Morgunblaðið - 20.08.1996, Blaðsíða 18

18 ÞRIÐJUDAGUR 20. ÁGÚST 1996
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Breta-
drottning
gaumgæfir
breytingar
Einmuna dræm þátttaka í forkosningum Umbótaflokksins
Perot hyggst ekki
kosta framboð sitt
ROSS PEROT ásamt konu sinni, Margot, og öðrum fjölskyldu-
meðlimum, í ræðustóli á flokksþingi Umbótaflokksins.
London. Reuter.
ELÍSABET Bretadrottning gaum-
gæfír um þessar mundir breytingar
á reglum hirðarinnar til að und-
irbúa hana undir næstu öld. íhugar
hún meðal annars að varpa fyrir
róða fornum reglum sem mismuna
konum varðandi ríkiserfðir og
banna þjóðhöfðingjanum að ganga
að eiga kaþólikka.
Talsmaður hirðarinnar staðfesti
í gær blaðafregnir þess efnis um
helgina, að drottningin og helstu
ráðgjafar hennar hefðu tekið til
við að skoða möguleika á að færa
ýmsa siði og reglur hirðarinnar
nær samtímanum til að auðvelda
konungsfjölskyldunni að mæta
nýrri öld.
Meðal þess sem drottning gælir
við er að ríkið hætti að greiða ár-
legt framlag til hirðarinnar, sem
nú nemur 8,7 milljónum punda,
jafnvirði 900 milljóna króna, en
hirðin noti sjálfsaflafé til að standa
undir rekstrinum. Jafnframt að
mjög verði fækkað þeim frændum,
frænkum og öðru venslafólki kon-
ungsfjölskyldunnar sem njóta
hvers kyns fríðinda á kostnað ríkis-
ins.
„Ein ástæða þess að konung-
dómurinn hefur lifað í rúmlega
þúsund ár og alltaf notið stuðnings
þegnanna er að hann hefur haft
þann eiginleika að aðlagast breytt-
um aðstæðum á hveijum tíma,“
sagði talsmaður drottningar.
Drottningin er sögð hafa sett á
laggirnar nefnd til að móta stefnu
konungdæmisins í kjölfar „hryll-
ingsársins“ sem hún svo nefndi en
það nafn gaf hún árinu 1992 er
bruni varð í Windsor-kastala,
hjónabönd a.m.k. tveggja barna
hennar fóru í vaskinn og kostnað-
arsamir lifnaðarhættir konungs-
fjölskyldunnar sættu harðri gagn-
rýni.
Sjálf er drottningin í forsvari
nefndarinnar ásamt eiginmanni
sínum Filippusi prins og syni, Karli
prins ríkisarfa. Hittist nefndin
tvisvar á ári og eru fundarmenn
sagðir segja umbúðalaust allt sem
í hugann kemur til þess að fá sem
mestar upplýsingar fram.
Valley Forge. Reuter.
BANDARÍSKI milljarðamæringur-
inn Ross Perot var á laugardag
útnefndur forsetaframbjóðandi
Umbótaflokksins, sem Perot stofn-
aði og kostaði sjálfur. Bar Perot
sigurorð af Richard Lamm, fyrrum
ríkisstjóra í Colorado, og hlaut
65,2% atkvæða en Lamm 34,8 af
hundraði. Forsetakosningar fara
fram í Bandaríkjunum 5. nóvember.
Alls greiddu tæplega fimmtíu
þúsund félagar í flokknum atkvæði
en 1,1 milljón félaga var atkvæðis-
bær og fór kjörið fram gegnum
síma, alnetið eða með pósti. Kosn-
ingaþátttakan var því innan við
fimm prósent. Lítill áhugi virðist
vera á forsetaframboði Perots, og
í nýlegri skoðanakönnun sem
fréttaritið Newsweek birti hiaut
hann þijú prósent atkvæða miðað
við að kosið yrði milli hans, Bills
Clintons forseta og Bobs Doles,
frambjóðanda repúblikana.
Ekki að marka
skoðanakannanir
Perot sagði að ekki væri að marka
skoðanakannanir því einungis væri
spurt um fylgi við „frambjóðanda
Umbótaflokksins" en ekki um „Perot
gegn Clinton eða Perot gegn Dole.“
Perot sagði í gær að hann myndi
ekki kosta framboð sitt sjálfur, líkt
og hann gerði fyrir ijórum árum,
heldur reiða sig á opinbera sjóði og
fijáls framlög í kosningasjóð. I kosn-
ingunum 1992 eyddi Perot sem svar-
ar rúmlega ijórum og hálfum millj-
arði íslenskra króna, að mestu úr
eigin vasa, í framboðið. Þá fékk hann
meira fylgi en óháður frambjóðandi
hefur fengið í forsetakosningum í
Bandaríkjunum í 80 ár.
Þegar Perot tók við framboði
Umbótaflokksins á sunnudag for-
dæmdi hann tvíflokkakerfið í ræðu
sinni og lofaði að koma „þeim snák“
fyrir kattamef í þetta skipti. Hann
gerði grín að yfírvöldum og lagði
áherslu á sjálfsbjargarviðleitni. For-
dæmdi hann fjárlagahalla og fríversl-
unarsamninga á borð við Fríverslun-
arbandalag Norður-Ameríku
(NAFTA).
Um nauðsyn þess að draga úr
útgjöldum vegna almannatrygg-
inga sagðist Perot frekar vilja tapa
í kosningunum en ljúga. Hvatti
hann til þess að aftur yrði snúið til
þeirra forsendna „sem þetta stór-
kostlega ríki okkar var reist á, að
við sjáum um okkur sjálf." Gerði
hann lítið úr þeirri hugmynd að
stjórnvöld sæju um þegnana. Perot
sagði að í höfuðborginni Washing-
ton væru fleiri lögfræðingar starf-
andi en í Japan.
Væntanlega kona í
varaforsetaembættið
Perot hefur ekki nefnt hvern
hann hyggist fá sem varaforseta-
efni, en aðstoðarmenn hans segja
hann hafa boðið Marcy Kaptur,
demókrata frá Ohio, sætið en hún
hafi afþakkað. Sagt er að Perot
ætli að bjóða annarri konu það og
til greina komi að um verði að
ræða frambjóðanda af afrískum
uppruna. Sagði Perot að hann
myndi tilkynna um þetta innan
„fárra daga.“
í ræðu sinni á sunnudag, sem
fréttaskýrendur lýstu sem óskipu-
lagðri, ruglkenndri og hógværri,
nefndi Lamm Perot ekki á nafn,
og lýsti ekki stuðningi við hann.
Hann hældi starfi félaga í Umbóta-
flokknum og fordæmdi þá stefnu
bandarískra yfirvalda að taka enn
við innflytjendum. Var honum vel
fagnað er hann sagði, að þegar
baðkarið væri orðið fullt þá ætti
maður að skrúfa fyrir kranann.
í viðtali síðar um kvöldið neitaði
hann ítrekað að segja af eða á um
hvort hann teldi Perot hæfan til að
gegna embætti forseta.
„Verð að þjóta“
Ræða Peros var óvenju stutt á
sunnudag, enda þurfti hann að vera
mættur annarstaðar. Telja frétta-
skýrendur öruggt að hann hafi ver-
ið fyrsti forsetaframbjóðandi sög-
unnar sem endaði ræðu sína á orð-
unum: „Nú verð ég að þjóta til að
vera hjá Larry King,“ og vísaði þar
til spjallþáttarins Larry King Live
á sjónvarpsstöðinni CNN.
Bandaríska vikuritið Time um heilsu Jeltsíns Rússlandsforseta
Orðrómur um væntanlega
aðgerð vegna kransæðastíflu
BANDARÍSKA vikuritið Time hef-
ur eftir heimildarmönnum sínum í
Moskvu að heilsa Borísar Jeltsíns
Rússlandsforseta sé miklu verri en
látið hefur í veðri vaka af hálfu
talsmanna stjórnvalda í Kreml. í
grein ritsins á sunnudag sagði
m.a. að ráðamenn veltu fyrir sér
að láta forsetann fara til Sviss þar
sem gerð yrði á honum, skurðað-
gerð vegna kransæðastíflu.
Þýska blaðið Bild gekk enn
lengra en Time og sagði um helg-
ina að græða þyrfti nýtt hjarta í
Jeltsín og ef til vill væri þegar
búið að því. í Reuíere-fréttum var
haft eftir ígor Ignatíev, blaðafull-
trúi Jeltsíns, að fréttir af alvarleg-
um veikindum forsetans væru „fát-
kenndur orðrómur og uppspuni“.
Hann sagði Jeltsín sinna störfum
sínum á sveitasetri skammt frá
Moskvu en færi innan skamms í
leyfi. Engin þörf væri á hjartaað-
gerð og Jeltsín hygði
ekki á neina utanför í
því skyni.
Talsmenn Jeltsíns,
sem ekki hefur sést á
almannafæri síðan 9.
ágúst er hann sór
embættiseið, segja að
hann þjáist af mikilli
þreytu eftir erfiða
kosningabaráttu og
þurfi á langri hvíld að
halda. Hann sinni þó
allra nauðsynlegustu
skyldustörfum sínum.
Einn talsmannanna,
Sergei Jastrshembskí,
sagði forsetann líklega
myndu eyða meginhlutanum af
leyfi sínum í grennd við Moskvu
og fá læknishjálp vegna heilsu-
brests sem hann lýsti þó ekki nán-
ar.
Rússlandsforseti hefur tvisvar
fengið hjartaáfall, svo
staðfest sé. Banda-
ríska vikuritið segist
hafa komist yfír
læknaskýrslu þar sem
segi að Jeltsín hafí á
ný fengið hjartaáfall í
síðari hluta júní. V.S.
Dúbrovín, yfirmaður
læknahóps er fylgist
með heilsufari forset-
ans, segi þar að blóð-
þurrð í hjartavöðva,
sem þjakað hefur for-
setann og á rætur að
rekja til stíflu í einni
eða fleiri æðum, hafi
versnað í kosninga-
baráttunni eftir „hættuástand" um
miðjan júní.
„Að sögn heimildarmanns sem
hefur náin tengsl við öryggisþjón-
ustu forsetans,“ segir Time, „varð
breyting til hins verra, að nokkru
leyti vegna þess að Jeltsín hætti að
taka lyf sem læknar höfðu fengið
honum og lagðist í mikið drykkju-
svall, getur þetta í sameiningu hafa
valdið hjartaáfalii og haft áhrif á
starfsemi vinstra hveilahvels“.
Heimildarmaðurinn sagði enn-
fremur að í Kreml væru menn „að
velta fyrir sér að fara með forsetann
með leynd á sjúkrahús í Sviss þar
sem gerð yrði á honum tvöföld
skurðaðgerð vegna kransæðastíflu“.
Sögur um áfengismisnotkun og
heilsuleysi Rússlandsforseta hafa
lengi verið á kreiki og öðru hveiju
hefur hann virst áberandi drukkinn
við opinber tækifæri. Er Jeltsín sór
embættiseiðinn í ágúst virtist hann
mjög máttfarinn, liann talaði hægt
og óskýrt og gátu margir sér þess
til að hann væri undir áhrifum lyfja
vegna einhvers krankleika. Bent
var á að hann fengi oft þunglyndis-
köst og gæti hafa tekið inn geðlyf.
Borís Jeltsín
NATO
eyðir
vopnum
HERSVEITIR Atlantshafs-
bandalagsins (NATO) í Bosníu
hófu í gær að sprengja í loft
upp hluta þeirra hundruða
tonna af smygluðum hernað-
arvarningi, aðallega skotfær-
um, sem Bosníu-Serbar höfðu
falið í leynilegri stríðsbirgða-
stöð í skólabyggingu í Mar-
getici, nærri Sarajevo. Eyðingin
fer fram í samræmi við ákvæði
friðarsamkomulagsins.
Að sögn talsmanns NATO
var á að gizka 15 til 30 tonnum
af stríðsgögnum, aðallega jarð-
sprengjum, eytt í sex spreng-
ingum undir berum himni í
gær. Serbar eru mjög ósáttir
við aðgerðirnar og hótuðu
gagnaðgerðum.
Námsmenn
aðþrengdir
UPPGJAFAR tók að gæta í
röðum suður-kóreskra náms-
manna í gær, þeir hafa í sex
daga haldið út umsátur lög-
reglu um stúdentagarða í Seo-
ul. Soltnir og sárir gáfust
nokkrir þeirra upp í gær.
Það jók nokkuð á þrýsting-
inn, sem lögreglan setur á
námsmennina með umsátrinu,
að lögregiustjóri Suður-Kóreu
lét þau orð falla, að lögreglan
gæti beitt skotvopnum gegn
ofbeldisfullum mótmælum
námsmanna, þó hann hafi ekki
vísað beint til umsátursins um
stúdentagarðana.
Um 2.000 námsmenn halda
enn út í háskólabyggingunum,
en lögreglan hefur síðan á laug-
ardag hindrað að matur og lyf
berist þeim. Námsmennirnir
krefjast sameiningar kóresku
ríkjanna tveggja.
Hunza hátíð-
arhöld
ÍSRAELSSTJÓRN tilkynnti í
gær, að hún myndi ekki senda
neinn fulltrúa sinn til að minn-
ast þess að
þijú ár eru
liðin frá því
friðarsam-
komulag
ísraela og
Frelsissam-
taka Palest-
ínumanna,
PLO, var
undirritað í
Osló. „Þetta
er ekki okkar samkomulag,"
var haft eftir háttsettum emb-
ættismanni Likud-stjórnarinn-
ar. Shimon Peres, leiðtogi
Verkamannaflokksins, var við-
staddur hátíðahöldin ásamt
fulltrúum Palestínumanna og
Noregs, en þau fóru fram við
suðurenda Galíleuvatns.
Breti dó
úr kúariðu
BREZKUR krufningalæknir
kvað upp úr um það í gær, að
tvítugur maður sem dó úr heila-
rýrnunarsjúdómnum Creutz-
feldt-Jakob, hefði smitazt af
sjúkdómnum með því að borða
hamborgara eða svipaða nauta-
kjötsafurð í æsku. Úrskurður
læknisins er fyrsta dæmið um
að hægt sé lagalega að tengja
kúariðu við dauða manns. Ur-
skurðurinn á vafalaust eftir að
leiða til víðtækra deilna.