Morgunblaðið - 22.09.1996, Blaðsíða 6

6 SUNNUDAGUR 22. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
STUÐNINGSMENN Lýðræðisflokks Kúrdistans, flokks Massouds Barzanis, leggja undir sig byggingu Föðurlandsfylkingar Kúrd-
istans (PUK) í bænum Sulaimaniya fyrr í mánuðinum.
Aðgerðir CIA í írak kost-
uðu 66 milljarða króna
IRASKIR stjórnarandstæð-
ingar hafa undanfarin ár átt
greiðan aðgang að banda-
rísku fé til að grafa undan
stjórn Saddams Husseins, forseta
íraks. Hafa þeir árum saman leit-
að til bandarískra útsendara leyni-
þjónustunnar, CIA, sem höfðu
meðal annars bækistöðvar í fjór-
um húsum í borginni Salahuddin
í héruðum Kúrda í norðurhluta
Iraks í þeim tilgangi að fram-
fylgja fyrirskipun Bandaríkjafor-
seta um að koma Saddam Hussein
frá völdum. Þessi starfsemi hefur
þó verið til lítils og yfirmaður CIA,
John Deutch, varð að viðurkenna
í yfirheyrslu á Bandaríkjaþingi á
fimmtudag að pólitísk staða Sadd-
ams væri nú styrkari, en hún hefði
verið frá lokum Persaflóastríðsins.
Kvaðst Deutch ekki sjá fyrir sér
að Saddam yrði steypt á næstunni
og Bill Clinton Bandaríkjaforseti,
var greinilega að reyna að draga
úr væntingum almennings vegna
íraksmálsins þegar hann sagði í
viðtali við fréttamanninn Barböru
Walters að fyrir sér vekti ekki að
losa sig við Saddam: „ Við stundum
ekki að steypa ríkisstjórnum,“
sagði forsetinn.
Athygli vakti að í fréttaskeytum
mSW1 BAKSVIÐ
Bandaríska leyniþjónustan stóð fyrir
umfangsmiklum aðfferðum í norðurhéruð-
um Kúrda í írak. Árangurinn var hins
vegar lítill og virðist milljónum dollara
hafa verið varið til einskis.
kom ekki fram að Ðeutch hefði
greint þinginu frá samstarfi CIA
við Kúrda.
I grein í bandaríska dagblaðinu
The Washington Post sagði að
Kúrdar þar og annars staðar hefðu
beðið um og fengið tugi milljóna
dollara. Þeir hefðu notað pening-
ana til að kaupa létt vopn, skot-
færi, samskiptabúnað, gögn til út-
gáfu og útvarpsútsendinga, bíla,
mat og lyf. Kváðust þeir þarfnast
þessa til að gera Saddam skráveifu
og ýta undir byltingu eða valdarán.
Einnig var um að ræða fullkom-
inn eftirlitsbúnað, sem ætlaður var
til að fylgjast með ferðum íraska
hersins. Ætla má að sá búnaður
sé nú fallinn í hendur írökum, eða
öllu heldur Ali Hassan Majid, sem
stjórnar aðgerðum íraka í norðri
og er sagður helsti böðull Sadd-
ams. Hann stjórnaði herferðinni á
hendur Kúrdum árið 1988 þegar
eiturgas var notað kerfisbundið,
3.800 þorp voru jöfnuð við jörðu
og mörg hundruð þúsund manns
hurfu. Þegar Saddam réðst yfir
Kúveit 1990 gerði hann Majid að
„ríkisstjóra" Kúveits.
Þrýstingur á CIA
Bæði þingmenn og embættis-
menn hvöttu CIA til dáða og stjórn
leyniþjónustunnar átti erfitt með
að neita neinum, sem leitaði ásjár
hennar. Andófsmenn sprengdu
nokkrar sprengjur, fengu nokkra
íraka til að flýja land, börðust við
íraska hermenn í mars 1995 og
tóku mörg hundruð íraska her-
menn til fanga. Þetta var ekki
gert samkvæmt fyrirmælum CIA,
sagði í blaðinu, en leyniþjónustan
hvatti til þess og veitti fjárhags-
legan stuðning.
Sagði að alls hefði CIA látið
af hendi 100 milljónir dollara (um
6,6 milljarða íslenskra króna), eða
að meðaltali 20 milljónir dollara
(um 1,3 milljarða króna) á ári frá
1991 til að fella Saddam. CIA
gæti hins vegar ekki státað af
miklum árangri eftir allt erfiðið,
eftir því sem The Washington
Post hafði eftir heimildamönnum
í bandarísku stjórninni, á Banda-
ríkjaþingi og úr röðum íraskra
andófsmanna.
Herferð þeirrar fylkingar
Kúrda, sem nýtur stuðnings íra-
skra stjórnvalda, um norðurhluta
íraks á undanförnum árum hefði
gert starf leyniþjónustunnar að
engu. Arum saman nutu tvær
helstu aðskilnaðarhreyfingar
Kúrda stuðnings CIA, en í ágúst
kúventi önnur þeirra, sem er und-
ir stjórn Massouds Barzanis, og
gekk í lið með Saddam. Fyrir vik-
ið hafa margir félagár og stuðn-
ingsmenn nokkurs konar regnhlíf-
arsamtaka, sem CIA hafði komið
upp, verið handteknir, myrtir eða
umkringdir af Kúrdum á bandi
Saddams.
Hópum, sem ekki eru úr röðum
Kúrda, en fengu stuðning CIA,
hefur einnig mistekist að koma
höggi á Saddam. Aðgerðir þeirra
hafa hins vegar Ieitt til þess að
Saddam hefur gripið til harkalegra
öryggisaðgerða og reglulegra
hreinsana í forustu hersins. Sam-
kvæmt leyniskýrslu, sem nýlega
var gerð opinber „virðist brottför
Saddams af hinu pólitíska sjónar-
sviði í írak ekki vera á döfinni".
Sennilegt er að brátt vakni há-
værar spurningar um það hvernig
staðið var að þessum leynilegu
aðgerðum í írak.
Hófust í stjórnartíð Bush
Þær hófust í stjórnartíð George
Bush. Frá upphafi láðist að leggja
á ráðin um það hver eða hvað
tæki við af Saddam ef tækist að
koma honum frá. Um leið óttuð-
ust bandarískir embættismenn og
ráðamenn í grannríkjum íraks að
íranar mundu seiíast til aukinna
áhrifa ef tómarúm myndaðist í
írak eða landið liðaðist í sundur.
Árið 1992 ákvað CIA að ástæða
væri til að hygla Massoud Barzani
og Jalal Talabani, leiðtogum
tveggja andstæðra hreyfinga
Kúrda. Bandaríkjamenn vildu með
því að fjármagna hópana tryggja
frið milli Kúrda. Eitt stóð þó sam-
bandi Bandaríkjamanna við
Kúrdahreyfingarnar fyrir þrifum:
Þeir voru andvígir því megin-
markmiði Kúrda að öðlast pólitískt
sjálfstæði. Þetta skapaði spennu
vegna þess að CIA neitaði að láta
Kúrdana hafa þau öflugu vopn,
sem þeir vildu fá í hendur.
Eftir að Clinton náði kjöri árið
1992 var áætlun CIA endurskoðuð
og komist að þeirri niðurstöðu að
ólíklegt væri að með henni yrði
Saddam felldur. CIA og Clinton
lögðu því til að framlagið til þess-
ara leyniaðgerða yrði skorið niður
um helming. Þetta mætti mikilli
andstöðu á Bandaríkjaþingi og
börðust Kúrdar einnig gegn þess-
um niðurskurði. I ár ákvað Clinton
hins vegar að auka framlagið til
aðgerða CIA í írak.
Barzani sveik CIA í síðasta
mánuði og verður að gera ráð
fyrir því að írakar hafi fengið
miklar upplýsingar um starfsemi
stjórnarandstöðunnar og CIA fyrir
vikið. Nú hyggst Barzani leita
aftur á náðir Bandaríkjamanna
og CIA. Eins og Deutch orðaði
það fyrir Bandaríkjaþingi er Barz-
ani að „leika hættulegan leik“.
Eftir atburði undanfarinnar vikna
verður CIA að byrja aftur á byrj-
unarreit ætli leyniþjónustan að
taka þátt í Ieiknum á ný.
Italskar konur fordæma dómsúrskurð
Dómur sagður löghelga
ofbeldi eiginmanna
Róm. Reuter.
ÍTALSKAR konur hafa fordæmt
dómsúrskurð þar sem kveðið var
á um að eiginmaður megi af og
til slá konu sína, en fórnarlambið
kvaðst gleðjast yfír því að „fyrir-
myndareiginmaður“ hennar hefði
verið hreinsaður af ákærunni.
Stjórnmálamenn, fræðimenn og
lögfræðingar úr röðum kvenna for-
dæmdu úrskurðinn, sem kveðinn
var upp á fimmtudag, og sögðu
hann „djöfullegan", „rangan" og
„hneykslaniegan".
„Þessi úrskurður er hættulegur
vegna þess að hann löghelgar of-
beldi,“ sagði Alessandra Mussolini,
þingmaður og barnabarn Benitos
Mussolinis, fyrrverandi fasistaleið-
toga Ítalíu.
Góður á mill
barsmíða
Maðurinn hafði verið dæmdur í
átta mánaða fangelsi í undirrétti
á Sikiley fyrir að beita konu sína
ofbeldi, en áfrýjunardómstóll ógilti
þann dóm og sendi málið aftur til
undirréttarins til endurupptöku.
Sagði að framferði mannsins
teldist ekki ill meðferð vegna þess
að milli þess að hann hefði ein-
staka sinnum barið konu sína
hefðu komið tímar, þar sem „milli
þeirra ríkti samhljómur".
Konan var lögð á sjúkrahús eft-
ir barsmíðarnar, sem áttu sér stað
fyrir sex árum. Hún lagði ekki
fram kæru og sagði að sættir hefðu
tekist með þeim hjónum nokkrum
dögum eftir atvikið. Læknar til-
kynntu lögreglu atvikið og sótti
hún eiginmanninn til saka.
Bhutto féll í bardaga
MURTAZA Bhutto, bróðir Benaz-
ir Bhutto forsætisráðherra Pakist-
ans, (t.h.) féll ásamt sex stuðnings-
mönnum í skotbardaga við lög-
reglu í Karachi í gær. Fullyrt var
að mennirnir hefðu hafið skothríð
á lögreglu er hún vildi skoða bif-
reiðar þeirra af öryggisástæðum.