Morgunblaðið - 11.09.1996, Blaðsíða 2

2 C MIÐVIKUDAGUR 11. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Nýliðun þorsks
góð í Barentshafi
NYLIÐUN þorsks í Bar-
entshafi hefur tekist
mjög vel og kemur það
norskum og rússneskum
fiskifræðingum verulega
á óvart því að hrygningarstofninn hefur verið á niðurleið.
Næststærsti árgangur
frá upphafi mælinga
„Við erum satt að segja mjög
hissa á því, að hrygningarstofn,
sem hefur verið að minnka, skuli
geta komið með svona stóran ár-
gang. Hann er sá næststærsti, sem
við höfum mælt fyrr og síðar, að-
eins árgangurinn frá ’92 var
stærri," segir Arvid Hylen, sem
var leiðangursstjóri þegar árgang-
urinn var mældur.
Sex stórir í röö
Hylen sagði einnig, að þetta
væri í fyrsta sinn í sögunni, að
fram hefðu komið sex stórir ár-
gangar í röð en hann vildi ekki spá
neinu um áhrif mælinganna nú á
þorskkvótann eftir nokkur ár.
Kvað hann ekki vitað hve stóri
þorskurinn æti mikið af þeim smáa
Stuðla verslanir
í Englandi að
smáfiskadrápi?
• ÚTGERÐARMENN og
fisksalar á Humberside-
svæðinu I Englandi hafa
sakað stórverslanakeðjurn-
ar um að hvetja til stórkost-
legrar rányrkju á smáfiski.
Geri þær það með því að
heimta heU flök, sem séu
þó ekki þyngri en á bilinu
56 til 113grömm.
Á síðustu árum hafa stór-
verslanirnar stöðugt verið
að treysta tök sín á fisk-
sölumarkaðnum og sjó-
menn segja, að nú eigi þeir
ekki um neitt annað að
vejja en reyna að þóknast
þessum voldugu kaupend-
um með því að sækja í smá-
fiskinn.
5.879 fiskaítonn
af fiökum
Samkvæmt töium, sem
útgerðarfyrirtækið Boyd
Line í Hull hefur látið frá
sér fara, þá þarf 5.879 fiska
til að framleiða eitt tonn
af flökum, sem eru ekki
nema 85 gramma þung, en
til að fá í eitt tonn af 400
g flökum af sæmilegum
fiski þarf ekki nema 1.260
fiska. Og til að fylla tonnið
af 990 g flökum af stórum
þorski þarf aðeins 504
fiska.
Tilrœöl vlö stofnana
Stórverslanirnar vilja
kynna sig sem umhverfis-
vænar og eins og kunnugt
er hafa sumar stærstu
verslanakeðjanna hætt að
kaupa lýsi til að gera
bræðslunni erfitt fyrir og
stuðla þannig að „sjálflbær-
um veiðum“. Gagnrýnend-
ur þeirra segja hins vegar,
að eftirsókn þeirra eftir
smáum flökum sé beint til-
ræði við fiskstofnana og
þar með veiðarnar.
Á það er bent, að auð-
velt sé að skera bitana, sem
stórverslanimar sækjast
eftir, úr stórum flökum en
sagt er, að forsvarsmenn
þeirra teUi, að þá verði
þeir of dýrir. Fiskframleið-
endur segja aftur á móti,
að það sé misskilningur því
að stóru flökin séu I raun
ódýrari en þau smáu.
þegar lítið væri um annað æti.
I leiðangrinum, sem farinn var
á þremur norskum skipum og
tveimur rússneskum, var einnig
athugað með síldina og var niður-
staðan sú, að 1996-árgangurinn
væri í meðallagi stór. Átti það
sama við um ýsuna. Nýliðun karf-
ans er hins vegar áfram léleg og
Iíklega aldrei minni en nú í ár. Þá
stendur grálúðan illa og virðist lít-
ið ganga hjá henni að rétta úr
kútnum.
Loðna á uppieið
Meira fannst af loðnuseiðum nú
en í mörg undanfarin ár en ekki er
þó talið, að loðnuveiðar verði leyfðar
á næstunni enda á eftir að koma í
ljós hvemig seiðunum reiðir af.
LUÐUNNILANDAÐ
• HILMAR Sigurbjömsson,
sem margir þekka betur und-
ir nafninu Nínon, landar hér
vænni lúðu í Vestmannaeyj-
um. Hilmar hefur róið á trill-
um lengst af ævi sinnar og
Morgunblaðið/Birgir Þórbjarnarson
þekktur trillukarl í Eyjum,
en landgræðsla hefur einnig
átt hug hans á síðari árum.
Kaupverð á varanlegum
þorskkvóta aldrei hærra
ÞAÐ sem af er nýju fisk-
veiðiári hafa kvótavið-
skipti ekki verið mikil.
Aftur á móti hafa miklar
þreifingar átt sér stað,
að sögn Björns Jónssonar, kvótamiðlara hjá Landssambandi íslenskra út-
vegsmanna. Þorskur er nú í boði frá 80 til 90 krónur kílóið á leigukvóta-
markaði, en hefur verið að seljast á 76 kr. kg síðustu daga. Kílóið af
varanlegum kvóta er hinsvegar í 680 krónum og hefur aldrei verið hærra.
Miklar þreifingar eiga
sér stað á kvótamarkaði
Björn sagði það hafa komið
nokkuð á óvart hvað verð á varan-
legum þorskkvóta hefði hækkað
mikið á milli fiskveiðiáranna í ljósi
þess að þorskkvótinn hafi verið
aukinn umtalsvert. Svo virtist sem
engin takmörk væru fyrir því hvað
menn væru að bjóða í þetta. Enn
sem komið væri, hefðu samt aðeins
hátt í þijátíu tonn verið seld á þessu
verði. í upphafí síðasta fískveiðiárs,
var verð á varanlegum kvóta um
480 krónur, fór svo stighækkandi
og endaði í 600 krónum. Bjöm
sagði ómögulegt að spá um kvóta-
verð á næstu mánuðum þó stað-
reyndirnar töluðu sínu máli og hver
sleikjan, sem komið hefði inn, ávallt
farið hækkandi. Það gerist þegar
eftirspurnin er svona mikil eftir
þorskinum og raun ber vitni.
Einfaldlega spurning
um framboð og eftirspurn
Leiguverð á þorski var allt árið
í fyrra á bilinu 90 til 95 krónur
kg., en seig niður í áttatíu krónur
kg síðustu vikuna í ágúst undir lok
síðasta fiskveiðiárs. „Kaupendum
fínnst verðið of hátt eins og það
er nú og eru að reyna að þrúkka
því niður eins og hægt er. Og selj-
endur vilja bíða og sjá til hvað
muni gerast. Þarna ræður einfald-
lega framboð og eftirspurn. Selj-
andinn setur upp verð fyrir kvótann
og endanlegt leiguverð hlýtur svo
að ráðast af því hvað kaupandinn
vill borga, hvort það gengur upp
hjá honum að leigja kvóta á þetta
háu verði og hafa samt eitthvað
út úr þessu.“
Leiguverð á þorski var í byijun
síðasta fískveiðiárs 75 krónur, en
í lok september var það komið í
95 krónur kg. „Það er ómögulegt
að segja til um leigukvótann á
næstu vikum og mánuðum. Þetta
er miklum breytingum háð. Ef það
fer að rótfiskast af stórfiski, þá
veit maður aldrei hvernig þetta
kemur til með að þróast, en ein-
hvern veginn fínnst manni að leigu-
verðið ætti að vera lægra nú en í
fyrra vegna þess að kvótinn var
aukinn.“
Björn sagðist telja að rækjan
væri næstverðmætust á kvóta-
markaði. Varanleg væri hún að
seljast á 370-400 kr. kg. Leigan
væri á hinn bóginn í kringum 70
kr. kg. Aðspurður um síldarkvóta
nú í upphafi síldarvertíðar, svaraði
Björn því til að lítið væri um beinar
sölur eða leiguviðskipti með síld.
Algengara væri að menn væru að
skipta sín á milli síld fyrir eitthvað
annað. Verð á síld væri hinsvegar
í kringum 8-9 kr. kg, sem væri
ívið meira en fengist fyrir hana
brædda.
Geta ekki veitt skelkvótann
fyrir vinnslu á Grundarfirði
FISKIÐJAN Skagfírðingur hf. á
Grundarfirði fær ekki að leggja upp
í skelfískvinnslu sína á Grundarfirði
kvóta þann sem fyrirtækið keypti
og hafði áður verið landað í skelfísk-
vinnslu á Brjánslæk. í skelfisk-
vinnsluna á Bijánslæk voru lagðir
upp tveir skelfískkvótar og keypti
Fiskiðjan Skagfirðingur annan og
verður samkvæmt lögum um hörpu-
diskveiðar á Breiðafírði að leggja
kvótann upp á Bijánslæk, en þar
er ekki lengur starfrækt vinnsla.
Forsvarsmenn Fiskiðjunnar Skag-
fírðings hf. hafa bent sjávarútvegs-
ráðuneytinu á þetta ósamræmi sem
þeir segja að stangist á við sam-
keppnislög.
Með lagabreytingum 1991 voru
settir kvótar á skelfískbáta, en
kvótar bátanna voru þá bundnir því
að þeir legðu afla sinn upp hjá
ákveðinni vinnslu. Þá voru tveir
bátar gerðir út frá Bijánslæk og
voru þeir undirstaða þeirrar vinnslu
sem þar fór fram, enda bundnir því
að leggja þar upp, samkvæmt leyf-
um og lögum. Þessir bátar hafa nú
verið úreltir og keypti Fiskiðjan
Skagfírðingur þá annan kvótann,
342 tonn, og var hann fluttur yfír
á togarann Klakk, sem er í eigu
fyrirtækisins.
Fiskiðjan hafði skipti á aflaheim-
ildum við útgerðaraðila Farsæls SH
og Haukabergs SH á Grundarfírði,
með það að markmiði að auka
vinnslu í skelfiskvinnslu. Á því
tímabili var ekki starfrækt skelfísk-
vinnsla á Bijánslæk en eigi að síður
fylgdi sú kvöð kvótaflutningnum
að skylt væri að landa kvótanum á
Bijánslæk og hefur því kvótinn
aldrei verið veiddur eftir að kaupin
fóru fram.
Fiskiðjan Skagfirðingur fór fram
á það við sjávarútvegsráðuneytið
að fá að landa kvótanum á Grundar-
fírði, en þeirri beiðni var hafnað á
þeirri forsendu að lögum sam-
kvæmt verði að landa þessum
ákveðna kvóta í viðurkenndri skel-
fiskvinnslu á Bijánslæk.
Gegn markmiði
samkeppnislaga
Fiskiðjan sendi Samkeppnis-
stofnun málið til umfjöllunar í fyrra.
í niðurlagi álits stofnunarinnar seg-
ir að sú kvöð, sem fylgi leyfí til
veiða á hörpudiski, að landa ávallt
hjá ákveðinni vinnslustöð, stríði
gegn markmiði samkeppnislaga og
komi í veg fyrir samkeppni og við-
skipti með skelfisk og geti komið í
veg fyrir að eðlileg verðsamkeppni
myndist milli vinnslustöðva. Enn-
fremur segir í álitinu: „Hvað varðar
skilorðsbindingu sjávarútvegsráðu-
neytisins í veiðileyfí til hörpudisks-
veiða telur Samkeppnisstofnun að
markmiðum samkeppnislaga yrði
frekar náð ef skelfískveiðar litu
sömu reglum og botnfiskveiðar, þ.e.
lögum um stjóm fiskveiða. Megin-
máli skiptir þó, að mati Samkeppn-
isstofnunar, að koma á verðsam-
keppni á milli skelfiskvinnslustöðva
á hveiju svæði.“
Vaxandi samkeppni
Atli Viðar Jónsson, framleiðslu-
stjóri Fiskiðjunnar Skagfirðings á
Grundarfirði, segir að stærstu sam-
keppnisaðilar fyrirtækisins bjóði
viðskiptabátum sínum viðbótar-
kvóta til löndunar, ofan á hefðbund-
ið verð. Fyrirtækið hafi því með
kvótakaupunum ætlað sér að mæta
vaxandi samkeppni með sama
hætti. „Við erum ekki eigendur að
hörpudiskskvóta, heldur er hann
gefinn út á plássið með því skilyrði
að aðeins sé heimilt að landa kvót-
anum hér í Grundarfirði hjá viður-
kenndri vinnslustöð, en þær eru
tvær hér í plássinu, þannig að við
erum hér í bullandi samkeppni. Mín
skoðun er sú að skelfískveiðar eigi
að lúta sömu reglum og aðrar veið-
ar. Á öðrum svæðum á landinu virð-
ast þessar hömlur ekki vera fyrir
hendi,“ segir Atli.