Morgunblaðið - 04.09.1996, Blaðsíða 6

6 D MIÐVIKUDAGÚft 4 . feÉPTÉMBÚR Í996
MORGUNBLAÐIÐ
MARKAÐIR
Fiskverð he/ma
144,62
KfJkg
100
80
60
40
Karfi
Þorskur
Kr./kg
31.vl32.v[33.vÍ34.vl35.vl70
Faxamarkaður
Fiskmarkaður
Hafnarfjarðar
Fiskmarkaður
Suðurnesja
Ufsi
KrAg
—60
30.
Alls fóru 42,4 tonn af þorski um fiskmarkaðina þrjá hér syðra
í síðustu viku. Um Fiskmarkað Hafnarfjarðar fóru 7,7 tonn á
95,19 kr./kg. Um Faxamarkað fóru 14,5 tonn á 92,37 kr./kg
og um Fiskmarkað Suðurnesja fóru 20,2 tonn á 109,95 kr./kg.
Af karfa voru seld alls 52,1 tonn. í Hafnarfirði á 70,13 kr. hvert
kíló (3,11), á Faxamarkaði á 65,02 kr. (4,31) og á 67,29 kr.
(44,71) á Suðurnesjum. Af ufsa voru seld alls 45,3 tonn.
í Hafnarfirði á 42,58 kr. (1,21), á Faxagarði á 46,90 kr. (8,1 t)
og á 51,33 kr. hvert kíló á Suðurnesjum (36,01).
Af ýsu voru seld 41,2 tonn á mörkuðunum þremur hér syðra
og meðalverðið var 92,04 kr./kg.
Fiskverð ytra
Þorskur mmmmm Karfi mmmmm Ufsi mmmm
Eitt skip, Már SH 19, seldi „Smuguþorsk" í Hull í síðustu viku og var
þorskaflinn samtals 105,5 tonn sem seldist á 88,26 kr./kg.
Ekki bárust upplýsingar um sölur í Þýskalandi í síðustu viku.
35. vika
Kr./kg
180
160
140
120
100
80
60
40
Seldur var fiskur úr
gámum í Bretlandi í
síðustu viku, samtals
320.5 tonn á 121,25
kr. hvert kiló.
Af þorski voru seld
samtals 68,9 tonn á
123,27 kr./kg.
Af ýsu voru seld
144,3 tonná 98,16
kr. hvert kíló,
45,0 tonn af kola á
166,86 kr./kg og
7.5 tonn af karfa
á 114,78 kr./kg.
Deilt um verksmiðjuskip og
áhrif þeirra á fískstofnana
Ufsinn frá ’92 virðist
horfinn við Alaska
MIKIÐ hefur gengið á í
fiskimannabænum Dutch
Harbor í Aljúteyjaklasan-
um í Alaska að undanförnu.
Annað aðalveiðitímabilið
hófst um mánaðamótin og sjómennirnir hafa verið önnum kafnir við
að gera skipin klár, bæði stór og lítil. Að sjálfsögðu eru stóru verk-
smiðjuskipin langafkastamest en um þau standa nú vaxandi deilur og
hafa meðal annars grænfriðungar sakað þau um að eyðileggja hvern
fiskstofninn á fætur öðrum.
í Alaska er 7,5% heildarkvót-
ans úthlutað til ibúanna sjálfra,
sem selja síðan þessar aflaheim-
ildir togaraútgerðunum. Meðal
þeirra er til dæmis stórfyrirtæki
Norðmannsins Kjell Inge Rokkes,
Resource Group International,
RGI, sem gerir út þrjú verk-
smiðjuskip í Alaska, American
Dynasty, American Triumph og
American Empress.
Uppistaðan í veiðunum er ufsi
og það var hann, sem kom fótun-
um undir Rokke og átti einnig
sinn þátt í bankakreppunni í Nor-
egi. Varðaði það einkum Kredit-
kassen, sem lánaði mikið til út-
gerðarfyrirtækja og yfirleitt án
þess nokkur veð væru að baki.
Á árunum eftir stríð voru upp-
gripin mest í hvalveiðum víða um
heim en sóknin var meiri en stofn-
arnir þoldu og fljótlega sátu mörg
ríki uppi með hvalbáta, sem engin
not voru fyrir. Það breyttist þó
nokkuð eftir 1954 þegar fyrsti
verksmiðjutogarinn var smíðaður
í Skotlandi en í framhaldinu var
mörgum hvalbátum breytt í verk-
smiðjuskip.
Ofveiði Japana
Fyrsta verksmiðjuskipið á
miðunum við Alaska kom þangað
1968. Var það japanskt, Katata
Maru, og fram til 1975 sátu Jap-
anir næstum einir að veiðunum.
Þá var svo komið, að allir fisk-
stofnar á svæðinu voru taldir full-
nýttir eða ofveiddir og 1976 settu
Bandaríkjamenn svokölluð
Magnuson-lög, færðu efnahags-
lögsöguna út í 200 mílur og settu
strangar reglur um nýtingu auð-
lindarinnar. Meðal annars var
kveðið á um, að skip, sem stund-
uðu veiðar innan lögsögunnar,
yrðu að vera smíðuð í Bandaríkj-
unum og það leiddi aftur til mikill-
ar fjölgunar verksmiðjuskipa þar
í landi.
Það var þetta síðastnefnda
ákvæði, sem Kjell Inge Rokke
og fyrirtæki hans, American Se-
afoods Company, nýtti sér. Hann
Barentshaf
keypti bandaríska skipsskrokka
og sendi þá til Noregs þar sem
þeim var breytt í verksmiðjuskip
með norskum niðurgreiðslum.
Af um 60 verksmiðjuskipum á
veiðum við Alaska er fjórðungur-
inn eða 15 tilkominn með þessum
hætti.
Þegar Kreditkassen kom upp
útibúi í Seattle á síðasta áratug
hófst um leið gífurleg uppbygg-
ing, sem átti eftir að hafa alvar-
legar afleiðingar fyrir bankann
og atvinnugreinina. Bankinn og
aðrir norskir bankar í gegnum
hann stóðu undir 80% fjárfesting-
arinnar í nýjum skipum útgerðar-
félaganna í Seattle á þessum
tíma.
Týndur árgangur
Þessi uppbygging ásamt niður-
skurði í kvóta leiddi til fjölda-
gjaldþrots, sem greinin er ekki
enn búin að bíta úr nálinni með.
Hefur starfsemi margra fyrir-
tækja verið hætt og önnur sam-
einast en flest skipanna eru enn
mjög skuldsett. Verðþróunin hef-
ur líka verið fremur óhagstæð að
undanförnu og þar við bætist, að
1992-árgangurinn í ufsanum
virðist með öllu horfinn. Óttast
margir, að um sé að kenna rán-
yrkju á smáfiski í rússnesku lög-
sögunni ásamt dyggri hjálp
bandarísku verksmiðjuskipanna.
Um þessar mundir er verið að
leita að þessum týnda árgangi og
niðurstaðnanna að vænta á næstu
dögum. Komi í ljós, að árgangur-
inn sé í raun og veru búinn, er
búist við, að ufsakvótinn verði
skorinn niður um 30% á næsta
ári. Yrði það mikið áfall fyrir út-
gerðina en hugsanlegt er, að
hærra verð á ufsanum í kjölfarið
bætti eitthvað úr,
Gagnkvæmar ásakanir
Á síðustu tveimur árum hafa
grænfriðungar beint sjónum sín-
um í æ ríkara mæli að verksmiðju-
skipunum og áhrifum þeirra á
fiskstofnana.
„Vandamálið með verksmiðju-
skipin er, að þau eru svo stór og
hreyfanleg, að útgerðarmönnum
þeirra finnst ekki sem þeir beri
neina ábyrgð á nýtingu fisk-
stofna, sem veitt er úr hveiju
sinni. Þegar ekkert er eftir nema
ördeyðan á einum stað er bara
farið eitthvað annað. Auk þess
eru þessi skip oft svo skuidsett,
að þeim er haldið til veiða þótt
stofnarnir leyfi það ekki,“ segir
Ken Stump, grænfriðungur í Se-
attle og einn af höfundum bókar
um áhrif verksmiðjuskipanna.
Talsmenn útgerðanna vísa
þessu á bug og segja grænfrið-
unga ljúga. Segja þeir, að verk-
smiðjuskipin séu aldrei send á
alþjóðlegt hafsvæði þegar kvótinn
innan lögsögunnar er búinn, held-
ur séu þau bundin í höfn.
Innflutningur á fiskafurðum
til Bretlands jan.-mai 1996
Ferskar tonn
Færeyjar 8.854
island i 7.839
Irland ^ 7.514
Danmörk #í\ -/ 3.375
Holland fxSy 1.653
Frakkland 690
Norequr PJkA 394
Bandarikin 285
Þýskaland 255
Portúqal wt(T \ 193
Sri Lánka 0 \ 71
Spánn v\ 31
Svíþjóð ^ 20
Anoað ... 512
Samtals 31.686
Bretar flytja
meira inn
BRETAR juku innflutning á
isuðum fiski lítilega fyrstu 5
mánuði ársins miðað við sama
tíma í fyrra. Nú nam þessi inn-
flutningur tæplega 32.000 tonn-
um sem er 2.000 tonna aukning.
Mest af ísfiskinum kaupa Bretar
frá Færeyjum, nærri 8.900
tonnm sen er 2.400 tonna aukn-
ing frá árinu áður. Frá Islandi
keyptu Bretar rúmlega 7.800
tonn, en það er aukning um
1.600 tonn. Frá írum keyptu
Bretar 7.500 tonn, sem er 2.000
tonna samdráttur milli ára. Af
öðrum löndum má nefna Dan-
mörku með 3.400 tonn og Hol-
land með 1.700 tonn. Engar aðr-
ar þjóðir ná meiru en 1.000 tonn-
um.
Freðfiskur
Innflutningur á fiskafurðum til Bretlands jan.-maí 1996 Frosnar tonn
Noregur 25.279
Rússland i 18.060
I Island ~ Á 9.9841
Færeyjar Æ u 5.568
Danmörk [>§k v 4.975
Kina H N fc 2.902
Þýskaland \.J \\ 2.890
Holland W. Sftv 1.379
Bandarikin \á 876
Chile Vvl0\ 838
Frakkland 7X 689
Portúgal ^ 187
Annaö * <4 1 6.249
Samtals 79.873
BRETAR hafa einnig aukið inn-
flutning á frystum botnfiski um
rúmlega 5.000 tonn. I lok maí
höfðu þeir flutt inn nærri 80.000
tonn. Langmest kaupa þeir af
Norðmönnum, eða 25.300 tonn,
Það er 9.000 tonna aukning frá
árinu áður. Rússar koma næstir
með um 18.000 tonn, sem er
nánast sama magn og í fyrra.
Loks kemur ísland með um
10.000 tonn, en það er samdrátt-
ur um 2.200 tonn. Bretar keyptu
einnig 5.600 tonn frá Færeyjum,
5.000 tonn frá Danmörkum
2.900 tonn frá Þýzkalandi, 2.900
frá Kína og 1.400 frá Hollandi.
Holienskur risatogari
stefnir nú í Smugnna
ÚTGERÐ hollenska risatogarans Helen Mary stefnir nú að því
að senda hann í Smuguna. Þetta er einhver stærsti og fullkomn-
asti togari heims, 116 metra langur og frystigetan á sólarhring
er um 280 tonn. Fari togarinn í Smuguna verður því mótmælt
kröftuglega af Norðmönnum, sem hyggjast þá draga afla hans
frá kvóta Evrópusambandsins í Barentshafi. Hollendingar hafa
engan kvóta í Barentshafi.
Útgerð skipsins segir að ætlunin sé að fara í Smuguna vegna
þess að kvótar á flestum tegundum á heðfbundnum miðum Evrópu-
sambandsins hafi verið skornir niður um 40%. Því verði að finna
skipinu ný verkefni. Norðmenn telja þessa ætlun beina stríðsyfir-
lýsingu gegn norskum sjávarútvegi og skynsamlegri nýtingu al-
þjóðlegra fiskimiða.
Veiðar, útflutningur og markaðshorfur
Veiðar:
Áætlun
1996
Spá
1997
Áætlun
Markaðir samtals:
Færeyjar 9.600 t 9.600 t Færeyjar 1.4201
^ísland 80.0001 75.000 t ísland 23.5001
Noregur 38.000 t 40.000 t Noregur 11.700 t
Grænland 54.600 t 52.000 t Grænland 13.0001
SAMTALS: 182.200 t 176.000 t SAMTALS: 49.6201
1995
1996
50.300 tonn
54.800 tonn
Birgðir umfram venjulega
á íslandi og Grænlandi jafn-
gilda nú u.þ.b. mánaðarsölu