Morgunblaðið - 04.09.1996, Side 1

72 SIÐUR B/C/D/E
200. TBL. 84. ÁRG. MIÐVIKUDAGUR 4. SEPTEMBER1996 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Bandaríkjamenn gera
eldflaugaárás á Iraka
Bagdad, Washington, Nikosiu. Reuter.
- Saddam Hussein hótar svari
Segja íraka ógna alþjóðlegu öryggi
- Alþjóðleg viðbrögð blendin
Reuter
BANDARÍKJAMENN skutu í gærmorgun 27 flugskeytum á ír-
aka. Hér sést hvar skeyti af gerðinni Tomahawk er skotið frá
herskipinu Laboon í morgunsárið í gær.
Flugræningi
gefst upp
eftir lend-
ingu í Osló
Osló. Reuter.
PALESTÍNUMAÐUR, sem
rændi búlgarskri flugvél af
gerðinni Tupolev TU-154 og
kom því til leiðar að henni var
flogið til Noregs, gafst upp
skömmu eftir að vélinni var lent
á Gardemoen-flugvelli í Osló,
krafðist þess að fá lögfræðing
og sótti um pólitískt hæli.
Maðurinn rændi farþegavél-
inni, sem var á leið frá Beirút
í Líbanon til búlgörsku borgar-
innar Varna við Svartahaf, í
gær. Hann leyfði öllum farþeg-
um vélarinnar, 150 talsins, að
fara frá borði í Varna og lét
afferma farangur þeirra. Því
næst fyrirskipaði hann að hald-
ið yrði áfram til Noregs. Hann
hélt átta manna áhöfn vélarinn-
ar, sem er frá flugfélaginu
Balkan, í gíslingu.
Um þremur stundarfjórðung-
um eftir lendingu á Gardemoen-
flugvelli, sem hafði verið girtur
af, gaf maðurinn sig fram við
lögreglu og var honum stungið
í fangelsi. Engan sakaði í flug-
ráninu.
Asbjorn Gran, lögreglufull-
trúi í Osló, sagði að maðurinn
hefði ekki gefið pólitíska
ástæðu fyrir verknaðinum.
Atanas Atanasov, flugvallar-
stjóri í Varna, sagði að maður-
inn hefði ruðst inn í flugstjórn-
arklefann í vélinni með sprengju
í hönd stundarfjórðungi fyrir
lendingu þar og krafist þess að
vélinni yrði annaðhvort snúið
til Oslóar eða Helsinki.
Norsk stjórnvöld höfðu ekki
brugðist við kröfu mannsins um
hæli í gær, en þar í landi hefur
hingað til verið takið hart á flug-
ræningjum og þeir framseldir
án nokkurra málalenginga.
BANDARIKJAMENN skutu 27
stýriflaugum frá herskipum og
sprengjuflugvélum á _ hernaðarleg
skotmörk í suðurhluta íraks snemma
í gærmorgun og segja írösk stjórn-
völd að fimm manns hafi fallið og
nítján særst. Árásinni var beint gegn
ijarskipta- og ratsjárstöðvum auk
loftvarnabúnaðar. Stjórnvöld í
Bagdad og víðar í arabaríkjum, þ. á
m. í Sýrlandi, fordæmdu árásina sem
gerð var í kjölfar þess að Iraksher
var sendur inn í héruð Kúrda í norðri
á laugardag og réðist á borgina Ar-
bil. Vesturveldin telja að írakar hafi
með því brotið vopnahlésskilmála.
Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna
lýsti yfir því í gærkvöldi að ekki yrði
haggað við viðskiptabanningu, sem
írakar hafa sætt frá því þeir gerðu
innrásina í Kúveit árið 1990.
Blendin viðbrögð
Bandaríkjamenn sögðu að þessu
svari við árásinni á Arbil væri ætlað
að koma í veg fyrir að Irakar réðust
að nágrannaríkjunum. Ríki heims
tóku árásinni misjafnlega og var tal-
að um brest í samstöðu banda-
manna. Bretar, Japanar, Kanada-
menn og Þjóðveijar lýstu yfir stuðn-
ingi, en Frakkar sögðu að Banda-
ríkjamenn hefðu verið of bráðir. Hún
mætti andstöðu Samtaka arabaríkja.
Rússar fordæmdu árásina harka-
lega og sagði Jevgení Prímakov utan-
ríkisráðherra að pólitískir hagsmunir
heima fyrir hefðu verið látnir ráða.
Nú eru tveir mánuðir í forsetakosn-
ingar í Bandaríkjunum.
Bandaríkjamenn kváðust hins veg-
ar hafa átt náið samstarf við Rússa,
sem hefðu reynst hjálplegir.
Bandarískir embættismenn sögðu
að ákveðið hefði verið að láta til
skarar skríða hvort sem þeir hefðu
stuðning bandamanna eða ekki og
staðið yrði vjð þá ákvörðun. Ráðist
yrði aftur á íraka gerðist þess þörf.
Bill Ciinton Bandaríkjaforseti og
samstarfsmenn hans báru við brýn-
um, alþjóðlegum hagsmunum, þar á
meðal að tryggja olíustreymi í heim-
inum.
Clinton sagði að tilgangurinn væri
að láta Saddam Hussein, forseta ir-
aks, „gjalda fyrir sín nýjustu
grimmdarverk [og] draga úr getu
hans til að ógna grönnum sínum og
hagsmunum Bandaríkjamanna".
„Málið snýst ekki aðeins um árás
íraka á Arbil,“ sagði William Perry
varnarmálaráðherra. „Það er sú
greinilega og bráða hætta, sem ná-
grönnum Saddams Husseins, öryggi
og stöðugleika svæðisins og flæði
olíu til heimsins stafar af honum.“
Þetta eru sömu rök og notuð voru
í Persaflóastríðinu þegar innrás ír-
aka í Kúveit 1990 var hrundið.
Bandaríkjamenn lýstu yfir því að
eins og sakir stæðu væri ekki hægt
að láta verða af áætlunum um að
létta á viðskiptabanninu og leyfa írök-
um um að selja ákveðið magn af olíu.
Einnig var lýst yfir því að flug-
banns'svæði í suðurhluta Iraks yrði
stækkað um eina breiddargráðu í
norður og væri nýja markalínan að-
eins 48 km sunnan við Bagdad.
Bandaríkjamenn héldu því fram
að írakar hefðu ekki dregið lið sitt
til baka, heldur héldu áfram sókn
og væri Sulaimaniya, aðsetur stjórn-
arstofnana stjórnarandstöðu Kúrda,
í hættu.
Tareq Aziz, aðstoðarforsætisráð-
herra íraks, sagði að allt lið íraka
yrði á brott frá norðurhéruðum
Kúrda í gær og sagði rangt að lið-
söfnuður væri við Sulaimaniya.
Segja aðgerðir lögmætar
Hann varði hernaðaraðgerðirnar í
Kúrdahéruðunum. íraksher hefði
aðstoðað einn af herflokkum Kúrda
undir forystu Massouds Barzanis við
að ná aftur borginni Arbil á laugar-
dag en síðan hefðu írakar flutt lið
sitt á brott frá borginni, nokkrum
stundum áður en flugskeytaárásin á
suðurhéruðin hófst. Markmið íraks-
stjórnar hefði verið að stöðva Kúrda-
leiðtogann Jalal Talabani og írana
sem styðja hann. Bandaríkjamenn
hefðu á hinn bóginn brotið aiþjóðalög
með aðgerðum sínum, brotið gegn
„orðum og anda“ samþykkta Sam-
einuðu þjóðanna um írak.
Massoud Barzani, leiðtogi Lýðræð-
isflokks Kúrdistans, hefur nú með
aðstoð írakshers á ný lagt undir sig
borgina Arbil.
Talsmaður Þjóðarráðs íraka, regn-
hlífarsamtaka íraskra stjórnarand-
stæðinga, sagði í gær í London að
útsendarar íraksforseta hefðu látið
handtaka mörg hundruð manna í
Arbil og biði þeirra ekkert annað en
pyntingar og dauði.
Oiíuverð og gengi Bandaríkjadoll-
ara hækkaði verulega á alþjóðamörk-
uðum fyrst eftir að fréttist um árás
Bandaríkjamanna en lækkaði á ný.
■ 27 stýriflaugum skotið/29
Saddam sakar Bandar í kj amenn um hugleysi og setur flugher í viðbragðsstöðu
Irakar neita að
virða flugbann
Bagdad, Nikosiu, Amman. Rcuter,
EFNT var til útifunda í Bagdad
og fleiri borgum í Irak í gær vegna
flugskeytaárása Bandaríkja-
manna á landið í gærmorgun. Að
sögn írösku fréttastofunnar INA
fordæmdi almenningur Bandarík-
in og lýsti stuðningi við Saddam
Hussein forseta. Sjálfur flutti
Saddam sjónvarpsávarp til þjóðar-
innar nokkrum stundum eftir
árásina og virtist ekki í uppgjafar-
hug, sagði menn sína hafa skotið
niður mörg af skeytum Banda-
ríkjamanna.
Saddam skipaði flughernum og
skyttum loftvarnastöðva að skjóta
á flugvélar Bandaríkjamanna og
bandamanna þeirra er fylgjast með
því að Irakar brjóti ekki bann
Oryggisráðs Sameinuðu þjóðanna
við flugi íraka yfir nyrstu og
syðstu héruðum landsins. Sérfræð-
ingar álíta að Irakar haf i vart bol-
magn til að hlýða þessari skipun.
„Enn einu sinni eru hinir auð-
mýktu og huglausu Bandaríkja-
menn komnir hingað til að endur-
taka þá ragmennsku sína að fela
sig á bak við tækniþróun sem fyr-
ir tilverknað Guðs almáttugs hef-
ur orðið þeim til skammar og mun
valda þeim mikilli hneisu," sagði
Saddam. Hann sagði dagsins
myndu verða minnst í annálum
þjóðarinnar um dýrð hennar og
hreysti. „Megi náð Guðs vera með
hinum hnarreistu hetjum okkai',"
sagði forsetinn.
Þáttur í forsetaslag
Saddam, sem var klæddur bún-
ingi marskálks, gerði lítið úr tjóni
íraka en fimm manns munu liafa
fallið og 19 særst, þ. á m. óbreytt-
ir borgarar.
I Bagdad virtist almenningur
Reuter
SADDAM Hussein íraksforseti flytur sjónvarpsávarp nokkrum
stundum eftir árás Bandaríkjamanna.
ÁRÁSIR Á ÍRAK
200 km
ÍRAN
Flugbannssvæðið
stækkað
27 stýhflaugum varskotiö á hemaöarteg
skotmörk isuðurhluta íraks
Flaugum varskotið trá tveimur
Tomahawk bandariskum herskipum
Stýríflaug og tveimur B-52 flugvétum
lítt uppnæmur vegna árása
Bandaríkjainanna í gærmorgun.
„Það er sama hvað Bandaríkja-
menn gera, það verður ekkert í
samanburði við það sem þeir
gerðu í Kúveit-stríðinu,“ sagði
leigubíistjóri á leið til Kirkuk í
norðurhluta landsins. „Það er
meira tekið eftir vopnaskaki
þeirra heima fyrir.“
Á útimarkaði í borginni sögðu
menn að árásin væri þáttur í for-
setaslagnum í Bandaríkjunum.
„Engu skiptir hvað þeir gera,“
sagði kaupmaður. „Við, almenn-
ingur, verðum látin borga.“
Margir sögðust hafa meiri
áhyggjur af því að samningur við
Sameinuðu þjóðirnar um að írak
fengi að selja nokkuð af olíu til
að kaupa matvæli kæmi ekki til
framkvæmda en Boutros Boutros-
Ghali, framkvæmdasljóri SÞ, frest-
aði gildistöku samningsins í gær.