Morgunblaðið - 20.09.1996, Blaðsíða 10

10 FÖSTUDAGUR 20. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Halldór Asgrímsson á stofnfundi Norðurskautsráðsins
Samstarf heimskautsrí kj a
verði öðrum fyrirmynd
Sjálfbær
þróun og
umhverf-
isvemd
STOFNFUNDUR Norðurskauts-
ráðsins fór fram í Ottawa í Kanada
í gær. Utanríkisráðherrar allra
aðildarríkjanna átta undirrituðu
stofnyfirlýsingu ráðsins. Halldór
Ásgrímsson, utanríkisráðherra ís-
lands, sagði í ræðu sinni við stofn-
un ráðsins að samstarf ríkja
Norðurheimskautsins ætti að verða
öðrum fyrirmynd. Hann gagnrýndi
hins vegar að ýmislegt vantaði í
stofnyfirlýsingu ráðsins.
„Með Norðurskautsráðinu fá
þjóðir heimskautssvæðisins ein-
stakt tækifæri til að verða öðrum
þjóðum heims fyrirmynd," sagði
Halldór í ræðu sinni á stofnfundin-
um. Hann minnti á að þróun heim-
skautssvæðisins réði úrslitum um
tilverugrundvöll margra ríkja og
væri öllum öðrum afar mikilvæg.
„Norðurskautsráðið verður samt
aðeins jafnöflugt og skilvirkt og
við viljum að það sé,“ sagði Hall-
dór. „Við íslendingar teljum ráðið
afar mikilvægt og tökum heilshug-
ar undir þær grundvallarreglur,
sem settar eru fram í stofnyfirlýs-
ingunni, sem verður undirrituð í
dag.“
Halldór sagði að Islendingar litu
á það sem forgangsverkefni og
skyldu að vinna með öðrum þjóðum
að því að Norðurskautsráðið yrði
umgjörð umhverfisverndar á heim-
skautssvæðinu og stuðlaði að sjálf-
bærri þróun, til hagsbóta fyrir
frumbyggja í heimskautslöndun-
um, aðra íbúa aðildarríkjanna og
raunar alls heimsins. Hann hvatti
til öflugs vísindasamstarfs, en
sagði öflugt pólitískt samstarf
nauðsynlegt til að vísindaþekking
kæmi að sem beztum notum.
Þrennt vantar í yfirlýsinguna
Halldór gagnrýndi að þrennt
vantaði í stofnyfirlýsingu ráðsins;
í fyrsta lagi að alþjóðlegu Norður-
skautsvísindanefndarinnar væri
getið þar, í öðru lagi að gert væri
ráð fyrir að ráðið hefði fasta skrif-
stofu og í þriðja lagi að áhrif þjóð-
þinga á starfsemi ráðsins væru
tryggð með því að fastanefnd þing-
manna um málefni Norðurskauts-
ins fengi áheyrnaraðild að því.
Utanríkisráðherra sagði þó að
ísland styddi stofnyfirlýsinguna
heils hugar, en myndi áfram leit-
ast við að ná markmiðum sínum.
Halldór hvatti til þess að gert
yrði átak á heimsvísu til að sporna
gegn mengun hafanna. Hann gerði
sjálfbæra þróun og nýtingu auð-
linda einnig að umtalsefni. „Það
er ekki auðvelt að finna jafnvægi
milli vemdunar auðlinda og nýting-
ar þeirra. Finna þarf rétta milliveg-
inn. Lifibrauð íbúa Norðurskauts-
svæðisins er í húfi. Þeir verða að
fá að nýta auðlindir sínar og mark-
aðssetja afurðir sínar. Frumbyggj-
ar Norðurskautssvæðisins eiga rétt
á að bæta lífskjör sín og efla menn-
ingu sína. Nýting auðlinda sjávar
er einkar mikilvæg í þessu efni,“
sagði utanríkisráðherra.
Gagnkvæmt tryggingakerfi í
fiskveiðum í framtíðinni
Halldór hefur sjálfur beitt sér
mjög fyrir því, einkum á vettvangi
Norðurlandaráðs, að Norður-
skautsráðið verði stofnað. „Mér
finnst þetta vera mjög stór stund
og ég vænti mikils af ráðinu í fram-
tíðinni," sagði hann í samtali við
Morgunblaðið. „Ég tel að það skipti
okkur íslendinga og framtíðar-
hagsmuni okkar miklu máli. Við
erum mjög háðir auðlindum svæð-
isins og verndun þeirra og um-
hverfisins."
Halldór setti í fyrra fram þá
hugmynd að auk þess að beita sér
fyrir reglum til að hamla gegn
mengun í Norðurhöfum og marka
stefnu um sjálfbæra auðlindanýt-
ingu, gætu aðildarríki hins nýja
Norðurskautsráðs sameinazt um
gagnkvæmt tryggingakerfi í fisk-
veiðum, þannig að byggðarlög og
þjóðir, sem ættu allt sitt undir
nýtingu auðlinda hafsins, yrðu ekki
fyrir alvarlegum skakkaföllum
vegna eðlilegra sveiflna í stærð
mikilvægra fiskistofna. Þannig
gæti eitt ríki fengið veiðiheimildir
í lögsögu annarra ef fiskistofnar
þess væru í lægð og öfugt.
Aðspurður hvort hann hygðist
nú beita sér fyrir þessari hugmynd
á vettvangi ráðsins, sagði Halldór:
„Þetta er mál, sem snertir sam-
starf okkar á sviði sjávarútvegs
og mér finnst eðlilegt að Norður-
skautsráðið verði samstarfsvett-
vangur á því sviði. Sjávarútvegs-
ráðherrar aðildarríkjanna hafa
þegar byijað reglulega fundi og
ég tel að þetta atriði verði rætt á
þeim vettvangi. Þessi hugmynd
hefur hlotið mismunandi undirtekt-
ir enn sem komið er, en ég trúi
því að í framtíðinni muni samstarf
þessara þjóða leiða til þessa, ekki
sízt þegar menn hafa skipt upp
veiðunum á úthafinu. Þá mun
koma í ljós að það er hagkvæmt
að feta sig inn á þessa braut.“
Á MEÐAL helztu atriða í stofn-
yfirlýsingu Norðurskautsráðs-
ins, sem undirrituð var í Ottawa
í gær, er eftirfarandi:
• Aðildarríkin ítreka stuðning
sinn við sjálfbæra þróun á norð-
urskautssvæðinu, þar á meðal
efnahagslega og félagslega þró-
un, bætt heilsufar og menning-
arlega velferð.
• Ríkin styðja vernd umhverfis
norðurskautssvæðisins, þar á
meðal heilbrigði vistkerfa svæð-
isins, viðhald Iíffræðilegs fjöl-
breytileika, vernd og sjálfbæra
nýtingu náttúruauðlinda.
• Tilgangur ráðsins er að auka
samstarf, samráð og samskipti
aðildarríkjanna, einkum á sviði
sjálfbærrar þróunar og um-
hverfisverndar. Varnar- og ör-
yggismál eru utan starfssviðs
ráðsins.
• Ráðið á að hafa umsjón með
núverandi samstarfi ríkjanna á
sviði umhverfismála.
• Ráðið mun samþykkja nýja
áætlun á sviði sjálfbærrar þró-
unar.
• Ráðið mun dreifa upplýsing-
um, hvetja til fræðslu og efla
áhuga á málefnum Norður-
skautssvæðisins.
• Aðildarríki Norðurskauts-
ráðsins eru átta; Bandaríkin,
Kanada, Rússland, Noregur,
Danmörk, Svíþjóð, Finnland og
Island.
• Auk aðildarríkjanna eru
samtök frumbyggja „fastir þátt-
takendur" í starfi ráðsins. I
byrjun eiga þrenn samtök aðild
að ráðinu (samtök inúita, sama
og frumbyggja í Rússlandi) en
hægt er að taka fleiri samtök
inn í framtíðinni. Þau mega þó
ekki verða fleiri en aðildarríkin.
Rekstur pylsuvagna í
miðborg Reykjavíkur
Þróunarfélag Reykjavíkur óskar eftir
tilboðum í rekstur pylsuvagna á eftir-
töldum stöðum í miðborg Reykjavíkur:
--------• Á Lækjartorgi
• Tjörnin, á móts viö Iðnó
• Á mótum Aðalstrætis og Kirkjustrætis
--------• Á Vesturgötu, móts við „Hitt húsið"
Rekstrarleyfi verður veitt til eins árs.
Tilboðsgögn ásamt upplýsingum eru fáanleg á
skrifstofu Þróunarfélags Reykjavíkur.
Tilboðum skal skilað til skrifstofu Þróunarfélags
Reykjavíkur, Kirkjuhvoli, Kirkjutorgi 4, 101
Reykjavík, fyrir kl. 16.00 þriðjudaginn 26.
september 1996.
ÞRÓUNARFÉLAG Reykjavíkur
Utlit fyrir að heilsdagsplássum fjölgi
um 600-700 á dagheimilum í Reykjavík
••
Oll eins árs börn fái þá vist-
un sem foreldrar vilja nýta
INGIBJÖRG Sólrún Gísladóttir
borgarstjóri, segir allt stefna í að
heilsdagsplássum á leikskólum borg-
arinnar fjölgi um 600-700 á kjör-
tímabilinu. „í stefnuskrá okkar seg-
ir,“ sagði borgarstjóri, „að fyrir lok
kjörtímabiisins hafi öll börn eins árs
og eldri fengið þá vistun sem foreldr-
ar þeirra vilja nýta sér, þannig að
það verði engir foreldrar með börn
á þessum aldri úrræðalausir."
Borgarstjóri segir að á árinu 1995
hafi 240 ný heilsdagspláss bæst við
á leikskólum borgarinnar og að auk-
ið hafi verið við hlut heilsdagsplássa
almennt á eldri leikskólum, þannig
að heilsdagsplássum fjölgaði um 400
árið 1995 og á þessu ári væri reikn-
að með að 350 heilsdagspláss bætt-
ust við.
Verið væri að vinna að íjárhags-
áætlun næsta árs en þá verður tekin
ákvörðun um framhaldið. Benti hún
á að á tímabilinu 1982-1994 hefðu
heilsdagspláss á leikskólum verið um
13% af þeim sem byggð voru en
hálfsdagsrýmin voru 80%. Niður-
staða skoðanakönnunar sem gerð
*rar í upphafi kjörtímabilsins hafi
eitt í ljós að búið var að fullnægja
þörfinni fyrir hálfsdagspláss. Þar af
leiðandi hafi áhersla verið lögð á að
fjölga heilsdagsplássum.
Ekki öll á leikskóla
Ingibjörg sagði ekki rétt að í
stefnuskrá Reykjavíkurlistans kæmi
fram að öll börn frá eins árs aldri
kæmust á leikskóla á kjörtímabilinu.
I stefnuskrá segði að fyrir lok kjör-
tímabilsins ættu öll börn eins árs
og eldri að hafa fengið þá vistun sem
foreldrar þeirra vildu nýta sér. „Þar
með komum við inn á þessa auknu
rekstrarstyrki til einkareknu leik-
skólanna til að auðvelda þeim að
taka inn börn,“ sagði hún. „Það
sama á við um greiðslur til dag-
mæðra sem gefur foreldrum kost á
niðurgreiddri dagvist. Maður verður
að horfa á þetta allt í samhengi og
það sem við erum fyrst og fremst
að hugsa um er að foreldrar standi
ekki uppi úrræðalausir með þessi
börn sín.“
Reglur um fjölda barna
Borgarstjóri benti á að lög og
reglur segðu til um hversu mörg
börn væru á hverri leikskóladeild og
hversu margir starfsmenn sinntu
þeim en nokkuð hefur borið á
óánægju með Ijölda barna á leik-
skóladeildum og starfsmannafjölda.
„Sveitarfélögin geta ekki haft sína
hentisemi með hvað börnin eru mörg
á hverri deild eða hvað margir starfs-
menn,“ sagði Ingibjörg. „Það eru
alveg skýr ákvæði um það í reglu-
gerðum hvað mörg börn eiga að
vera miðað við stærð húsnæðis, leik-
rými úti og stöðugildi og eftir því
förum við.
Hins vegar er að koma upp þessi
vandi núna og er ef til vill til marks
um að eitthvað er að glæðast í efna-
hags- og atvinnulífinu að það hefur
reynst erfiðara í haust að manna
leikskólana heldur en áður. Auðvitað
verður að fara yfír þá stöðu og
meta hvernig þetta horfir í nánustu
framtíð. Það er ekki hægt að fjár-
festa í leikskólum sem ekki er hægt
að manna. Þá verður að leita nýrra
leiða í þeim efnum og við stefnum
að því að halda áfram uppbyggingu
í einni eða annarri mynd og reynum
að tryggja öllum börnum úrræði sem
við teljum viðunandi og getum haft
eftirlit með.“