Morgunblaðið - 23.08.1996, Blaðsíða 24
24 FÖSTUDAGUR 23. ÁGÚST 1996
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Lambakjöt á
Bandaríkjamarkað
MEÐ tilvísun til
greinar í Morgunblað-
inu 20. ágúst 1996,
um sölu á náttúru-
vænu íslensku lamba-
kjöti í Bandaríkjunum
þætti okkur vænt um
ef Morgunblaðið vildi
birta eftirfarandi at-
hugasemdir við
nefnda frétt, til að
koma að frekari skýr-
ingum á málavöxtum
og gefa réttari mynd
af þróun málsins:
1. Cooking Excell-
ence Ltd., gekkst fyrir
innflutningi á íslensku
lambakjöti til Bandaríkjanna í maí
1995. Frá þeim tíma gerði fyrir-
tæki okkar samninga við 6 keðjur
stórmarkaða, sem reka 1400 versl-
anir í New York, New Jersey,
Connecticut, Pennsylvania og
Delaware. Þessir stórmarkaðir eru
Gristede’s og Sloans, Shop Rite,
Patmark, King Kullen, Grand Uni-
on og A&P. Islenskt lambakjöt er
nú til sölu til neytenda í 700 af
þessum 1400 stórmörkuðum. 520
þessara verslana eða um 74%
þeirra fengu fyrstu afgreiðsluna
af íslensku lambakjöti í apríl 1996,
en síðan eru einungis liðnir 5 mán-
uðir. Með hliðsjón af þessari stað-
reynd er útilokað að draga þá
ályktun að horfur í sölu á íslensku
lambakjöti séu slæmar, þótt smá-
sala gangi hægar en upphaflega
var gert ráð fyrir, sérstaklega þeg-
ar slík fullyrðing er einungis byggð
á 5 mánaða reynslu af smásölu
íslensks lambakjöts í Bandaríkjun-
um.
2. Mjög vinsamlegt samband og
góð samvinna hefur ríkt milli
Coóking Excellence Ltd., Bænda-
samtakanna og Áforms um fram-
kvæmdina á þessu reynslutímabili.
Þrátt fyrir að við höfum að vísu
ekki alltaf verið sammála um ein-
stök atriði, hafa allir sem eru
tengdir þessu verkefni ávallt fylgst
vel með gangi markaðsmála. Þess
vegna komu gagnstæð ummæli
Sigurgeirs Þorgeirs-
sonar okkur mjög á
óvart. Við höfum
margsinnis lagt til við
Áform, að Sigurgeir
og einstakir bændur
kæmu vestur til þess
að kynna sér með eigin
augum allar aðstæður.
Því miður hefur ekkert
orðið úr slíkum heim-
sóknum. Sigurgeir
verður að skilja að
hvorki Bændasamtök-
in né Cooking Excell-
ence Ltd. geta sagt
stórum smásölukeðj-
um fyrir verkum,
hvemig samvinnu okkar og þeirra
eigi að vera háttað. Slík framkoma
væri ofmetnaður, sem fulltrúar lít-
ils lands með takmarkaða fjármuni
hafa ekki efni á. Stór smásöluversl-
unarkveðja í Bandaríkjunum sem
hefur vilja og er fús til að bjóða
íslenskt lambakjöt til sölu í öllum
verslunum sínum sýnir með því
traust á framleiðslunni og viður-
kenningu á að íslenskt lambakjöt
falli vel í geð neytenda.
3. íslenskt lambakjöt hefur átt
erfitt uppdráttar í fyrstu í smásölu
vegna þess að uppafleg áætlun um
auglýsingar sem Cooking Excel-
lence Ltd. lagði fram og Áform
samþykkti hefur ekki verið fram-
kvæmd. í marsmánuði 1996 bað
Áform um, að draga verulega úr
auglýsingakostnaði miðað við upp-
haflega áætlun til þess að tryggja
fjármagn í auglýsingar sem við
áttum að fá til ráðstöfunar yfir
vor- og sumartímabilið 1996. Því
miður hefur Áform ekki staðið við
þennan þátt samkomulagsins.
Þrátt fyrir nýjar áætlanir um
minnkaða auglýsingaherferð hefur
Áform ekki lagt fram neitt fjár-
magn samkvæmt samkomulagi
þar um.
4. Islenska lambakjötið er skor-
ið og sneitt niður til þess að aðlaga
kjötið að kröfu neytenda í Banda-
ríkjunum. Þessi vinnsla er vinnu-
aflsfrek og dýrari í Bandaríkjunum
Um 3-5 ár þarf, segir
Signrður B. Sigurðs-
son, til að skapa mark-
aðsaðstöðu til frambúð-
ar í Bandaríkjunum.
en á íslandi. Cooking Excellence
Ltd. hefur boðið Bændasamtökun-
um að öll vinnsla fari fram á ís-
landi og þar með hækka verulega
skilaverð til bænda og veita þann-
ig aukna vinnu til þeirra slátur-
húsa á íslandi sem standa að þessu
verkefni. Ekkert svar hefur borist
frá Islandi þessu viðvíkjandi.
5. Það eru engin tengsl milli
söluumboðs okkar fyrir íslenskt
lambakjöt og annarra íslenskra
afurða, sem við höfum til sölumeð-
ferðar. Ennfremur er ekkert sam-
band milli samninga um dreifingu
á lambakjöti hvorki við sölu á
reyktum laxi né íslensku vatni.
Um mismunandi markaði er að
ræða, auk þess er haft samband
við aðra innkaupastjóra í stór-
markaðsverslunum.
6. Það er samhljóða álit sér-
fræðinga smásölustarfseminnar og
smásölukaupmanna að árangur
dreifingar og sölu á íslensku
lambakjöti til þessa í Bandaríkjun-
um sé athyglisverður og búast
megi við aukningu á sölu þegar
til langs tíma er litið. 3-6 ár þarf
til að skapa markaðsaðstöðu til
frambúðar í Bandaríkjunum. Hins-
vegar er Ijóst að sé hætt við þetta
framtak eins og nú virðist líklegt
að gert verði, mun íslenskt lamba-
kjöt falla út af þessum markaði
um all langan tíma eða þar til
önnur kynslóð innkaupastjóra
smásölukeðja er tilbúin að gefa
lambakjötinu frá íslandi annað
tækifæri.
Höfundur er frumkvæmdnstjóri
Cooking Excellence Ltd. íNew
Jersey.
Sigtirður B.
Sigurðsson
Fimm spurningar
um vegagerð á Kili
Á FERÐ minni inn
á Hveravelli fyrir
skömmu tók ég eftir
nýuppsettum mæli-
punktum fyrir vegar-
lagningu, frá Hvera-
völlum og suðurum.
Mér er fullkunnugt
að margir íslending-
ar, einkum þeir sem
hálendinu unna, eru
mótfallnir þeim vega-
framkvæmdum sem á
undanförnum árum
hafa sett svip sinn á
norðanverðan Kjal-
veg, þó sér í lagi
byggingu brúar yfir
Seyðisá. Mér er til efs að slíkt
mannvirki hefði verið reist í dag
á skjön við allar náttúrulegar að-
stæður á Kili, svo mjög hefur vit-
und almennings vaknað í sam-
bandi við umhverfismál á síðustu
árum.
í ljósi þeirrar umræðu sem farið
hefur fram að undanförnu um
framkvæmdir á Hveravöllum og
Kjalvegi varpa ég fram eftirfar-
andi spurningum sem mér þætti
vænt um að fá svör við frá vega-
málastjóra á opinberum vettvangi:
1) Hverjar eru
helstu ástæður fyrir
framkvæmdum til að
greiða fyrir umferð
um Kjalveg og hverjir
eiga helstu hagsmuna
að gæta í því sam-
bandi?
2) Hefur farið fram
umhverfismat í sam-
bandi við áætlaðar
áframhaldandi vega-
framkvæmdir á Kili og
hafa þær verið sam-
þykktar af skipulagi
ríkisins?
3) Hefur verið leit-
að álits almennings á
vegaframkvæmdum á Kili, með
hliðsjón af þeirri viðteknu skoðun
að hálendi Islands sé almennings-
eign?
4) Um þessar mundir fer fram
viðamikil könnun á væntingum
erlendra ferðamanna til hálendis
íslands og afstöðu þeirra til
ýmissa umhverfistengdra mála,
m.a. aðgengi og þjónustu á há-
lendinu. Glöggt er gests augað,
og er annars ekki ætlun yfirstjórn-
enda vegamála að bíða eftir niður-
stöðum þessarar könnunar, áður
Yerður áfram hægt,
spyr Jón Baldur
Þorbjörnsson, að
skilgreina Kjöl sem
hluta af hálendi íslands
ef þvert yfir hann
verður lagður vegur
fyrir hraðf ara umferð?
en ráðist er í frekari framkvæmd-
ir á hálendinu, hveiju nafni sem
þær nefnast, jafnt á Kili sem ann-
ars staðar?
Eg læt eina aukaspurningu
fljóta með í lokin, án þess beinlínis
að vænta svara við henni: Verður
áfram hægt að skilgreina Kjöl sem
hluta af hálendi íslands ef þvert
yfir hann verður lagður vegur fyr-
ir hraðfara umferð?
Með von um skjót og góð við-
brögð.
Höfundur er leiðsögumnöur og
bíltækniráðgjafi.
Jón Baldur
Þorbjörnsson
Olíublettir og
Blómabreiða
ÞEGAR rætt er um þátt erlendra
auðhringa í atvinnurekstri hérlendis
rís að jafnaði íjölmennur flokkur er
geldur jákvæði við öllum tilmælum
um aðstöðu og áhrif hér á landi.
Það virðist með ólíkind-
um hvernig olíuhring-
um tekst að telja fólki
trú um að þeir séu eins-
konar forystuflokkur í
skógrækt og gróð-
urvemd. Sjónvarps-
áhorfendur hafa nú um
árabil horft á sjón-
hverfingar auglýsinga-
manna, sem starfa á
vegum olíufélaganna
og vinna af alefli að
því að mgla dómgreind
og skyn áhorfenda
frétta og auglýsinga.
Með tæknibrellum og
vaðli tekst þeim að telja
hrekklausum áhorf-
endum trú um að olíu-
félögin leggi helst stund á gróður-
vernd og blómabreiður. Fjöldi fag-
urra jurta rís af moldarbeði fyrir
kraftaverk bensín- og olíufélaga.
Hvernig væri að sjónvarpsáhorf-
endur brygðu undir sig betri fætin-
um og röltu út á næsta bílastæði?
Er þar ekki ljöldi olíubletta? Hvar
eru blómin, baldursbráin blíð, eða
fífillinn fagur? Hvar er brekkusóley
Jónasar Hallgrímssonar? Smávinir
fagrir, foldarskart? Hver greiðir
hreinsun í ijörum og á hafsvæðum
þar sem olíuskip farast og menga
firði, flóa og strendur? Hver bætir
tjón er verður af fugladauða? Er
það ekki almenningur, ríkissjóður
viðkomandi lands, þar sem olíuskip
auðhringanna steyta á skeri?
Vísindamenn eru tíðum bornir
fyrir niðurstöðum á rannsóknum um
hagkvæmni og hollustu. Rússneskur
vísindamaður að nafni Pavloff lagði
stund á rannsóknir á atferli dýra.
Frægastur var hann fyrir tilraunir
sínar á hundum. Pavloff komst að
þeirri niðurstöðu að sumum hundum
svipar um margt til manna. T.d. ef
þeir ættu von á einhverskonar um-
bun eða hlunnindum. Þá var ekki
að sökum að spyija. Þeir komu fagn-
andi og dilluðu rófunni. Þeir áttu
von á æti. Pavloff þurfti ekki annað
en hringja bjöllu. Hann boðaði hund-
unum matargjafir með þessum
hætti. Þeir byijuðu strax að slefa.
Blessaðar skepnurnar. Þær vissu
sínu viti, en héldu samt áfram að
ganga á fjórum fótum og dilla róf-
unni. Og bíða eftir því að húsbónd-
inn hringdi bjöllunni.
Margur er sá er bíður þess með
óþreyju að heyra einhvern fulltrúa
erlendra auðhringa hringja bjöllu
og kalla til starfa verkfúsar hendur.
Og flytja boðskap við rætur Olíu-
fjallsins. Nú má spyija: Þurfum við
fleiri Olíufjöll? Er ekki nóg að búa
við ofurveldi olíufursta BP, Esso og
Shell? Og fjármálaveldi bílakónga
og bankahringja? Og hvað um
eimyiju og útblástur verksmiðja er
spúa án afláts ólofti svo súrnar í
augum?
Allt strit íslenskra launaþræla,
hvort heldur sem þeir starfa á veg-
um fijálshyggjufyrirtækja eða rík-
isvalds, fer í það, að stærstum hluta,
að greiða okurvexti banka, bifreiða-
kostnað og bensíngjöld, auk vá-
trygginga og bifreiðaskatta. Bjarg-
ræðisvegir, sem svo voru nefndir,
sjávarútvegur og landbúnaður lepja
dauðann úr skel.
Harðsnúin erlend auðfélög beina
pú áhuga sínum að íslandi. Sá áhugi
er einkum bundinn vonum um að
ná fótfestu hér á landi vegna þriðju
heimsstyijaldarinnar. Þá á höfnin í
Helguvík að leika einskonar Möltu-
hlutverk. Þá færist íjör í Hvalijörð-
inn þótt ekki verði það síldarskip,
sem þar liggja. Allt þetta skynja
þeir, sem fylgjast með hernaðar-
áformum stórveldanna. Það eina
sem ekki er vitað: Hver verður and-
stæðingurinn? En það láta herfor-
ingjar og olíufurstar sig engu varða.
Aðalatriðið er „að halda áfram að
gera eitthvað" eins og Gvendur
Guðbjarts sagði. Og manna byss-
urnar.
„Mér er sama í hvaða
Keflavík ég ræ“ var
haft eftir vermanni
fyrrum. Hveijir róa nú
þaðan? Bandaríska
hernámsliðið hefir lagt
bjargræðisvegi Suður-
nesja í rúst. Suður-
nesjamenn eru að
mestu hættir að sækja
sjóinn. Þeir treysta á
flugvöllinn til framfær-
is. Ef horfur eru á sam-
drætti þar þá er bæjar-
stjórinn óðar en varir
kominn á ijóra fætur
og hefir gripið betli-
stafinn.
Landbúnaðinn hafa
bandarísk stjórnvöld einnig jafnað
við jörðu, ef svo má segja. Með
Marshallaðstoðinni og áburðarverk-
smiðju voru íslenskir bændur ginnt-
Um þessar mundir er
görug umræða um fá-
tækt o g ríkidæmi, fram-
tíðarkosti íslendinga og
viðhorf til framkvæmda
og mannvirkjagerðar,
fjármagns og rekstrar-
forms, skrifar Pétur
Pétursson, og veltir
fyrir sér þætti innlendra
og erlendra auðhringa í
samfélaginu.
ir til þess með fagurgala og blekk-
ingum að auka svo túnrækt og
íjölga nautgripum og sauðfé að
sama skapi að til vandræða horfir.
Þeim var talin trú um að óþijótandi
markaðir biðu þeirra í Guðseigin-
landi - Bandaríkjunum. Ef ekki hjá
betri borgurum þá a.m.k. í Sing
Sing.'Árangurinn má sjá þessa dag-
ana þegar rosknir bændur eru
skornir við framleiðslutrog bænda-
samtaka og faðirvori jarðræktar og
búsældar snúið uppá hernaðaríjand-
ann.
Sókn erlendra auðjöfra sem herða
nú tök sín á vinnulýð og smáþjóð-
um. Krefjast frelsis fjármagns og
auðs, en skerða jafnframt athafna-
frelsi einstaklinga og reyna af al-
efli að bijóta niður félagssamtök
almúga vekur ugg í bijósti.
Það vakti athygli er gerður var
samningur um afnot Helguvíkur-
hafnar. Þar hefír bandaríska her-
námsliðið forgang. íslendingar eru
í annarri röð. Þeir eiga að verða
skipaskækjur í sínu eigin landi
hvenær sem hemámsliðinu þóknast
að nefna „hættuástand".
Innrás olíuhringa, erlendra
banka, sem kaupa upp ijölmiðla og
aukin hernaðarumsvif Bandaríkja-
manna, að viðbættum afskiptum
óþroskaðra og illa upplýstra „stjórn-
málamanna" í ráðherraembættum
skapa geigvænlega hættu á ófarn-
aði þjóðarinnar í náinni framtíð.
Kaupmenn fagna nú komu þýskra
herskipa til Reykjavíkur. Séra
Bjarni Jónsson kvað það erfiðasta
prestverk sitt að tilkynna árangur-
inn af voðaverki þýsks kafbáts við
Garðskaga 10. nóvember 1944 er
sökkt var óvopnuðu kaupfari hlut-
lausrar þjóðar.
Höfundur er þulur.
Pétur
Pétursson