Morgunblaðið - 04.09.1996, Blaðsíða 30

30 MIÐVIKUDAGUR 4. SEPTEMBER 1996
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Landsfeður
og lúpínan
MER VARÐ
snemma ljóst hve
þingmenn eru feiki-
lega misjafnlega þýð-
ingarmiklir fyrir þjóð-
ina. Til eru þeir al-
þingismenn, sem þrátt
fyrir áratuga þingsetu
hafa aldrei flutt bita-
stætt mál, en verið
andvígir flestu er til
framfara horfði.
Stöku sinnum kem-
ur það þó fyrir, að
þingmenn og ráðherrar
sýni framsýni og það
að þeir eru nútíma-
menn, sem kunna að
taka á málum.
ískyggileg sjálfumgleði
Vafalaust eru flestir búnir að
gleyma þeirri hatrömu deilu innan
þings sem utan á árinu 1988, um
hvort leyfa skyldi innflutning og
bruggun sterks bjórs.
Slík frumvörp höfðu
áður séð dagsins ljós,
en alltaf verið kæfð af
þröngsýnum þing-
mönnum. Árið 1988
virtist bjórinn eiga
fleiri formælendur á
þingi en nokkum tíma
áður. Þá tóku 12
„meiriháttar" læknar
sig til og skoruðu á
Alþingi og ríkisstjórn
að forða íslensku þjóð-
inni frá þeirri vá, sem
af samþykki frum-
varpsins kynni að leiða,
t.d. hvers konar ofbeldi
og mörgu heimilisböli.
Lúpínan er, að mati
Gunnlaugs Þórðar-
sonar, nytsöm
þjóðarjurt.
Gunnlaugur
Þórðarson.
- }
Þ. ÞORSBÍMggQH & C0
ABETE*™*
HARÐPLAST
ÁBORÐ
ÁRMÚLA 29, SÍMI 553 8640
PCIlímogfúguefni
::5
k.
Stórhöfða 17, við Gullinbrú,
sími 567 4844
Þá sendu 133 „nútímalegir"
læknar á Stór-Reykjavíkursvæðinu
áskorun til Alþingis m.a. með þess-
um orðum: „Við teljum ekki ástæðu
til að ætla að íslenska þjóðin muni
missa fótfestuna í áfengismálum
þótt leyfð væri sala bjórs“.
Viðbrögð tólfmenninganna voru
þau að fá 126 aðra lækna í lið með
sér með áskorun um að fella frum-
varpið, og urðu andstæðingar bjórs
þá 138.
Það kátbroslega við stærri hóp-
inn, sem þóttist þess umkominn að
hafa vit fyrir þinginu og þjóðinni
og leyfa aðeins tiltekinni stétt
manna að fá að flytja inn bjór, að
þorri hans átti án efa svokallaðan
flugfreyjubjór í fórum sínum.
Þjóðinni var spáð glórulausu fýll-
eríi og skálmöld mundi ríða yfir er
frumvarpið yrði samþykkt.
Víðsýnn
heilbrigðismálaráðherra
Spennandi atkvæðagreiðsla fór
fram á Alþingi, um það, hvort leyfa
ætti innflutning og bruggun bjórs.
Ljóst var, að örlög málsins gátu
oltið á einu atkvæði. Atkvæði þá-
verandi heilbrigðismálaráðherra,
Guðmundar Bjamasonar, réð úrslit-
um. íslenska þjóðin stendur í þakk-
arskuld við hann, sem í þessu máli
sýndi meiri manndóm en títt er á
þingi.
Illspár rættust ekki
Reyndin varð sú, að íslenska
þjóðin tók bjómum með þeim kúlt-
úr, sem þjóðin á djúpt í sálu sinni
og fór alls ekki á bjórfyllerí. Lög-
regla þurfti miklu sjaldnar en áður
að stilla til friðar á heimilum fólks.
Bjórinn sannaði mennileg áhrif sín.
Læknar þeir, sem mótmæltu bjóm-
um, vilja án efa helst gleyma
skammsýni sinni.
Þingeysk víðsýni gæti
enn ráðið miklu
Nú stendur sami ráðherra í þeim
spomm að taka afstöðu í deilu um
lúpínuna, sem örfáir karlar í kerfinu
vilja feiga á íslandi. í augum þeirra
er lúpínan útlensk jurt og þess
vegna má ekki nota hana til þess
að breyta svörtum eyðimörkum
landsins í gróið land.
Þeir dæmigerðu þingmenn síns
tíma, sem stóðu gegn því að sími
kæmi til landsins, hafa nú enn einu
sinni gengið aftur í því fólki, sem
vill leggja stein í götu framsýnna
ræktunarmanna.
Nú veltur mikið á Guðmundi
Bjarnasyni, ráðherra, sem er í þeirri
einkennilegu aðstöðu að vera bæði
landbúnaðarráðherra og umhverfis-
ráðherra.
Allir góðir menn trúa því, að
hann láti sína þingeysku víðsýni
ráða, sem fyrr í bjórmálinu.
Vill nokkur kaffæra Dimmuborg-
ir og fyila Mývatn af foksandi vegna
þess, að lúpínan má ekki teljast
þjóðaijurt sem hún þó sannarlega
er.
Höfundur er
hæstaréttarlögmaður.
Sjö prik fvrir Sortimo
| Vandað og veglegt skúffukerfi
| Bætir ásýnd fyrirtækis þíns
§ Sparar þér tíma við vinnuna
f Þú finnur hlutina strax
§ Ber vott um fagmennsku
f Þú sníður það að þínum þörfum
§ Eykur öryggi þitt í umferðinni
Sölu- og þ j ó n u s t u a ö i I a r:
Glitnir, Borgarnesi
Geisli, Vestmannaeyjum
Póllinn, ísafirði
©RAFVERHF
STOFNAÐ 1956
SKEIFUNNI 3E-F • SÍMI 581 2333 • FAX 568 0215
Sortimo
allt í röö og reglu
Fjölskyldu-
stefna o g fjöl-
skylduvernd
í NIÐURLAGI Reykjavíkurbréfs,
(Mbl. 25.8. 1996) lýsir höfundur
áhyggjum sínum af „allt of lítilli
flölgun þjóðarinnar.“ Þar segir m.a.
orðrétt; „Á árinu 1991 fjölgaði þjóð-
inni um rúmlega 1,5%, en á árinu
1995 varð fjölgunin aðeins 0,38%,
sem er einhver minnsta fjölgun Ís-
lendinga til fjölda ára. Vera kann
að þama sé um að kenna ijölskyldu-
stefnu stjórnvalda, - og kannski
hefur brottflutningur af landinu
þama einhver áhrif - en slík lág-
marksijölgun hlýtur að vera hættu-
leg og ættu stjórnvöld að gera allt
sem í þeirra valdi
stendur til þess að
styðja barnafjölskyld-
una.“ (Tilvitnun lýk-
ur.)
Áð tilstuðlan Sam-
einuðu þjóðanna var á
sínum tíma ákveðið að
árið 1994 yrði alþjóð-
legt Ár fjölskyldunnar.
Hér á landi annaðist
félagsmálaráðuneytið
undirbúning aðgerða á
árinu. Landsnefnd um
Ár ijölskyldunnar
1994 var sett á stofn
haustið 1991. Formað-
ur nefndarinnar var
Bragi Guðbrandsson,
aðstoðarmaður þáverandi félags-
málaráðherra, Jóhönnu Sigurð-
ardóttur. Auk félagsmálaráðuneyt-
isins áttu 30 stofnanir og samtök
aðild að landsnefndinni, þar á með-
al Þjóðkirkja íslands. í þeirri vinnu
sem fram fór, tók Þjóðkirkjan heils-
hugar undir þau sjónarmið, að eitt
brýnasta verkefnið væri að leggja
grunn að heilsteyptri fjölskyldu-
stefnu í þeim tilgangi að styrkja
stöðu fjölskyldunnar sem grunnein-
ingar í mannlegu samfélagi. Þar
Óhóflegur vinnutími og
verulega íþyngjandi
skattbyrði eru, að mati
Kristjáns Einars Þor-
varðarsonar, andstæð-
ur fyrirbyggjandi fjöl-
skylduverndar.
yrði að fara fram róttækt endurmat
á verðmætamati, á nær öllum svið:
um í hinni samfélagslegu skipan. I
þessu sambandi skyldu aðstæður
fjölskyldunnar einkum skoðaðar frá
tveimur sjónarhornum. Annars veg-
ar hvað varðaði ytri aðbúnað, sem
hvað mestu ræður um hagsæld fjöl-
skyldunnar, s.s. efnahagsmál, hús-
næðismál, uppeldis- og skólamál,
atvinnumál, heilbrigðis- og félags-
mál svo nokkuð sé nefnt. Hins veg-
ar bæri að huga að innri gerð fjöl-
skyldulífsins sem hefur mest að
segja um farsæld og líðan einstakl-
inganna sem fjölskyldunni tilheyra.
Ekki verður hér lögð nein mæli-
stika á árangur af hinu þýðingar-
mikla starfi landsnefndarinnar á
sínum tíma, eða á umræðu og að-
gerðir sem fylgdu í kjölfarið, en ég
þykist vita, að undir forystu félags-
málaráðuneytisins, sé enn í gangi
þverfagleg vinna í mótun fjöl-
skyldustefnu fyrir íslenskt samfé-
lag. Ekki er raunhæft að ætla, að
einn góðan veðurdag takist að ljúka
slíkri vinnu. Málið er einfaldlega
ekki þess eðlis. Siðferðileg skylda
manna knýr á um nauðsyn þess,
að stöðugt sé vakað
yfir velferð og heill fjöl-
skyldunnar í samfélag-
inu.
Af þeim staðreynd-
um sem við blasa í
samtímanum, læt ég
mér sýnast, að sitthvað
sé ábótavant hvað
snertir stuðning við
fjölskyldur og það sem
kalla má fyrirbyggj-
andi fjölskylduvernd.
Þessu til áréttingar má
nefna að tveimur
hjónaböndum af hverj-
um fímm lýkur með
hjónaskilnaði. í mörg-
um tilvikum slitnar upp
úr samböndum þar sem um er að
ræða óvígða sambúð. Ástæðurnar
fyrir þessum mannlegu skipbrotum
eru vissulega af margvíslegum
toga. Það sem mestu veldur, skal
hér nefnt til sögunnar. Óhóflegur
vinnutími sem er oftast nær afleið-
ing alltof lágra launa, verulega
íþyngjandi skattbyrði og þá ekki
síst svonefndir jaðarskattar sem
koma þyngst niður á barnafjöl-
skyldur, takmarkaður stuðningur
við stofnun heimilis og fjölskyldu,
rangar ákvarðanir í fjárfestingum,
óábyrg afstaða margra einstaklinga
gagnvart skuldbindingum við ann-
an aðila, úrræðaleysi og vankunn-
átta við úrlausn ágreiningsefna,
óljósar og oft á tíðum rangar hug-
myndir um hlutverkaskipan á heim-
ili, óraunhæfar væntingar og kröfur
í garð maka/sambúðaraðila, al-
mennt öryggisleysi einstaklingsins
sem m.a. kemur fram í lélegri sjálfs-
mynd og lágu sjálfsmati, ómarkviss
tjáskipti, bæling tilfinninga, hömlu-
leysi o.s.frv. Velferð manneskjunn-
ar er nefnilega ekki bara spurning
um hagvöxt og framleiðni, heldur
líka hvernig hún er undir það búin
að takast á við þau hlutverk í lífinu
sem eiga fyrir flestum að liggja,
að verða maki, foreldri og einstakl-
ingur í fjölskyldu.
Heilsteypt fjölskyldustefna og
fjölskylduvernd lýtur ekki einungis
að því, að reyna að greiða úr þeim
vandamálum sem upp koma og ber
að bregðast við eftir bestu getu.
Hitt er miklu heillavænlegra og
skynsamlegra, að leitast við að fyr-
irbyggja vandann og kenna fólki í
tæka tíð að bregðast rétt við því
sem við kann að bera og steðja að
á lífsleiðinni. Menntakerfið t.a.m.
gæti stuðlað mun betur að slíkum
undirbúningi en gert er í dag.
Við þurfum að hafa á því aukinn
skilning, að markviss fræðsla og
fyrirbyggjandi aðhlynning við ein-
staklinginn, gerir hann hæfari,
ábyrgari og öruggari í því að tak-
ast á við stofnun fjölskyldu og heim-
ilis. Það sem hér er í húfi, er hvorki
meira né minna en hamingja og
heill einstaklingsins í fjölskyldunni,
þessari grunneiningu samfélagsins
sem sumir kalla hornstein þess við
hátíðleg tækifæri.
Höfundur er sóknarprestur við
HJullakirkju í Kópavogi.
Kristján Einar
Þorvarðarson