Morgunblaðið - 03.09.1996, Blaðsíða 36

36 ÞRIÐJUDAGUR 3. SEPTEMBER 1996
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Menntamál langsjúkra
bama og unglinga
SEGJA má að sjú-
krakennsla hér á landi
hafi verið afar laus í
reipunum. Ekkert
skipulag frá stjórn-
völdum hefur t.d. fram
að þessu tryggt að
eðlileg samskipti hald-
ist á milli sjúks nem-
anda á spítala eða
heima og skólans. Þau
hljóta þó að teljast for-
senda þess að viðkom-
andi geti haldið í við
bekkjarfélagana í
námi svo ekki sé
minnst á félagslegu
hliðina. Enn fremur
eru til dæmi um að
foreldrar þurfi að hafa töluvert fyr-
ir því að fá sérkennsiu fyrir börn
sín til að vega upp á móti fjarvistum
og í sumum tilfellum skertri náms-
getu.
1. ágúst 1996 tóku gildi ný lög
um framhaldsskóla (A 80/1996)
og grunnskóla (A 66/1996). Lítið
er farið að reyna á þau lög eins
og gefur að skilja og verður for-
vitnilegt að fylgjast með framvindu
mála. Það lofar þó ekki góðu að
ekkert tillit var tekið til umsagnar
SKB varðandi framhaldsskólalögin
í meðförum menntamálanefndar
Alþingis. Ekki er í lögunum minnst
einu orði á sjúka nemendur né
þeirra sérþarfir. Nú er að bíða og
sjá hvort reglugerðir með lögunum
bæta það upp en þær eru ekki
komnar frá ráðuneytinu eftir því
sem best er vitað.
Ekki er vitað til þess
að nokkur foreldrahóp-
ur sjúkra barna hafi
fengið lög um grunn-
skóla til umsagnar
enda er hvergi í þeim
minnst á sjúka nem-
endur frekar en í lögum
um framhaldsskóla.
Foreldrar sjúkra barna
geta þó huggað sig við
að í reglugerðum hefur
verið gert ráð fyrir
þjónustu við langveik
börn_ þótt takmörkuð
sé. Utfærslan á reglu-
gerðunum á reyndar
eftir að koma í ljós og
verður því nefnd þjón-
usta að teljast með þeim óvissuatrið-
um sem eru til staðar nú þegar
grunnskólinn hefur flust frá ríki til
sveitarfélaga.
Aðbúnaður
Þótt e.t.v. sé verið að bera í
bakkafullan lækinn verður ekki hjá
því komist í þessu yfirliti að minn-
ast enn eina ferðina á bama- og
unglingaspítala sem ætti í raun að
vera í byggingu þegar þetta er ritað
miðað við samning sem undirritaður
var 1994 af þáverandi heilbrigðis-
ráðherra, þáverandi forstjóra Ríkis-
spítalanna og formanni Hringsins.
Það er sorglegt til þess að vita að
það plagg virðist í dag vera einskis
virði. Flestum ætti í dag að vera
kunnugt um ríka þörf á sérhæfðum
barna- og unglingaspítala ekki síst
vegna ömurlegra aðstæðna á
Flestum ætti að vera
kunnugt, segir Þor-
—
steinn Olafsson, um
ríka þörf á sérhæfðum
barna- og unglinga-
spítala.
stærstu bamadeild landsins sem er
á Landspítalanum.
Jónas Kristjánsson, ritstjóri DV,
hefur öðm hvom í leiðumm sínum
bent íslenskum kjósendum á hvað
þeir eru vitlausir. Eflaust getur Jón-
as rökstutt fullyrðingu sína með því
að velja hentugt umhverfi. Flest er
jú afstætt í þessum heimi okkar.
Það þarf þó ekki mjög greindan
mann til að sjá að íslensk stjórnvöld
hafa töluvert fé til umráða. Það sem
ræður því hvar peningarnir lenda
er vilji þeirra sem ráða. Foreldrar
sjúkra barna eru löngu orðnir
þreyttir á þeirri fullyrðingu að það
séu ekki til peningar til að reisa
bama- og unglingaspítala á Islandi.
Að endingu skal þess getið að
fyrir Alþingi liggur fmmvarp til laga
um réttindi sjúklinga, þ.m.t. sjúkra
bama. SKB og fleiri foreldrafélög
hafa gefið heilbrigðis- og trygginga-
málanefnd umsögn. Boltinn er hjá
ykkur, kæm Alþingismenn!
Höfundur er frumk væmdastjóri
Styrktarfélags krabbameins-
sjúkra barna.
Þorsteinn
Ólafsson
Hagavatn
Fyrrum var hér algróið
------------7----------
land, segir Olafur Sig-
urðsson, allt inn að
Sandvatnshlíð og að
Bláfelli.
HAGAVATN er austan undir
Hagafelli í Langjökli. Framan við
- N vatnið er hnúkóttur móbergshrygg-
ur, sem heitir Brekknafjöll og fram
af þeim er Fagradalsfjall. Jarlhett-
umar setja sterkan svip á svæðið,
en þær eru röð móbergshnúka
meðfram rönd Langjökuls innan
við Hagavatn. Jarlhetturnar em
mjög áberandi af veginum upp á
Bláfellsháls, en vegurinn að Haga-
vatni beygir af þeirri leið þegar
komið er inn fyrir Sandá og er um
grýtta mela og uppblásið land að
fara en nokkur uppgræðsla lands
hefur nú átt sér stað á Haukadals-
heiði. Um fimm km frá vegamótun-
um liggur vegurinn upp brekku og
heitir þar Sandvatnshlíð og er
Sandvatn þar framan undir. Fyrr-
■*um var hér aigróið land inn að
Sandvatnshiíð og að Bláfelli.
Samkvæmt Gíslamáldaga (1570)
á Torfastaðakirkja skógarteig í
Sandvatnshlíð og Bræðratungu-
kirkja á skógartungu undir Blá-
felli. Víða eru örnefni sem benda
til skóga eða graslendis á þessum
slóðum, en nú er þar ekkert síkt
að finna.
Héðinsskógur var fyrir innan
Sandá austur undir Hvítá, en þar
er nú enginn skógur lengur. í
jarðabók Arna Magnússonar og
Páls Vídalín, frá 1708 segir að
skógur sé sem Torfastaðakirkja
hafi átt í Sandvatnshlíð, _sé nú
aleyddur og í sand kominn. Í sömu
heimild segir um Haukadal: „Jörð-
inni spillti Hekla þá hún gaus.
Sérdeilis eyðilagðist skógurinn þar
á eftir.“ En árið 1693 gaus Hekla
einu af sínum mestu gosum og
BRUIN yfir Farið.
fóru þá margar jarðir
í eyði.
Vegurinn stefnir
nú upp að Jarlhettum
framarlega og liggur
um skarð sem er á
milli fremsta hnúks
Jarlhetta og Einifells.
Þegar komið er yfir
skarðið er sæluhús
Ferðafélags Islands,
Hagavatnsskáli, þar
í fallegum hvammi,
en hann var reistur
árið 1942. Frá skálanum er smá-
spölur upp að Hagavatni og er yfir
Jarlhettukvísl að fara, en hún er
oftast sakleysisleg en getur vaxið
á heitum sumardögum.
Sæmilegur jeppavegur er frá
skálanum upp að gljúfrinu sem
afrennsli vatnsins, Farið, hefur
myndað en það fellur fram í mynd-
arlegum fossi sem nefndur hefur
verið Nýifoss. Vegaslóði er upp
bratta brekku alla leið að vatninu,
en ekki mæli ég með því að brölta
þar upp á bílum. Betra er að skilja
bílinn eftir fyrir neðan brekkuna
og ganga upp með gljúfrinu að
vatninu. Þegar upp er komið blasir
við augum göngubrú sem byggð
er yfir Farið ofan við fossinn. Brú-
in opnar skemmtileg-
ar gönguleiðir um
Brekknafjöll og
Fagradalsfjall.
Hagavatn hefur
tekið miklum breyt-
ingum á síðustu ára-
tugum. A fyrstu
árum þessarar aldar
var Hagavatn miklu
stærra en það er nú,
en 1929 brast jökul-
stífla og Hagavatn
hljóp fram. Myndað-
ist þá Leynifoss. Tíu árum seinna,
1939, hljóp Hagavatn aftur og gróf
sig fram innar og Leynifoss hvarf,
en Nýifoss myndaðist. Við þetta
lækkaði í vatninu um 10 metra og
minnkaði það mjög. Árið 1980 hljóp
Langjökull fram í vatnið og grófst
þá farvegurinn enn niður og vatnið
minnkaði. Er það nú talið um þriðj-
ungur þess sem það var um alda-
mótin síðustu. Þessi minnkun
vatnsins hefur haft þau áhrif að
sandfok og moldrok hafa aukist til
muna því uppþornað botnset vatns-
ins er mjög rokgjarnt. Eru nú uppi
hugmyndir um að stífla afrennsli
vatnsins og stækka það á ný.
Höfundur er fararstjóri.
LÝÐVELDISGANGA
FERÐAFÉLAGS
ÍSLANDS
Horfst í
augii við
sannleikann
LANDLÆKNIR
hóf umræðuna um
sannleikann í DV
16.7. sl. með varnað-
arorðum sínum að
menn skyldu ekki
spara sannleikann.
Landlæknisembættið
er eitt æðsta embætti
okkar heilbrigðis-
starfsfólks og hefur
m.a. leiðandi og leið-
beinandi hlutverki að
gegna fyrir okkur hin,
bæði leika og lærða.
Er eðlilegt að ætla að
þessi varnaðarorð eigi
að gilda í báðar áttir
og að gerðar séu meiri kröfur til
ummæla landlæknisembættisins.
Hér vil ég nefna hugtök eins og
háttvísi, réttlæti og það að sann-
leikurinn sé hafður að leiðarljósi í
málsmeðferð og yfírlýsingum
embættisins. Hugrekki þarf hér
einnig að koma til, því án þess
ná fyrrnefnd atriði lítt fram að
ganga.
Það er ekki sæmandi landlækni
að fara með rangt mál um menn
og málefni í fjölmiðlum. Því miður
hefur þetta átt sér stað í stuttri
athugasemd landlæknis í Mbl.
14.8. sl., þar sem hann svarar
greinum mínum sem birtust í
Mbl. 8. og 9. ágúst sl. í þessari
stuttu athugasemd sinni, sem lík-
ist mest símskeyti, blandar land-
læknir saman sannleika og ósann-
indum þannig að úr verður hrein-
asti óskapnaður.
Tilkynning - „Orð gegn orði“
Landlæknir segir réttilega í 1.
lið að ég hafi tilkynnt um meinta
Hér fer landlæknir, seg-
ir Guðmundur Karl
Snæbjörnsson, með
ómaklegar dylgjur.
áfengis- og vímuefnanotkun heil-
brigðisstarfsmanns og í 2. lið að
landlæknir hafi sannreynt að svo
væri.
Þetta er í fyrsta skipti sem land-
læknisembættið viðurkennir og
staðfestir að viðkomandi hafi átt
við áfengis- og vímuefnavandamál
að etja! Hvernig á annars að skilja
fyrri ummæli aðstoðarlandlæknis,
Matthíasar Halldórssonar (vor og
sumar 1992): „Þetta er bara orð
þín gegn orðum þeirra“ og þegar
hann segir að þetta séu „bara sam-
skiptaerfiðleikar! og „hvort það sé
nú ekki í lagi þó maður fái sér
nokkra bjóra með mat á vaktinni"
og „að ástandið er harla gott og
ekkert meira við því að gera“!
Aðgerðarleysi
Ummæli landlæknis varðandi
meðferð starfsmannsins í 2. lið eru
ósannindi! Staðreynd málsins er
sú að það þurfti lögregluyfirvöld
til að taka hann úr umferð eftir
atburði sem fylgdu í kjölfar bráða-
veiki af völdum mikillar áfengis-
neyslu. Þetta gerðist rúmu ári eft-
ir að ég tilkynnti landlækni form-
lega um vandamálið! Landlæknis-
embættið kom hvergi nærri þeirri
innlögn, ef undan eru skildir heim-
sóknartímarnir.
„Illa tókst til“
Landlæknir segir síðan í 3. lið:
„Síðar hóf þessi starfsmaður störf
að nýju, en þar sem
illa tókst til hvarf hann
aftur úr starfi."
Rétt í þessu sam-
bandi var að hann fór
að eigin frumkvæði í
ársleyfi til starfa er-
lendis fjórum árum
eftir að ég tilkynnti
landlækni um vand-
ann!“
Var það ekki fyrr
en eftir að hann var
farinn af landi brott
sem landlæknisemb-
ættið var „nánast
þvingað til aðgerða“
af heimamönnum.
Hann var látinn segja af sér. Því
miður minnir sú staða mann óneit-
anlega á heigla sem sparka í liggj-
andi og varnarlausan mann, í stað
þess að taka fyrr á vandanum og
forða viðkomandi og íbúum lækn-
ishéraðsins frá frekari skaða.
Brottrekstur
í 5. og síðasta lið athugasemdar
sinnar segir landlæknir: „Greinar-
höfundi, Guðmundi Karli Snæ-
björnssyni, var vísað úr héraði af
ráðherra af allt öðrum ástæðum,
en þeim sem hér um ræðir.“
Hér fer landlæknir með ómak-
legar dylgjur á hendur mér og
verður þeim svarað frekar á öðrum
vettvangi.
Landlæknir á að vita betur en
það sem hann ýjar að hér og ætti
frekar að sýna sóma sinn í að
segja rétt og satt frá! Landlæknis-
embættið og sjálfur ráðherra hafa
áður vítt heilsugæslustjórnina
vegna rógsherferðar á hendur
mér, eins og kom fram í fyrri
greinum mínum.
Er landlæknir búinn að gleyma
vítum embættisins eða fylgist
landlæknir ekki með því hvað
embættið lætur frá sér fara?
Afleiðing rógsherferðarinnar og
klúður Iandlæknisembættisins á
málinu varð sú að ég var rekinn.
Þetta vita þeir sem til þekkja.
Handvömm
Finnst mér dapurlegt að verða
vitni að því hvernig landlæknir
reynir að hvítþvo handvömm emb-
ættisins með slíkum hætti sem hér
hefur átt sér. Betra hefði verið
fyrir landlækni að þegja þunnu
hljóði en að láta frá sér slík um-
mæli.
Verndarlög
Saknaði ég málefnalegrar um-
ræðu hans varðandi verndarlög
fyrir þá einstaklinga sem taka á
áfengis- og vímuefnavandanum.
Er það von mín að landlæknis-
embættið og/eða aðrir aðilar sem
láta sig þessi vandamál varða telji
það til almenningsheilla að vinna
að gerð slíkra laga.
Horfst í augu ...
Vænti ég þess að þessi grein
mín verði sú síðasta að sinni um
þessi mál, því ég hef ekki löngun
til að koma fram í fjölmiðlum
ásamt Ólafi Ólafssyni landlækni,
þar sem lesendur verða eingöngu
vitni að fullyrðingu gegn fullyrð-
ingu.
Annar vettvangur hlýtur að
finnast til að greina að rétt frá
röngu, þegar menn hafa ekki kjark
né þor til að horfast í augu við
sannleikann.
Höfundur er beimilislæknir í
Svíþjóil.
Guðmundur Karl
Snæbjörnsson