Morgunblaðið - 18.09.1996, Page 22
22 E MIÐVIKUDAGUR 18. SEPTEMBER 1996
MARKAÐIR
MORGUNBLAÐIÐ
F/skverð he/ma
Þorskur^/^^9 Faxamarkaður
vA /1 Fiskmarkaður Hafnarfjarðar
Fiskmarkaður Suðurnesja
Ág. Sept. as
32.V 133.v 134.V 135. v 136.v 137.v I'u
Alls fóru 109,5 tonn af þorski um fiskmarkaðina þrjá hér syðra
í síðustu viku. Um Fiskmarkað Hafnarfjarðar fóru 8,7 tonn á
107,82 kr./kg. Um Faxamarkað fóru 8,9 tonn á 102,29 kr./kg
og um Fiskmarkað Suðurnesja fóru 91,9 tonn á 118,37 kr./kg.
Af karfa voru seld alls 70,7 tonn en ekkert á Faxamarkaði. í
Hafnarfirði á 133,00 kr. hvert kíló (0,11) og á 66,79 kr. (70,61) á
Suðurnesjum. Af ufsa voru seld alls 51,6 tonn.
í Hafnarfirði á 50,13 kr. (4,91), á Faxagarði á 44,96 kr. (2,01)
og á 54,72 kr. hvert kíló á Suðurnesjum (44,61).
Af ýsu voru seld 74,3 tonn á mörkuðunum þremur hér syðra
og meðalverðið var 80,33 kr./kg.
1 F/skverð ytra
A
Þorskur
Karfi
Ufsi
Seldur var fiskur úr
gámum í Bretlandi í
síðustu viku, samtals
174,8 tonná 143,59
kr. hvert kíló.
Af þorski voru seld
samtals14,5 tonná
141,91 kr./kg.
Af ýsu voru seld 94,8
tonn á 108,22
kr. hvert kíló,
25,3 tonn af kola á
221,64 kr./kg og
14,8tonnaf karfa
á 124,93 kr./kg.
Ekki bárust upplýsingar um sölur í Þýskalandi í síðustu viku.
Heimsmarkaður fyrir saltfísk
svarar til 260.000 tonna alls
ÞORSKKV ÓTINN hér við
land hefur verið aukinn og
sífellt vaxandi hlutur þorsks-
ins fer nú í söltun. í ljósi þess
er er rétt að skoða hve stór
heimsmarkaðurinn er fyrir
hefðbundinn saltfisk. Gunnar
Om Kristjánsson, framkvæmdastjóri SÍF fór yfir þessi mál á nýafstöðnum
aðalfundi Samtaka fiskvinnslustöða og fer yfirlit hans hér á eftir. Hér er
um að ræða áætlað magn á hvem markað byggt á þeim upplýsingum sem
fáanlegur eru.
Norðmenn fluttu
um 130.000
tonn alls utan í fyrra
Heimsmarkaður fyrir saltfisk er
áætlaður um 260.000 tonn í blaut-
fiskígildum. Um 75% af saltfiskinum
em þorskafurðir, en um fjórðungur
ufsi, keila og langa.
Portúgal stærst
Portúgal er langstærsti markað-
urinn með neyslu á um 110.000 tonn-
um eða ríflega 40% af heimsmarkað-
inum. Þetta er ekki síst forvitnilegt
fyrir þá sök að Portúgalir eru ekki
nema um 11 milljónir talsins, þannig
að árleg neysla er um 10 kg að
meðaltali á hvern íbúa.
Spánn og Brasilía koma næst með
um 35.000 tonn hvor markaður eða
um 13%. Ítalía er síðan með um
20.000 tonn eða 8%. Framleiðslan
hér á landi á síðasta ári var rúm
48.000 tonn af saltfiskafurðum eða
tæp 20% af heimsmarkaðinum.
SÍF með 13% salfisksölu í
heimlnum
SÍF og dótturfélög selja um 13%
af heimssölunni sem gerir samstæð-
una að stærsta einstaka seljanda á
markaðinum. Norðmenn flytja lang-
mest út af saltfiski af öllum þjóðum
eða um 130 þús. tonn á árinu 1995,
sem er um 50% af markaðnum. Önn-
ur lönd eru Færeyjar, Danmörk, þá
aðallega í saltflökum úr uppþíddu
hráefni, einnig eru Portúgalir tölu-
vert stórir í framleiðslu úr þíddu
hráefni. Portúgölsku og spænsku
saltfisktogararnir framleiða einnig
nokkur þús. tonn á ári.
Heimsmarkaður fyrir saltfisk
skiptist í þurr- og blautfiskmarkaði.
Af þurrfískmörkuðum er helst til að
nefna Portúgal. Þrátt fyrir að allur
útflutningur héðan til Portúgals sé
blautverkað hráefni, þá er hann
þurrkaður þar. Einnig er Brasilía
stór markaður, en þangað er ein-
göngu fluttur út þurrfískur. Púertó
Ríkó og eyjar í Karíbahafí eru einnig
stórir markaðir fyrir þurrfísk og þá
aðallega ódýrari afurðir eins og ufsa.
Helstu markaðir fyrir blautfisk eru
Spánn, Ítalía og Grikkland.
Nær eingöngu blautf iskur
héðan
Síðustu árin hefur útflutningur
héðan verið nánast eingöngu í formi
blautverkaðs saltfísks. Helstu ástæð-
ur þess að þurrkun á saltfíski hefur
minnkað verulega frá því sem áður
var hér á landi eru í fyrsta lagi sú
að afkastageta í þurrkun er afar lít-
il á sama tíma og framlegð við þurrk-
un á saltfiski hefur verið lág. I Nor-
egi, aðallega í Álasundi og nágrenni
eru reknar stórar þurrkverksmiðjur.
Eins og fram kom hér að framan
liggur hagkvæmnin í stærðinni. Hið
sama á við um Portúgal.
SÍF hefur einnig rekið þurrkverks-
mðju í dótturfélagi sínu, Nord Morue
í Frakklandi. Þar nýtur sín hag-
kvæmni stærðarinnar, auk þess sem
vinnulaun í suðlægum Evrópulöndum
eru lægri en á Islandi. í öðru lagi
má benda á þá staðreynd að þurrfisk-
ur frá íslandi inn á stærsta markað-
inn í Portúgal ber 13% toll eftir að
GATT-kvótinn er búinn. Á sama tíma
hafa Norðmenn 13 þúsund tonna
tollfijálsan kvóta umfram íslend-
inga, sem gefur þeim samkeppnisfor-
skot sem erfítt er að brúa. Af fram-
angreindum ástæðum mega íslensk-
ar þurrkstöðvar sín því lítils í sam-
keppninni við Norðmenn inn á Evr-
ópumarkað.
Saltfískneysla er nánast bundin
við suðlæg lönd, sem byggð eru róm-
önskum og kaþólskum þjóðum. Þar
er rík og aldagömul hefð fyrir neysiu
á saltfíski. Það kemur til af margvís-
legum ástæðum, m.a. þeim að söltun
er gömul geymsluaðferð, að íbúar í
heitum löndum eru í meiri þörf fyrir
saltneyslu en aðrir og einnig að físk-
ur er sú fæða sem kaþólskir neyta
á föstunni. Framboð á innlendum
saltfíski í þessum löndum var mun
meira á fyrri áratugum, en mjög
hefur dregið úr þessari framleiðslu.
Eftirspurnin hefur þó ekki minnkað
og það kemur saltfískframleiðslu-
þjóðum í dag til góða.
Mismundandi
markaöshlutdeild
Markaðshlutdeild íslendinga í ein-
stökum löndum er afar mismunandi.
Þannig má áætla að markaðshlut-
deildin í Portúgal á síðasta ári hafí
verið um 7%. Á árunum áður var
þetta hlutfall nær því að vera þriðj-
ungur innflutnings Portúgala, en
með minnkandi kvóta á íslandsmið-
um þá einbeittu íslendingar sér meira
að þeim mörkuðum sem gáfu hærra
verð, eins og Spánn og Itaiía. Norsk-
ur saltfískur hefur náð góðri fótfestu
í Portúgal og er nú mun þekktari á
markaðnum en sá íslenski. Þrátt fyr-
ir að hlutur íslendinga í Portúgal
hafí minnkað verulega frá því sem
hann var mestur, þá hefur útflutn-
ingur á íslenskum saltfiski þangað
verið að aukast og mun væntanlega
aukast enn meira með auknum
kvóta. Þrátt fyrir að verðminni fískur
sé að fara til Portúgals, þá er Ijóst
að þessi markaður er afar mikilvæg-
ur. Neysla á saltfíski hefur með auk-
inni velmegun í Portúgal aukist ef
eitthvað er og það verðbil sem var á
milli Portúgals og Spánar hefur ver-
ið að minnka. Hlutdeild okkar í ein-
stökum mörkuðum telst vera mest í
Frakklandi eða nálægt helmingshlut-
deild af um 10.000 tonna markaði á
síðasta ári. Þetta tengist þeirri stað-
reynd að SÍF eignaðist fyrir sex árum
franska fyrirtækið Nord Morue, sem
hefur með höndum bæði framleiðslu-
og sölustarfsemi. Nord Morue heldur
ekki einungis uppi öflugu sölustarfí
á heimamarkaði, heldur flytur einnig
út saltfisk til yfír tuttugu landa.
Árangur Nord Morue á franska
markaðnum er aðallega að þakka
nálægð fyrirtækisins við markaðinn.
Markaðshlutdeild á Spáni er um
þriðjungur markaðarins. Spánn er
markaður fyrir verðmætasta fískinn
og afar mikilvægur íslendingum.
Meginneyslan á þessum dýra fiski
er bundin við Katalóníu og Norður-
Spán þar sem velmegun og kaup-
máttur íbúanna er mestur. Ohætt er
að fullyrða að íslenskur saltfiskur er
í mestum metum á þessum markaði.
Italía er annar mikilvægur mark-
aður fyrir íslenskan saltfísk. Ætla
má að markaðshlutdeild Islendinga
á þessum markaði hafí verið um
íjórðungur markaðarins á síðasta ári.
í Grikklandi er áætlað að í dag
sé markaður fyrir um 6.000 tonn af
saltfíski, aðallega smáfísk. Ætla má
að hlutur íslendinga á þessum mark-
aði hafí verið rúmlega þriðjungur á
árinu 1995 og hefur farið minnkandi.
Brasllía vaxandi markaöur
Brasilía hefur undanfarið verið ört
vaxandi markaður fyrir þurrfisk. ís-
lendingar fluttu hér á árunum áður
talsvert magn til Brasilíu, sem lagð-
ist síðan því sem næst niður. Ótraust
stjórnmála- og efnahagsástand í
Brasilíu hefur stundum sett strik i
reikninginn varðandi saltfísksölu
þangað. Þannig var heildarinnflutn-
ingur á þurrkuðum saltfiski til Brasil-
íu einungis um 11.000 tonn árið
1993 en nálgast 30.000 tonnin um
þessar mundir á ársgrundvelli. Und-
anfarin misseri hefur ástandið í Bras-
ilíu verið með besta móti og aukinn
stöðugleiki og velmegun þjóðarinnar
gert það að verkum að saltfískinn-
flutningur hefur aukist. Hlutdeild
íslendinga í þessum markaði var afar
rýr á síðastliðnu ári eða 5-6%. Þetta
skýrist m.a. eins og áður kom fram,
á því hvað aðstaða til þurrkunar á
Islandi hefur verið léleg og ósam-
keppnisfær við stórar, erlendar
þurrkverksmiðjur.
Meira saltað
af fiskaflanum
S ALTFISK VINN SL AN á íslandi
hefur undanfarin ár verið að
auka hlut ^inn í þorskaflanum
þrátt fyrir minnkandi afla. Al-
gengt hlutfall fyrir fáum árum
var um þriðjungur, svipað í
frystingu í landi, nokkuð var
fryst úti á sjó, en nijög mikið
fór á árum áður utan óunnið og
hert. Nánast ekkert af þorski
fer nú ísað utan. Árið 1993 var
þorskaflinn 251.000 tonn og
fóru 74.000 tonn í salt eða 30%.
Árið eftir er þorskaflinn kominn
niður í 177.000 tonn en 72.000
eða 41% fóru í salt. Síðan hefur
þetta hlutfall hækkað enn og á
fyrstu sjö mánuðum ársins fóru
hvorki meira né minna en 55%
þorskaflans í salt eða 55.000
tonn. Skýringin á auknum hlut
söltunar er betri afkoma í söltun
en frystingu á þorski.
1993 1994 1995 1996
HLUTFALL ufsa til söltunar
jókst mikið frá árinu 1993. Þá
fóru 27% í salt, en 43% árið 1994.
Það hlutfall hefur haldizt nokkuð
stöðugt, en ufsaaflinn hefur
dregizt verulega saman. 1993 var
ufsaaflinn alls um 70.000 tonn, í
fyrra var hann kominn niður í
47.000 og fer hann enn mink-
andi. Mikið var til dæmis óveitt
af ufsaheimildum í lok síðasta
fiskveiðiárs.