Alþýðublaðið - 23.11.1933, Blaðsíða 3
FIMTUDAGINN 23. VÓV. 1033.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ.
3
ALÞÝÐUBL^iJ
DnCB.nT CG V...JBLAÐ
ÚTGFANDI:
ALÞÝÐUFLOKKJRINN
RITSTJÓRI:
F. R. VALDÉivIARSSON
Ritstjórn og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8 —10.
Símar:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (Innlendar fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Viihjálmss. (heima)
4905: Prentsmiðjan.
Fitstjórnin er til viðtals kl 6—7
Þingtlöindi AlþýÖublaðsins
Alþingi í gær.
Stjórnarskráin sampykt.
Stjórnarskráin var til 3. umr.
í e. d. í giær og var sainþ. mað
12 atkv. gegn 1 (Jóns. í StóradaJ)
og afgreidd sem lög frá alj).
Stofnum síl darbræ ðs I:u verksm. á
Norðurlandi var til 1. umr. Voru
allir sammála um nauðsyn þess,
að verksm. yrði 'bygö, en um
hitt voru þm. síður sammála,
hvar hún ætti að vem. Tilnefndir
staðir voru Raufarhöfn (B. Kr.),
Húsavílk (Kári), Skagaiströnd (Jón
í Stóradal) og þótti hverjum sinn
fugl fegu'rstur. — Jón Baldvinsson
tal'di ýms rök hníga að því, að
hún yrði ,sett á Siglufirði. — Mál-
inu var visað til 2. umr. og sjáv-
arútvn.
Fleiri mál ekki á dagskrá. —
Fundi lokið um'kl. 2.
NEÐRI DEILD.
Allmikill hluti fundartímans fór
í atkvgr. um brtt, við kosningal.-
frv. Umr. lauk á þriðjudaigskvöld,
en atkvgr. var frestað. Sægur af
brtf. var við frv., nokkrar efnis-
breyt. oig talsvert af lorðabr. eða
öðrum smærr.i brieyt., er af aðai-
bneyt.till. Iieiddu. Mikilvægustu
brtt., er samþyktar voru, voru
till. þeirra Hannesalr J., Jóns á
Reynistað og P. Ott., aem ákveða
það, að a'nl mi y ir'.ý.ingu ií.kks-
stjórnar um það, hvaða flo-kki
frambjóðiendur tilheyri,. Á yfirlýs-
ing frambjóðandans sjálfs og
'meðmælanda hans að duga. Þá
skulli alilir frambjóðendur stjórn-
málaflokks vera á landslista s;ama
flokks, en mieð samkomulagi þvi,
sem um þetta atriði vajrðl i fyrra á
milli þingflokkanna, en þá v;a;r
þietta dieiluatriði, vair svo ákveðið,
að minst annU'ðhvort sæti tlu efstu
manna á landsilista, skyldi skipiað
frambjóðendum flokksinsi í kjör-
diæmum utan Reykjavikur. Töldu
ýmsir, þar á mieðal þm. Alþfl., að
með samþ. þessarar tiíl. væri
brotið það samkQmiulag, er um,
þietta varð í fyrra. — Till. var
samþ. með 17:11 atkv. Feld var
till. sú frá Vilm, J. um famsiu
kjördagsins, sem getið var um í
ígær. Þá var og feld til'l. Fram-
sóknarm. í istjörnarskrárn. um að
hafa kjördaga tvo, þar sem erfitt
er um kjörsókn. -- Loks féll og
till. þeirra Jóms á Akri jog Jóns á
Reyniistað, um að þm. iegðu nið-
ur þingmensku, ef þetr tækju við
launuðu starfi með 14:14 atkv.
Nokkur fleiri mál voru afgr. á-
i
ATVINNULÍF A AUSTFJORÐUM
eftir Jónas Guðmundsson, Norðfirðf
Hvergi á landinu mun atvimnu-
lí'finu hafa hnignað jafn mjög hin
síðustu árin, sem á Au'Stfjörðum.
Var þar fyrir 1920, og raunar
lengur í sumum kauptúnum,
mjög blómlegur atvinnurekstur
og afkoma fólks góð.
En bankatöpin, sem1 þar hafa
orðið, tala skýru máli um það, að
síðustu árin hefir fénu verið vieitt
í dauðadæmdan atvinnurekstur, þ.
e. a. s. atvinnurekstur, sein ekki
gat borið sig, hvorki með tilliti
til fy-nirkomulagsins né lieldur
með tilliti til þess afraksturs, siem
hann jafnaðarlega gat gefið.
Þetta hlaut því að breytast fyr
eða síðar, og hrunið kom eins og
öllum er kunnugt. Það stöðvaði
svo að kalla atvinnulífið bæði á
Seyðisfirði og Eskifirðd, en gætti
hvað iminst á Norðfirði, enda
hafa töpin orðið þar miimst. Þegar
rætt er um atvinnuhf í austfirjsku
kauptúnunum, verður að gæta
þess, að það var, fralm til ársins
1929, qfið úr tveim aðalþáttum:
Smáúi'Cj\ardiimi, sem aðaHega er
stunduð í vélbátum upp að 30
smálestir, og á fiskikaupum af
útlendum (færeyskum og norsk-
um) fisfciiskipum, og uerkim þessa
fiskjar.
Siðan 1930 hefir varla verið um
það að ræðia, að fiskur væri
keyptur af útlendingum. Færey-
ingar tóku um þær mundir að
setja vélar í fiskiskip sín' og láta
þau sigla heim með aflann, og
verð á norskum fiski hækkaði
einnig, svo Norðmenn voru trsgir
tif að selja.
Þessi pátbur i austfipsku at-
vimuiffb — fiskikaup af útlend-
ingum og verkun þess fiskjar —
er meo öllu rír sögmmi, og það,
sem verra er, er það, að ekk-
ert hefir að kalla komið í þess
stað. Að vísiu hefir nokkuð af
fiski héðan úr Reykjavík og frá
Vestmannaeyjum verið fllutt til
Seyðisfjarðar og Eskifjarðar ti;l
verkunar þar síðustu árin, en
hvorttveggja er, að það er mikið
minna en sá fiskur, sem aö jafn-
aði var keyptur áður og /svo
hitt, að á þeim fiski er ekki að
taila um neinn hagniað fyrir þá,
sem hann taka til verkunar, því
verkunarlaunin á hvert skippumd
eru svo lág, að í mörgum til-
fellnm munu þau tæplega
hrökkva fyrir b inum kostnaði við
verkun fiskjariinsi. Þó þvi mokkuð
af vinnunni hafi haldist, með
verkun þessa fiskjar, hefir allt
annað tapast. Því skal þó ekki
neitað að þetta mun hafa reynst
góð atvinnubót á þessum stöðum.
En sá staðurinn, sem mest hefir
mist í þessum efnum, er Norð-
fjörður. Þar vonu útlendu fiski-
kaupin langmest og flest fólkið,
sem eingöngu bygði afkomu sína
á þeim. Nú hafa þau engin verið
þar síðan 1930. Alt það fólk, siem
við þau vanin áður, hefir mist
atvinnu sína meö öllu, og |til
Norðfjarðar hefir — held ég —
alldrei komið 'eitt einasta tonin
af Suðurlandsfiski ti;l verkunar.
leiðisi, þair á meðal frv. um lög-
regiustjóra í Bolungavík, en um
þau urðu fremur litlar umr. Alls
voru 14 mál á dagskrá. — Fundi
var lokið kl. 4.
Hverjar ástæðurnar fyrir því eru
skal hér ekki út í farið.
Þó nú svona færi fyrir Norð-
firði, að hann misti á leiniu
augniabiiiki að kaiila algerlega
aðra höfuð-atvinnugreiin síina, og
hafi ekkert fengið í staðinn, þá
er þó ástandið þar ekki verra
en annars staðar á Austurlaindi,
niema síður sé.
Astæðan fyrir því er sú, að
smáútgerdin par hefir. aukist og
orðið þess megniug að taka á
móti þó nokkrum hluta hins at-
vinnulausa fólks. Þó er sú aukn-
ing ekki nærri nóg en;n og þar
þarf betur að að vinna, ef vel á
að vera. Bæjarstjórnin á Norð-
firði he%r skilið þetta, og þar
hafa allir flokkar unnið að því
í 'sameiniiinigú, — þó Alþýðuflokk-
urinin oftast hafi haft forustuna í
málunium, að reyna að skapa
smáútgerðinni sem traustasita að-
stöðu og efla þá atvinnugrem-
ina, sem minst hætta er á að
geti brugðist þar úm slóðir, og
sizt er háð dutlungum þeirra, er.
annars staðair búa. Eitt mierikasta
sporið á þeirri leið vortu kaup
bæjarinis á eignúm Sameinuðu ísl.
verzlananna, sem nú eru leigðar
samvinnuféiagi simáútgerðar-
mianna og hafa gert þeim kleift
að geyma svo fisk sinn að hanin
sé veðhæfur og annast í félagi •
kaiup á nauðsynlegum útgerðar-
vöriurn, Annað sporið á þessari
leið var það, er bærinn keypti
fiskiimjöllisverksmiðju dr. Paulis
1931, er hann hætli starfræiks'lu
og venksmiðjuna átti að selja til
niðurriifs, Er hún nú nekiin með
imjög svipuðu fyrirkomuliagi og
ríkisverksmiðjan á Siglufirði, eða
sem einis konar samvininiufyrirtæki
bæjarins og útgeröarimanna,
Flieira mætti hér nefna í þesisu
saím,bandi ,en rúmsiins vegina verð-
ur þetta að nægja.
Á Austfjörðum þýðir ekki að
hitgsa sér að hinir gömlu dagar
komi aftur án þess nokkuð sé
fyrir þvi haft. Alt er nú, bæði
þar og annars staðar, breytt frá
því, sem þá var. Stóratvinnu-
rekstur verður nú ekki skapaður
af einum einstökum manni eða
félagi þar, því flestiar tilraunir í
þá átt að auka stór-atvinnurekst-
urinn hafa gefist iilHa.
Leiðin til þess, að Austurland
geti aftur orðið blómlegt hér-
að og bioðið börnium sínum svip-
uð lífskjör og aðrir staðir á laind-
inu er áreiðanlega sú, að ríki>s-
ualdid og bankamir stydji hvem
e instakan stad í skyns\:m-
legum tiLmimum til hagnýtingor
á peim audsuppsprettum, scm par
er ad finjta, og sem menn par‘ af-
ment eru samála um áfr. til hags-
bóta horfi.
Rikisvaldið þarf t. d. að útvega
þeim kauptúnum, siem versta að-
stöðu hafa, möguleika til þess að
fá aukið ræktanlegt land til um-
ráða. Það þarf og að styðja að
aukinni smáútgerð, þar sem sýnt
er að hún ber sig sæmiléga, því
á henni tapast að jafnaði lang-
minst^ en er oftast saamilegá
trygg. Ríkisvaldið þarf einnág að
styðja að því, að sá Jðnáður,
sem þrifist getur í sambandi við
atvinnugreinar kaupstaðanna, geti
fcomist á fót, og það þarf að sjá
um að bönkuuum værði kleift að
leggja nokkurt fé árlega til bygg-
inga á smáíbúðum í kauptún-
unum ,og síðast, en ekki sízt, þarf
ríkisvaldið að flýta fyrir sam'-
göngum milli sveita og kaupstaða
á Austurlandi, þvPþað ereittþýð-
ingarroesta sporið í alhliða end-
uraeisn Austurlands.
Það er áreiðanlega ekki rétt að
gera ráð fyrir því, að ^svipuð
skipun á atvinnumálum geti átt
við á Austfjörðum og t .d. á
Norðurlandi eða hér vi'ð Faxaflóa.
Til þess eru allar kringumstæður
of ólíkar.
Hitt er miiklu líklegra til árang-
urs, að styðja skynsamlega við-
leitni hinna einstöku staða til
sjálfbjargar og eflingar sjálfum
sér. Fyrir alþingi liggur nú eitt
mál, sem áreiðanlega stefnir í
þesisa átt. Það erj beiðni bæjar-
•stjórnarinnar á Norðfiirði um 70
þús. kr. ríkisábyrgð ti.l stækkunar
á fiskimjölsverksmáðju, sem bær-
inn á, svo hún geti eininiig unnið
mjöl ogg iýsi úr síld.
Málið hefir liihgað til mætt ve1 j
vild og skilningi allra flokka í
þinginu, og vonandi er, að þingið
beri gæfu til þess að samþykíkja
það, því þar er áreiðanlega verið
að stíga spor í rétta átt í at-
vinnulífi þess staðar.
Reykjavík, 16. nóv. 1933.
Jónas Guomunússon.
Samvicnufélag verbafólks
stofnað á Akranesi.
Nýstofnað' er á Akranesi saim-
vi'nnufélagið Sólmundur. Aðaltil-
gangur félags þessa er að neka
fiskverkunarstöð, þar sem félags-
menn, isiem margir eru sjómenn á
vélbátum á Akranesi, gieti lagt
inn fiisk isiinin til verkuinar og sölu
og notið þeirrar atvinnu, sem
verkunin skapar. Fé a;ið vlll enin-
ig istefna að aiukinni hagnýtingu á
afla félagsmanna og aukinni; at-
vinnu. Stjórn félagsiins skipa:
Sveinbjörn Oddsson, Ásmundur
Jónsson, Daníel Þjóðbjörnisson,
j SigurSur Símönarsion og Sigurðux
j Björnsison.
Þetta er þaö lægsta!
Strásykur 0,45 pr. kg.
Molasykur 0,56 — —
í kvöld, 23. nóv„
kl. 8 síðdegis.
Allar aðrar vörur raeð
tilsvarandi lágu ve;ði
Verzl. Ægir,
Öldugötu 29,
Sími 2342.
Frumsýning á:
.Stundum
kvaka
kanarífuglar‘.
Gamanleikur i 3 þátt-
um eftir Frederick
Lousdale.
Þýtt hefir dr. Guðbr. Jónsson.
Leikstjóri: Indriði Waage.
Aðgöngumiðar í Iðnó í dag
eftir kl. 1 e. h.
Sítni 3191.
wmmammmm
„Verkstæðfð Brýnslau
Hverfisgötu 4
(hús Gaiðars Gislasonar)
brýnir oll eggjárn.
Sími 1987.
Geymsla. Reiðhjól tekin til
geymslu. Örninn, Laugavegi 8 og
20, og Vesturgötu 5. Siniar 4161
LEIKNIR
Hverffsgðtu 34,
Sfml 3459.
gerir við alls konar skrifstofu-
vélar, peningakassa, saumavél-
ar, gramraófóna ofl.