Morgunblaðið - 08.09.1996, Page 14
14 SUNNUDAGUR 8. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Margir frægustu
söngvararnir
voru kórdrengir
Timothy Brown er stjóm-
andi eins fremsta skóla-
kapellukórs Englands sem
hingað er kominn tií oaj
halda tónleika. Þröstur
Helgason forvitnaðist um
hefðina á bak við bresku
háskólakórana og agann
sem oft virðist vera
aðalsmerki þeirra.
„BRESKIR háskólakapellukórar hafa langa
hefð að baki sér, hún er jafn gömul skólun-
um sjálfum sem sumir eru allt frá 13. öld,“
segir Timothy Brown, stjórnandi eins þekkt-
asta háskólakapellukórs í Bretlandi, Clare
College Chapel Choir frá Cambridge, en
hann heldur þrenna tónleika hér á landi
um helgina. „Þessi hefð er má segja sér-
ensk, því þótt til séu kórar af svipuðu tagi
víða um heim eru þeir fæstir sprottnir úr
eins umhverfi og við, né hafa þeir þessa
sérstöku hefð á bak við sig.“
Agi og vinna mikil
Fáir íslendingar þekkja mikið til enskrar
skólakórahefðar nema ef til vill í gegnum
sjónvarp og bíómyndir. Ég bið því Timothy
að segja frá því hvaðan hún er runnin.
„Þessir kórar eru afsprengi hins sérstaka
£r,Ska háskólasamfélags. I Cambridge er
því svo farið aö riémeRuUr "Srða ekki að-
eins að sækja tíma í skólanum sínum heid-
ur verða þeir einnig að búa í honum. Og
frá því er engin undantekning. Háskólinn
verður því heimili þitt á námsárunum; þú
stundar ekki aðeins námið þitt þar heldur
einnig tómstundirnar, íþróttirnar og félags-
lífið. Þú verður hluti af litlu samfélagi sem
hefur flest það sem önnur og stærri samfé-
lög hafa, svo sem eins og íþróttaaðstöðu,
bari og auðvitað kirkju. Og kirkja hvers
skóla hefur sinn kór.
I kórnum eru því einungis nemendur úr
skólanum. Lengi vel voru einungis drengir
í kórunuin en eftir að kynjunum var bland-
að saman i skólum á áttunda áratugnum
hefur það breyst. Minn kór var sá fyrsti
til að nýta sér þessar breyttu reglur og er
blandaður, stofnaður árið 1971. Þótt blönd-
uðu kórarnir séu alltaf að verða fleiri er
drengjakórahefðinni haldið í flestum
skólunum, til dæmis í hinum kunna Kings
College, sem er næsti skóli við okkur.
í hveijum kór eru 24 söngvarar. Fæstir
eru nemendur í tónlist, aðeins þrír eða fjór-
Morgunblaðið/Kristinn
AÐ SÖGN Timothy Brown, kórstjórn-
anda, er aginn inikill í breskum há-
skólakórum; „krakkarnir verða að
vera mjög vel að sér í tónlist og vera
hraðlæsir á nótur því þeir fá vanalega
ekki nema örfáa klukkutíma til að
læra ný verk.“
ir. Allir sækja hins vegar söngtíma. Það
er gríðarleg vinna sem fer í þetta og ekk-
ert af henni er metið til eininga í skólanum
eins og tíðkast víða. Aginn er líka mikili;
krakkarnir verða að vera mjög vel að sér
í tónlist og vera hraðlæsir á nótur, því
þeir fá vanalega ekki nema örfáa klukku-
tíma til að læra ný verk. Við syngjum í
þremur messum á viku og höldum auk
þess mikið af tónleikum. Þetta er auðvitað
mikil tónlistarmenntun sem krakkarnir fá
út úr þessu, enda vill það oft verða þannig
að þau leggja fyrir sig söng eftir nám
þótt þau hafi kannski útskrifast með gráðu
í lögfræði eða sagnfræði. Margir frægustu
söngvarar Bretlands hafa byrjað sem kór-
drengir.“
Hreinn tónn
Timothy segist hlakka mjög til tónleik-
anna í Hallgrímskirkju í kvöld. „Mér skilst
að hljómburðurinn sé mjög góður í kirkj-
unni og að orgelið í henni sé bæði stórt og
gott. Við munum syngja með orgelinu, sem
er ekki algengt. Eg býst líka við að fjöl-
breytnin í tón og stíl kórsins muni koma
áheyrendum á Cvart. Það sem einkennir
enska háskólakóra er einmitt hv'ersu hrS'P-h
tónn þeirra er.“
Tónleikarnir í kvöld eru hluti af tónleika-
röðinni „Sumarkvöld við orgelið". A efnis-
skránni verða meðal annars Festival Te
Deum eftir Benjamin Britten, I was glad
eftir C. Hubert Parry, Bach-mótettan
Komm, Jesu Komm og fjórir negrasálmar
úr A Child of our Time eftir Michael Tipp-
ett. Organistinn Jonathan Brown leikur með
kórnum.
Á morgun syngur kórinn svo í nýju kirkj-
unni í Reykholti og verða það fyrstu tón-
leikarnir sem haldnir verða þar. Þar verða
flutt kórverk án undirleiks. Annars vegar
eru það verk frá endurreisnar- og barokk-
tímabilunum eftir höfunda eins og Palestr-
ina, Gesualdo, Morley og Tallis og hins
vegar bresk kórtónlist frá 19. öld og 20.
öld eftir Stanford, Ramsey, Parry og V.
Williams.
Arngunnur Ýr sýnir í Hafnarborg
mzm.
Morgunblaðið/Ásdís
ARNGUNNUR Ýr myndlistarkona fangar augnablik og
spyr tilveruspurninga á sýningunni í Hafnarborg sem
lýkur 16. september.
Fall-
völt
fjöll
EF FJÖLL, hraun og klettar eru
ekki óhagganlegur veruleiki, hafin
yfir hverfulan hversdagsleika, hver
er þá staða okkar mannanna? Er
hugsanlegt að það séum við sem
stöndum utan tímans en ekki þessi
föstu fyrirbrigði í tilveru okkar?
Fáir hafa sennilega svör við þess-
um spurningum á reiðum höndum
en Arngunnur Ýr myndlistarkona
leitast engu að síður við að svara
þeim með verkum sem hún sýnir
á fimmtándu einkasýningu sinni,
Tempus fugit, sem stendur yfir
þessa dagana í Hafnarborg.
„Hér áður fyrr vann ég á marg-
víslegan hátt með himininn en hef
í seinni tíð smátt og smátt farið
að rýna meira í jörðina,“ segir lista-
konan. „Ég tel mig þó ennþá vera
að spyrja tilveruspurninga og
fanga augnablik, þó svo jörðin lúti
annarri og hægari hrynjandi en
við mennirnir.“
Arngunnur vinnur mikla heim-
ildavinnu áður en hún ræðst til
atlögu við strigann og segir að
tíminn á vinnustofunni sé bara
brot af heildarferlinu að baki hverri
mynd. „Síðan vel ég og hafna hug-
myndum og breyti og bæti þar til
ég er orðin ánægð með útkomuna."
Arngunnur kveðst vilja hrista
upp í hugmyndum fólks um lífið
og tilveruna og benda á að við
höfum í raun takmarkaða stjórn á
umhverfinu — lífinu. Er landslags-
málverkið að hennar mati ákjósan-
legur miðill til að koma þessu á
framfæri. Á vettvangi hans hafi
hún tækifæri til að flétta sagn-
fræði og vísindi saman við eigin
hugmyndir. „En þó ég vilji koma
ákveðnum boðskap á framfæri
gæti ég þess að gleyma ekki að
njóta myndlistarinnar um leið.“
Textar náttúrufræðinga
Fróðleiksþorstinn hefur leitt
Arngunni inn á ný svið og í seinni
tíð hefur hún grúskað mikið í jarð-
fræði, en sú fræðigrein er að henn-
ar mati tilraun til að skýra um-
hverfið og þar af leiðandi tilver-
una. Fyrstu íslensku náttúrufræð-
ingarnir rituðu töluvert um eldfjöll
og texta þeirra má sums staðar
greina í bakgrunni mynda sem
Arngunnur hefur málað af eldgíg-
um. Síðari tíma náttúrufræðingar
skilja eftir sig handrit af öðrum
toga, bylgjulínur síritans og form-
úlur af ýmsum toga, sem lista-
konan hefur jafnframt fellt inn í
myndir sínar.
Segir listakonan textana vera
brot úr niðurstöðum vísindamanna
um hvernig segja á fyrir um nátt-
úruhamfarir. „Yfir þessi gögn
málar hún síðan fjöllin og gígana
fínlegum og nákvæmum dráttum
í heitum litum sem vitna um brun-
ann yndir yfirborðinu — okkurlit-
um með gulleitum slæðum brenni-
steinsúrfallsins," eins og Jón
Proppé kemst að orði í sýningar-
skrá.
„Með því að tengja íjöllin við
mótun þeirra veitir Arngunnur
nýjum víddum inn í málverk sín;
víddum tímans, vaxtarins, tilurðar
og eyðingar," heldur hann áfram.
„Tími fjallanna fellur þá líka að
tíma okkar mannanna og verður
að frásögn. Heimildir um eldsum-
brot og vangaveltur um samhengi
þeirra og orsakir verða saga fjall-
anna. Fjöllin verða mennsk þegar
þau eru orðin hluti mennskrar sögu
og þegar þau hafa verið felld inn
í það samhengi sem aðeins tíma-
bundnar verur eins og við getum
skynjað — samhengi sögunnar,
vísindanna og reynslu margra kyn-
slóða sem bundin er í frásagnir og
bækur — snýst samband okkar og
fjallanna við. Fjöllin koma og fara,
spretta upp og eyðast, en við erum
eilíf og horfum á þetta flæði eins
og guðirnir horfa á heima verða
til og hverfa.“
Rússnesk og róm-
antísk píanótónlist
í Norræna húsinu
RÚSSNESK tónlist verður
kynnt í Norræna húsinu í dag
kl. 17 en þá munu kanadísku
hjónin Anna Mois Levy og
Gregory Arthur Myers fjalla
um rússnesk tónskáld og spila
píanóverk eftir þau.
Gregory Myers mun flytja
fyrirlesturinn „Russia’s Silver
Áge: The Piano Music of Nik-
olai Medtner, Nikolai Mya-
skovsky and Alexander Skrjab-
in.“
Síðan leikur Anna Levy
Skazki valin tónverk eftir þessi
tónskáld eða op. 20 eftir Medtn-
er, sónötu nr. 2 í fis-moll eftir
Myaskovsky og sónötur nr. 1
og 9 (Svörtu messuna) eftir
Skrjabin.
Áheyrileg tónverk
Myers sagði í samtali við
Morgunblaðið í gær að þessi
tónverk þættu mjög áheyrileg
og þau væru að mörgu leyti
einkennandi fyrir síðróman-
tíska skeiðið í rússneskri
píanótónlist, sem leið undir lok
snemma á þessari öld. „Medtn-
er og Skazki þekktust vel og
mótuðu list sína að einhverju
leyti hvor eftir öðrum enda
spiluðu þeir yfirleitt fyrir
sömu áheyrendurna, þ.e. íbúa
Moskvu og St. Pétursborgar.
Tónsmíðar Skrjabins hafa
nokkra sérstöðu og á þeim má
heyra að rússnesk tónlist var
að breytast, taka aðra stefnu
þegar hann samdi þær,“ sagði
Myers.
Erindi um íslenska
samtíðartónlist
Anna Levy fæddist í Búlgar-
íu og eftir að hafa lokið B. Mus
prófi frá Ríkistónlistarskólan-
um í Sofíu 1980 stundaði hún
framhaldsnám í píanóleik og
tónvísindum við Tónlistarhá-
skólann í Moskvu og lauk það-
an doktorsprófi 1990. Hún hef-
ur haldið tónleika og starfað
við tónlistarkennslu í Búlgaríu
og síðustu árin í Kanada þar
sem hún er búsett nú. Hún
hefur m.a. haldið erindi í búlg-
arska útvarpið um islenska
samtíðartónlist.
Gregory Myers fæddist í
Kanada og lauk B. Mus. prófi
frá Háskólanum í Bresku Kól-
umbíu 1982, mastersprófi í
listasögu og tónvísindum frá
Virginíu-háskóla 1986 og dokt,-
orsprófi í sögu og tónvísindum
frá Háskólanum í Bresku Kól-
umbíu 1994. Hann vinnur nú
við kennslu í tónfræðum og
tónlistarsögu fyrir Allegro
Music Inc.
•í TILEFNI þess að hundrað
ár eru liðin frá því að tón-
skáldið Johannes Brahms
lést, hyggst útgáfufyrirtækið
Deutsche Grammophone
gefa út safn verka hans.
Verður því komið fyrir á 46
geislaplötum og er breytt og
bætt útgáfa fyrra safns
„Brahms Edition“ sem út
kom á 63 hljómplötum árið
1983.