Morgunblaðið - 16.08.1996, Blaðsíða 6

6 B FÖSTUDAGUR 16. ÁGÚST 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MEÐ AUGUM LAIMDANS
Ótrúleg breyting
á flestum sviðum
Síóastliðin tvö sumur hefur Þuríður
Guójónsdóttir dvaliö í Anjihéraói í
Zhejiang-fylki í A-Kína og í borginni
Hangzho vegna starfa eiginmanns
síns, Páls Ólafssonar, sem ráógjafa
við byggingu dæluvirkjunar í Asíu á
vegum bandarísks fyrirtækis.
EFTIR að hafa ferðast um Kína í
sumarleyfi á árinu 1987, búið á
góðum hótelum og skoðað það
markverðasta og sem æskilegt þótti
að sýna útlendingum, var ég lengi
að sætta mig við „hina hliðina" á
Kína sem ég kynntist við að dvelja
þar um kyrrt tvö sl. sumur. Sem
ferðamaður sá ég í Kína framandi
heim, forvitnilegan og heillandi með
vinsamlegu fólki sem var ekki síður
forvitið um okkur en við um það.
Ferðaskrifstofa kínverska ríkisins
sá þá um allar okkar þarfir. Við
fengum að vísu aldrei að vita fyrir-
fram á hvaða hóteli við yrðum eða
hver tæki á móti okkur í næstu
borg, en ekkert fór úrskeiðis í þess-
ari fimm vikna ferð og ég dáist enn
að Kínveijum fyrir það.
Ótrúlega margt hefur breyst síð-
an 1987. Stutt var þá síðan menn-
ingarbyltingunni iauk. Listaverk
og hof frá keisaratímabilinu höfðu
verið jöfnuð við jörðu, þvíMao áleit
að slíkt trúar- og fortíðardekur
hindraði framþróun alræðisstefn-
unnar. Við Bei Hai-vatn í Beijing
er t.d. aðeins eitt Buddhahof eftir
af níu. Nú reyna Kínveijar að end-
urreisa fornar menningarminjar,
því í ljós hefur komið að þær sækj-
ast ferðamennirnir eftir skoða en
ekki skýjakljúfana og hraðbraut-
imar.
Elsta kynslóðin í Mao-fötum
Enginn trúir, sem ekki reynir,
þvílík umbylting er að gerast hér
á flestum sviðum og allt á að gera
í einu. Raforkuver, iðnfyrirtæki,
hraðbrautir, hótel, bankar, og
glæsiiegar íbúðarsamstæður
spretta upp með óskiljanlegum
hraða. Lífskjör fara batnandi, en
munur á kjörum ríkra og fátækra
hefur líka aukist, sem þekktist
varla áður, þegar allir voru jafnir
og fátækir. Sveitahéruðin, þar sem
800 millj. búa, njóta nú atvinnuþró-
unarstyrkja til að reyna að jafna
lífskjörin. Anjihérað þar sem við
dveljum er vel statt efnahagslega
vegna blómlegrar te- og hrís-
gijónaræktar og gífurlegrar bamb-
usvinnslu. Þar er myndarlega
byggt, þriggja hæða hús úr múr-
steini, gjarnan flísalögð að utan.
En innanhúss eru aðeins steingólf
og berir veggirnir, tréborð og stól-
ar, bambusstöng fyrir fatnað - og
svo auðvitað sjónvarp, en glugga-
tjöld nánast óþekkt. Rafmagn er
víðast, en vatn oftast sótt í læki
og brunna. Frárennsli er ábótavant
og átak þyrfti að gera í um-
gengni, því sorpi er fleygt á götur
og mengun er illþolanleg.
Klæðnaður fólks hefur gjör-
breyst og nú sést aðeins elsta kyn-
slóðin í svonefndum ,,Mao-fötum“.
Unga kynslóðin er vel klædd og
mikið er haft við litlu einkabörnin
í klæðnaði.
Að geta haft hemil á mannfjölg-
un þjóðar, sem er 1,2 milljarðar,
má telja kraftaverk og auðvitað er
það ekki tekið út með sældinni.
Eins-bamsreglan er í fullu gildi. í
sveitum er þetta ekki eins strangt,
þar fær fólk að eignast annað bam,
ef fyrsta bamið var stúlkubam og
undantekningar eru líka leyfðar ef
fólk eignast vanheil böm. Talsvert
er um ættleiðingar bama til útlend-
inga, en þá eingöngu stúlkubama.
Ég hef mikið velt fyrir mér
hvemig kínverska þjóðfélagið
verður þegar einkabamakynslóðin
hefur tekið við landinu. Kynslóð
þar sem sex fullorðnir, afar, ömm-
ur og foreldrar, hafa gert sitt besta
til að láta eigin drauma rætast á
þessu eina eftirlæti sínu.
Persónueftlrllt
Það sem mér hefur þótt erfiðast
hér, er að sætta mig við þá stað-
reynd, að landið er ekki eins „opið“
og gefið er í skyn. Hér er ritskoð-
un, útsendingar erlendra sjón-
varpsstöðva ekki leyfðar og ekki
fæst erlent lesefni. í „Foreign
Bookstore" í Hangzhou fást hvorki
erlendar bækur né blöð, aðeins
listaverkabækur og gömul tísku-
blöð. Við höfum kynnst ótrúlegri
skriffinnskuáráttu, flóknum regl-
um um allt milli himins og jarðar
sem virðast breytast frá degi til
dags. Útlendingar sem búsettir eru
í Kína eru undir stöðugu eftirliti
og sagt er að það sé til að tryggja
öryggi þeirra, en í raunini er verið
að hindra of mikil samskipti þeirra
við heimamenn. Kínverjar koma
t.d. alltaf tveir saman þegar þeir
eiga erindi við okkur. Eitt skipti
buðum við heim þýsku- og ensku-
mælandi Kinveijum sem við höfð-
um kynnst og daginn eftir var
komið frá „Öryggiseftirlitinu" og
beðið um nöfn og heimilisföng
þessara gesta okkar. Hugtakið
friðhelgi heimilisins er Kínveijum
framandi fyrirbrigði. Við getum
átt von á að íbúðin okkar sé opnuð
með lykli og komið inn, stundum
aðeins til að sýna öðrum hvemig
við búum.
Ferðamenn yfirleitt óhultlr
Islendingi þykir óþægilegt að
geta ekki hagað sér hér eins og í
fijálsræðinu á íslandi, þar sem
hver er kóngur í sínu ríki. Samt
er aðdáunarvert að hægt skuli yfir-
leitt að stjóma og hafa á hemil á
svo fjölmennu ríki og má vera skilj-
anlegt að jámaga þurfi til. Réttar-
kerfið er ófullkomið og dómstólar
líkjast helst herrétti. í Kína fer nú
fram átak gegn glæpum og við
sjáum í sjónvarpinu fjöldaaftökur
glæpamanna á íþróttaleikvöngum
og torgum. 1 næsta húsi á vinnu-
staðnum var kona myrt og var
morðinginn skotinn innan fárra
daga á torgi í næsta þorpi. En
mín reynsla er að almenningur er
strangheiðarlegur og hjálpfús og
ég fullyrði, að fá lönd em ömgg-
ari fyrir ferðamenn en Kína. Aldr-
ei er reynt að svindla á verði í leigu-
bílum eða verslunum, þótt maður
sé auðveld bráð. Hins vegar krefja
opinberir aðilar útlendinga um tvö-
falt gjald fyrir flugferðir, læknis-
þjónustu og slíkt og leiga á hús-
næði til þeirra er margföld.
Kínveijar eru að stökkva inn í
nútímann um a.m.k. 50 ár. Ég er
farin að gera mér grein fyrir því,
að ég er að njóta þeirra forréttinda
að fá að kynnast hinu raunverulega
Kína og fylgjast með ótrúlegri
efnahags- og tæknibyltingu. Og
það verður sannarlega spennandi
að fylgjast með þeirri framþróun
og hvort Kínveijum tekst að ganga
samstiga öðmm þjóðum inn í 21.
öldina. ■
DAGLEGT LÍF__
Hárkollur
FJÖRUTÍU INDVERSKIR HAUSAR
SNOÐAÐIR HVERN KLUKKUTÍMA
Hátt uppi í fjöllum á Indlandi komst
Hrönn Marinósdóttir að því hvaðan
hárkollur eru upprunnar og rakti leið
þeirra hingað
HARHOFIÐ í Tirumali.
Morgunblaðið/Hrönn
gengt að verðandi brúðir kaupi
nokkrar hárflyksur til að bæta við
sitt eigið á giftingardaginn. Heil-
aga hárið kemur einnig gömlum
konum að gagni sem vilja þykkja
sitt eigið. Með ferð til Tirupati er
því hægt að slá tvær flugur einu
höggi; snoða fjölskylduna og
kaupa hár á tengdamóður.
Tveir vörubílar
fylltir af hári
Tirumalahofið, sem er talið vera
yfir 2000 ára gamalt, er staðsett
hátt upp í fjöllum skammt frá bæn-
um Tirupati í Andra Pradesh fylki.
Hársala er helsta tekjulind
bramínanna sem reka hofíð sem
er eitt það auðugasta í öllu land-
inu. Bramínarnir tijóna efst í
þjóðfélagsstiga hindúa en þeir ein-
ir mega framkvæma trúarathafnir
í hofunum.
Að meðaltali eru um 40 hausar
snoðaðir þar á klukkutíma og við
raksturinn eru notaðir fremur
nýtískulegir rakhnífar. Haugum
af hári er síðan haganlega fyrir-
komið í geymslum en á þriggja
mánaða fresti eru tveir vörubílar
fylltir af svörtu hári sem síðan
UPSKERAN þurrkuð og
flokkuð í sólinni.
BERSKÖLLÓTTIR Indveij-
ar eru það fyrsta sem
vekur athygli þegar kom-
ið er að hindúahofinu í
Tirumala á Suður-Indlandi. Dag-
lega streyma þangað um 15.000
pílagrímar alls staðar að, til að
hljóta blessun Vishnu, sem er einn
vinsælasti guð hindúa og myndar
heilaga þrenningu ásamt Brahma
og Shiva
Trúin skal ver-° hégómanum
yfírsterkari og til að færa sönnur
á það fórna margir hindúar, konur
jafnt sem karlar, hárinu og gefa
hofínu.
Hárfórnin er meiri fyrir konur
en karla þar sem hár er höfuð-
prýði indverskra kvenna en því
meiri er líka blessunin sem þeim
auðnast.
Ég stóð í steikjandi hita í nán-
ast óendanlegri biðröð eftir að
komast inn í hofíð helga. Þar voru
líka Mehrunissa Vengupta og
dætur hennar fjórar sem áttu tólf
tíma ferðalag að baki þegar þær
loksins komu á áfangastað. Veng-
upta var búin að láta krúnuraka
sig og var komin til að biðja fyrir
fæðingu sonar. „Með
því að fórna hárinu,
geri ég mig ófríða og
sýni guðunum auð-
mýkt“. Elsta dóttirin
Sabina neitaði harðlega
að láta krúnuraka
sig.„Þá get ég ekki
lengur sett blóm í hárið
á mér.“
Sannfæring hindú-
anna er sú að þeir verði frekar
bænheyrðir ef hárfórn til Vishnu
er færð. Algengt er því að foreldr-
ar biðji fyrir fæðingu sonar í stað
dóttur og bændur um góða upp-
skeru.
Inni í hofínu er troðningur og
læti. Allir fara sömu ranghalana
og hindúarnir hrópa og kalla í
mikilli geðshræringu yfír að vera
komnir í nálægð við helgidóminn.
Eftir margra klukkustunda bið,
tók það mig um 15 mínútur að
fara hringinn, heilsa upp á Vishnu
líkneskið og sjá gullskreytta inn-
anstokksmuni.
Fyrir utan eru seldir hárlokkar,
hárkollur, kambar og klútar. Hár-
ið er talið heilagt og því er al-
er selt hæstbjóðanda
hvar sem hann er stað-
settur í heiminum. Ár-
legar tekjur hofsins af
hársölu eru um 60
milljónir króna.
Hár til hárkollufram-
leiðslu kemur að mestu
leyti frá Asíu, aðallega
Kína og Indlandi. En
einnig frá klaustrum á
Ítalíu og Spáni. Með innreið kapit-
alismans í Austur-Evrópu hefur
hársala þar aukist til muna.
Indverskt hár þykir sérstaklega
gott til kollugerðar þar sem það
er ekki skemmt af miklum hár-
þvotti, strípum og permanenti eins
og hár Evrópubúa. Kínverskt hár
er einnig talið vandað, það er
sterkbyggðara, fínna og svartara
en það indverska sem er þykkara
ogolíukenndara.
í hárkolluverksmiðjum í fátæk-
ari löndum Asíu og víðar þar sem
vinnuafl er ódýrt, er hárið aflitað,
skrælt og síðan litað öllum regn-
bogans litum allt eftir óskum við-
skiptavinarins. ■
Heimild: Health and Beauty
Árstekjur
hof sins af
hársölu eru
unt 60 millj-
ónir króna.