Morgunblaðið - 18.08.1996, Blaðsíða 48

varða
víðtæk
f jármáiaþjónusta
Landsbanki
íslands
Banki allra landsmanna
MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLAN I, 103 REYKJAVÍK, SÍMI 669 1100, SÍMBRÉF 669 1181,
PÓSTHÓLF 3040, NETFANG MBUSCENTRUM.IS / AKUREYRl: KA UPVANGSSTRÆTI 1
SUNNUDAGUR 18. ÁGÚST 1996
VERÐ í LAUSASÖLU 125 KR. MEÐ VSK
Ægimynd
Dettifoss
DETTIFOSS var hrikalegur
--ásýndar þegar Jökulsá á Fjöllum
hljóp á sunnudag fyrir viku. Tal-
ið er að vatnsmagnið í ánni hafi
ekki orðið meira á þessari öld. A
myndinni, sem tekin er fyrir ljós-
myndasafnið Iceland Stock
Photo, sést hugdjarfur ferða-
maður fikra sig fram á bjargbrún
til að beija fossinn augum.
---» ♦ ♦
Landsvirkjun og
Columbia Ventures
Orkumál
ráða
ákvörðun
SAMNINGAR við Columbia Ventur-
es um álver á Grundartanga standa
og falla með orkumálum, bæði hvað
varðar orkuverð og afhendingartíma
-á orku. Columbia Ventures leggur
ríka áherslu á að geta hafið rekstur
álvers sem fyrst á árinu 1998. Við-
ræður Landsvirkjunar í vikunni við
stjórnendur Columbia Ventures eru
að öðru leyti langt komnar, að mati
Halldórs Jónatanssonar, forstjóra
Landsvirkjunar.
Auk hugsanlegrar orkuafhending-
ar til Columbia þarf Landsvirkjun að
sjá fyrirhugaðri stækkun Jámblendi-
verksmiðjunnar fyrir orku. Nú þegar
liggja fyrir drög að samkomulagi
milli Landsvirkjunar og Jámblendifé-
lagsins með fyrirvara um samþykki
stjóma fyrirtækjanna og eigenda um
framlengingu um 20 ár á núgildandi
rammasamningi sem rennur að öllu
óbreyttu út 1. apríl 1999.
• í samkomulagsdrögunum felst að
Jámblendifélagið hafi heimild til þess
að taka ákvörðun fyrir 1. apríl á
næsta ári um að bæta við þriðja ofn-
inum sem þýðir aukna orkuþörf upp
á 450 gígavattstundir á ári.
„Þegar við höfum spáð í spilin
hvað varðar Columbia höfum við
þurft að gera ráð fyrir að sjá þess-
ari stækkun jámblendiverksmiðjunn-
ar fyrir orku um svipað leyti og
Columbia kæmi inn og hæfí rekstur
á árinu 1998-1999,“ sagði Halldór.
900 gígavattstundir
Landsvirkjun reiknar með að Járn-
blendifélagið geti hafið rekstur þriðja
ofnsins síðla árs 1999 og Columbia
geti hafið rekstur álbræðslu sinnar
sumarið 1998 og tekið fulla orku í
ársbyrjun 1999. Orkuþörf vegna ál-
vers Columbia er um 900 gígavatt-
stundir á ári.
I áætlunum Landsvirkjunar er
gert ráð fyrir að Nesjavellir I hefji
raforkuframleiðslu haustið 1998 og
Nesjavellir II í ársbyijun 1999. Há-
göngumiðlun þyrfti að komast í
gagnið haustið 1998, seinni áfangi
í stækkun Kröfluvirkjunar um ára-
mótin 1998-1998 og Sultartanga-
virkjun í október 1999.
„Þessar virkjanir myndu geta ann-
að orkuþörf hugsanlegrar stækkunar
Járnblendifélagsins og farið langt
með að duga gagn/art Columbia en
allt er þetta með fyrirvara um að
samningar náist milli Landsvirkjunar
og Reykjavíkurborgar um orkuna frá
Nesjavöllum. Tímasetningarnar eru
jafnframt háðar því að umhverfismat
tefji ekki fyrir því að þessir orkuöfl-
unarkostir nýtist eins og gert er ráð
fyrir,“ sagði Halldór.

ilplllll
Morgunblaðið/Skúli Þór Magnússon
0,6% hækkun neyslu-
verðsvísitölu
Skuldir
heimila
hækka um
1.800 millj.
HÆKKUN vísitölu neysluverðs um
0,6% milli mánaðanna júlí og ágúst
leiðir til þess að höfuðstóll saman-
lagðra skulda heimilanna í landinu
hækkar um 1.800 milljónir kr., að
því gefnu að lánin séu um 300 millj-
arðar kr.
Heildarskuldir heimilanna í land-
inu námu um seinustu áramót 318
milijörðum og eru að langstærstum
hluta verðtryggðar eða nálægt 300
milljörðum kr. Sú 52% verðhækkun
sem varð á kartöflum milli mánað-
anna júlí og ágúst hafði í för með
sér 0,18% hækkun neysluverðsvísi-
tölunnar og leiðir til þess að höfuð-
stóll skulda einstaklinga og ijöl-
skyldna hækkar um 540 milljónir.
Það voru fyrst og fremst verð-
hækkanir á ýmsum tegundum græn-
metis sem ollu þessum breytingum
á vísitölunni á milli mánaða, en talið
er að hér sé um tímabundna verð-
sveiflu að ræða sem muni ganga til
baka þegar líður á haustið, líkt og
gerðist síðastliðið sumar, þegar
miklar verðhækkanir á grænmeti
höfðu í för með sér um 0,25% hækk-
un vísitölunnar. Grænmetisinnkaup
vega aðeins 0,85% í útgjöldum með-
alfjölskyldu.
Höfuðstóll sex miiy. kr.
skuldar hækkar um 36 þúsund
Sé reiknað út hvað samanlagður
höfuðstóll sex milljóna kr. húsbréfa-
láns og námsláns fjölskyldu hækkar,
vegna 0,6% hækkunar vísitölunnar
milli mánaða, er útkoman 36.000
kr. Á sama hátt hækkar þessi skuld
fjölskyldunnar um 10.800 kr. ein-
göngu vegna hækkunar á verði kart-
aflna.
Sviptingar í aflabrögðum og sjávarkuldi fælir þorskinn úr Smugunni
Mokveiði einn daginn,
en ördeyða þann næsta
MIKLAR SVIPTINGAR hafa verið
í aflabrögðum í Smugunni síðustu
ár. Veiðin getur tekið algerum
stakkaskiptum á fáeinum klukku-
stundum og einn daginn fæst ekki
bein úr sjó en hinn fæst mikið meira
en við verður ráðið. Þessar svipting-
ar má skýra að hluta til með breyt-
ingum á hitastigi sjávarins en sam-
kvæmt norskum rannsóknum eru
sveiflur á sjávarhita í Barentshafi
nokkuð reglulegar.
Öll ytri skilyrði hafa verið hagstæð
í Smugunni síðustu ár en hugsanlegt
er að í ár verði sjórinn ekki jafn hlýr
og áður. Hlýi straumurinn nær ýmist
inn í Smuguna eða er fyrir sunnan
hana inni í norsku landhelginni. Fisk-
urinn fylgir honum, en sé hann utan
Smugunnar geta íslenzku skipin ekki
elt fiskinn þangað. Því ráðast afla-
brögðin af því hvorum megin línunn-
ar hlýsjórinn er.
Þokkaleg veiði var í Smugunni
nú fyrir helgi og m.a. fékk Siglir
30 tonna hal á föstudagsmorgun.
Kristján Elíasson, stýrimaður á Sigli,
segir að sjór hafi hlýnað á síðustu
dögum og mun meira æti sé í sjónum
og menn því bjartsýnir.
í sumar hafa íslenskir togarar ver-
ið við veiðar í Smugunni frá júlíbyrj-
un og hefur afli nánast enginn verið,
fyrr en nú í ágúst, en þá gekk skyndi-
lega mikið af fiski inn í Smuguna
og skipin höfðu varla við að vinna
aflann og var mokveiði í um viku-
tíma. Þá datt botninn úr veiðunum
jafn skyndilega og þær höfðu byijað.
Vindar hafa áhrif á hitastig
Ástæður þessara snöggu breytinga
hafa lítið verið rannsakaðar en skip-
stjórar í Smugunni hafa tengt þær
við breytingar á hitastigi sjávar.
Fremur grunnt er á veiðisvæði ís-
lensku skipanna, aðeins um 160-180
faðmar, og því hafa vindar nokkuð
mikil og skjót áhrif á strauma, hlið-
stætt því sem sjómenn þekkja á mið-
um við ísland, t.d. Vestfjarðamiðum.
Segja skipstjórnarmenn að þegar hlý-
ir straumar teygi sig inn í Smuguna
breytist allt líf í sjónum. Straumunum
fylgi auknar loðnugöngur, þá fylgi
þorskurinn gjarnan í kjölfarið og
veiðist þá i flottroll á aðeins um 30
faðma dýpi.
Botnhitastig í Smugunni er nú
um frostmark en hefur farið niður
fyrir frostmarkið og þá virðist sem
þorskurinn hopi. í Smugunni er þó
langalgengast að togað sé með flot-
troll og segja skipstjórnarmenn að
þegar veiði sé góð, sé hitastig sjávar-
ins þar sem togað er vanalega um
hálfa gráðu eða meira.
Sveiflur í sjávarhita
Rannsóknir Norðmanna í Bar-
entshafi benda til þess að sveiflur á
sjávarhita séu nokkuð reglulegar. í
þeim kemur einnig fram að fiskur
hopi undan kalda sjónum og leiti í
hlýrri sunnar í hafinu. Sigfús
Schopka, fiskifræðingur á Hafrann-
sóknastofnun, segir að það sé eink-
um þrennt í ytri skilyrðum sem segi
til um gengd þorsks í Smugunni.
Sjávarhiti þurfi að vera hagstæður,
eitthvað æti þurfi að vera á boðstól-
um fyrir þorskinn og ennfremur
hafi stofnstærð nokkuð að segja um
hvort þorskurinn stækki útbreiðslu-
svæði sitt.
„Þessi skilyrði hafa farið saman
á síðustu árum og þess vegna hefur
gengið mikið af fiski í Smuguna.
Ef straumar úr Atlantshafinu ná
hinsvegar ekki alla leið norður eftir
gæti orðið of kalt þar fyrir þorskinn.
Spurningin er hinsvegar hvort það
er að gerast nú. Kaldi sjórinn lét á
sér standa í Smugunni í fyrra og
gæti því verið þar á ferðinni nú,“
segir Sigfús.