Morgunblaðið - 01.09.1996, Blaðsíða 2

2 C SUNNUDAGUR 1. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FERÐALÖG
TSJESKY Krumlov.
Söguf ræg borg sem
reis úr öskustónni eftir
fall kommúnismans
Suóur gf Prag er borgin Tsjesky Krumlov í Suður-Tékk-
landi, áður Bæheimi. Hrefnu Hannesdóttur virtist
sem þar hefði lítið breyst í aldanna rás.
Ð SIGRA heiminn gætu verið
einkunnarorð nútíma ferða-
mannsins og ferðamennskan
tekur á sig æ hnattrænni mynd.
Menn keppast við að ferðast heims-
hornanna á milli í leit að ævintýrum,
leyndardómum hins ókunna, nýjum
menningarheimum eða til að drekka
í sig orku og mannlíf stórborganna.
En alltaf verður það færra og færra
sem kemur á óvart á tímum hnatt-
ferða og upplýsingahraðbrauta. En
fyrirfinnast enn staðir lítt snortnir
af ferðamennsku sem búa yfir leynd-
ardómum og dulúð? Já, enn sem
komið er, sem betur fer, ef grannt
er skoðað.
Ferðamannastraumurinn í heims-
borginni Prag er hreint ótrúlegur.
Tugir ef ekki hundruð þúsunda
streyma á þessar slóðir Austur-Evr-
ópu eftir fall kommúnista í leit að
töfrum gamla heimsins. Borgin
stenst fyllilega væntingar. Þar er
að finna stórbrotna byggingarlist,
merkilega sögu, blómlega menningu,
tónlist og meiri tónlist. Tónlistin á
sér langa hefð í Prag og í maímán-
uði er haldin alþjóðleg tónlistarhátíð,
í tónleikasölum, kirkjum, kapellum,
óperu, leikhúsum þar sem flutt eru
verk Smetana, Dvorak, Janacek,
Mozart, Vivaldi svo fátt eitt sé nefnt.
Það er því engin furða þó menn leggi
leið sína til Prag. En hvað er til
bragðs ef ferðamaðurinn vill segja
sig úr samfélagi fjöldaferðamenns-
kunnar um stund, leita á vit náttúr-
unnar, leita á vit náttúrunnar, leita
ótroðinna slóða?
í fögrum hlíðum við Moldá
í aðeins 180 km fjarlægð frá Prag
til suðurs (þriggja stunda akstur)
er frægur sögustaður sem segja má
að lítið hafi breyst í 700 ár og legið
hafi í dvala í áralugi, eða þar til
fyrir nokkrum árum, borgin Tsjesky
Krumlov í Suður-Tékklandi, áður
Bæheimi. Tsjesky Krumlov stendur
í fögrum hlíðum við Moldá, sem
myndar hálfhring um borgina,
umlukt skógivöxnum hæðum. Geng-
ið er yfir litla trébrú inn í borgina,
þar sem engin bílaumferð er leyfð.
Kastalahverfið sem samanstendur
af 40 byggingum, gnæfir yfir borg-
ina og þar má rekja sögu hennar
allt aftur til ársins 1253. Þar koma
frægustu aðalsættir Bæheims til
sögunnar.
Frægð og glæsileika Tsjesky
Krumlov bar hæst í valdatíð Rozm-
berkættarinnar á 15. og 16. öld og
settu víðfrægir arkitektar og lista-
menn svip sinn á borgina. Það er
óvenju hrífandi að ganga um bygg-
ingar kastalahverfisins, þess er
vandlega gætt að fáir séu á ferðinni
í einu, og skyggnast inn í lífsstíl og
sögu þessa tíma. Eitt af mörgu eftir-
minnilegu er danssalurinn (Masqu-
arade Hall) skreyttur veggmyndum,
mannamyndum og grímuböllum þar
sem andi lífsgleðinnar svífur um
salina. Veggmyndirnar munu þó
vera frá miðri 18. öld og eru verk
málarans Josef Lederer. Salurinn er
nú notaður fyrir leiksýningar og
kammertónleika.
Gleymdur staður úr alfaralelð
í aldanna rás hefur tvisvar legið
við slysi í Tsjesky Krumlov. Á 17.
öld þegar 30 ára stríðið var í al-
gleymingi urðu heimamenn að reiða
af hendi stórar fúlgur fjár til þess
að forða því að óvinaherir legðu
borgina í rúst. Á 19. öldinni fór
heldur að halla undan fæti hjá ætt-
arveldinu í Tsjesky Krumlov, en
kastalahverfið var í einkaeign
Schwarzenbergættarinnar allt til
ársins 1947. Eftir lok seinni heims-
styijaldarinnar bjó Tsjesky Krumlov
við algjört fjársvelti og má segja að
valdhafar kommúnista hafi þar með
svo til jarðað borgina. Dvali færðist
TURNINN sýnir stöðu himintungla kl. 9.40
þann 10. mars 1535.
PLASTOVYBRÚIN í kastalahverfinu.
yfir hana, hún var gleymt pláss úr
alfaraleið. Það má velta því fyrir sér
í dag hvort það hafi ef til vill verið
lán í óláni.
Eftir fall kommúnismans 1989
hófust framtakssamir íbúar handa
við hreinsun og fegrun borgarinnar.
Endurreisn var hafin og Tsjesky
Krumlov reis úr öskustónni.
UNESCO; Menningarmálastofnun
Sameinuðu þjóðanna kom til hjálp-
ar, veitti borgarbúúm viðurkenningu
og stuðning og útnefndi borgina
mikilvægan sögustað. Borgin er
mikið augnayndi, rauð tígulsteinþök,
mógular byggingar í sinni uppruna-
legu mynd allt frá 13. öld skreyttar
> endurreisnarstíl eða gotneskum og
síðar barrok stíl. Á skömmum tíma
hafa sumar þessara bygginga fengið
ný hlutverk. Þar eru nú lítil ijöl-
skyldurekin gistihús þar sem gisting
er enn á vægu verði eða veitingahús
þar sem má gæða sér á silungi,
vatnakarfa, önd, grilluðum steikum
og öðru góðgæti og drekka móravísk
vín sótt í tunnur hússins. Eigendur
gallería og listmunaverslana eru í
óða önn að hefja rekstur. í kastala-
byggingunum og glæsilegum kasta-
lagarðinum eru haldnir tqnleikar og
leiksýningar.
Listmálarinn Egon Schiele átti
ættir að rekja til borgarinnar
VEGGMYND úr danssalnum
í Masquarade Hall.
Endurreisn Tsjesky Krumlov er
komin á fullt skrið og forráðamenn
stefna að því að gera borgina að
miðstöð menningar og lista. Gamalt
brugghús staðarins, byggt í endur-
reisnarstíl er nú glæsilegt listasafn
og menningarmiðstöð kennd við einn
af síðari tíma sonum Tsjesky
Krumlov, listmálarann Egon Schiele.
Móðir hans var frá Tsjesky Krumlov
og byijaði hann ungur að mála
myndir af borginni og settist síðar
þar að árið 1911. Fijáls og óheftur
lífsstíll Egons varð þó til þess að
honum var vísað burt. Heimamenn
hafa þó löngu tekið hann í sátt og
eru stoltir af þessum austurrísk-
tékkneska listamanni og eru 50
verka hans í safninu. Um 75 þúsund
gestir eru sagðir hafa heimsótt safn-
ið strax fyrsta árið, 1993. Teikning-
ar eftir Egon Schiele eru nú sýndar
í Listasafni íslands á Listahátíð.
Ýmsir eiga eftir að leggja leið sína
til Tsjesky Krumlov og heillast af
borginni. En vonandi stenst hún
meiriháttar áhlaup héðan í frá sem
hingað til. ■
' Höfundur er kennari.
SUNNUDAGUR 1. SEPTEMÉER 1996
c
ií
FERÐALÖG
FLJÓTANDI hjólhýsi í eigu Peters og Ednu.
Markaðslíf í
Camden Town
Á óttunda óratugnum breyttu lista- og handverksmenn ásjónu
Camden hverfisins. Þar er nú iðandi mannlíf og fjölskrúðug-
ur markaður. Daói Gunnarsson, Ijósmyndari í London,
var á ferð með myndavélina.
MARKAÐURINN í Camden
iðar af lífi, hér er fólk að
selja listmuni, skartgripi,
húsgögn, vefnaðarvörur, notuð föt,
iimolíur, leikföng, flugdreka,
skyndibita frá öllum heimsálfum,
allskonar skran og skrautlegt skart,
o.fl. o.fl., mest ber þó á „svölum"
tískufatnaði, undarlegu skótaui og
leðurvörum. í Camden er að finna
höfuðstöðvar MTV tónlistarstöðvar-
innar í Evrópu, nýjasta tónlistin og
nýjasta tískan. Allt er þetta að finna
í Camden. Þannig að ef maður vill
komast inn á heitustu næturklúb-
bana í London verður maður fyrst
að fara að „versla sér búning“ í
Camden, og jafnvel láta húðflúra
sig og gata samkvæmt nýjustu
tísku.
Helstu poppgoðunum í breskri
dægurtónlist bregður öðru hvoru
fyrir í Camden, hvort sem það er
Blur eða Oasis, Suggs fyrrverandi
meðlimur í „íslandsvinahljómvseit-
inni“ Madness, sem samdi í fyrra
lag um uppáhaldsstaðinn sinn;
Camden Town. Damon í Blur sagði
nýlega í útvarpsviðtali að hann hefði
skroppið til íslands og keypt sér bar
í Reykjavík, þ.e. þegar hann fékk
reikninginn var hann viss um að
það væri verið að selja honum bar-
inn í heild sinni en ekki bara „nokkr-
ar“ pintur af bjór.
Það er líka svalt að hanga á ný-
tískulegum frönskum og spænskum
kaffihúsunum og á kvöldin færa
þeir sem eru „inni“ sig yfir á djass-
búllurnar, írsku pöbbana sem eru
opnir aðeins lengur eða fara á Jazz
Café sem er næturklúbbur með lif-
andi tónlist.
Það var í upphafi áttunda áratug-
arins sem lista- og handverksmenn
í Camden hverfinu innréttuðu hús
gömlu timbursölunnar sem vinnu-
stofur og litlar verslanir, síðan fóru
þeir að selja sína vöru í portinu og
nú er markaðurinn orðinn sá stærsti
og skrautlegasti sinnar tegundar í
Evrópu.
Aðaleinkenni Camden og miðja
útimarkaðarins um helgar, eru
kanallinn og brúin yfir hann. Það
er gaman að ganga eftir gömlu
dráttarbrautinni sem liggur með-
fram öllum kanalnum, því flutninga-
prammarnir voru á sínum tíma
dregnir áfram af heljarstórum
dráttarklárum. Það er mjög friðsæl
gönguleið, kanallin er víðast hvar
niðurgrafinn og umlukinn háum
konar vatnasígauna sem búa við það
frelsi sem vatnaleiðirnar og þessi
fljótandi hjólhýsi veita þeim, það er
líka stór hópur af bátafólkinu sem
eru frístundasiglarar. Bátarnir eru
margir hveijir skrautlega málaðir
og blómum skrýddir. Peter og Edna
voru að skrúbba dekkið þegar ég
var í rannsóknarleiðangrinum um
kanalinn, og tilkynntu mér stolt að
þetta væri sko alls ekki neinn gam-
all flutningaprammi, heldur hefði
Peter smíðað fleyið sjálfur fyrir
nokkrum árum og að þau hefðu
fengið myndlistarnema til að
skreyta það. Þau sögðust því miður
ekki hafa nógu mikið af frístundum
til að spóka sig á kanalnum, því þau
ættu fimm fósturbörn og tvo hunda
„Krakkarnir hafa líka ógurlega
gaman af túrunum okkar, þau eru
öll upprennandi stýrimenn." Peter
sagði að það þyrfti ekki nein próf
til að stýra svona langskipi og það
gilda engar flóknar umferðareglur,
bara að halda sig hægra megin. ■
múrum og gróðri, þannig að þetta
eru eins og leynigöng sem liggja í
gegnum þá iðandi og spúandi kös
sem stórborgin er. Það er meðal
annars hægt að labba eftir skurðin-
um frá Camden og út í Regents
Park þar sem finna má dýragarð-
inn, hinn fræga London Zoo, útileik-
hús, tjörn með bátaleigu og grasa-
garð.
Kanallinn var byggður á síðustu
öld sem aðfærsluleið fyrir kola- og
timburkaupmenn, en úreltist fljótt
með tilkomu Euston og síðar Kings
Cross lestarstöðvanna sem eru á
næstu grösum. Flestir bátarnir sem
sigla um kanalinn í dag eru húsbát-
ar, þetta eru gamlir flutninga-
prammar, langir og mjóir, sem nú
eru innréttaðir til að hýsa fólk, eins-