Morgunblaðið - 18.09.1996, Qupperneq 8

8 E MIÐVIKUDAGUR 18. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐTAL
Sjávarútvegsdeild KEA færir út kvíarnar með kaupum í ýmsum fyrirtækjum
Sjávarútvegsdeild KEA á og
rekur frystihús í Hrísey og á Dal-
vík og Utgerðarfélag Dalvíkinga,
sem gerir út togarana Björgvin og
Björgúlf, nótaskipið Sólfell og
rækjufrystitogarann Snæfell. Þá á
KEA 40% í Snæfellingi hf. í Snæ-
fellsbæ, sem rekur rækjuvinnslu
með um 6.000 tonna afkastagetu
af hráefni á ári og gerir út ísfisk-
togarann Má SH. í sameiningu
eiga KEA og Snæfellingur hlutafé-
lagið Njörð, sem á Snæfellið. Enn
fremur á KEA meirihluta í Gunn-
arstindi á Stöðvarfirði, sem rekur
frystingu á síld og loðnu, stundar
staltfiskverkun og gerir út togar-
ann Kambaröst. Loks á KEA 33%
í fyrirtækinu Mel sem gerir út tog-
arann Sindra, sem gerður er út til
veiða utan landhelgi.
Aflaheimildir ÚD um 5.700
þorskígildistonn
Aflaheimildir Útgerðarfélags
Dalvíkinga eru 5.743 þorskígildis-
tonn. Gunnarstindur hefur yfir að
ráða 1.195 tonnum, Snæfellingur
2.579 og Melur 960 tonnum, sam-
tals um 10.500 tonn.
Frystihúsið í Hrísey er sérhæft
í vinnslu á ýsu og flatfiski í neyt-
endapakkningar fyrir markað í
Bretlandi og Belgíu og vinnur úr
um 2.400 tonnum af fiski árlega.
Frystihúsið á Dalvík er sérhæft í
vinnslu á þorski í neytendapakkn-
ingar fyrir brezka og franska
markaðinn. Auk þess er þorskur
saltaður á Dalvík, þar sem árlega
er unnið úr um 4.000 tonnum af
fiski.
Heildareignir sjávarútvegsdeild-
ar KEA og Útgerðarfélags Dalvík-
inga eru um 4,2 milljarðar króna.
Áætlað upplausnarverð ÚD er um
3 milljarðar króna, en nettó skuld-
ir aðeins um 400 milljónir króna.
Þannig er endurmetin eign í Út-
gerðarfélagi Dalvíkinga um 2.600
milljónir. Eigið fé er bókfært á 274
milljónir króna, þannig að mikið
er um duldar eignir í ÚD.
Hagnaður
s sjávarútvegsdeildarinnar 79
milljónir um mitt ár
Fyrstu 6 mánuði ársins var
hagnaður ÚD 93 milljónir króna,
en tap varð að fiskvinnslunni á
Dalvík og í Hrísey að upphæð 14
milljónir króna. Samtals varð
hagnaður af rekstri deildarinnar
79 milljónir króna. Áætluð velta
ÚD á þessu ári er um 800 milljón-
ir króna, velta frystihúsanna er
áætluð um 1.000 milljónir, velta
sjávarútvegsdeildar KEA og sam-
starfsfyrirtækja er áætluð alls um
3.550 milljónir króna. Fram-
kvæmdastjóri ÚD er Valdimar
Bragason, við stjórnvölinn í Snæ-
fellingi er Stefán Garðarsson og á
Stöðvarfirði er Magnús Helgason
framkvæmdastjóri.
Hráefni til vinnslu keypt af
öðrum en eigin skipum
„Við tókum þá ákvörðun fyrir
um það bil einu og hálfu ári að
kaupa allt hráefni í vinnsluna af
öðrum en eigin skipum," segir Ari
Þorsteinsson, framkvæmdastjóri
Sjávarútvegsdeildar KEA í samtali
við Verið. „Frystihúsin fengu þá
yfirráð yfir aflaheimildum okkar
að hluta til og ráðstafa þeim til
að afla sér hráefnis, þau leggja
veiðiheimildir á móti veiðiheimild-
um annarra útgerða, sem síðan
leggja upp aflann til vinnslu hjá
okkur. Skip Úgerðarfélags Dalvík-
inga landa svo afla sínum til þeirra
sem bezt bjóða hverju sinni, bæði
utan lands og innan. Togarinn Már
sér vinnslu okkar í Hrísey og á
Dalvík að hluta til fyrir þorski og
ýsu til vinnslu en selur annan afla
sinn á mörkuðum. Vinnslan kaupir
einnig mikið af fiski á mörkuðum.
Ef við lönduðum öllum afla skip-
anna hjá eigin vinnslu yrði útkom-
an einfaldlega tap á bæði útgerð
og vinnslu eins. Með þessum hætti
fá skipin okkar hátt verð fyrir afla
Styrkja reksturinn
með dreifðri áhættu
Sjávarútvegsdeild KEA hefur aukið umsvif sín verulega á undanförnum
misserum. Deildin á nú hlut í Snæfellingi, Gunnarstindi, Mel og Nirði. Hjört-
ur Gíslason ræddi við framkvæmdastjóra deildarinnar, Ara Þorsteinsson,
um gang mála. í viðtalinu kemur meðal annars fram að hagnaður af rekstri
deildarinnar var 79 milljónir um mitt ár.
ARI Þ. Þorsteinsson er 38 ára
gamall. Hann lauk prófi frá
Tækniskóla íslands árið 1980
og verkfræðiprófi frá Háskól-
anum í Álaborg árið 1987. Að
prófi loknu starfaði hann sem
þróunarstjóri hjá Fiskiðjuveri
KASK á Hornafirði og varð
síðan forstöðumaður þess.
Hann tók síðan við starfi
framkvæmdastjóra frystihúss
KEA í Hrísey. Síðan var hann
ráðinn forstöðumaður sjávar-
útvegssviðs KEA og gegnir
hann þeirri stöðu nú. Ari er
kvæntur Maríu Gísladóttur og
eiga þau tvö börn.
Morgunblaðið/HG
ÚR frystihúsi KEA í Hrísey, en þar er lögð áherzla á vinnslu í
neytendapakkningar
sinn og vinnslan kaupir aðeins
þann fisk, sem henni hentar.
Kannski er hann keyptur á hærra
verði en ella, en hagkvæmnin og
stýring vinnslunnar í verðmiklar
afurðir og fullvinnslu bjargar því,
sem bjargað verður í mjög erfiðum
rekstri.
Stefnt að aukinni framleiðslu í
neytendapakkningar
KEA tók þá stefnu á sínum tíma
að kaupa tóí og tæki til fullvinnslu
á sjávarafurðum. Á þeim tíma skil-
aði það betri niðurstöðu en hefð-
bundin vinnsla. Þessar afurðir voru
að mestu leyti seldar til Bretlands,
en lágt gengi brezka pundsins er
aðalvandi okkar nú. Stefna okkar
er sú að auka framleiðslu í neyt-
endapakkningar enn meira og hug-
myndin er að sameina frumvinnslu,
það er haus-
un, flökun og
roðflettingu,
á einum stað
og fullvinnsl-
una á öðrum
og auka hag-
ræðingu með
þeim hætti.
Það er hins
vegar ljóst að
það nægir
landvinnsl-
unni í dag
ekki að pakka
hreinum fisk-
stykkjum í
neytendaum-
búðir. Við
þurfum að
draga meiri
lærdóm af
öðrum mat-
vælaiðnaði
eins og mjólk-
uriðnaði og kjötvinnslu og nálgast
neytandann enn meira með tilbún-
um réttum, sem aðeins þarf að
skella í ofninn og síðan í sig.
Þarf meiri samvínnu
Þessar þijár greinar matvæla-
iðnaðarins ættu að vinna meira
saman, bæði í vöruþróun og mark-
aðssetningu. Fiskvinnslan getur
lært af hinum tveimur heima fyrir
og hinar tvær notið markaðsstarfs
fisksölufyrirtækjanna. Síkt sam-
starf hefur reyndar skilað sér að
nokkru marki með sölu á lamba-
kjöti til Belgíu. Við stefnum að því
að reka öflugt fyrirtæki í vinnslu
og pökkun sjávarafurða og byggja
upp þekkingu á mörkuðunum."
Vildi geta borgað betur
Það er mikið talað um taprekst-
urinn í frystingu og Ieiðir til að
snúa blaðinu við. Hvað þarf að
gera, lækka bæði laun fiskverka-
fólks og fiskverð til útgerðar og
sjómanna?
„Það er mjög margt, sem þarf
að gera. Ég vildi helzt geta borgað
fiskverkafólkinu okkar 1.200 krón-
ur á tímann ef hlutfall launa væri
aðeins 15% í stað þess að borga
fólkinu aðeins 600 krónur og vera
með hlutfall launa af kostnaði um
30% eins og nú er. Þá má líka
taka dæmi á þá leið af værum við
með framleiðslu sem svaraði til 12
tíma vinnu á daga og starfsfólkið
ynni aðeins 8 tíma að þeirri fram-
leiðslu, en fengi borgað eins og
fyrir 10 tíma vinnu.
Við getum nefnilega ekki hækk-
að kaupið við fólkið eins og staðan
er í dag. Það er mikill auður fólg-
inn í þekk-
ingu og
starfsreynslu
íslenzks fisk-
verkafólks.
Ef við föllum
í þá gryfju
að hætta
landvinnslu
vegna tíma-
bundinna
erfiðleika,
glötum við
þessum auði.
Við þekkjum
slik dæmi úr
skipasmíða-
iðnaðinum.
Ráðum ekki
heimsmar-
kaðnum
Við þurf-
um líka að
huga að
TOGARINN Björgvin, sem er í eigu Útgerðarfélags Dalvíkinga
þeirri staðreynd að staða okkar
sem framleiðendur á bezta fiski í
heimi er ekki sú sama og áður
var. Aðrar þjóðir eru að ná svip-
aðri ímynd, en eru með bæði ódýr-
ari fisk og ódýrara vinnuafl. Mörg
fyrirtæki í Evrópu hafa farið þá
ieið að flytja vinnslu sína til landa,
þar sem vinnuafl er ódýrt, eins og
í Póllandi, og jafnframt fást. styrk-
ir til uppbyggingar í atvinnuskyni.
Það mætti vel hugsa sér að íslenzk
fyrirtæki með alla sína verkþekk-
ingu og markaðstengsl gerðu slíkt
hið sama í stað þess að einangra
sig hér heima með sín eigin vanda-
mál. Við þurfum að átta okkur á
því að við ráðum ekki heimsmark-
aðnum, heidur verðum að notfæra
okkur þau tækifæri, sem þar bjóð-
ast.
Engar „patent“-lausnir
Við stöndum einnig frammi fyr-
ir þeirri staðreynd að hráefnis-
verð, hvert sem það er, er alltaf
of hátt fyrir fiskvinnslu sem rekin
er með tapi. Á hinn bóginn er
útgerðin ekkert of sæl af því verði
sem hún fær fyrir fiskinn. Þetta
er fjarri því að vera auðleyst
dæmi, en sjávarútvegurinn verður
sjálfur að leysa það. Við eigum
ekki að leita til stjórnvalda eftir
einhverjum „patent" lausnum eins
og gert var allt of lengi. Þær
lausnir skiluðu engu, frestuðu
aðeins vandanum. Að vísu skiptir
það miklu máli að skráning geng-
is sé rétt. Væri gengi nú það sama
og um áramótin 1994-1995, væri
landvinnsla okkar ekki rekin með
tapi.
Auk þess er rétt að benda á að
álögur á útveginn eru orðnar meiri
en góðu hófi gegnir. Trygginga-
gjald og gjald í þróunarsjóð er
meira en nóg. Það er hins vegar
pólitísk ákvörðun hvort stjórnvöld
vilja leggja meira á okkur. Vilji
þau það, gera þau það einfald-
lega, en þau verða þá líka að
mæta vandanum sem það skapar.
Það er út í hött að vera að tala
um það að leggja álögur á sjávar-
útveginn til að jafna einhveija
samkeppnisstöðu hér heima, þeg-
ar við keppum við sjávarútveg um
allan heim, sem nýtur mikilla rík-
isstyrkja. Þá erum við einfaldlega
að kippa grundvellinum undan
undirstöðuatvinnugrein þjóðar-
innar.“
Víkka út starfsemlna
KEA hefur fjárfest mikið í sjáv-
arútvegsfyrirtækjum víða um land.
Hver er tilgangurinn?
„Það er nokkuð síðan öllum varð
ljóst að frysting á bolfiski í landi
stóð illa. Því var nauðsynlegt að
víkka starfsemina út og fara í veið-
ar og vinnslu á öðrum fisktegund-
um. Rækja, síld og loðna hafa ver-
ið að skila mjög góðri afkomu,
þótt nú séu tímabundnir erfiðleikar
í rækjuvinnslu. Þess vegna færðum
við út kvíarnar.
Kemur öllum til góða
Afkomu í sjávarútvegi má líkja
við flóðatöflur. Þegar vel árar í
einni grein er önnur gjarnan í
bullandi tapi. Þess vegna er bezt
að vera í sem flestum greinum til
að dreifa áhættunni og geta
hveiju sinni lagt áherzlu á þá
grein, sem beztri afkomu skilar.
Á þann hátt bætum við afkomu-
möguleika okkar og þeirra fyrir-
tækja, sem við höfum verið að
fjárfesta í. Þetta kemur öllum til
góða, bæði okkur, sem erum við
Eyjafjörðinn, þar sem starfsemi
sjávarútvegsdeildar KEA hefur
alla tíð verið og enn fremur í
Snæfellsbæ og á Stöðvarfirði, þar
sem við gengum til samvinnu við
fyrirtæki í einhæfum rekstri og
bágri afkomu. Við sjáum því fyrir
okkur fyrirtæki sem er betur en
áður í stakk búið til að skila eig-
endum sínum góðri afkomu,“ seg-
ir Ari Þorsteinsson.