Morgunblaðið - 08.09.1996, Blaðsíða 10

10 B SUNNUDAGUR 8. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
eins og
MARGAR breyíingar gerdai
á aögunni; Quasimodo lítur
yfir Parísarborg.
Disney gerir
Hrineiarann
VARLA er hægt að ímynda
sér við fyrstu sýn að hægt
sé að búa til fallegt
Disney-ævintýri úr sögu
Victors Hugo um hringjarann í Notre
Dame. Sögusviðið er París árið
1482 en bókin kom út árið 1831
þegar höfundurinn var aðeins 28 ára
undir heitinu „Notre-Dame du Paris'
(íslensk þýðing eftir Björgúlf Ólafsson
var gefin út árið 1948 og hét Maríu-
kirkjan í París). Hringjarinn og kropp-
inbakurinn Quasimodo er ekki aðal-
persóna sögunnar heldur hluti af
stóru safni sögupersóna. Hann hring-
ir kirkjuklukkunum í Maríukirkju og
dýrkar Frollo, háttsettan kirkjulegan
embættismann sem hefur alið hann
upp. Frollo gerist ástfanginn gegn
vilja sínum af sígaunastúlkunni
Esmeröldu og verður ástmanni henn-
ar næstum að bana með hnífsstungu.
Esmeralda er ákærð fyrir verknaðinn
og tekin af lífi. Quasimodo, sem einn-
ig elskar Esmeröldu og skilur þátt
Frollos í afdrifum hennar, snýst gegn
honum og hendir fram af kirkjuturn-
inum. Eftir það hverfur kroppinbak-
urinn en finnst síðar í gröf Esmeröldu
þar sem bein hans eru umvafín bein-
um hennar. Hvar er nú Disney-ævin-
týrið í þessari sögu?
Reyndar olli hún höfundum Disn-
ey-teiknimyndarinnar Hringjarans í
Notre Dame, sem frumsýnd var í
Bandaríkjunum í sumar og verður
frumsýnd með íslensku tali í Sambíó-
unum síðar á árinu, töluverðum
heilabrotum og yfirmenn Disney-fyr-
irtækisins voru í fyrstu efins um að
sagan væri rétti efniviðurinn í teikni-
myndaævintýri. Þeir létu slag standa
þegar gerðar höfðu verið miklar
breytingar á sögunni, en sú ákvörðun
var tekin þegar á frum-
stigi framleiðslunnar að
kroppinbakurinn Qua-
simodo yrði miðdepill
myndarinnar rétt eins og
hann hafði verið í öðrum
kvikmyndaútgáfum sög-
unnar, þeirra þekktust
gerð árið 1939 með Char-
les Laughton í hlutverki
kroppinbaksins (sjá
annarstaðar).
Tom Hulce fer með
hlutverk Quasimodos á
frummálinu og Demi Mo-
ore er Esmeralda en leik-
stjórarnir eru Kirk Wise
og Gary Trousdale þeir
hinir sömu og gerðu „The
Beauty and the Beast“
eða Fríðu og dýrið. Tónsmiðimir
eru sem fyrr Alan Menken
og Stephen Schwartz en
þeir sömdu átta ný
lög fyrir mynd-
ina. í íslensku
talsetn-
Disney-fyrirtækið hefur gert
teiknimynd um kroppinbakinn
Quasimodo sem heitir Hringjarinn
í Notre Dame og verður hún sýnd hér
á landi með íslensku tali síðar á
árinu. Arnaldur Indriðason
kynnti sér gerð kvikmyndarinnar en Disney-
höfundamir löguðu söguna mjög að þörfum
Disney-ævintýranna og gerðu margar breyt-
ingar á verki Victors Hugo.
unni fara Felix Bergsson og Edda
Heiðrún Backman með tvö aðalhlut-
verkin en Lý
aðrir leikar- f
ar eru Bríet
Héðins-
dóttir,
Pálmi
Gestsson
og Hjálmar
Hjálmarsson.
Leikstjóri íslensku
talsetningarinnar
er Steinunn Ólína
Þorsteinsdóttir og
þýðandi er Þrándur
Thoroddsen.
Talsverðar breyt-
ingar voru gerðar á
sögunni svo hún
mætti falla
í farveg
hefð-
inn heymarlaus eftir allar hringing-
amar í kirkjuturninum. Disney-höf-
undarnir veittu Quasimodo heyrnina
aftur en hikuðu við að gera hann
beinlínis fallegan. Það hefði ekki
aðeins verið í algerri þversögn við
sögu Hugos heldur líka anda
myndarinnar þar sem hann á í
sálarkreppu vegna útlitsins.
En hversu ljótur
mátti hann vera?
Hann varð að
vera nægilega
ljótur til að aðrar persónur
myndarinnar yrðu slegnar
yfir útliti hans en jafnframt
varð hann að heilla áhorfend-
ur myndarinnar uppúr skón-
um. „Við bjugg-
um til milljón
ólíka Qu-
bundinna Disney-ævintýra og má
gefa sér að franskir menntamenn,
þegar mjög þjakaðir af Evró-Disney,
muni reyta hár sitt og rífa í skegg
sér þegar þeir líta myndina augum.
í meðförum Disney-höfundanna
varð Quasimodo heillandi persóna,
góðlundaður og indæll og þar
með talsvert ólíkur þeim kropp-
inbak sem Hugo hafði í huga
þegar hann skrifaði bók sína.
; Hans Quasimodo var illilegri
. ! og hafði litla þörf fyrir að
| eiga samskipti við umheim-
inn enda háði það
honum talsvert
að vera orð-
í bókinni heldur hann krypplingnum
föngnum. Hann er hið dæmigerða
Disney-illmenni. Þrá hans til Esmer-
öldu er á kynferðislegum nótum sem
auðvitað stríðir mjög gegn trú hans
og lausnin er að tortíma stúlkunni.
Þetta höfðaði til Disney-forstjóranna
í byijun en kynferðislegi þátturinn
fór brátt að naga þá enda hafa Disn-
ey-teiknimyndir aldrei verið neinar
Rúmstokksmyndir. Höfundarnir
fengu á endanum að halda sinni
stefnu og þá var vandamálið að segja
frá kynferðislega þættinum í Disney-
teiknimynd. „Það er vandkvæðum
bundið í þessum miðli því það verður
að vera gert á afar smekklegan
máta,“ segir Wise. „Fullorðnir áhorf-
endur verða að skilja hvað býr að
baki og það má ekki vera svo óskilj-
anlegt krökkum að þeir botni ekkert
í persónunni."
Demi Moore átti mikinn þátt í að
móta Esmeröldu með rödd sinni og
hún sat á fundum með teiknurunum
og setti fram gagnrýni og hugmynd-
ir. Esmeralda varð á endanum tals-
vert ólík öðrum kvenhetjum Disney-
myndanna, hún er meira hörkutól,
og sannarlega ólík þeirri Esmeröldu
sem Hugo skrifaði um, m.a. talsvert
greindari. Ástmaður hennar, sem
Kevin Kline leikur, var mótaður nær
eingöngu í samræmi við leik Klines.
Þegar þessar fjórar aðalpersónur
höfðu verið búnar til fannst teikni-
myndahöfundunum í lagi að sleppa
öðrum persónum og bæta við nokkr-
um frá eigin bijósti. Mest áberandi
eru þijár styttur sem fá líf og rífa
upp gamansemina í myndinni og eru
vinir Quasimodos. Einnig bættu þeir
við sögumanni, sígaunanum Clopin.
Disney-höfundarnir segja að þrátt
fyrir allt hafi þeir haldið
anda bókarinnar því í
henni fundu þeir dæmi-
gert Disney-þema. „Hún
fjallar um þá sem eru
utangarðs í samfélaginu,"
segir Peter Schneider,
sem tók við yfirmanna-
stöðu teiknimyndadeifdar
Disney-fyrirtækisins af
Jeffrey Katzenberg. „Ef
þú skoðar Disney-teikni-
myndir síðustu átta ára
kemur í ljós að þær eru
ailar um það efni, hvort
sem það er Ariel í Litlu
hafmeyjunni, Dýrið í
Fríðu og dýrinu eða Simbi
í Konungi ljónanna.
Markmiðið er að finna sér
stað þar sem maður á heima.“
Heimildir; The Los Angeles Times
o.fl.
FRÆGASTI hringjarinn;
Charles Laughton sem
kroppinbakurinn
Quasimodo.
Hin mörgu
andlit
hringjarans
Saga Victors Hugo um
hringjarann frá Notre Dame
hefur verið kvikmynduð í
marggang á öldinni. Á þögla
skeiðinu voru framleiddar
a.m.k. fjórar myndir um
krypplinginn Quasimodo og
stúlkuna Esmeröldu og eftir
að talmyndirnar komu til sög-
unnar hefur hringjarinn
tvisvar verið kvikmyndaður
fyrir breiðtjald, árið 1939 með
Charles Laughton í titilhlut-
verkinu og árið 1956 með
Anthony Quinn.
Frægasta hringjaramyndin
frá þögla skeiðinu var gerð í
Bandaríkjunum árið 1923
með Lon Chaney í hlutverki
hringjarans. Chaney var
meistari í að skapa sér leik-
gervi sem hæfðu hlutverkum
hans hverju sinni og þau voru
mörg hver í ætt við hringj-
arann; í afskræmdum líkama
bjó falleg en kvalin sál. Þegar
hann lék hringjarann var
kryppan sem hann bar um 35
kíló að þyngd, hann setti
himnu úr eggjaskurn fyrir
augað á sér svo hann sýndist
blindur og klæddist að auki
spennitreyju til að hefta frek-
ar hreyfingar líkamans.
Frægasti hringjarínn er þó
Charles Laughton í myndinni
frá 1939, sem af mörgum er
talin sú besta er gerð hefur
verið eftir sögunni. Hún er
dæmigerð Hollywood-mynd
gullna skeiðsins með stór-
brotnum leikmyndum og
manngrúa á götum úti og yfir
henni gnæfði Laughton úr
kirkjuturninum og gerði
mannlega „þessa afsökun fyrir
mannveru“ eins og Victor
Hugo lýsti sjálfur sögupersónu
sinni. Enn vakti gervið at-
hygli, afskræming andlitsins
og afbakaður líkamsburð-
urinn sem Laughton fullkomn-
aði svo ekki verður betur gert.
Loks fór Anthony Quinn
með hlutverk kroppinbaksins
í fransk/ítalskri bíómynd frá
árinu 1956 sem kölluð hefur
verið „grófgerð fjölþjóða-
framleiðsla". Quinn lék á
móti Ginu Lollobrigida undir
stjórn
Jacques
Pré-
verts. _
m
,“ er haft eftir leikstjoranum Wise.
„Stundum leit hann út eins og illa
vaxinn unglingur og stundum eins
og einn af dvergunum sjö.“ /
Ein aðalper-
sónan í mynd- ÖJN c
inni er Frollo
og í stað þess \ \ j
að vera vel- \ | ^
gjörðarmaður ! \ 'rH J
Quasimodos / 't *—„
mg-