Morgunblaðið - 17.08.1996, Side 25

i
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 17. ÁGÚST 1996 25
AÐSENPAR GREINAR
Aldraðir eru fyrir
Sviknir og
hýrudregnir
ALLT þetta ár höf-
um við gagnrýnt
stjórnvöld, einkum
fjármálaráðherra fyr-
ir að svíkja aldraða
um endurgreiðslu á
tvísköttuðum lífeyri,
sem var endurgreitt
að hluta með 15% af-
slætti af skattstofni
árið 1995, en stöðvað
um síðustu áramót. -
Ómótmælt er að þessi
endurgreiðsla hefði
átt að standa í a.m.k.
5 ár.
Hér var aðeins verið að skila
aftur ránsfeng sem útaf fyrir sig
er þakkarvert, en ekki að þetta
skyldi notað sem skiptimynt í al-
mennum kjarasamningum, sem
verkalýðsforystan hafnaði, en
knúði í staðinn fram skattfrelsi 4%
greiðslna í lífeyrissjóði. Þetta kost-
aði niðurfellingu endurgreiðslunn-
ar, - hagsmunum eftirlaunafólks
var fómað, þeir voru aldrei spurð-
ir, enda ekki oft leitað álits þeirra
á einu né neinu sem máli skiptir.
Réttlætanlegt er að verkalýðs-
forkólfamir hugsi fyrst og fremst
Ekki er auðvelt að betj-
ast fyrir rétti aldraðra,
segir Ární Brynjólfs-
son, þegar stjórnvöld
virða mest valdbeitingu.
um sína virku félaga, en annað
eins hefur nú verið lagt á verkalýð-
inn í kjarabaráttunni þótt neitað
hefði verið þessum skiptum. Ávinn-
ingurinn fyrir almenna launþega
með um 150 þús. kr. mánaðarlaun
lætur nærri að vera um 2500 kr.,
en eftirlaunafólk með um 50 þús.
úr lífeyrissjóði getur tapað um
3500 á mánuði.
Óneitanlega hefði það verið
meiri framsýni og manndómsmerki
að knýja fram að lífeyrir skyldi
ekki skerða almennu eftirlaunin
frá ríkinu, þ.e.a.s. hina svonefndu
tekjutryggingu, enda munar þá
mest um þetta sem fá lítið úr lífeyr-
issjóðum. Hér er ekki verið að tala
um að afnema skattlagningu líf-
eyris heldur aðeins skerðingar-
máttinn, hann er afleitur til viðbót-
ar skatti.
Öll skerðingarákvæði eru til
komin af skammsýni og til skamm-
ar.
Árni Brynjólfsson.
til vamar.
ekki einu sinni sem
áheymarfulltrúar.
Hætt er við að und-
ir tæki í Esjunni ef á
næsta Alþingi yrði
samþykkt að afnema
verðtryggingu alls líf-
eyris, - en hvorki
heyrðist stuna né
hósti úr herbúðum
launþegasamtaka
þegar þetta var gert
varðandi grunnlífeyr-
inn. - Þetta sýnir svo
ekki verður um villst
að aldraðir verða að
geta treyst á eigin
hagsmunasamtök sér
Bergmál í Esjunni...
Af framansögðu má sjá
að
verkalýðsforystan er ekki alltaf í
stakk búin til þess að gæta hags-
muna aldraða, a.m.k. ekki í þeim
tilfellum sem hagsmunir rekast á.
- Þótt stór hluti aldraðra séu enn
meðlimir f Iaunþegasamtökum eru
áhrif þeirra nánast engin og aldrei
hefur það skeð að fulltrúar þeirra
hafí setið í samninganefndum, -

Kínverskt veitingahús
Nýbýlavegi 20, Kópavogi,
sími 554 5022, fax 554 2333
Takið með heim:
5 rétta máltíð kr. 1.100
2ja rétta máltíð kr. 790
Borðað á staðnum:
5 rétta máltíð kr. 1.250
Veisluþjónusta
Frí heimsending
Hvaða baráttuaðferð?
Ekki er auðvelt að beijast fyrir
rétti aldraðra þegar stjómvöld
virða mest valdbeitingu, vopn sem
aldraðir ráða ekki yfír. Helst virð-
ast menn óttast að við lifum of
lengi og um þann vanda eru skrif-
aðar lærðar greinar og erindi flutt
á launuðum mannþingum.
Til þessa hafa félög aldraðra,
sem raunar eru klofin, aðallega
beint kröftum sínum að því að hafa
ofan af fyrir sínu fólki og að byggja
yfír það íbúðir. Þær hafa orðið
mörgum þungur baggi, en óskyld-
um telq'ulind. Raunveruleg hags-
munabarátta er á algjöm byijunar-
stigi, enda ekki auðvelt að rata
fyrstu skrefín í þeim mótbyr sem
aldraðir hafa mátt þola hin seinni
ár. Til þess að á þá sé hlustað verða
þeir að tala einum rómi um þau
mál sem mestu skipta, - ekki með
auðmýkt heldur með reisn.
... Sem dæmi um stöðuna má
benda á að lífeyrisþegar hafa ekk-
ert um starfsemi almennu lífeyris-
sjóðanna að segja, völdin eru öll
hjá ASÍ og VSÍ. Það þóttu því tíma-
mót í desember í fyrra þegar þessi
samtök gerðu sín á milli nýjan
„nútímalegri" samning um lífeyris-
sjóðina, án þess þó að fulltrúar
eftirlaunafólks kæmu þar nærri,
enda var hagur þess ekki bættur.
Færa átti fórnir á altari lýðræðis-
ins með því að halda valdamikla
opna ársfundi, þ.e. sjóðsfélögum
skyldi heimill aðgangur. Seinna
fréttist að þeir hefðu málfrelsi og
tillögurétt, en ekki atkvæðis-
rétt.honum hefur fulltrúaráð skipt
til helminga milli fulltrúa ASÍ og
VSÍ.
Eru stjómendur lífeyrissjóðanna
hræddir við eigendur sjóðanna?
Eru þeir hættulegri en fulltrúar
VSÍ, - sem hafa fæstir lífeyrislegra
hagsmuna að gæta?
Þurfum við að bera mótmæla-
spjöld á torg til að vekja athygli,
- eða erum við bara fyrir?
Höfundur er framkvæmdastjóri.
HrtLTI
Vaelluskupoli IV

Létt kúlutjald
• Fjögurra manna • Límdir saumar
• Tvær súlur • Aðeins 3,3 kg.
-11,305
FÁLKINN
Suðurlandsbraut 8, sími 581 4670,
Þarabakka 3, Mjódd, sími 567 0100.
ÍSLENSKT MÁL
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
862. þáttur
Halldór Laxness var hátt á
áttræðisaldri, þegar hann lauk
við Grikklandsárið. Leitun er á
texta sem er gerður af jafn-sam-
felldri og hnökralausri snilld. Mér
þykir stundum sem síðustu bæk-
ur H.L. hafí ómaklega fallið í
skugga, að ég ekki segi
gleymsku. Þær eru hver annarri
meira listaverk.
Grikklandsárinu lýkur svo:
„Og þá held ég þessi æskusaga
fari nú að kortast. Við taka
aðrar áttir og aðrar viðmiðanir,
íjölbreytni og flækjur í ókunn-
um stöðum, og ekki tök á að
rekja, nema bijóta um leið sak-
laust og einfalt mótið á þessum
smábókum íjói'um.11
Smábækurnar fjórar eru, auk
Grikklandsársins: í túninu
heima, Úngur ég var og Sjö-
meistarasagan.
★
Tíningur
1) Einkennileg afbökun hefur
gerst á orðasambandinu að vera
ómyrkur í máli, sama sem vera
opinskár og kannski stórorður.
Dæmi héðan úr blaðinu: „Carl
Bildt, sem stýrir uppbyggingar-
starfi í Bosníu, var ekki síður
myrkur í máli... “ Bildt (sem
stundum er borið fram óskiljan-
lega í vörpunum) var einmitt
ómyrkur í máli, ekki myrkur.
Hann talaði skýrt og afdráttar-
laust.
2) Þágufall af Breiðablik er
Breiðabliki, þar er ekkert und-
anfæri, i - hljóðið í endingunni
má alls ekki missa sig. Lið keppa
gegn Breiðabliki í næstu um-
ferðum. Hitt er eins og að segja
að einhver stæði á *gat, en ekki
gati.
3) Upp er þrásinnis ofnotað á
eftir vekja. Eitthvað vekur
umtal, vekur spurningar, vek-
ur áhuga. Menn vöktu hins veg-
ar upp drauga, en ég held að
uppvakningum fari fækkandi.
4) Gríska orðið arkítekt er
stórlega ofnotað. Það merkir
höfuðsmiður, sbr. erkibiskup.
En auk orðsins höfuðsmiður, má
oft segja höfundur, upphafs-
maður, eða bara smiður, í stað-
inn fyrir arkítekt.
5) Ég mun einhvern tíma hafa
farið ógætilega með sögnina að
þryxnast. Halldór Laxness segir
í Grikklandsárinu:
„Snemma á slæpíngi mínum í
bænum lenti ég í tímum hjá
Halldóri Kolbeins til að full-
numa mig í prósentureikníngi
dönsku og einhveiju fleira álíka
skrýtnu; ég held 1917. Hann
var þá candphil úr Kaupmanna-
höfn. Hann gekk einlægt í sjak-
ket. Snemma var hann nokkuð
feitlaginn, glaðbeittur maður
bláeygur, ijóður í kinnum,
hjálmfagur og tróð marvaðann
þegar hann gekk, en það kall-
aði vinur okkar Kristján Þor-
geir að þryxnast. Orðið hef ég
ekki heyrt fyr né síðar og mér
er óljóst hvað það táknar eða
hvemig myndað."
★
Úr mannanafnaskrá umsjón-
armanns:
Skógar. Gísli Skógar Víkings-
son f. 1968. Mun vera ættaður
frá Skógargerði. Skólmur. Forn-
norrænt, sjaldgæft, nýnorsku
skolm = hörð skel, skurn; skylt
skel og skálm.
Skólmur var víst upphaflega
auknefni, líklega = hinn harði.
Aldrei skírnarnafn á íslandi, svo
vitað sé, en maður var skírður
Þórólfur Skólmsson (Myrká,
Eyjafjarðars.) eftir nafninu í
Landnámu.
Skólastíka. Úr latínu = sú
sem lærir eða ér lærð. Nafninu
bregður fyrir hérlendis í gömlum
heimildum, sjá t.d. Jón Espólín.
Virðist löngu dautt. Skólastíka
Gamalíelsdóttir (Gamladóttir)
var frá Stað í Hrútafirði. Faðir
hennar var bróðir Þorláks föður
herra Guðbrands.
Heilög Scholastica (um
480-542) var systir heil. Bene-
dikts af Nursia. Messudagur
hennar 10. febrúar.
Skuld. Fornnorrænt, ein af
örlaganornunum, dís framtíðar-
innar, skylt sögninni að skulu,
tákn þess sem koma skal. Virð-
ist ekki skírnarnafn hérlendis,
en Urður (tákn liðna tímans)
hefur verið gert að skírnarnafni
nýlega. Skuldfrí. í landshag-
skýrslum kemur fram að þetta
kvenheiti væri tekið upp milli
1855 og 1870. Þá var og Pálína
Skuldfrí Pálsdóttir fædd 1872 á
Neðstabæ í Höskuldsstaðasókn,
A.-Hún. Hún dó á barnsaldri og
þetta sérkennilega nafn líklega
með henni.
Skúla, degið af Skúli (= sá
sem skýlir). Árið 1910 bar það
ein kona, fædd í Árnessýslu.
Árin 1921-50 fengu þetta nafn
tvær meyjar (seinna nafn). Nú
eru þijár í þjóðskránni, allt síð-
ari nöfn.
★
Umsjónarmaður þakkar enn
málfarsráðunautum varpstöðv-
anna og góðum fréttamönnum.
Flestir þeirra veit ég að vilja
vanda sig, og margir eru snjall-
ir. En eitt og annað af lakara
taginu sleppur í gegn, og það
þvi meir sem nær dregur helg-
inni. Raunalegt var að heyra í
fréttum Stöðvar tvö föstudaginn
9. ágúst komist svo að orði: „þeg-
ar sláturvertið hefst í haust“.
Ég hélt satt að segja að orðið
sláturtíð væri svo algengt og
tamt, að þar gæti síst af öllu
orðið „vertíðarslys".
★
Hlymrekur handan kvað:
Hann Skúmur á Skúmsstöðum er
svo skotinn í sjálfum sér;
en sagði þó nei,
þegar þetta grey
bað um staðfesta sambúð með sér.
★
Stóran plús fá fréttamenn fyr-
ir að hafa tekið upp orðasam-
bandið að fara fyrir einhveijum
í stað dönskunnar „að leiða“.
Með Sikkens bílalakki á úðabrúsa getur þú lagað smárispur á bilnum þínum á
einfaldan og ódýran hátt. Sikkens lakkið er notað af helstu fagmönnum um land
allt. Þú færð litinn þinn á úðabrúsa sem gerir þér kleift að laga grjótbarning eða
smárispur þegar þér hentar.
Pantanir og póstsendingar i síma 587 6644
5ikken5
b í I a I a kk á úðabrúsum
G($y JÓNSSON vhf
SUUyhúfðit 14 112 fUvkiftvik