Morgunblaðið - 22.09.1996, Blaðsíða 26

26 SUNNUDAGUR 22. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
KVIKMYNDIR
KVIKMYNDIR/SAMBÍÓIN hafa tekið til sýninga hina hugljúfu mynd Fyrirbærið,
Phenomenon, með John Travolta í aðalhlutverki og Kyra Sedgwick, Forest Whitaker og
Robert Duvall í aukahlutverkum. Leikstjóri er Jon Turtletaub. Þetta er ein af
stórmyndum sumarsins vestanhafs.
Sag’a af
venj ulegnm
snillingi
FYRIRBÆRIÐ er mynd um
George Malley (John Tra-
volta) sem vinnur fyrir sér sem
bifvélavirki í smábænum Harmon.
íbúum bæjarins líkar vel við Ge-
orge, hann er góður strákur,
traustur vinur, kannski svolítið ein-
faldur en galdramaður í höndunum
þegar blöndungar eru annars veg-
ar. Líf George er jafn áferðarfal-
legt og snyrtilegt og garðurinn
hans og þar bregður ekki öðrum
skugga en þeim að George fínnur
ekki réttu konuna. Svo er það,
daginn sem hann verður 37 ára,
að eitthvað dularfullt gerist og
breytir lífi hans að eilífu.
George er einu sinni sem oftar
að tefla á kránni sinni en tekur
sér pásu til að ganga út og teygja
úr sér. Þá sér hann skært leiftur
á himni, sem slær hann niður og
rotar hann.
Þegar hann raknar við er hann
ekki sá sami og áður. Nú er hann
haldinn óslökkvandi þorsta í fróð-
leik og hlutir sem áður voru honum
ráðgáta eru allt í einu orðnir auð-
skiljanlegir. Hann þarf ekki lengur
að beygja sig eftir skiptilyklinum
á verkstæðinu því hendur hans eru
segulmagnaðar ef hann vill það
við hafa. Hann getur ekki sofíð
en drekkur þess í stað í sig efni
þriggja bóka á hverri nóttu og dag
nokkurn er hann farinn að tala
portúgölsku reiprennandi. Hann
fínnur upp umhverfisvænt elds-
neyti úr mykju og sér fyrir jarð-
skjálfta.
En auðvitað fylgja aukaverkanir
snilligáfunni. Fólkið sem hélt sig
þekkja George stendur allt í einu
frammi fyrir manni sem það botn-
ar hvorki upp né niður í og George
verður að fyrirbæri. Fyrst dáist
fólk að honum, svo sýnir það hon-
um tortryggni og loks verður það
óttaslegið. Gamlir vinir og grannar
sniðganga hann og hæða. FBI vill
taka af honum skýrslu og háskóla-
prófessor vill fá hann til liðs við
sig í jarðskjálftarannsóknir.
Þar kemur að George, sem er
alltaf sami góði drengurinn, vill
halda áfram að lifa því lífi sem
hann lifði áður og er farinn að
sakna. Hann telur sig loksins vera
búinn að finna réttu konuna til
þess að deila öllu með, Lace (Kyra
Sedgwick). Það verður þó ekki
snúið aftur en hins vegar fínnur
George hjá sér styrk sem hann
átti ekki áður og reynsla hans
færir honum persónulegan þroska
og djúpstæðan skilning á því hvað
það er sem skiptir máli í lífinu.
Sagan sem myndin Phenomenon
er byggð á er eftir Gerald DiPego
sem fór með handrit sitt til fram-
leiðandanna Barbara Boyle og
Michael Taylor. „Hlutirnir gerðust
hratt," segir Barbara. Gerald, sem
er góður vinur minn, hringdi og
spurði hvort ég vildi lesa handrit
sem hann hefði skrifað. Ég las það
og féll fyrir því. Michael var sam-
mála mér. Við sendum handritið
til kvikmyndavera á föstudegi.
Touchstone samþykkti að gera
myndina á mánudegi. Joe Roth
stakk upp á John Travolta í hlut-
verk George Malley. Það leið innan
við sólarhringur frá því að John
las handritið þangað til hann ákvað
að þiggja hlutverkið." „Þetta var
í raun og veru allt Gerald DiPego
að þakka,“ segir Michael Taylor.
„Handrit hans var svo gott að það
dró að sér hæfíleikafólk eins og
segull. Frá sjónarhóli okkar fram-
leiðendanna þá var einhver blessun
yfir þessu verkefni frá upphafí."
John Travolta er stórstjarna
myndarinnar og töldu margir
gagnrýnendur að hér hefði hann
slegið sjálfum sér við og sýnt slík-
an afbragðsleik að hann verðskuldi
óskarsverðlaunatilnefningu fyrir.
Kyra Sedgwick leikur Lace og
hefur hlotið afbragðsdóma fyrir
frammistöðu sína. Hún vakti fyrst
athygli fyrir leik í mynd Olivers
Stone, Born on The Fourth of July
en sló síðan m.a. í gegn í Singles
og Something to Talk About.
Forest Whitaker leikur Nate
Pope, vin George Malley, sem á
erfitt með að skilja þá breytingu
sem verður á vini hans og fínnst
sársaukafullt að horfa á hann fjar-
lægjast sig. Forest Whitaker vakti
GEORGE Malley (John Travolta) öðlast skyndilega ýmsa yfirskilvitlega hæfileika.
síðast athygli fyrir frumraun sína
sem leikstjóri Waiting To Exhale,
en er auðvitað víðþekktur leikari,
m.a. fyrir Crying Game, Bird,
PretáPorter, Good Morning Viet-
nam og fleiri og fleiri.
Meðal annarra leikara ber hæst
gamla brýnið Robert Duvall í hlut-
verki þorpslæknisins, hollvinar
George Malleys, sem stendur með
honum í gegnum þykkt og þunnt.
Leikstjóri myndarinnar er Jon
Turtletaub, sem áður leikstýrði
m.a. mynd Söndru Bullock, While
You Were Sleeping og Cool Runn-
ings, með John Candy. Meðal sam-
starfsmanna hans þar var gríski
myndatökumaðurinn Phedon Pap-
amichael og þeir halda samstarfinu
áfram hér. Þeim félögum tekst í
sameiningu á trúverðugan hátt að
koma sífellt dýpri skynjun George
Malleys á tilverunni og sjálfum sér
til skila til áhorfenda og Ijá henni
þannig dýpt sem er óvenjuleg fyrir
Hollywood-myndir seinni tíma.
Myndin Phenomenon sækir að
sumu leyti til mynda af því tagi
sem kenndar eru við leikstjórann
Frank Capra en hún er jafnframt
og ekki síst undir sterkum áhrifum
frá mannræktarhreyfingu okkar
tíma. Phenomenon gengst stolt við
því sem hún sækir til Capra. Það
kemur m.a. fram í því að aðalper-
sóna myndarinnar heitir George
Malley en í It’s a Wonderful World,
þekktustu mynd Frank Capra, lék
James Stewart mann sem hét Ge-
orge Bailey. Boðskapur Capra
myndanna er alltaf hinn sami,
venjulegur maður kemst í óvenju-
lega aðstæður og eftir eldraunir
stendur hann uppi sem sigurvegari
í krafti siðferðisstyrks, sem hvílir
á óbilandi trú á ástina og hefð-
bundin gildi.
Phenomenon er óvenjuleg mynd
nú á tímum. í henni er ekki eitt
einasta blótsyrði, engin nektarsena
og ekki framið morð. Hún gerist
í samfélagi - smábænum Harm-
on(y) - þar sem hið góða hefur
tögl og hagldir frá upphafi. Karl-
mennirnir koma saman á kránni
til að tefla og skiptast á hugmynd-
um en ekki til þess að drekka og
segja sögur. Afbrot og eiturlyf
hafa ekki borist til bæjarins. Börn-
in leika sér að blómum. Þetta er
samfélag sem kennt hefur verið
við liðinn tíma en stendur fyrir
gildi sem eiga undir högg að sækja;
gildi sem aðstandendur Phenomen-
on vilja kenna sig við og breiða út.
I því, og endurvöktum vinsæld-
um John Travolta, felst sjálfsagt
skýringin á þeirri miklu velgengni
sem hún naut vestanhafs í sumar.
Phenomenon naut mestra vin-
sælda allra þeirra mynda sem
ekki byggðust á mannvígum,
tæknibrellum og geimferðum og
skaut þeim flestum reyndar ref
fyrir rass.
Ferillinn kominn á flug
FERILL Johns Travolta sem kvik-
myndaleikara spannar 20 ár. Fyrstu
árin fór vegur hans ört vaxandi með
myndum á borð við Carrie, Grease og
Saturday Night Fever en eftir gerð þeirra
tveggja síðasttöldu var John Travolta án
efa vinsælasti kvikmyndaleikari Vestur-
landa. Siðan komu mögru árin. Það má
segja að þau hafi staðið frá 1979 til árs-
ins 1994 þegar Reyfari, Pulp Fiction eftir
Tarantino, fleytti Travolta aftur fram á
sjónarsviðið. Síðan hefur hann orðið vin-
sælli með hverri myndinni sem hann hef-
ur gert.
A þessu ári hafa íslenskir kvikmyndaá-
horfendur - auk myndarinnar Phenom-
enon - séð hann í myndunum Broken
Arrow þar sem hann lék á móti Christian
Slater og í Get Shorty. Hann hefur nýlega
lokið við leik í mynd Nora Ephron, Mich-
ael, og í White Man’s Burden á móti Sidn-
ey Poitier. Eins og frægt varð gaf hann
17 milljóna dala þóknun upp á bátinn í
sumar og gekk út þegar hann var nýbyij-
aður samstarf við Roman Polanski um
gerð myndarinnar The Double.
John Travolta er fæddur í New Jersey
í Bandaríkjunum og varð frægur sem
Vinnie Barbarino í sjónvarpsþáttunum
„Welcome Back, Kotter“ snemma á átt-
unda áratugnum. Hann fékk svo hlutverk
í spennumyndinni The Devil’s Rain árið
1975 og í Carrie eftir John Carpenter
árið eftir. Í kjölfarið fylgdu Saturday
Night Fever og Grease og pilturinn var
orðinn að holdgervingi diskóæðisins á
áttunda áratugnum.
í samræmi við það hlutskipti féll hann
í skuggann uppúr 1980 og að frátalinni
Blow Out eftir Brian De Palma lék hann
í hverri Iélegu myndinni af annarri. Þar
til Tarantino hóaði í hann með handritið
að Pulp Fiction voru hlutverk hans í Look
Who’s Talking, Look Who’s Talking Now
og Look Who’s Talking Too þau verkefni
sem Travolta gat helst litið til ógrátandi
síðustu árin.
Travolta hefur aldrei hlotið Óskars-
verðlaun, þrátt fyrir tvær tilnefningar,
fyrst fyrir Saturday Night Fever og síðan
fyrir Pulp Fiction. Margir telja að hann
eigi þriðju tilnefninguna vísa fyrir
Phenomenon.
En John Travolta hefði ekki til að bera
þá seiglu sem raun ber vitni ef hann léti
stjórnast af því hvernig vindar blása í
Hollywood. Hann fjárfesti gróða sinn frá
velgengnisárunum fyrri viturlega og á
næga peninga. Hann dvelst lengst af á
auðmannanýlendunni sögufrægu Mart-
ha’s Vineyard, þar sem hann og kona
hans, leikkonan Kelly Preston, eiga hús
en ferðast á milli í einkaþotu sem hann
flýgur sjálfur. Þau hjónin tilheyra hinum
umdeilda félagsskap Church of Sciento-
logy, eins og Tom Cruise og Nicole Kid-
man og þakkar Travolta þeim söfnuði það
að hann hafi haldið sönsum í gegnum
misvindasaman feril sinn.
Travolta á sér tvær ástríður. Önnur er
flug. Hann velti fyrir sér um tíma að
snúa baki við leiklistinni og gerast at-
vinnuflugmaður. Til marks um delluna
er það að einkasonur hans var skírður
Jett, í höfuðið á þotu. Hin ástríðan er
góður matur. Travolta á í stöðugri bar-
áttu við aukakíióin og sumir samstarfs-
menn hans hafa sagt að hann virðist borða
10 máltíðir á dag og einkakokkur hans
fylgir honum á öllum ferðalögum.