Morgunblaðið - 20.09.1996, Blaðsíða 2

2 B FÖSTUDAGUR 20. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LÍF
ÓPÍUMBORÐIÐ í sjónvarpsherberginu.
SÓFINN í stofunni er sérsmíðaður í Bandaríkjunum. Skálin á
sófaborðinu er frá Marokkó.
HÁLSMENIÐ frá Kenýa er úr tölum og rótum.
ANDREA Brabin situr við indónesíska borðstofuborðið.
Morgunblaðið/Þorkell
íslenskt heimili
prýtt húsgögnum frá Indónesíu
HÚSGÖGN hönnuð og smíðuð í
Austurlöndum fjær njóta sífellt
meiri vinsælda hér á landi og prýða
nú mörg íslensk heimilin. Andrea
Brabin fyrirsæta og dagskrárgerð-
armaður, er nýflutt í lítið hús í Þing-
holtunum, en hún hefur innréttað
heimili sitt nær eingöngu með hús-
gögnum upprunnum frá Indlandi
og Indónesíu. Þau hefur hún keypt
á ferðalögum sínum víða um heim
og flutt heim til íslands. Blaðamað-
ur Daglegs lífs leit við hjá Andreu
á dögunum, þáði hjá henni kaffi-
bolla og fékk að skoða og heyra
söguna á bakvið hin framandi hús-
gögn.
„Eg hef reyndar keypt stóran
hluta af mínum innanstokksmunum
á fornmörkuðum eða í austurlensk-
um verslunum í New York og Los
Angeles þar sem ég bjó um hríð,“
segir Andrea og býður blaðamanni
sæti við fallegt borðstofuborð úr
tekki, en það er sérstök viðartegund
upprunnin í Suðaustur-Asíu. Borðið
fékk Andrea fyrir lítinn pening í
indónesískri búð í New York, „en
húsgögn frá Indlandi og Indónesíu
eru fremur ódýr í Bandaríkjunum,"
segir hún og bætir því við að þó
sé verðið hagstæðara í Los Angeles
en New York.
Andrea segist hafa mjög gaman
af því að fara á fornsölur og
útimarkaði, en auk þess hafi hún
verið iðin við að fara á svokallaðar
bílskúrsútsölur á meðan hún bjó í
Los Angeles. „Á slíkum útsölum er
fólk að selja gamla og notaða hluti
á grasflötinni eða í bílskúrnum
heima hjá sér. Eg fór stundum
EF MENN gætu valið kysu trúlega
flestir að vera háfættir fremur en
með stutta, kubbslega fætur. Lengi
hefur þótt eftirsóknarvert að vera
hávaxinn og hávaxið fólk þykir eiga
auðveldara uppdráttar í iífinu en
þeir lágvöxnu. Til dæmis þurfa lág-
vaxnir að líta upp til hávaxinna og
það eitt og sér gefur ímyndina um
vald hinna síðarnefndu. Fólk dá-
samar ákveðnar fyrirmyndir, sem
birtast í líki fyrirsætna í tískutíma-
ritum og víðar. Kvenfyrirsæturnar
eru jafnan yfir 180 sm á hæð og
ekki eru karlfyrirsæturnar lágvaxn-
ari.
En kostir þess að vera hávaxinn
virðast ekki bara snúa að útlits-
ímyndinni. Rannsóknir sýna að
börn, sem eru lágvaxin eftir aldri,
verða öðrum fremur fyrir stríðni í
skólanum og hávaxið fólk nýtur
forgangs þegar það sækir um
vinnu. Nýlegar rannsóknir leiddu
ennfremur í ljós að hávaxnir eru
heilbrigðari og langlífari en lág-
vaxnir.
Eru hávaxnir heilbrigðari
en lágvaxnir?
Samkvæmt dr. Bernhard Harris
við háskólann í Southampton er
lægri tíðni hjartasjúkdóma, heila-
blóðfalla og jafnvel brjóstakrabba- •
meins á ákveðnu svæði í Bretlandi
þar sem meðaihæð fólks er meiri
en annars staðar á landinu. „Ástæð-
an er annaðhvort sú að hávaxið
fólk er langlífara vegna erfðafræði-
legra eiginleika eða ýmsir þættir
eins og hollt mataræði og líkamsæf-
ingar auka hæð þess og jafnframt
lífslíkur," segir dr. Harris, sem að-
hyllist síðari kenninguna.
í breska tímaritinu Zest segír að
vaxandi tilhneiging sé. til að líta á.
Hávaxnir
virðast við betri
heilsu en lágvaxnir
í' !■
k
SUMSTAÐAR
er vaxandi til-
hneiging til að
lít.a á lágan
líkamsvöxt
sem læknis-
fræðilegt
vandamál.
smæð sem læknisfræðilegt vanda-
mál. Bent er á að núna fái um fjög-
ur þúsund óvenju lágvaxin bresk
börn tilbúna hormóna til að vöxtur-
inn aukist. Meðferðin, sem hefst
um fjögurra ára aldur og tekur um
tíu ár, hefur tíðkast frá 1985 án
sýnilegra neikvæðra aukaverkana.
Áður fólst vaxtarhormónameðferð
í því að börn voru sprautuð með
hormónum úr heiladingli látinna.
Slík meðferð reyndist árangurslaus
auk þess sem sum börnin fengu
svonefndan Creutzfeldt-
Jackob sjúkdóm, sem
svipar til kúariðu.
Nýrnabilun, afbrigði-
legir litningar í stúlkum
eða svonefnd Tumer ein-
kenni, skortur á vaxtar-
hormón og skemmd á
heiladingli vegna lyfja-
meðferðar eru taldar meg-
inástæður þess að hægir
á vexti barna. Þótt vaxtar-
hormónameðferð auki
ekki vöxt fullorðinna
bendir bandarísk tilraun
til að slík meðferð örvi
kynhvötina og valdi þyngdartapi. A
sumum læknisstofum í Bandaríkj-J
unum er þreyttum miðaldra borgur-
um boðið upp á slíka meðferð.
Vaxtarhorm-
ónameöferö
virðist stund-
um beitt sem
fegrunaraö-
gerö en ekki
af læknis-
fræðilegri
nauösyn.
Fáránleg hræðsla við smæð
Sá möguleiki er fyrir hendi að
smávöxnu fólki fækki samfara
greiðari aðgangi almennings að
vaxtarhormónum. í Zest segir að í
Bandaríkjunum hafi hræðslan við
smæð tekið á sig fáránlega mynd.
Lyfjafyrirtæki selji vaxtarhormóna
í stórum stíl til foreldra, sem vilja
fullvissa sig um að börn þeirra verði
ekki fyrir óþægindum í framtíðinni
vegna smæðar sinnar. Því til sönn-
unar er bent á að þar í landi taki
tuttugu þúsund börn vaxtarhorm-
óna þó eingöngu sjö þúsund börn
þurfi á þeim að halda. Vaxtarhorm-
ónameðferð virðist því vera notuð
sem fegrunaraðgerð en ekki af
læknisfræðilegri nauðsyn.
Hæðin eykur
sjálfstraustið
Tam nokkur Fry hjá breskri
stofnun sem rannsakar vöxt barna
varar við misnotkun vaxtarhorm-
óna. Slíkt segir hann
valda bólgum í liðamót-
um auk þess sem börnin
geti orðið kynlega
rengluleg ásýndum
„Heilbrigð börn, sem eru
lágvaxin eftir aldri, ættu
þó að eiga kost á stuttri
meðferð til að auka hæð
sína, bæta sjálfstraustið
og koma í leiðinni í veg
fyrir að verða skotspónar
skólafélaganna," segir
Fry, sem telur að vel
nærð og vel alin börn séu
líklegust til að verða í
meðallagi há eða hærri.
Fjöldi rannsókna bendir til að
andleg og líkamleg misnotkun hægi
á vexti sumra bama. Fry segir að
hjá barni sem verði fyrir sálrænu
áfalli virðist lokast fyrir þann hluta
heilans sem stjórnar vextinum.
Nýlega leiddi rannsókn á 700
börnum í Ijós að kvíðnar og
áhyggjufullar stúlkur eru tvisvar
sinnum líklegri en aðrar til að verða
undir 158 sm hæð á fullorðinsárum.
Niðurstöðurnar þykja renna enn
frekari stoðum undir kenninguna
um að heilbrigð og hamingjusöm
bernska sé ómetanlegur grunnur
að góðri heilsu ævina á enda. ■