Morgunblaðið - 22.09.1996, Blaðsíða 10

10 SUNNUDAGUR 22. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
ATVINNUÁSTANDIÐ á
Akranesi hefur verið að
breytast til batnaðar
síðustu misserin eftir
langvarandi stöðnun og erfiðleika-
tímabil. Flest mikilvægustu at-
vinnufyrirtæki bæjarins eru í
vexti. Ýmsar framkvæmdir sem
nú eru í gangi eins og til dæmis
við endurbyggingu fiskimjölsverk-
smiðjunnar og Hvalljarðargöng,
auka mönnum bjartsýni um enn
betri tíma, auk þess sem draumar
um frekari stóriðju á Grundar-
tanga virðast ætla að rætast.
Mikill uppgangstími var á Akra-
nesi eftir byggingu Járnblendi-
verksmiðjunnar á Grundartanga.
Verksmiðjan var opnuð 1978 og
segir Gísli Gíslason bæjarstjóri að
á uppbyggingartímanum og fyrstu
starfsárum fyrirtækisins hafi
fjölgað um 1.000 manns í bænum.
Um miðjan níunda áratuginn fór
að hægja á framþróuninni og við
tók samdráttur, fyrst í sauma- og
Skaginn
á uppleið
Umskipti eru að verða í atvinnumálum á
Akranesi. Enduruppbygging gamalgróinna
fyrirtækja hefur hleypt nýju blóði í atvinnu-
lífíð og fólk skynjar væntanlegar breytingar
í kjölfar Hvalfjarðarganga og nýrrar stóriðju
á Grundartanga. Helgi Bjarnason tók
púlsinn á atvinnulífínu á Skaganum.
smiðjan sameinuðust HB árið
1991 og nú er verið að ganga frá
sameiningu Krossvíkur eins og
áður segir. Gísli bæjarstjóri segir
að vissulega hafi verið skiptar
skoðanir um þessa þróun í bæjar-
félaginu en hún hafi verið nauð-
synleg vegna minnkandi aflaheim-
ilda. Hann segir að vel hafi tekist
til með framkvæmdina og hún
orðið án mikilla sárinda.
„Ef við Akurnesingar hefðum
ekki verið svo lánssamir að stíga
þessi skref værum við að að horfa
upp á algjöra stöðnun í sjávarút-
vegi hér, í staðinn fyrir þá upp-
byggingu til framtíðar sem staðið
hefur yfir, bæði til lands og sjáv-
ar. Við vorum í raun á síðasta
snúningi með að gera þetta,“ seg-
ir Haraldur Sturlaugsson, fram-
kvæmdastjóri Haraldar Böðvars-
sonar hf. Krossvík bættist við á
þessu ári og um áramót sameinast
fyrirtækið Miðnesi hf. í Sandgerði
undir nafni HB. Þegar er hafin
hátt inn í samfélagið. Menn hafi
séð að breytingar væru í vændum
og framkvæmdirnar hafi síðan
skapað töluverða vinnu á Akra-
nesi. Verktakinn hefði farið þá
leið að hafa aðstöðu við norður-
enda ganganna í lágmarki en nýta
sér þjónustu fyrirtækja á Akra-
nesi. Þá hefði endurbygging Síld-
ar- og fiskimjölsverksmiðjunnar,
stórframkvæmd sem allir bæj-
arbúar hafa fyrir augunum, virkað
mjög hvetjandi.
Á vegum Akraneskaupstaðar
er að hefjast vinna við stefnumót-
un vegna tilkomu Hvalfjarðar-
ganga 1999, undir vinnuheitinu
Akranes við upphaf nýrrar aldar.
Gísli bæjarstjóri segir að göngin
muni hafa bæði jákvæð og nei-
kvæð áhrif á Akranesi. Hann seg-
ir að þau opni nýja möguleika
varðandi atvinnumál, skólamál og
búsetu og leiði til breyttra að-
stæðna varðandi verslun, sam-
göngur og heilbrigðisþjónustu.
„ Morgunblaðið/Ásdís Ásgeirsdóttir
NÝIR tnöguleikar opnast með Hvalfjarðargöngum. Á mynd-
inni til vinstri eru Gunnar Sigurðsson forseti bæjarstjórnar
á Akranesi og Gísli Gíslason bæjarstjóri við gangamunnann
undir Akrafjalli. Ef framvindan verður hagstæð skapast störf
fyrir vel á annað hundrað manns á Grundartanga, til viðbót-
ar við núverandi starfsmannafjölda Járnblendiverksmiðjunn-
ar. Það eru hins vegar mest karlastörf. Þeir hafa ekki síður
um margt að ræða eins og sést á myndinni til hægri hér að
ofan sem tekin var í Járnblendiverksmiðjunni.
pijónastofurekstri og síðan í sjáv-
arútvegi vegna minnkunar á
kvóta. „Við fundum fyrir erfiðleik-
unum á undan flestum öðrum. Það
rofaði aðeins til 1990 en í skamm-
an tíma því samdrátturinn hélt
áfram á næstu árum. Á árunum
1991-1994 vorum við að fást við
viðvarandi og mikið atvinnuleysi
sem fór yfir 250 manns þegar
mest var,“ segir Gísli.
Hann segir að ástandið
hafi batnað á síðasta
ári og staðan sé nokkuð
góð nú um stundir. Enn-
þá eru þó yfir 100
manns á atvinnuleysisskrá.
Hervar Gunnarsson, formaður
Verkalýðsfélags Akraness, segir
að enn sé mikið atvinnuleysi með-
ai kvenna á Akranesi. Það sé
búið að vera viðvarandi frá því
erfiðleikar fataiðnaðarins hófust
og lítið komið í staðinn. Þá hafi
heldur hallað undan fæti í sjávar-
útveginum.
Vel heppnuð endurreisn
skipasmíðastöðvarinnar
Gunnar Sigurðsson, forseti bæj-
arstjórnar, segir að lausn á vanda
tveggja stórra vandræðabarna
skipti mestu máli í þeim umskipt-
um sem orðið hafa í atvinnumálun-
um síðustu tvö árin. Hann nefnir
Krossvík og Þorgeir og Ellert í
þessu sambandi.
Þegar skipasmíðastöðin Þorgeir
og Ellert hf. var að verða gjald-
þrota á árinu 1994 leitaði bærinn
til einstaklinga um að taka við
rekstrinum svo þessi starfsemi
legðist ekki af. Stofnað var hluta-
félag sem tók við rekstrinum og
keypti síðar eignir þrotabúsins.
Núverandi eigendur leigðu starfs-
mönnum trésmiðju og rafmagns-
verkstæðis þessa rekstrarþætti og
reka sjálfir sérhæft málmiðnaðar-
fyrirtæki. Gunnar segir að nú sé
blússandi gangur í öllum þessum
rekstrareiningum. Starfsmenn séu
nú orðnir yfir 100, fleiri
en var þegar Þorgeir og
Ellert hf. var í fullum
rekstri og tvöfalt fleiri
en síðustu mánuðina
fyrir gjaldþrot. Bærinn
seldi hlutabréf sín í skipasmíða-
stöðinni. Var sú sala umdeild en
Gunnar segist sannfærður um að
hún hafi verið rétt út frá hagsmun-
um bæjarfélagsins.
Þorgeir Jósefsson, fram-
kvæmdastjóri Skipasmíðastöðvar
Þorgeirs og Ellerts hf., segir að
nýja félagið hafi ekki haft mikla
tiltrú þegar það tók við rekstrin-
um. Það hafi breyst eftir að eign-
irnar voru keyptar og síðan hafi
leiðin legið upp á við. „Við fórum
í ýmsar kostnaðarsparandi að-
gerðir. Nýja félagið hafði nokkurt
hlutafé og þurfti ekki að draga á
eftir sér þann mikla skuldahala
sem sligaði gamla fyrirtækið og
því höfum við getað fjárfest til að
auka hagkvæmni framleiðslunn-
ar,“ segir Þorgeir. Hann segir þó
að almennur uppgangur í málm-
iðnaði hafi hjálpað þeim mest.
Rekstur Þorgeirs og Ellerts
skiptist aðallega í tvo hluta, ann-
ars vegar skipaviðgerðir og breyt-
ingar og hins vegar framleiðslu á
fiskvinnslubúnaði úr ryðfríu stáli.
Þorgeir er bjartsýnn á framtíðina
í báðum greinum og segir frá því
að fyrirtækið sé nú að byggja 750
fermetra viðbyggingu við húsnæði
síðarnefndu deildarinnar.
Endurskipulagning
sjávarútvegsins
Akraneskaupstaður endurreisti
hlutafélagið Krossvík á sínum tíma
til að taka við rekstri frystihúss
Hafamarins og halda kvóta
Höfðavíkur á staðnum. Bærinn
hefur nú selt hlutabréf sín og ver-
ið er að sameina félagið Haraldi
Böðvarssyni hf. Kvótinn var flutt-
ur á skip HB og segir Gunnar
Sigurðsson að með því hafí náðst
meginmarkmið bæjarins, að halda
kvótanum í bænum. Starfsfólk
Krossvíkur fékk vinnu hjá HB og
hjá sjávarréttafyrirtækinu ís-
lenskt-franskt eldhús hf. sem flutti
starfsemi sína í húsnæði Krossvík-
ur. „Við tókum mikla áhættu í
atvinnumálunum með sölunni á
Krossvík en allt hefur farið á besta
veg. Menn geta ímyndað sér í
hvaða stöðu bæjarsjóður væri ef
vinnslu hefði verið haldið áfram í
frystihúsinu," segir Gunnar.
A undanförnum árum hefur orð-
ið mikil skipulagsbreyting í sjávar-
útvegsmálum á Akranesi. Fyrir
fimm árum voru þar þtjú frystihús
starfrækt auk síldar- og fiski-
mjölsverksmiðju. Þessi starfsemi
fer nú öll fram í einu fyrirtæki,
Haraldi Böðvarssyni hf. Heima-
skagi og Síldar- og fiskimjölsverk-
náin samvinna fyrirtækjanna
tveggja. Haraldur segir að nýja
fyrirtækið verði með mikinn loðnu-
og síldarkvóta og það skapi grund-
völl fyrir þeirri miklu uppbyggingu
loðnuverksmiðjunnar sem nú
stendur yfir. Höfuðstöðvar fyrir-
tækisins verða á Akranesi en Har-
aldur segir að áfram verði sérhæfð
starfsemi í Sandgerði. Segir hann
að fyrirtækið muni nýta sér ná-
lægðina við stóran fiskmarkað á
Suðurnesjum og mikla löndunar-
höfn, það muni koma starfsemi
þess á báðum stöðum til góða.
Haraldur vill ekki fjölyrða um
frekari útþenslu, segir að búið sé
að stíga stór skref. Hann telur að
frekari samþjöppun verði í sjávar-
útvegi á næstu árum. „Það er allt
á iði og ég reikna með að það taki
tvö ár að festast," segir Haraldur.
Búa sig undir
opnun ganganna
„Á síðasta vori fundum við að
ýmsir góðir möguleikar eru í aug-
sýn,“ segir Gísli þegar áfram er
fjallað um stöðu mála á Akranesi.
Nefnir hann að undirskrift samn-
inga um borun ganga undir Hval-
fjörð hafi skilað sér á jákvæðan
Göngin ein og sér leiði til breyt-
inga, en að öðru leyti muni þau
kalla á aðgerðir til að vega gegn
þáttum, sem fyrirfram væru taldir
neikvæðir.
Sem jákvæða þætti nefnir Gísli
að Akurnesingar nálgist stóra
markaðinn á höfuðborgarsvæðinu
og höfuðborgarbúar nálgist mark-
aðinn á Akranesi og á öllu Vestur-
landi. Telur hann að mikiir mögu-
leikar skapist í þjónustu við ferða-
fólk og sumarhúsafólk enda muni
umferðin stóraukast. Neikvæðu
þættirnir eru þeir helstir að stór
og góður vinnustaður leggst af,
það er Akraborgin. Þá muni fólk
í auknum mæli leita eftir þjónustu
út fyrir svæðið. „Við teljum að
með markvissum aðgerðum og
með því að þjónustuaðilar haldi
áfram að bjóða rétt verð og góða
þjónustu þurfi ekki svo mjög að
óttast þetta. En það gerist ekkert
af sjálfu sér,“ segir bæjarstjórinn.
Gísli og Gunnar leggja áherslu á
að stefnumótunarvinnunni ljúki
sem fyrst og að hún verði kynnt
tímanlega fyrir opnun ganganna
þannig að Akurnesingar geti búið
sig undir breytinguna.
Til viðbótar þeim framkvæmd-
Enn mikið
atvinnuleysi
meðal kvenna