Morgunblaðið - 29.08.1996, Blaðsíða 38
38 FIMMTUDAGUR 29. ÁGÚST 1996
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
STEFÁN
HARALDSSON
+ Stefán Haralds-
son fæddist á
Akureyri 9. mars
1922. Hann andað-
ist á heimili sínu
18. ágúst síðastlið-
inn. Stefán var son-
ur hjónanna Har-
aldar Björnssonar
leikara, f. 1891, d.
1968, og Júlíönu
Friðriksdóttur
hjúkrunarkonu, f.
1891, d. 1983.
Systkini Stefáns
voru: Dóra, f. 11.9.
1924, og Jón, arki-
tekt, f. 17.10. 1930, d. 28.5.
1989. Stefán kvæntist 25. júní
1949 Sveinrúnu Arnadóttur,
f. 7.9. 1925. Foreldrar hennar
voru Árni Pálsson, f. 1893, d.
1958, og Ingibjörg Sveinsdótt-
ir, f. 1902, d. 1988. Stefán og
Sveinrún eignuðust eina dótt-
Mig langar að minnast tengda-
föður míns Stefáns Haraldssonar
í nokkrum orðum en hann varð
bráðkvaddur á heimili sínu 18.
ágúst sl. Ég kynntist Stefáni fyrst
fyrir 16 árum þegar ég tók að
venja komur mínar á heimili hans
til þess að heimsækja Sigrúnu dótt-
ur hans, en hún var einkabarn
þeirra hjóna og því augasteinninn
hans pabba síns. Held ég að honum
hafi alls ekkert litist á þetta sam-
band okkar í byrjun, þótt við full-
ung, og ekki tilbúinn að láta hana
frá sér í hendurnar á einhverjum
stráklingi sem hann þekkti ekki
neitt. En eftir því sem við kynnt-
umst betur þá varð okkur vel til
vina og lýsti það sér best í því að
hann innréttaði fyrir okkur íbúð á
heimili sínu á Laufásvegi 63 þar
sem við byijuðum okkar búskap.
Stefán kom mér alltaf fyrir sjón-
ir sem mjög heilsteyptur maður,
hann gat verið mjög ákveðinn en
sanngjarn, dugnaður og samvisku-
semi fannst mér ávallt einkenna
ur, Sigrúnu, f.
19.1. 1965, gift
Hirti Sigvalda-
syni, f. 19.3. 1964,
og eiga þau tvo
syni, Stefán og
Andra. Stefán ólst
upp í Reykjavík.
Hann lauk stúd-
entsprófi frá MR
1942 og varð
cand.med. frá Há-
skóla íslands 1949.
Á árunum 1953-
1971 stundaði
hann sérnám og
starfaði við bækl-
unarlækningar í Svíþjóð.
Hann varði doktorsritgerð við
Háskólann í Lundi 1959 og
varð dósent í bæklunarskurð-
lækningum við sama háskóla
1962. Hann fékk sérfræðivið-
urkenningu í bæklunarlækn-
ingum í Svíþjóð 1969 og varð
hann. Hann var mjög fróður maður
og lýsir það sér best í því bóka-
safni sem hann nú skilur eftir sig.
Hans aðaláhugamál fyrir utan
læknisfræðina og bókmenntir voru
utanlandsferðir, hafði hann ferðast
vítt og breitt um allan heim ásamt
konu sinni, henni Sveinrúnu Áma-
dóttur.
Margs er að minnast á þessum
16 árum en efst er mér þó í huga
brúðkaupsveislan sem hann hélt
okkur Sigrúnu og ræðan sem
fylgdi í kjölfarið en það lá við að
maður táraðist. Svo hjartnæmur
gat hann verið og góður ræðumað-
ur var hann. Eins þegar eldri son-
ur okkar Sigrúnar var skírður Stef-
án í höfuðið á afa sínum þá held
ég að ég hafi aldrei séð glaðari
og stoltari mann. Hann var ekki
bara orðinn afi heldur átti hann
nú orðið nafna. Stefán var óvenju
barngóður maður og lýsti það sér
best þegar nafnarnir voru að fara
í sund, í bíó, eða sátu við að teikna
eða lesa uppi á skrifstofu. Veit ég
yfirlæknir við bæklunar-
skurðdeild í Hárnösand sama
ár. Einnig sinnti hann þar
ýmsum ráðgjafar- og stjórn-
unarstörfum. Þessum störfum
gegndi hann þar til hann flutt-
ist aftur til íslands 1971. Stef-
án fékk sérfræðiviðurkenn-
ingu í bæklunarskurðlækning-
um á Islandi 1971 og tók þá
við stöðu yfirlæknis á bæklun-
ardeild Landspítalans, sem
var stofnuð sama ár. Árið
1975 varð hann dósent í bækl-
unarlækningum við lækna-
deild Háskóla íslands. Þessum
störfum gegndi hann til 1992
er hann hætti störfum vegna
aldurs. Á árunum 1972-1986
var hann formaður Félags ís-
lenskra bæklunarlækna. Hann
sat í stjórn og gegndi for-
mennsku norrænna samtaka
bæklunarlækna, var fulltrúi í
alþjóðasamtökum bæklunar-
lækna, var í ritstjórn fagtíma-
rita um bæklunarlækningar
og sat í stjórn vísindasjóðs
Háskólans.
Útför Stefáns fer fram frá
Dómkirkjunni í dag og hefst
athöfnin kl. 13.30.
að Stefán yngri á eftir að sakna
afa síns mikið, því að í afa sínum
átti hann góðan vin. Yngri sonur
okkar hann Andri verður ekki
þeirrar gæfu aðnjótandi sökum
ungs aldurs að fá að alast upp
með afa sínum, en við munum
geyma minningarnar um hann og
deila þeim með honum þegar hann
verður eldri.
Ég votta öllum ástvinum samúð
mína, megi Guð veita þeim styrk
í sorg sinni og þá sérstaklega
tengdamóður minni, henni Rúnu.
Elsku Stefán minn, mig langar
til að þakka þér fyrir alla þá um-
hyggju sem þú hefur borið fyrir
okkur í gegnum tíðina, og eins
fyrir þær góðu samverustundir
sem við höfum átt saman.
Með kveðju og þökk,
Hjörtur Sigvaldason.
Hann Stefán vinur minn Har-
aldsson, hann var heimsmeistari.
Hann var ósjálfrátt heimsmeistari
í öllu sem hann tók sér fyrir hend-
ur, þannig var hann fæddur og
þannig var hann lífið í gegn. Sem
dæmi má nefna að hann var orðin
fluglæs aðeins fimm ára gamall.
Ég á Stefáni Haraldssyni ýmis-
legt að þakka. í heil tuttugu ár
stóðum við oft saman við skurðar-
borðið og þar var hann óspar á
að láta í ljós þekkingu sína á inn-
viðum mannslíkamans mér og öðr-
um til fróðleiks. Fyrstu fimm árin
sem við Stefán störfuðum saman
vissi hann ekki hvað ég hét eða
öllu heldur þóttist ekki vita._ Hann
kallaði mig alltaf „systir“. í hans
augum var ég stelpukjáni sem las
ekkert annað en Vikuna. Þegar ég
hafði komist í gegnum fyrrnefnd
fimm ár án þess að beija Stefán
í höfuðið með hamrinum,sem not-
aður var til að slá inn gerviliði, þá
hafði ég loks hlotið mína eldskírn
og fyrir því varð ég að vinna.
Næstu fimmtán árin voru allar
aðgerðir, sem Stefán gerði, að
hans áliti hundleiðinlegar ef ég var
ekki með.
Stefán hafði slíkt minni að hann
gat þulið upp heilu blaðsíðumar úr
eðalbókmenntunum og sumar sögu-
persónurnar vom honum einkar
kærar. Hann leit á Óla í Fitjadal
og Bjart í Sumarhúsum sem sér-
staka einkavini sína. Á meðan að
Stefán hélt því fram að ég væri á
„Vikustiginu", eins og hann orðaði
það, þá notaði ég tækifærið og las
hans uppáhalds bókmenntaverk, því
stolt mitt bannaði mér að láta
manninn stanslaust tala framhjá
mér þótt ég stæði við hlið hans.
Það fór því þannig að Bjartur í
Sumarhúsum varð sérstakur einka-
vinur okkar beggja, ég komst í álit
og var þar með tekin í „kristinna
manna tölu“. Stefán leit á lífíð sem
leiksvið. Þar túlkaði hann skraut-
legan persónuleika sem gaf lífinu
lit. Hann vissi það að „maðurinn
lifír ekki á brauði einu saman“. Og
vegna þess að ég er farin að tala
um brauð þá er ekki úr vegi að
minnast þess að fyrsti sjálfsalinn
sem settur var upp á Landspítalan-
um seldi brauð. Hann var staðsett-
ur við hlið einkaskrifstofu Stefáns.
Sjálfsalinn hafði þann leiða sið að
stela tíköllum. Þetta tiltæki hans
hljóp í skapið á hungruðu starfs-
+ Anna Sigurðar-
dóttir fæddist í
Syðsta-Hvammi,
Vestur-Húnavatns-
sýslu 12. janúar
1921. Hún lést á
Sjúkrahúsi Reykja-
víkur 19. ágúst síð-
astliðinn og fór út-
för hennar fram frá
Digraneskirkju 28.
ágúst.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
(V. Briem.)
Þegar horft er yfir farinn veg
man ég ávallt þær gleðistundir er
ég átti með ömmu minni og afa í
Hrauntungu. Ég kom þar inn fyrst
sem nýfætt barn með móður minni
og eyddi mínu fyrsta ári við ást og
alúð ömmu og afa. Þrátt fyrir að
ég flytti síðan burt með móður
minni var eins og sterk bönd hefðu
myndast milli okkar ömmu. Þótt
fjarlægðin væri oft mikil var hún
ávallt nálæg. Það var eins og að
hafa ósýnilega verndarhendi yfir
sér, sama á hveiju gekk. Þegar ég
var 18 ára flyttist ég til ömmu og
afa, þar óx og dafnaði vinátta okk-
ar ömmu mikið þrátt fyrir aldurs-
mun og kynslóðabil sem virtist ekki
skipta máli þar sem hún var ávallt
ung í anda eins og sjá má á öllum
þeim vinum sem fylgt
hafa henni gegnum
tíðina. Amma studdi
mig áfram í námi og
var ávallt til staðar til
að stappa í mann stál-
inu ef illa gekk. Hún
var mikill bóka- og
ljóðaunnandi og
kenndi hún mér að
meta falleg ljóð og
góðar bækur. Heim-
sóknirnar í Hraun-
tunguna og síðar á
Kópavogsbraut voru
gleðistundir sem aldr-
ei .gleymast.
Elsku amma, ég hefði aldrei get-
að þetta án þín, þú munt ávallt lifa
í hjarta mínu.
Þín nafna og dótturdóttir,
Anna Gréta.
Elskuleg vinkona okkar, Anna
Sigurðardóttir, hefur kvatt þennan
heim eftir erfið veikindi. Fyrir 48
árum hittumst við 8 íslenskar stúlk-
ur í Soi'0 húsmæðraskóla í Dan-
mörku, allar í útlöndum í fyrsta
skipti. Við bundumst traustum vin-
áttuböndum, sem aldrei hafa rofnað
síðan. Anna er önnur af okkur skóla-
systrum sem kveður.
Eftir heimkomuma stofnuðum
við saumaklúbb, sem lauk á hveiju
vori með helgarferð í Borgarfjörð
til tveggja skólasystra okkar, sem
eru búsettar þar. í vor fórum við
ekki vegna veikinda Onnu, en hún
talaði oft um, að strax og hún hefði
heilsu færum við í Borgarfjörðinn.
Anna var ákaflega glaðlynd og
víðlesin og miðlaði öðrum af þekk-
ingu sinni.
Anna giftist Sören Jónssyni 19.
október 1947 en hann lést árið 1992.
Anna og Sören eignuðust eina dótt-
ur, Grétu Björgu, sem var sólargeisl-
inn í lífi þeirra. Á heimili Önnu og
Sörens áttum við margar gleði-
stundir, enda voru þau hjón mjög
gestrisin.
Anna var mjög trúuð kona. Hún
trúði á æðri mátt handan við móð-
una miklu og óttaðist ekki heimkom-
una.
„Þú skalt ekki hryggjast, þegar
þú skilur við vin þinn, því það sem
þér þykir vænst um í fari hans,
getur orðið þér ljósara í fjarveru
hans, eins og fjallgöngumaður sér
fjallið best af sléttunni.“ (Kahlil
Gibran).
Við kveðjum og þökkum Önnu
fyrir tryggð og vináttu liðinna ára
og vottum Grétu Björgu og öllum
ástvinum dýpstu samúð. Guð blessi
minningu Önnu Sigurðardóttur.
Vlnkonurnar frá Soro.
Kveðja frá Sam-
Frímúrarareglunni
Reglusystkin í Sam-Frímúrara-
reglunni Le Droit Humain sjá nú á
eftir öflugri systur úr forystusveit
sinni og hafa þar með misst sterka
stoð úr musteri sínu.
Anna Sigurðardóttir gekk í regl-
una 1958 og hefur því starfað þar
í 38 ár samfleytt, þótt úr því hafi
dregið nú að síðustu er hún átti við
erfið veikindi að stríða. En jafnvel
þá og allt fram til hinstu stundar
fylgdist hún með reglustarfinu af
brennandi áhuga, enda var líf henn-
ar orðið samtvinnað þessu starfi og
tæpast skil á milli reglustarfs og
einkalífs. Anna Sigurðardóttir tók
skjótum framförum í fræðum frí-
múrara og ég held að hún hafí get-
að látið þær hugsjónir verða sér
leiðarljós í lífí sínu. Systkin hennar
fundu líka einlægni hennar og hæfni
og treystu henni fyrir stúkustjórn
og öðrum trúnaðarstörfum. Hún
komst til efstu stiga innan reglunn-
ar og skipaði forystusveit íslands-
sambands þessarar alþjóðlegu reglu
um langt skeið, athugul og starfsf-
ús, hvenær sem til hennar var leitað
og kraftar hennar leyfðu. Hins
mikla starfs hennar minnumst við
þakklátum huga.
Persónulega minnist ég Önnu
með bróðurþeli og söknuði. Við
gengum bæði í regiuna á sama
hausti og vorum samferða, ekki
aðeins fyrstu skrefin, heldur langt
upp eftir stigakerfinu og tókum
þátt í stofnun nýrrar stúku, sem
varð til Jiess að efla þrótt starfs
okkar. A þau tengsl féll aldrei
skuggi, enda var systurkærleiki
hennar mikíll. Söknuðinum fylgir
því einnig þakklæti fyrir langa sam-
fylgd og leiðsögn í mannræktar-
starfí.
Fyrir hönd Sam-Frímúrararegl-
unnar á Islandi flyt ég Önnu Sigurð-
ardóttur einlægar þakkir fyrir ómet-
anlegt starf, sem önnur reglusystkin
geta tileinkað sér til eftirbreytni.
Hún hverfur nú til hins eilífa aust-
urs, þar sem leiðin liggur gegnum
sólarlagið og inn í vermandi geisla
rísandi sólar. Ættingjum hennar flyt
ég samúðarkveðjur.
Þegar tími orðinn er
að eyðist lífsins kvaðir,
góða heimferð gefi þér
gæskuríkur faðir.
Njörður P. Njarðvík.
ANNA
SIG URÐARDÓTTIR
fólki sem vildi ná brauðinu sínu út
og þegar það mistókst þá tók fólk
sig til og sparkaði í og barði sjálfs-
salan með tilheyrandi formæling-
um. Óhljóðin heyrðust vel inn á
skrifstofu yfírlæknis og trufluðu
hann oft við vinnu sína. Til að fá
vinnufrið þá brá Stefán á það ráð
að mæta til vinnu með fulla vasa
af tíköllum. Þegar barsmíðamar
gerðust hvað háværastar þá opnuð-
ust dyr yfírlæknisins, hann rak út
höfuðið og spurði kíminn á svip:
Vantar þig tíkall? Einu sinni sagði
Stefán mér að hann væri að fara
til Kaupmannahafnar. Nú - hvað
viltu þangað spurði ég. Jú - hann
ætlaði á bæklunarlæknaþing en
bætti svo við kíminn að hann hygð-
ist nú nota tímann- til annars líka.
Hann ætlaði að sækja smurbrauðs-
námskeið hjá frú Idu á Vest-
erbrogade, því ekki væri hægt leng-
ur að kunna ekki á áleggið eftir
að hann hefði tekið við rekstri sjálf-
salans „Stebbabúð".
Eftir Danmerkurreisuna var það
mál manna að vörugæðin í „Stebba-
búð“ hefðu aukist til muna. Hins-
vegar kvartaði Stefán sjálfur sáran
undan því, að það væri alltof mikið
álag á sig að standa alla daga að
skera upp og þurfa svo að vera
langt fram á nætur á skrifstofu
sinni að smyija og eiga þá eftir að
raða inn í sjálfsalann bakatil. Svona
var grínið og glensið á gullaldar-
árum skurðstofunnar, þegar fólk
hafði ennþá tíma til að slá á létta
strengi og hlæja. Stefán hafði mikla
ánægju af ferðalögum, sérstaklega
til útlanda. Hann var heimsmaður
og gisti ávallt á fimm- stjörnuhótel-
um. Þegar heim var komið rakti
Stefán mjög ítarlega ferðasögu sína
fyrir okkur samstarfsfólkið. Hann
sagði okkur sögur af „mafíósum"
sem voru með afsagaðar byssur í
fiðlukössum og borðuðu á sömu
veitingastöðum og hann. Einhvern-
tímann þreytti frásagnargleði Stef-
áns af ferðalögum sínum einn lækn-
inn svo alvarlega að sá hinn sami
stóð upp, gekk að Stefáni, lagði
hönd á öxl hans og mælti: Stefán,
hefur aldrei neinn reynt að drepa
þig? Þá hló enginn meira en Stefán
sjálfur.
Ekkert var skemmtilegra en að
mæta Stefáni og hans glæsilegu
frú og dóttur þeirra sem hann var
svo stoltur af, á förnum vegi. Þá
tók hann ofan eins og sönnum
herramanni sæmdi og ávarpaði
mig: Komdu margblessuð unga
frú, hvert er ferðinni heitið?
Þegar Stefán lét af störfum var
honum haldið hóf og honum færð-
ur að gjöf listmunur. Þar var kom-
inn gamli hamarinn sem hafði sleg-
ið inn svo marga gerviliði. Hann
hafði fengið þann virðulega stall
sem hann átti skilið, á íslensku
blágrýti. Nú áttu þeir Stefán og
hamarinn hans að hvílast eftir ár-
angursríkan og strangan vinnu-
dag. Ég var sú hjúkrunarkona sem
oftast hafði rétt Stefáni hamarinn
á hans starfsferli. Mér hlotnaðist
því sá heiður að rétta honum ham-
arinn í síðasta sinn, það gerði ég
með stolti.
í hjarta mínu bærðist hlýhugur
og virðing í garð góðs samferða-
manns sem kennt hafði
„stelpukjánanum" svo ótal margt,
sem breytt hafði henni í hugsandi
konu. Þessi kona var fyrir langa
löngu búin að steingleyma því, að
á sínum yngri árum hafði hún átt
þá ósk heitasta að beija yfirlækn-
inn í höfuðið með hamrinum.
Samstarfsfólk Stefáns Haralds-
sonar í gegnum árin á skurð- og
svæfingadeild Landspítalans vott-
ar Rúnu eftirlifandi eiginkonu hans
og Sigrúnu dóttur þeirra og henn-
ar fjölskyldu samúð sína.
Auður Guðjónsdóttir,
skurðhjúkrunarfræðingur.
Á sjötta áratugnum, þegar ég
var við nám í náttúrufræðum í
Lundi á Skáni, kynntist ég ýmsum
íslenskum læknum, sem þar voru
við sérnmám, og fjölskyldum
þeirra. Nánust og lengst urðu