Morgunblaðið - 28.08.1996, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 28. ÁGÚST 1996 C 11
VIÐTAL
Grímur Valdimarsson segir möguleika sem felast í framhaldsvinnslu stórlega vanmetna
TÆKIFÆRI til verðmætaaukn-
ingar í íslenzkum sjávarútvegi eru
enn mjög mikil. Stór hiuti afurð-
anna fer enn út sem hráefni til
vinnslu annars staðar eða sem
hálfunnin vara. íslenzkt-franskt á
Akranesi þrefaldar hráefnisverðið
með fullvinnslu. Hægt er að marg-
falda verðmæti síldar og loðnu með
fullvinnslu og frystingu. Með auk-
inni hagræðingu og nýtingu fjár-
festingar getur landvinnslan skilað
hagnaði. Það er því ekki rétt að
gefa sjávarútveginum þann stimpii
að lítið meira sé út úr honum að
hafa en nú er,“ segir Grímur Valdi-
marsson, forstjóri Rannsókna-
stofnunar fiskiðaðarins, í samtali
við Verið.
Verið leitaði til Gríms vegna
ummæla Rögnvaldar Hannesson,
prófessors við Verzlunarháskól-
ann í Bergen í Verinu fyrir
skömmu. Þar sagði hann að útveg-
urinn gæti ekki staðið undir vax-
andi kröfum um aukna velferð.
Til hans væri ekki meira að sækja
og aðrir atvinnuvegir yrðu að
koma til.
Áttföldun verðmæta frá 1945
„Menn hafa gjarnan sagt að
fiskistofnarnir séu fullnýttir og
geti ekki staðið undir kröfum um
batnandi lífskjör," segir Grímur.
„Þá segja menn einnig að fisk-
vinnslan geti ekki staðið undir sér-
lega háum launum. Þessi söngur
hefur staðið anzi lengi, en benda
má á að J)að kemur fram í bók
Ragnars Arnasonar um íslenzkan
sjávarútveg, að frá árinu 1945
hefur verðmæti íslenzks sjávarafla
áttfaldazt.
Það er auðvitað mikið vegna
útfærslu landhelginnar og aukinn-
ar veiði, en líka vegna meira virðis
afla og afurða. Mér finnst nauð-
synlegt að vekja athygli á því, að
tækifæri til verðmætaaukningar
eru mjög mikil. Sérstaklega þegar
leiðari Morgunblaðsins segir orð-
rétt: „Þó enn sé verið að auka
verðmæti sjávarafla með vöruþró-
un og aukinni fullvinnslu er grein-
ing Rögnvaldar sennilega rétt til
lengri tíma litið.“
Of lítiö gert úr virðisaukanum
„Menn gera alltof lítið úr þeim
virðisauka, sem hægt er að ná með
vöruþróun og fullvinnslu hingað
heim. Arnar Bjarnason, sem hefur
skrifað doktorsritgerð um útflutn-
ing sjávarafurða: „Það er skoðun
höfundar að það sé verulegur efna-
hagslegur ávinningur, sem felst í
því fyrir íslendinga að umbreyta
sínum sjávarútvegi úr farvegi
framleiðslu og útflutnings hráefnis
eða hálfunninnar vöru yfir í fram-
leiðslu og útflutning fullunninna
matvæla sem seld eru á neytenda-
markaði."
Menn eru reyndar tregir til að
segja að hægt að sé tvö- eða þre-
falda verðmætin, sem er mjög
skiljanlegt, því þetta er mjög flók-
ið dæmis.i Við höfum hins vegar
dæmi frá íslensku-frönsku á
Akranesi. Þar segir framkvæmda-
stjóri fyrirtækisins, Þráinn Þor-
valdsson, að með því að fullvinna
vöruna með þeim hætti, sem þar
sé gert, þrefaldist verðmæti hrá-
efnisins."
Miklir möguieikar
í síld og loAnu
„Það má líka taka dæmi um síld.
Við vitum að út úr verzlun í Dan-
mörku er verið að selja síld í
krukku og Iöginn með á hvorki
meira né minna en allt að 1.400
krónur íslenzkar kílóið án sölu-
skatts Verð til sjómanna er undir
10 krónum á kíló.
Þá má taka dæmi af loðnunni.
Ég er hræddur um að fyrir nokkr-
um árum hefðu ekki margir trúað
því að hægt væri að selja frysta
loðnu fyrir 100 krónur kílóið út
úr Iandinu, en lítt takmarkaður
markaður virðist vera fyrir frysta
Ioðnu í Rússlandi. Þá er hér vísir
Enn mikil tækifæri til
verðmætaaukningar
að loðnuþurrkun til
útflutnings, en með
þeim hætti er verð-
mæti loðnunnar marg-
faldað.
Þarna er gríðarlegt
markaðsfæri, sem bíð-
ur okkar. En það er
bara spurningin
hvernig bezt er að
standa að því.“
Mikil aukning í sölu
tilreiddra afuröa
„Þá má í þessu til-
efni benda á prýðilega
úttekt Einars Kristins
Jónssonar fyrir Afl-
vaka. Þar er bent á
ýmsar staðreyndir fyrir framtíð
sjávarútvegsins. Til dæmis er bent
á, að í flestum löndum Evrópu
hefur verið árleg söluaukning á
sjávarafurðum um 3,2%. Þar hljóta
að felast miklir möguleikar enda
eru sjávarafurðir ekki vara sem
fellur úr tízku. Þá bendir hann á
að tilreiddar afurðir nemi nú þegar
um 45% af heildarsölu sjávaraf-
urða í Evrópu. Það er búizt við því
Grímur
Valdimarsson
að þetta hlutfall verði
komið upp í 60% fyrir
aldamót. Langminnsti
vöxturinn er á hinn
bóginn í lítt unnum
sjávarafurðum. Það
hlýtur því að vera mik-
ið tækifæri fyrir okkar
að færa fullvinnsluna
heim.
Loks er bent á það
í skýrslu Aflvaka, að
þær framfarir, sem
hafa orðið í vinnslu
bolfisks í landi, hafi
orðið til þess að verð-
mæti landfrystra flaka
náði að meðaltali 300
krónum á kílóið 1994,
en verðmæti sjófiystra flaka að-
eins 233,30. Þessi verðmætaaukn-
ing næst með bitaskurði og ýmissi
vöruþróun. Þrátt fyrir þetta er
töluvert tap á landvinnslunni. Það
stafar hins vegar að stærstum
hluta af offjárfestingu. Talað er
um að vinnslugeta í fiski sé fimm-
falt meiri en þörf sé á miðað við
vaktavinnu í húsunum. Á hinn
bóginn græðir frystitogarinn þrátt
BÁTAR-SKIP
KVÖTABANKINN
Aðeins þrír dagar eftir. Vinsamlega hafið
samband.
Sími 565 6412, fax 565 6372, Jón Karlsson.
ATVINNUHUSNÆÐI
BÍiWl Wm sSs ' , WllWiWTO /' 88888888888888888888^888888888»
Frystihús
Sjófangs hf.,
Hóimaslóð 2 í Örfirisey, Reykjavík,
ertil sölu
Um er að ræða steinbyggingu á tveimur
hæðum, hvor hæð um 1.200 fm, samtals
um 2.400 fm. Á neðri hæð er stór móttaka
, sem nota má að hluta til ýmis konar vinnslu.
Þar er einnig kæliklefi 100 fm, frystigeymsla
200 fm, vélasalur og snyrtiaðstaða. Þá er á
neðri hæðinni sérstök aðstaða til reykingar
á laxi o.fl., ásamt sérstökum kæli og pökkun-
araðstöðu. Auk þess er þar sérstakur vinnu-
salur 100 fm.
Á efri hæð eru tveir vinnslusalir, annar 300
fm og hinn um 350 fm og frystigeymsla 200
fm. Ennfremur er þar vinnufatageymsla,
snyrting, eldhús, stór kaffistofa, skrifstofur
og fleira.
Frystivélar og plötufrystar hafa afkastagetu
fyrir um 25 tonn af frystri vöru á sólarhring
og nóg rými er til stækkunar. í húsinu er
rekin vinnsla á frystum, ferskum, reyktum
og söltuðum fiskafurðum og leyfi Fiskistofu
í lagi. Mikið athafnasvæði er í kring um hús-
ið, eða um 2.500 fm.
Staðsetning er ágæt við vesturhöfnina.
Allar frystivélar og klefar eru í öðrum enda
hússins, þannig að hægt er að skipta því í
um 1.200-1.600 fm frystihús og 800-1.200
fm annað húsnæði. Ýmis önnur skipting er
líka vel möguleg.
Húsið hefur verið mikið endurbætt á undan-
förnum árum.
Upplýsingar gefa Jón Örn Jakobsson og Jakob
Sigurðsson, símar 562 4980 og 893 6060.
fyrir mun lægra afurðaverð vegna
þess að þar er fjárfestingin full-
nýtt.“
Fullvinnslu þurfa ekki
að fylgja fleirl störf
„Sumir halda því fram að full-
vinnslu fylgi fleiri störf. Það þarf
hins vegar alls ekki að vera. Þær
verksmiðjur, sem til greina koma,
eru mjög stórar og vélvæddar. Því
fer meira magn í gegn um þær
með hlutfallslega færra starfs-
fólki. Þó virðist það alveg ljóst að
hærra launuðum störfum mun
fjölga. Það þarf lið tæknimanna,
matvælafræðinga og fleiri til að
þjónusta fullvinnsluna.
Fiskvinnslan þarf ekki að vera
láglaunaatvinnugrein. Við eigum
að geta rifið okkur upp úr því og
það hafa fiskvinnslumenn á frysti- ■
togurunum til dæmis gert. Þeir eru
engir láglaunamenn. Þar er fjár-
festingin fullnýtt og að því er land-
vinnslan líka að stefna.“
MíkiA af ónýttu sjávarfangi
Þá má ekki gera lítið úr því, að
við eigum ennþá töluvert af ónýttu
sjávarfangi hér við land. Þar má
nefna kúfiskinn, sem við erum rétt
að byrja á, hér er mikið af krækl-
ingi og öðrum skelfiski. Þá býður
þangið upp á margvíslegan úr-
vinnsluiðnað. í Kaupmannahöfn
eru þrjár slíkar verksmiðjur. Þeim
virðist ganga mjög vel. Hvers
vegna ætti svo ekki einnig að vera
hér? Þá má nefna fiskitegundir
eins og kolmunna, háffiska og
fleira sem enn er ónýtt. Þetta gjör-
breytir reyndar ekki dæminu.
Stóru málin framundan felast í því
að ná þessum virðisauka inn í land-
ið. Það er óþarfi að gefa sjávarút-
veginum þann stimpil að ekki náist
meira út úr honum en nú er, nema
að litlu leyti. Hann getur skilað
mun meiru en hann gerir i dag,“
segir Grímur Valdimarsson.
A TVINNUAUGL YSINGAR
Útgerðarmenn
Skipstjóri/stýrimaður óskar eftir góðu plássi,
helst á Suðvesturlandi. Hefur mikla reynslu
af beitingavélabátum.
Svör sendist til afgreiðslu Mbl. fyrir 7. sept-
ember nk., merkt: „S - 4045“.
Borgey hf.
Söltunarstjóri
Hjá Borgey hf. er rekin ðflug sídarsöltun og
var saltað í um 40.000 tunnur á síðustu vertíð.
Borgey hf. stefnir að hrððum vexti í
landvinnslu, aukinni tæknivæðingu og vinnslu
uppsjávarfiska á næstu árum.
Borgey hf. óskar eftir að ráða söltunarstjóra í
síldarvinnslu. Söltunarstjóri er ábyrgur fyrir
allri síldarsöltun hjá Borgey hf.
Hæfniskröfur:
1. Góð menntun og reynsla í fiskvinnslu.
2. Þekking á síldarsöltun.
3. Skipulögð og öguð vinnubrögð.
4. Reynsla í stjómun.
Viðkomandi þarf að vera skipulagður, geta
unnið sjálfstætt, góður í liðsvinnu, hafa
frumkvæði og vera fylginn sér og tilbúinn til
að vinna mikið. Nauðsynlegt er að
viðkomandi sé tilbúinn til að búa á Homafirði
og geti hafið störf sem fyrst.
Nánari upplýsingar veitir Gylfi Dalmann.
Vinsamlega sendið skriflegar umsóknir til
Ráðningarþjónustu Hagvangs hf. merktar
“Borgey 431” fyrir l.september n.k.
Hagvangur hf
Skeifunni 19
Reykjavík
Sími 581 3666
Ráðningarþjónusta
Rekstrarráðgjöf
Skoðanakannanir