Morgunblaðið - 08.09.1996, Blaðsíða 2

2 B SUNNUDAGUR 8. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ

BRÚIN yfir Kringlumýrarbraut.
Morgunblaðið/Gólli
Tvö góð tækifæri
illa notuð
BRÚ ER burðarvirki sem ber
veg yfír á eða aðra hindr-
un, yfirleitt gerð úr tré,
jánbentri steypu, stáli eða
léttmálmi", þannig hljóðar skilgrein-
ingin á fyrirbærinu brú í íslensku
alfræðiorðabókinni. Brú er miklu
meira en þetta í hugum fólks. Brýr
aflétta einangrun og mynda sam-
bönd sem áður voru ekki fyrir hendi,
þær tengja saman svæði sem áður
var erfitt að komast á milli. Þær
hafa breytt miklu, bæði í einkalífi
fólks og líka í mannkynssögunni.
Að byggja brú er jafnan áskorun,
slík smíði krefst kjarks, útsjón-
arsemi og yfirleitt mikils undirbún-
ings og athugana. Það þurfa að
koma saman ráð og samvinna
margra manna áður en slíkt mann-
virki er tilbúið til notkunar og síð-
ast en ekki síst þarf að vera fyrir
hendi heppilegt byggingarefni.
Hengibrýr og plötubrýr
Til eru margs konar brýr en al-
gengastar eru annars vegar
hengibrýr og hins vegar plötu- og
bjálkabrýr. I seinni tíð hafa kapal-
brýr ýtt hengibrúnum töluvert til
hliðar. Hengibrýr eru oft mjög fal-
legar en þær eru yfirleitt stórar og
verða að hafa rými til að njóta sín.
Frægasta hengibrú í heimi er Gold-
en Gate brúin í San Francisco, sú
stærsta er yfir Stóra-Belti en verið
að að byggja aðra enn stærri í Jap-
an, um 2 km. Loks má geta þess
að verið er að ráðgera byggingu
hengibrúar yfir Messinasund á Italíu
sem yrði 3 km. Hengibrýr eru ekki
algengar í borgum, venjulega eru
valdar þar plötubrýr, þær eru minni
og henta því betur.
Nútímamanninum fínnst brú
ósköp venjulegt fyrirbæri í þekktu
umhverfí en þegar ekið er á ókunn-
um slóðum kitlar flesta svolítið í
magann þegar farið er yfir mikil-
fenglegar brýr. Brýr í borgum geta
þó verið eins athygliverðar og þær
sem setja svip á óbyggðir. í Reykja-
vík eru a.m.k. tíu brýr sem eitthvað
kveður að.
Elliðaárbrýr í Ártúnsbrekku
Umsjón með hönnun brúa hafa
verkfræðingar og arkitektar en
ákvörðun um gerð slíks
mannvirkis er tekin af
yfirvöldum á hvetjum
stað. „Vegagerðin og
Borgarverkfræðingur
eru alltaf með í ráðum
þegar verkfræðingar og
arkitektar eru fengnir
til að hanna brýr 5
Reykjavík, og taka þátt
í hönnuninni frá upphafi
til loka verksins," sagði
Helgi Hallgrímsson
vegamálastjóri. Hann
hannaði brú yfir Elliða-
árnar sem var á hinni
nýju braut upp Ártúnsbrekkuna sem
byggð var árið 1970 og nú er verið
að tvöfalda. Jafnframt var þá hönn-
uð og byggð brú yfir Sæbrautina
vestan við Elliðaár. „Með tilliti til
þess að þetta er inni í miðri borg
og við útivistarsvæði voru kannaðir
ýmsir möguleikar, svo sem brú yfir
allan dalinn, 300 metrar að lengd.
Hugmyndin að slíkri brú var lögð
til hliðar vegna kostnaðar," sagði
Helgi. „Niðurstaðan var sú að
byggja brú í tveimur höfum, í vest-
ara hafinu var áin sjálf en í því
eystra var rafstöðvarvegurinn. Brú
yfir Elliðaárnar var og er sérlega
þýðingarmikil vegna þess að um
þennan veg hefur jafnan legið leiðin
að og frá Reykjavík."
Fyrir skömmu var tekin í notkun
ný brú yfir Elliðaár, neðst í Ártúns-
brekkunni. Það var Línuhönnun sem
hannaði þá brú með ráðgjöf Ólafs
Sigurðssonar arkitekts. „Verið var
þarna að byggja brú við hliðina á
gamalli brú. Reynt var eftir megni
að láta þær „standa saman í sátt
og samlyndi" en þó þannig að hvor
um sig hefði einkenni síns tíma.
Þessi nýja brú er lítið áberandi en
Gísli Sigurðsson umsjónar-
maður Lesbókar Morgunblaðs-
ins hefur skrifað mikið um
arkitektúr í blaðið. Hann var
beðinn að segja sitt álit á at-
hyglisverðum brúm í Reykja-
vík. „Á tveimur stöðum voru
einstaklega góð skilyrði til
þess að búa til fallegar brýr
en þau tækifæri voru ekki not-
uð,“ sagði Gísli. „Annars vegar
á ég þar við Höfðabakkabrúna
yfir Elliðaárnar við Árbæj-
arsafnið og hins vegar Gullin-
brú yfir Grafarvogi. Sú fyrr-
nefnda var raunar mikið
þrætuepli á sínum tíma og
töldu andstæðingr hennar að
Elliðaárdalurinn væri þarmeð
ónýtur.En það er því miður
ekkert listrænt eða fallegt við
þessa brú yfir Elliðaárnar. Hún
er “bjálkabrú" á tveimur sver-
um, steinsteyptum burðarbit-
um og hvílir á súlum í miðju.
Samskonar “gullið" tækifæri
var látið ónotað þegar Gullin-
brú var byggð. Hún stendur illa
undir nafni. Þegar þessar tvær
brýr eru bornar saman við
brúna yfir Fnjóská sem byggð
var árið 1906 og er ákaflega
falleg, er ekki hægt að sjá að
miklar framfarir hafi orðið í
útlitshönnun brúa.
Miklu betur hefur tekist til
með Höfðabakkabrúna yfir
Vesturlandsveg. Kannski á
stærðin þátt í því að það er ólíkt
meiri arkitektúr í þeirri brú.
Að sumu leyti er þetta vegna
þess að vegurinn ofan af brúnni
sveigir niður á við á Vestur-
landsveginn og þessar sveigðu
línur eru síðan endurteknar í
brúnni. Þarna er heilmikið af
fallegum línum og fallegum
arkitektúr. Þetta er ekki aðeins
stórt mannvirki heldur er það
einnig fallegt og vel teiknað.
Brúin á Bústaðavegi yfir
Kringlumýrarbraut er líka
mjög vel teiknað mannvirki.
Þar hafa menn leikið sér að því
að vinna með granna boga sem
hafa mikinn burð og það er
sérkennilegt að brúin hallast
dálítið; er hærri austanmegin.
Þessi brú er bezt teiknuð allra
brúa innan Reykjavíkur að
mínu mati, bæði fagurfræði-
lega og skilst að hún þyki góð
verkfræðilega. Einnig þykir
mér göngubrúin yfir Kringlu-
mýrarbrautina vera vel gerð
og skemmtilegt að bæði liggur
hún í sveig og svo er á henni
bogi.“
Gísli Iagði áherslu á að Tjarn-
arbrúin gamla væri búin að
vera svo lengi „hluti af andliti
miðbæjarins" að hún væri þann-
ig ein af merkustu brúm í
Reykjavík, „Þótt ekki sé hún
byggð sem neinn skartgripur,"
eins og Gísli orðaði það. Hann
nefndi einnig gömlu brúna yfir
Elliðaárnar sem ekki er lengur
notuð. „Hún var ekki falleg og
ekkert gert fyrir hana listrænt,
en þetta er merkileg brú af því
um hana lágu lengi allar leiðir
úr og í Reykjavík."
mjög mikilvæg fyrir umferð," sagði
Ólafur.
Nýjarbrýr ;
Að sögn Sigurðar Sk;uj)hóðm,s-
sonar gatnamálastjóra éru tíu brýr
í Reykjavík sem standa .yel undir
nafni. „Við erum með fyrirætlanir
um fleiri brýr, svo sem göngubrú á
Miklubraut á móts við Rauðagerði.
Þar eru nú komnar heilmiklar fyll-
ingar. Byijað er að vinna að stíga-
gerð og brúin verður boðin út í
haust. Hún á að vera fullbúin
snemma næsta sumar og er hönnuð
hjá Verkfræðistofu Stefáns Ólafs-
sonar. Arkitekt er Ingimundur
Sveinsson,“ sagði Sigurður. Hann
sagði einnig að verið væri að byija
að skoða göngubrúargerð yfir
Kringlumýrarbraut móts við Sóltún.
Loks verður reist í ár brú yfir Kringl-
una frá aðalbílastæðunum við versl-
unarhúsið yfir á bílastæði við hús
Sjóvá-Almennra. „Brúargerð í
Reykjavík er oftast samstarfsverk-
efni milli Vegagerðarinnar og
Reykjavíkurborgar. Flestar þessara
brúa eru á þjóðvegum og eru þess
vegna greiddar úr ríkissjóði þegar
upp er staðið. Þetta á ekki við um
Kringlubrúna fyrirhuguðu, sem er
samstarfsverkefni Kringlunnar og
Reykjavíkurborgar. Svona samstarf
hefur alltaf gengið vel og einnig
samstarf við verkfræðinga og arki-
tekta sem fengnir hafa verið til að
hanna viðkomandi mannvirki,“
sagði Sigurður einnig.
Höfðabakkabrúin yfir
Vesturlandsveg
Byggingu brúar yfir Vesturlands-
veg er að ljúka um þessar mundir.
í daglegu tali er þessi brú kölluð
Höfðabakkabrúin en það er líka ti!
önnur Höfðabakkabrú yfir Elliða-
árnar, þetta getur valdið ruglingi,
því aðrar brýr eru yfir Elliðaárnar
líka. Einnig eru tvær brýr yfir
Kringlumýrarbraut, auðveit er þó
að skilja á milli þeirra því önnur er
göngubrú. Kannski væri óvitlaust
að skfra brýr eins og gert var við
t.d. Gullinbrú, það kæmi í veg fyrir
að almenningur ruglaði ýmsum
brúm saman vegna svipaðrar stað-
setningar. Það voru þau Margrét
SJÁ SÍÐU 16