Morgunblaðið - 08.09.1996, Blaðsíða 18

18 SUNNUDAGUR 8. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
manna á meðal að íslendingar gætu
flutt úr mikið af orku gegnum sæ-
streng, það er ekki rétt, orka í slík-
um mæli er hreint ekki fyrir hendi.
Hins vegar eiga íslendingar næga
orku fyrir sjálfa sig og ættu að
nýta hana fyrir framleiðslu sína.
Það væri líka hægt að nýta raf-
magnsorkuna til þess að framleiða
fljótandi eldsneyti. Fyrst er fram-
leitt með rafmagni úr vatni vetni,
úr vetninu má síðan framleiða met-
anól og með því má keyra skip og
bíla. Eg lagði einu sinni til hér á
fundi að þannigyrði rafmagnsorkan
á íslandi nýtt.
í dag vinn ég mikið að alþjóða-
orkumálum út um allan heim fyrir
mitt fyrirtæki ABB, Asea Brown
Boveri, einkum að verkefnum sem
snúast um hvernig heimurinn geti
nýtt orku án þess að skaða um-
hverfi sitt. Þetta er snúið mál, ekki
síst í þróunarlöndum. Við erum t.d.
að hjálpa Kínverjum að nýta kola-
auðlindir sínar, sem ættu að endast
þeim hátt í þúsund ár. Þeir fram-
leiða um 80 til 90% af sínu raf-
magni með kolum. Yfir 70% af allri
orkunni í Kína byggist á kolum.
Notkun kola hefur ekki góð áhrif á
andrúmsloftið. Kínveijar eru hins
vegar svo margir og bæta við sig
svo mikilli orku á hverju ári að öll
þessi framleiðsla getur haft skaðleg
áhrif á andrúmsloftið í framtíðinni
ekki síst gæti hún magnað gróður-
húsaáhrifin í loftinu. Talað er um
að andrúmsloftið hitni og það getur
haft alvarlegar afleiðingar. Það sem
við erum að vinna að í Kína er að
finna einfaldar ódýrar leiðir, en
ekki hátæknilegar, til þess að nýta
kolin á betri hátt en þeir hafa gert
hingað til. Nú er verið að byggja í
Kína stærsta vatnsorkuver í öllum
heiminum, hið svokallaða „þriggja
gljúfra orkuver“. Þetta kostar mikl-
ar breytingar, safna þarf vatni sem
svo leggst yfir landsvæðið í kring
og það þarf að flytja um eina millj-
ón manna til svo þessar fram-
kvæmdir verði gerlegar. Þeir
byggja þetta orkuver í samvinnu
við vestrænar þjóðir og Alþjóða-
bankinn mun sennilega hjálpa þeim
að ijármagna framkvæmdirnar.
Mjög mikið er líka að gerast í þess-
um málum í austantjaldslöndunum,
þau eru misjafnlega á vegi stödd í
þessum efnum. Pólland, Rússland,
Tékkland og Ungveijaland hafa á
að skipa menntuðu fólki og þar
verða framfarirnar vafalaust hrað-
ari og meiri og betur mun ganga
að koma lagi á þá umhverfismeng-
un sem þar hefur verið.
Rannsóknarstöð á Islandi
Mesta vandamálið í heiminum er
þó síaukinn koltvísýringur í and-
rúmsloftinu, sem stafar m.a. frá
öllum þeim bílum sem í umferð eru
á jörðinni. Ég er varaformaður al-
þjóðaátaks sem stutt er af tuttugu
löndum, ísland er því miður ekki
eitt af þeim. Við erum að velta því
fyrir okkur hvernig í ósköpunum
hægt verði að minnka útblástur á
koltvísýringi í framtíðinni. Til þess
eru margar aðferðir. Ein þeirra er
t.d. sú að taka koltvísýringinn og
setja hann niður í sjóinn. Ég var
einu sinni á fundi London og þá var
verið að tala um að setja koltvísýr-
inginn niður skammt undan ís-
landsströndum. Þá sagði einn mað-
urinn: „Það er skrítið að vera að
ræða um að setja koltvísýringinn
niður við ísland og það er enginn
íslendingur viðstaddur." Hann vissi
auðvitað ekki að ég væri íslending-
ur, enda var ég þarna fulltrúi fyrir
Sviss. Mér þótti þetta líka skrítið
en ég sagði ekki orð.
Mér finnst að Island eigi að gera
meira á sviði umhverfismála. Ég
hef lagt það til við að minnsta kosti
tvo umhverfisráðherra að ísland
kæmi sér upp hér alþjóðlegri rann-
sóknastöð á sviði umhverfismála,
ekki_ síst varðandi hafið, vegna þess
að ísland er á mjög mikilvægum
stað varðandi alheimsloftslag, það
átta sig ekki margir á því. Haf-
straumar við ísland hafa mjög
mikla þýðingu fyrir alheimsloftslag.
ísland er ekki aðeins mikilvægt í
hernaðaralegum skilningi, það er
líka mikilvægt sem punktur nálæg-
ur þeim stað þar sem koltvísýringur
fer niður í dýpin, það er ekki nema
á tveimur stöðum á jarðkúiunni sem
það skeður. Það væri verðugt verk-
efni að koma hér á landi upp rann-
sóknarstofu á þessu sviði. Samein-
uðu þjóðirnar eru að koma upp 24
slíkum stöðvum víðs vegar um heim
pg eru margar þeirra komnar upp,
ísland ætti að næla sér í eina af
þessum stöðvum. Ég lagði þetta til
hérna _en það voru ekki aliir á sama
máli. íslendingar eiga vel menntað
fólk og lega landsins er þannig að
umhverfismál í alþjóðlegum skiln-
ingi væru vel sett hér.
Það sem er að gerast í heiminum
í dag er að hann er allur að verða
einn markaður. Áður reyndu lönd
að vernda sinn markað fyrir hinum,
nú er þetta allt að opnast. Við það
skapast önnur skilyrði. Land eins
og Island verður að búa sig undir
þá framtíð. Það er ekki hægt að
steypa ostakúiu yfir ísland eins og
lagt var til fyrir áratugum þegar
átti að banna hér erlendar sjón-
varpsdagskrár. Það er engin leið
önnur fær en opna sig fyrir um-
heiminum. Það dugar engin afdala-
mennska. ísiendingar ættu að eiga
góða möguleika, þeir eru framtaks-
amir, vinnuharðir og duglegir. Það
er þýðingarmikið að Islendingar
átti sig á að þeir eru Evrópumenn
og gangi í Evrópusambandið, þar
eiga þeir heima. Þeir þurfa að verða
hluti af þeirri heild í framtíðinni."
Nöfn þrettán
íslenskra pílagríma
Að sögn Baldurs er ísland mun
þekktara i Sviss í dag en það var
þegar hann kom_ þangað fyrst fyrir
fjörutíu árum. „í leikfimiklúbbnum
mínum um daginn barst í tal að ég
væri að fara til Islands, þá sagði
stúlka sem vinnur þar: „Já, þar er
Bláa lónið.“ Það þekktu fáir deili á
ísiandi þegar ég kom til Sviss fyrir
40 árum, það er mun þekktara í
dag, það gerir auðvitað sjónvarpið
og reyndar fleira," segir Baldur.
„Það eru ekki margir íslendingar í
Sviss í dag en þó miklu fleiri en
áður fyrr. Þar eru starfandi a.m.k.
tvö íslendingafélög, ég er reyndar
í stjórn annars þeirra. I því eru 180
manns og við hittumst fjórum til
flmm sinnum á ári. Frægasta för á
þessar slóðir og eftirminnilegasta
áttu þó þrettán íslendingar sem á
tólftu öld lögðu þangað leið sína
af óljósum orsökum og skrifuðu
nöfn sín í gestabók í Reichenauer
klaustrið sem stendur á skaga sem
gengur út í Bodensee-vatnið, svæði
sem nú er rétt innan við landa-
mæri Þýskalands. Munkinum sem
hélt gestabók Reichenauer klaust-
ursins þegar íslendingana bar þar
að garði þótti för þeirra svo merki-
leg að hann skrifaði við nöfn þeirra
að þeir væru frá íslandi, en þjóðem-
is er ekki getið við nein önnur nöfn
í bókinni. Jón Sigurðsson forseti var
fyrstur íslenskra manna til þess að
vekja athygli á þessum nafnaskrif-
um og taldi þá suðurgöngumenn,
þ.e. pílagríma á leið til Rómar til
að fá aflausn synda sinna hjá páfa.
Finnur "Jónsson prófessor í Dan-
mörku vildi halda því fram að þetta
fólk væri hið sama og sagt er frá
í Sturlungu og bendir á að tvö nöfn-
in komi heima og saman við þá
frásögn. Þetta er ekki hægt að
sanna, en ef rétt er, þýðir það að
fólkið var þarna á ferð um 1177.
Hvað þetta fólk var að vilja í Reiche-
nauer kiaustrinu er hins vegar
óljóst. Tvær leiðir voru til Rómar
sem pílagrímar fóru og er klaustrið
mitt á milli þeirra og vægst sagt
úrleiðis að koma þar við.“
Baldur hefur orðið svo frægur
að fá að handleika þessa fornu
gestabók Reichenauer klaustursins
og fékk mynd af íslensku nöfnun-
um. „Verbriiderungsbuch var hald-
in í Reichenauer klaustrinu, sem
enn stendur, frá 820 og fram á
ijórtándu öld, þegar klaustrið leið
undir lok sem slíkt,“ segir Baldur.
„Ég fékk með eftirgangsmunum
að handleika þessa frægu bók á
safni í Zurich fyrir fáum árum.
Þijátíu og átta þúsund nöfn eru í
bókinni og eru íslensku nöfnin
framarlega í henni. Ég var hrærður
þegar ég hélt á bókinni og horfði
á þessi þrettán nöfn.“
Baldur segir að honum hafi aldr-
ei leiðst í Sviss. „Ég var frá upp-
hafi ákveðinn í að skoða heiminn
og hef gert mikið af því eftir að
Brown Boveri sameinaðist Asea. Á
þess vegum hef ég farið út um all-
an heim tii þess að fylgjast með
og stjórna verkefnum í orkumálum.
Ég er afar ánægður með starf mitt
og er núna að sinna málum sem
ég hef mjög mikinn áhuga á, sem
eru orku- og umhverfismál. Ég
þarf að ferðast mikið en ég hef
gaman af ferðalögum. Ég ferðast
yfirleitt einn af því að konan mín,
sem er enskukennari, á sjaldnast
heimangengt. Hún kom að vísu með
mér til Kína fyrir skömmu og önnur
af tveimur dætrum okkar. Þær eru
orðnar uppkomnar stúlkur, sú eldri
var að hefja störf nýlega sem leik-
skólakennari.“
Baldur kveðast hafa komið sér
vel fyrir í Sviss. „Ég er á ríflegum
launum á islenskan mælikvat'ða.
En launin hér eru iíka lág. Laun í
Sviss eru talsvert hærri en hér.
Dóttir mín, sem ég nefndi áðan að
væri leikskólakennari, fær í bytjun-
arlaun 300 þúsund krónur á mán-
uði,“ segir Baldur. Hann kvaðst una
hag sínum það vel í Sviss, þar eiga
þau hjón gott hús í þorpi rétt hjá
Zúrich. Hann kveðst aldrei hafa
hugleitt að flytja til íslands. „Það
kemut' ekki til greina," segir hann.
„Mér þykir vænt um ísland og yat'
mjög ánægður að fá tækifæri til að
ferðast um landið nteð konu og
dætrum fyrir nokkrum árum, þá sá
ég marga staði hér í fyrsta sinn,
enda hef ég ekki verið hér síðan ég
var 19 ára, en að flytja hingað er
ekki á dagskrá. Ég hef alltaf verið
alþjóðlegur í hugsun. Ég vildi strax
á bamsaldri komast út í hinn stóra
heim og þar ætla ég að halda mig.“
Góður
dagur
1VIÐEY
Haustferð reykvískra sjdlfstæðis-
manna laugardaginn
14. september. Mæting kl. 14.
Taktu frá næsta laugardag og komdu með í
skemmtilega dagsferð út í Viðey. Rétt fyrir ^
kl. 14 mætið pið í nýjum skóm (nestið sjáum
við um) í Sundahöfn.
Gönguferð og staðarskoðun.
Ræðukeppni.
7Q Reiptog milli austur- og vesturbæjar.
Ratleikur með sögulegu ívafi.
Leikir og blöðrur fyrir bömin ogfarið á hestbak.
gy Grillveislan byrjarkl. 17.
Lambafillé (á diskinn þinn).
\gyj Verðlaunaafhending.
Varðeldur.
Hópsöngur.
Deginum lýkur með kraftmikilli
og litríkri flugeldasýningu.
Nú mæta afi og amma, krakkamir
og allir þar á milli.
Laugardaginn 14. september verður
góður dagur í Viðey!
VÖRÐUR - FULLTRUARAÐ
SJÁLFSTÆÐISFÉLAGANNA í REYKJAVÍK
Verð:
Fullorðnir 500 kr.
Böm 200 kr.
Blað allra landsmanna!
- kjarni málsins!