Morgunblaðið - 22.09.1996, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 22. SEPTEMBER 1996 3
Sveinbjörn Jónsson var framsýnn maður og
hafði einstakt lag á að nýta sér tíðarandann.
Með virkjun Sogsins sá hann fram á vaxandi
þörf íslenskra heimila fyrir rafmagnstæki af
öllum toga. Hann orðaði fyrstur manna stofnun fyrirtækis
til framleiðslu shkra tækja á Islandi. Sveinbjörn varð síðar
frumkvöðull að stofnun Rafha en þar sat hann óshtið í stjórn
í 34 ár.
En ekki var báturinn bundinn við
festar þegar þar var komið sögu.
A þesstnn tíma vann hann að því að
koma á fót vikurvinnslu á
Snæfellsnesi og árið 1937 stofnaði hann ásamt
öðrum félag um framleiðslu á fóðurmjöh úr þangi og þara.
Sveinbjöm ákvað að nota
hverahita til
að þurrka
fóðrið. Hús
var reist undir
starfsemina í
hans eftir að valda ótæpilegum reimleikum á einu
glæsilegasta hóteh Reykjavíkur. Ofnar Sveinbjarnar vom þá
úrvals framleiðsla á sama hátt og nú tíðkast hjá
Ofhasmiðjunni. Þó gat komið fyrir að óstöðugt rennsli
um ofnana ylli sérstæðum smellmn.
Þessir
torkennilegu
smellir vöktu
erlendan
ferðamann af værum
blundi á nýbyggðu hóteli í Reykjavík. Ferðamann-inum
þótti þessi hljóð svo kyndug að hann tók saman föggur
sínar í flýti og heimtaði samstundis flug til útlanda. Ekki
skyldi hann dvelja mínútu lengur í þessu draugahúsi.
Þótt Sveinbjörn Jónsson gætti aldrei nægjanlega að eigin
heilsu var honum annt um hag og afdrif samferðarmanna
* Ólgustillir er áhald sem látið er ofan í
pott þegar verið er að elda. Lögun þess
kemur í veg fyrir að það sjóði upp úr.
Óvíst er hvort Sveinbirni hefði heilsast be
ef hann hefði reynt ólgustihinn á sjálfum
sér, en elja hans og áhugi á framförum
í iðnaði kostaði hann snemma heilsuna.
Þjakaður af berklum átti þessi sérstæði
maður eftir að marka djúp spor í
íslenska iðnaðarsögu. Módætið stælti
hann og hvatti til afreka.
hurðinni á Ofhasmiðjunni og fór með allt
starfsfólkið í heyskap austur í Flóa. Samúð
Sveinbjamar var með bændunum og starfsfólk
Ofnasmiðjunnar bjargaði töðu á mörgum
bæjum í sveitinni.
Það var Sveinbjörn Jónsson sem skynjaði
einna fyrstur manna hvernig innflutningur
á vörum gæti stutt íslenska framleiðslu.
Þannig framleiddi Sveinbjöm fyrstu íslensku
þveglana. Hluti þeirra var
framleiddur í Ofhasmiðjunni
en annað flutt inn fullhannað frá
Bandaríkjunum.
Þessa slóð
frumkvöðulsins
hefur Ofhsmiðjan
fetað allt fram
tíl okkar daga,
eða í heil 60 ár. Á
þessu afmælisári
Ofhasmiðjunnar eru
hundrað ár liðin frá
fæðingu Sveinbjarnar
Jónssonar.
mw
ftíp'V
:-í .■
■
Authafiiamaðurinn
Sveinbjörn Jónsson sagðist
eitt sinn vera haldinn þeirri
ónáttúru að hafa mest gaman
að því ómögulega. Ef til vi
var hann knúinn áfram aí’þefrri
ónáttúru þegar hann stofnaði
Ofhasmiðjuna í miðri heimskreppunni
árið 1936. Lífskrafturinn
kraumaði þá innra með honrnn
og því horfir það dáhtið
undarlega við að einmitt þessi
maður skuli fyrstur allra hafa hannað og
framleitt ólgustilli.
Hveragerði og var það með fyrstu mannvirkjum í þessum
1 ylræktarbæ. Sama ár vann Sveinbjörn að smíði „uppdráttar
að slátrunar- og frystihúsaanleggi fyrir Kaupfélag
i n^'-gfirðinga” og réttu ári síðar átti hann drjúgan þátt í
stofnun véfnaðarstofu á Eyrarbakka.
•m »k
Meo

fhasmiðjunnar vakti það fyrir Sveinbirni
sjá hvort ekki rofaði til í kolamekkinum sem
grúfði sig þá yfir Reykjavík. Hugmyndin var að nýta
hveravatn til upphitunar í stað þess að brenna kol og olíu.
Sveinbjöm renndi þá ekki í grun að löngu síðar áttu ofnar
sinna. Hann var á meðal þeirra fyrstu til að innleiða
bónuskerfi í íslenskt iðnfyrirtæki sem bætti afköst starfsmanna
og jók laun þeirra.
Óþurrkasumarið 1955 voru
bændur austan fjalls í vandræðum
með hrakið hey um öll tún. Þegar
loksins sá til sólar skellti Sveinbjörn aftur