Morgunblaðið - 22.08.1996, Blaðsíða 4

4 B FIMMTUDAGUR 22. ÁGÚST 1996
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Afkoma ríkissjóðs fer batnandi eftir langt erfiðleikatímabil sem einkennst hefur af útgjaldaaukningu
alhliða
oruggur,
háþróaður
sveigjanlegur
íslenskur
viðskipta
hugbúnaður
sem
fullnægir
ýtrustu
kröfum
fyrirtækja
R
, ÍKISSTJÓRNIN stefnir að
því að leggja hallalaust
fjárlagafrumvarp fram á
Alþingi í haust og segir
Magnús Pétursson, ráðuneytisstjóri
í fjármálaráðuneytinu, að ekki verði
hvikað frá því markmiði. „Það er
mikilvægara nú en oft áður að halla-
rekstrinum linni og rekstur ríkis-
sjóðs verði í jafnvægi. Skýr merki
eru um uppgang í efnahagslífinu og
má t.d. benda á að innflutningur er
með mesta móti. Við þessar aðstæð-
ur er brýnt að auknar tekjur fari í
að treysta afkomu ríkissjóðs og
vinna þannig á móti þensluáhrifum
aukins ríkissjóðshalla. Jafnframt er
eðlilegt að leita allra leiða til þess
að halda aftur af útgjöldum ríkis-
ins, ekki síst til nýframkvæmda,
enda fara framkvæmdir og fjárfest-
ingar á vegum einkaaðila vaxandi.
Þessar framkvæmdir munu að miklu
leyti fjármagnaðar með lánum og
því er hyggilegt að ríkið haldi sig
til hlés að öðru leyti á lánamarkaði
á meðan. Héldist lánsfjárþörf ríkis-
ins óbreytt þegar svona horfir væri
nær öruggt að vextirnir hækkuðu
með öllum þeim vanda sem því fylg-
ir.“
Magnús segir að ríkissjóður verði
ekki frekur á fé síðari hluta ársins
enda hafi fjárþörf hans verið mætt
að mestu fyrri hluta þess. „Ríkissjóð-
Mikilvægt að halla-
rekstrinum linni
Vinna við gerð fjárlagafrum-
varpsins stendur nú sem hæst.
Af því tilefni ræddi Kjartan
Magnússon við Magnús Péturs-
son, ráðuneytisstjóra, markmið
ríkisstjórnar um hallalaus fjár-
lög og mismunandi túlkun á rík-
issjóðshalla ársins vegna inn-
köllunar spariskírteina.
Magnús Pétursson
ur mun ekki spenna upp vexti síðari
hluta ársins. Eg held miklu fremur
að eftirspurn eftir lánsfé vegna
einkaneyslu og að einhverju marki
framkvæmda einkaaðila en þó eink-
um ótti við aukna verðbólgu geti
orðið til þess. Forstjóri Þjóðhags-
stofnunar hefur nú nýverið látið að
því liggja að rétt kunni að vera að
vextir hækki til þess að slá á þenslu-
opus allt
„Við hjá Seifi hf. höfum áralanga reynslu af ópusAXt
hugbúnaóinum. Kerfió hefur reynst mjög vel hjá okkur.
Ópns?\\t býr yfir miklum möguleikum og er þægilegt í
notkun. Mikilvægast er þó að kerfið tryggir mér á
einfaldan og aógengilegan hátt aðgang að öllum nauðsyn-
legum upplýsingum um reksturinn."
Haraldur Haraldsson, Seifur hf.
„Við hjá VISA íslandi notum ópusÆ. i fjárhagsbókhaldi.
ópusdWi er mjög öflugt tæki vió uppgjör og áætlana-
geró. Uppsetning á rekstrar- og efnahagsreikningum er
ijög sveigjanleg í kerfinu. Það er einnig mikill kostur
hvaó er þægilegt fyrir notandann aó skrá færslur i
ópusallt. Hið sama gildir um altar fyrirspurnir, vinnslu
og prentun úr kerfinu."
Anna Inga Grímsdóttir, forstöðumaður hagsýslusviðs
VISA íslands.
„Við höfum notað ó^wsallt í fimm ár og erum ánægð
með kerfið. Helstu kostirQpMSallt eru sveigjanleiki og
aólögunarhæfni. Meðal mikilvægra atrióa í upplýsinga-
kerfi okkar er öflugt sötukerfi sem heldur utan um alta
sölusögu einstakra viðskiptavina. Meðat annarra kosta við
ópusallt eru pappírslaus samskipti við tollinn sem hafa
sparað okkur mikinn tima, fyrirhöfn og peninga. "
Ingvar J. Karlsson, Karl K. Karlsson hf. heildverslun.
Reynsla fyrirtækja hér heima og erlendis er bestu meðmælin. Kynntu þér
hvað ópuS'A\t getur gert fyrir þig og fýrirtæki þitt. Hafðu samband vió
okkur í sima 588 1511 og við sýnum þér hvað i boói er.
Bættu sumkeppnisstöðu þína - veldu opUS'ðWX
Islensk
forritaþróun ehf,
merkin. Ég held að það sé tæpast
tímabært en til þess getur þó auðvit-
að komið.“
Fjárlaganefnd íhaldsamari
- Er ekki hætta á að háleit markmið
ríkisstjórnarinnar um hallalausan
ríkisbúskap á næsta ári renni út í
sandinn? Þótt henni tækist að leggja
fram hallalaust fjárlagafrumvarp í
haust sýnir reynslan að útgjaldaliðir
gætu hækkað mjög í meðförum fjár-
laganefndar Alþingis.
„Sú vinna, sem nú fer fram í ráðu-
neytunum, miðast öll við að frum-
varpið verði afgreitt sem lög frá Al-
þingi án halla. Það er rétt að í með-
förum Alþingis hafa ýmsir útgjalda-
liðir verið endurskoðaðir og stundum
hækkaðir. Fjárlaganefnd hefur orðið
íhaldsamari með árunum og fyrir
tveimur árum lækkaði útgjaldahlið
frumvarpsins t.d. í meðförum henn-
ar. Það sem meira máli skiptir er
að ýmsum áformum ríkisstjórnarinn-
ar um sparnað sé hrundið í fram-
kvæmd."
Minnkandi halli
Vinna við fjárlagafrumvarpið
stendur yfir á sama tíma og fregnir
berast um bætta stöðu ríkissjóðs.
Gert var ráð fyrir fimm milljarða
króna rekstrarhalla fyrstu sex mán-
uði ársins samkvæmt áætlun fjár-
málaráðuneytisins. Rekstrarhalli rík-
issjóðs varð þannig langtum minni
og nam aðeins 600 milljónum króna
í stað fimm milljarða. Bætt afkoma
skýrist af því að tekjur ríkissjóðs
urðu 4,5 milljörðum króna hærri en
áætlað var en útgjöldin voru hins
vegar samkvæmt áætlun. Hins vegar
ber fjármálaráðuneytinu og ríkisend-
urskoðun ekki saman um hve mikill
hann verður á árinu og stafar það
af mismunandi aðferðum, sem þessar
stofnanir nota við útreikn- ______
ing, þ.e. hvort miðað er
við greiðslugrunn eða
rekstrargrunn, færslu
vaxtagreiðslna vegna inn-
köllunar spariskírteina og
efnislegum mismun á
horfum um tekjur ríkis- 1
sjóðs, en ríkisendurskoðun telur að
tekjur muni verða nokkru meiri en
flármálaráðuneytið spáir.
Magnús gerir lítið úr þessum
ágreiningi. „Ráðuneytið og ríkisend-
urskoðun eru sammála um að útkom-
an er almennt betri en áætlað var.
Ágreiningurinn við ríkisendurskoðun
ef ágreining skal kalla snýst um það
hvort bæta eigi við hallatölu ársins
af reglulegri starfsemi 10 milljarða
króna vaxtagreiðslum vegna innköll-
unar spariskírteinaflokks frá árinu
1986. Eins og fram hefur komið í
athugasemd ríkisendurskoðunar er
ekki deilt um að báðar þessar fjár-
hæðir mynda talnalegan halla ríkis-
sjóðs eða halla á greiðslugrunni. Því
felst í því mikill misskilningur eða
vankunnátta að gera fréttir úr þessu
málefni. Nú bregður t.d. svo við að
einstaka fjölmiðlar og jafnvel ein-
staka þingmenn telja betri niður-
stöðu en menn áttu von á ekki vera
kjama málsins. Þess í stað virðast
stílbrögð fjármálaráðuneytisins og
framsetning fréttatilkynninga vera
það sem skiptir máli og þá með hlið-
sjón af því hvernig skýrsla ríkisend-
urskoðunar er skrifuð. Eftir stendur
að stundum hefur það ruglað al-
menning þegar horfur um afkomu
ríkissjóðs eru ýmist ræddar á
greiðslugrunni eða rekstrargrunni.
Fjármálaráðuneytið hefur haldið fast
við það að senda frá sér upplýsingar
á greiðslugrunni og telur að svo skuli
vera þar til lögum og reglum þar um
hefur verið breytt."
Hærri tekjur en
útgjöld samkvæmt áætlun
En hveijar eru ástæður þess að
afkoma ríkissjóðs batnar nú eftir
Vaxtahækkun
til að slá á
þenslumerk-
in tæpast
tímabær
langt erfiðleikatímabil þar sem út-
gjöld hafa oftar en ekki farið fram
úr áætlunum? Magnús segir að
margt hafi breyst til hins betra á
þeim sjö mánuðum sem liðnir eru frá
því að íjárlög voru samþykkt. „Lögin
voru samþykkt með tæplega fjögurra
milljarða króna halla. Allt bendir til
að tekjur ríkissjóðs muni aukast all-
nokkuð frá því sem þá var spáð eða
um 3-4 milljarða króna og hefur hluti
af því nú þegar gengið eftir. Jafn-
framt hefur verið lagt mat á hver
endanleg útgjöld ríkissjóðs kunna að
verða á árinu. Ráðuneytið spáir því
að útgjöldaaukningin verði ekki und-
ir þremur milljörðum króna á árinu.
Þannig mun fremur draga úr halla
ríkissjóðs. Ráðuneytið og ríkisendur-
skoðun eru sammála um gjöldin en
ríkisendurskoðun telur að tekjuaukn-
ingin geti orðið enn meiri en við
spáum. Þetta er kjarninn í þeim mis-
mun á horfum til áramóta sem þess-
ar stofnanir hafa gert.“
Innköllunin mikla
Víkjum þá að Innkölluninni miklu
sem svo hefur verið nefnd og hækk-
ar halia ríkissjóðs um tíu milljarða,
a.m.k. ef reiknað er á greiðslu-
grunni. Um er að ræða þrjá stóra
flokka spariskírteina ríkissjóðs frá
1986, sem báru háa raunvexti eða á
milli 8-9%, sem er langt yfir þeim
vöxtum, sem ríkissjóði bjóðast í dag.
í skilmálum bréfanna voru ákvæði
þess efnis að ríkissjóður gat innkall-
að þau þegar tiltekinn tími var liðinn
frá útgáfu þeirra og það var gert í
júlí síðastliðnum. Heildarfjárhæð
innlausnarinnar var um 17,3 millj-
arðar króna og þar af námu vaxta-
greiðslur um 10 milljörðum. Magnús
segir að með innkölluninni nái ríkis-
sjóður að spara tvo milljarða í vaxta-
greiðslur, sem hann hefði ella þurft
að greiða við innlausnardag bréfanna
árið 2000. „Aðalatriði málsins er að
innköllunin hefur mikinn sparnað í
för með sér fyrir ríkissjóð. Ákvörðun-
in um innlausnina og það hvernig til
tókst með hana mun strax á næsta
ári spara ríkissjóði um 6-700 milljón-
ir króna. Þessi bréf eru svonefnd
kúlubréf og hafa frá útgáfudegi 1986
til miðs árs 1996 safnað á sig vöxt-
um, sem nema um tíu milljörðum
króna og hafa ekki enn
verið greiddir út enda
koma þeir til útgreiðslu
við lokainnlausn. Þessir
vextir hafa þó árlega verið
reiknaðir til útgjalda í
rekstraruppgjöri ríkis-
sjóðs, þ.e. ríkisreikningi.
Hér eru því hvorki óvæntir né af-
brigðilegir hiutir á ferðinni. Af skilj-
anlegum ástæðum lá ekkert fyrir um
það við afgreiðslu fjárlaga hvort til
innköllunar bréfanna kæmi eða ekki,
enda ákvörðun ekki þá tekin. Hefði
svo verið má telja víst að gengi þess-
ara bréfa hefði orðið annað.“
Öflugur fjármagnsmarkaður
-Af hveiju var ráðuneytið ekki búið
að innkalla skírteinin inn fyrr fyrst
um svo mikinn sparnað var ræða.?
„Vissulega var mönnum Ijóst að um
hávaxtabréf væri að ræða en við
innköllun þeirra þarf að gæta að
nokkrum atriðum. I fyrsta lagi er
óráðlegt að kalla þau inn nema við
stöðugt efnahagsumhverfi og lága
vexti. Aðstæður voru taldar góðar
fyrri hluta ársins, verðbólga var lág,
framboð á bréfum annarra en ríkis-
sjóðs ekki tiltakanlega mikið og út-
streymi fjármagns til fjárfestinga
var ekki teljandi. Því var þetta
ákveðið. Þá skiptir einnig máli að
íslenski fjármagnsmarkaðurinn er
miklu betur í stakk búinn til þess
nú að taka við svo stórri innlausn
en hann var fyrir örfáum árum.
Þegar á heildina er litið tel ég að
vel hafi til tekist með þessa innköll-
un. Vitanlega kusu ekki allir að
skipta á nýjum bréfum ríkissjóðs.
Um það bil 2,3 milljarðar eða 70%
komu aftir til ríkissjóðs í formi nýrr-
ar lántöku. En þess ber einnig að
geta að innköllun leiddi hvorki til
vaxtahækkunar né sýnilegs óróa á
verðbréfamarkaðnum. Það er merki
um það að peningamarkaðurinn sé
að eflast og færast í átt til þess, sem
er hjá öðrum þjóðum," segir Magn-
ús.