
til fimm ísiendingar á ári gengizt
undir hjartaskiptaaðgerð á erlend-
um sjúkrahúsum. Ef nýja tækið
reynist vel og kemst í fulla fram-
leiðslu (sem myndi gera verðið við-
ráðanlegt - þau tilraunaeintök sem
verið er að prófa kosta meira en 6
milljónir króna stykkið) verður
hægt að annast marga hjartasjúk-
linga hér á landi, sem annars þyrftu
að fá nýtt hjarta.
Westaby hefur í samstarfí við
Robert K. Jarvik frá New York
þróað „Jarvik 2000 Oxford kerfið“,
sem hann telur að eigi að geta
komið í stað hjartaflutnings í mjög
mörgum tilvikum. Jarvik öðlaðist
heimsfrægð fyrir að hafa búið til
gerfihjarta og grætt það í sjúkling.
Hvíld styrkir hjartað
Rannsóknir á fólki á öllum aldri
sem þjáist af hjartabilun hafa sýnt,
að fái hjartað hvíld, nær það að
styrkjast og sjúklingnum líður bet-
ur. Fyrir áratugum var það í sumum
tilvikum eina meðferðin sem hægt
var að bjóða fólki sem þjáðist af
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 16. ÁGÚST 1996 2 7
HJARTASKURÐLÆKIMINGAR
hjartabilun að láta það hvílast vik-
um saman, þannig að hjartað næði
að hvílast og styrkjast. Það þýddi
hins vegar að sjúklingurinn þurfti
að liggja athafnalaus vikum saman.
Með nýja tækið á sínum stað í
vinstra slegli yrði í vissum tilvikum
hægt að hvíla hjartað jafnvel á
meðan sjúkiingurinn stundaði vinnu
eða væri virkur á annan hátt. Einn-
ig er vel hugsanlegt að til dæmis
ungir sjúklingar, sem fá sýkingu í
hjartað, geti gengið tímabundið með
hjálpartækið í hjartanu.
„Þetta er hinn byltingarkenndi
kostur sem ávinnst með tilkomu
nýja tækisins,“ segir Westaby.
Að endingu má nefna, að enn er
verið að vinna að rannsóknum á
öðrum hugsanlegum framtíðar-
lækningarkosti fyrir fólk með
hjartabilun. Hann er sá að takast
megi að rækta dýr - helzt er horft
til svína í þessu sambandi - á sér-
stakan hátt með aðstoð þeirra
möguleika sem erfðaefnistækni nú-
tímans býður upp á (gene-manip-
ulation) til þess að nota megi líf-
færi úr þeim til ígræðslu í menn,
án þess að líkaminn hafni því. Þessi
kostur er þó enn sem komið er langt
frá því að vera orðinn raunhæfur,
auk þess sem hann er af siðferðileg-
um ástæðum mjög umdeildur.
Nýjar aðferðir til
endurlífgfunar fómar-
lamba ofkælingar
Stephen Westaby: „JARVIK
2000 Oxford kerfið á að geta
komið í stað hjartaflutnings
í mörgum tilvikum.“
Jan L. Svennevik: „Með því
að nota hjarta- og lungnavél-
ar við endurlífgun ofkældra
má bjarga mörgum."
AUK fregna af tilraunum
með ný gervihjörtu vakti
kynning á nýjum aðferð-
um til endurlífgunar
fólks sem hefur ofkælzt mikla at-
hygli á þingi SATS og SCANSECT.
Norðmennirnir Johan Pillgram-
Larsen og Jan L. Svennevig, hjarta-
skurðlæknar frá Ósló, héldu erindi
um meðferð fólks sem hefur orðið
fyrir ofkælingu (hypothermia).
Svennevig kynnti notkun hjarta-
og lungnavéla til endurlífgunar,
sem komin er ailgóð reynsla á í
Noregi. Hjarta- og lungnavélar eru
þar notaðar, þegar endurlífga þarf
menn sem hafa kælzt svo, að lík-
amshitastigið er komið niður fyrir
30 gráður.
íslenzkir vísindamenn hafa einn-
ig lagt sinn skerf til rannsókna á
þessu sviði, sem af augljósum
ástæðum er mikill áhugi fyrir á
norðurslóðum.
Ofkæling banar mörgum
Á Norðurlöndum deyja á ári
hveiju um það bil 4 af hverri millj-
ón íbúa úr ofkælingu. Ef tekið er
tillit tii mannfjölda á Norðurlöndum
eru það því um 100 manns sem
látast árlega úr ofkælingu. Að sögn
Svennevigs er rétt tala þó miklu
hærri, þar sem fjöldi þeirra sem
sagðir eru hafa drukknað deyja í
raun úr ofkælingu.
Athyglisvert er, að ekki eru allir
ofkælingarsjúklingar fórnarlömb
snjóflóða eða annarra slysa úti við
að vetri til eða ofkælingar í sjó. í
borgum og bæjum hendir það alloft
á vetrum, að t.d. gamalt fólk og
drykkju- og eiturlyfjasjúklingar
sofna utan- eða innandyra þar sem
er nógu kalt til að ofkæling hljótist
af.
Hætta á lyartastoppi mikil
við ofkælingu
Þegar líkaminn kælist niður fyrir
30 gráður eykst til muna hættan á
hjartsláttartruflunum, allt að
hjartastoppi og flestir sjúklingar
missa meðvitund. Það getur reynzt
erfitt að mæla púls og merkja and-
ardrátt manns í þessu ástandi.
„Vandinn við að endurlífga fólk
sem hefur kælzt svona mikið er að
hættan á hjartastoppi er mikil,“
segir Svennevig.
Morgunblaðið/Golli
JAN L. Svennevig, hjartaskurðlæknir í Ósló, stendur hér við stjórn-
völ hjarta- og lungnavélar, sem auðvelt er að flytja til að sinna
neyðartilvikum nálægt slysstöðum á slóðum langt frá fullbúnum
sjúkrahúsum. Svennevig hefur bjargað mörgum fórnarlömbum
ofkælingar frá bráðum bana með því að beita slíku tæki til að ná
upp líkamshita þeirra. Vélin er á sýningu nýjustu tækni og búnað-
ar til hjartaskurðlækninga sem fylgir þingi norrænna hjartaskurð-
lækna og hjarta- og lungnavélafræðinga í Borgarleikhúsinu.
Af ofangreindum ástæðum er
mikilvægt að sjúklingurinn fái rétta
meðhöndlun áður en hann er fluttur
á sjúkrahús. Með réttri meðhöndlun
er hægt að auka iíkurnar á því
hvort hægt sé að bjarga sjúklingn-
um til muna . Að sögn Svennevigs
felst rétt meðhöndlun fyrst • og
fremst í eftirfarandi sex atriðum.
í fyrsta lagi ber að færa sjúkling-
inn úr votum fötum. í öðru lagi ber
að vernda hann gegn frekara hita-
tapi og vindkælingu - ályfirbreiðsl-
ur þær sem almennt eru nú í björg-
unarbátum til dæmis þjóna þessu
hlutverki. í þriðja lagi ber að halda
sjúklingnum í láréttri stöðu, í fjórða
lagi að varast mikla hreyfingu og
fát með og í kring um sjúklinginn;
slíkt eykur hættuna á hjartastoppi.
í fimmta og sjötta lagi að fylgjast
grannt með líkamshita og
púlsslætti.
Ef púls og andardrátt-
ur mælist ekki, er mælt
með að reyna endurlífgun
með munn-við-munn-
aðferðinni og hjartahnoði. Svenne-
vig leggur áherzlu á, að ekki má
gefa út dánarvottorð fyrir neinn
sem ekki hefur verið reynt að end-
urlifga með því að ná upp líkams-
hita.
Svennevig segir að almennt séu
sérfræðingar á þinginu sammála
um að beita beri hjarta- og lungna-
vél til endurlífgunartilrauna þegar
líkamshiti sjúklings er kominn niður
fyrir 27 gráður; hættan á hjarta-
stoppi í slíkum tilvikum er mikil.
„Áðalkosturinn við að nota
hjarta- og lungnavél frekar en að
beita hefðbundnum aðferðum til að
ná upp líkamshita sjúklinga sem
hafa ofkælzt er sá, að hægt er að
stjórna upphitunarhraðanum án
þess að hætta sé á að sjúklingurinn
verði fyrir hjartastoppi," segir
Svennevig. Hann segir að með þess-
ari tækni taki það um eina til eina
og hálfa klukkustund að ná líkams-
hita manns úr 27 í 37 gráður.
í framsögu sinni á þinginu sagði
Svennevig frá því, að í Osló hefði
tekizt að endurlífga 12 manns af
17 sem kælzt höfðu niður fyrir 30
gráður. í einu þessara tilvika var
um að ræða mann sem kælzt hafði
niður í 17 gráður, en náði samt
fullri heilsu.
Fiytjanlegar hjarta- og
lungnavélar bjarga
Nýjustu hjarta- og lungnavél-
arnar eru nú orðnar svo fullkomn-
ar, að hægt er að tengja
sjúkling við eina slíka án
skurðaðgerðar. Tengi-
slöngur vélarinnar eru
færðar inn í blóðrás sjúkl-
ingsins í gegn um lítið gat
sem gert er á líkamann næst slag-
æð. Þessi nýi búnaður er jafnframt
orðinn það meðfærilegur, að í neyð-
artilvikum er hægt að flytja hann,
með bíl eða þyrlu, þangað sem
sjúklingurinn er. Til dæmis þegar
um er að ræða einstakling sem
lent hefur í snjóflóði eða hefur
verið bjargað frá drukknun er
hægt að tengja hann við þessa
færanlegu hjarta- og lungnavél á
litlu héraðssjúkrahúsi sem næst
liggur, og halda honum tengdum
við vélina á meðan á flutningi
stendur á stærra sjúkrahús þar sem
aðstæður til meðhöndlunar ofkæl-
ingarsjúklinga eru betri.
Tókstað end-
urlífga mann
úr17°C
Morgunblaðið/Golli
FORSETAR þingins, Hörður Alfreðssonfyrir hönd SATS, félags
norrænna hjartaskurðlækna (t.h.) og Viktor Magnússon, fyrir hönd
SCANSECT, félags norrænna hjarta- og lungnavélafræðinga (per-
fusionista) fyrirframan fullkomnustu gerð af hjarta- og lungnavél.
Boðberar nýjunga
JARVIK 2000 Oxford kerfið
rafmagns-
leiðsla i
satur
knunmgs
blöð
snuður _
rafmótors
JARVIK 2000 Oxford kerfið,
sem Stephen Westaby tekur
nú þátt í að prófa, byggist á
tækinu sem hér sést í þver-
skurði. Það er dæla, sem kom-
ið er fyrir í vinstra slegli hjart-
ans og dælir blóði í gegn um
sig. Það er á stærð við þumal
fullorðins manns, eða 1,8 sm
í þvermál, 5 sm að lengd og
vegur 45 grömm. Hugsanlegt
er að búa til barnastærðarút-
gáfu af búnaðinum sem nýtast
myndi t.d. börnum með hjarta-
galla.
Ytra byrði tækisins er úr
títaníumi og fleiri dýr efni eru
notuð við smíði þess. Tilrauna-
útgáfur þess eru því mjög
dýrar, en ef það reynist vel
og kemst í framleiðslu mun
verðið verða viðráðanlegt, að
sögn Westabys. Dælan hefur í
prófunum afkastað tveggja til
sjö lítra flæði á mínútu. Raf-
magn fær hún úr rafhlöðu,
sem hægt er að hafa utan á
líkamanum.
Enn sem komið er hefur
tækið aðeins verið prófað í
sauðkindum og nautgripum,
en áreiðanleiki búnaðarins
þykir nú vera kominn á það
stig að næsta skref er að prófa
hann í manni. Ef allt gengur
að óskum verður hægt að láta
búnað sem þennan koma í stað
hjartaskipta. Að sögn Westa-
bys ætti ígræðsla búnaðarins
ekki að reynast flóknari en
ígræðsla hefðbundins gang-
ráðs.
• Heimild: The Journnl of Thoracic
and Cardiovascular Surgery.