Morgunblaðið - 22.09.1996, Blaðsíða 14

14 B SUNNUDAGUR 22. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
i
HAUSTLITIR
í ÚTIVISTAR-
PARADÍS
pípunni sem flytur heita vatnið frá
Nesjavallavirkjun alla leið.
Seinni hluta vegarins er ekið
um gígana sem minna á að síð-
asta eldvirkni á þessu svæði var
fyrir um 2.000 árum þegar hraun
rann úr 25 kílómetra langri
sprungu sem liggur frá Eldborg
og norður í Sandey í Þingvalla-
vatni. Síðustu umbrot í Hengils-
kerfinu voru árið 1789 þegar
spilda á sprungubeltinu gliðnaði
og seig um 1-2 metra.
Þar sem vegurinn liggur milli
gíganna lýkur hann svo vel upp
fegurð svæðisins fyrir ferðalangn-
um að það verður erfítt trúa því
að það er hending hvað hann fer
vel í þessu landslagi. Vegurinn
hannaði sig nánast sjálfur og var
fyrst og fremst lagður í því skyni
að auðvelda starfsmönnum hita-
veitunnar aðgang að heitavatns-
lögninni.
Reykjavíkurborg á Nesjavelli,
Ölfusvatn og Úlfljótsvatn í Grafn-
ingi en fjórða jörð borgarinnar sem
tengist þessu svæði er Kolviðar-
hóll í Ölfushreppi. Árið 1989 ákvað
borgarstjórn að hefjast handa við
uppgræðslu Nesjavalla og Ölfus-
vatns og uppbyggingu útivistar-
svæðis fyrir almenning á Hengils-
svæðinu. Það hefur sums staðar
valdið erfiðleikum við gerð göngu-
leiða að jarðir borgarinnar eiga
hvergi land saman, því milli þeirra
liggja jarðir í eigu einkaaðila.
ÞINGVALLA
Þorsteinsvík
Lambhagi
Nesjahraun
irámelur
Botnadalur
Ölfusvatnsvík
lagavíkurhraun
oitusM
felíVatn>
Ölfusvati
heiði
Mosfells
\ heiði
Þjófahlaup
\>vera
rómundár-

/Vatns/
y Selfjáll
! \
Klóarfjall ,
Ölkeldiy* á
hnúkur4A»?**» »*
tatjom
Skarðsmýrár-
V fjall
Sleggjubeins
inúkur \
Muldflala- i
hnúkar
\
) 2Lí
/ Jsí h
Stóra-y
Reygjáfeir ;
Iveradalir / ;
□»%»* u
5 Orustu-
1 hóll
HVERAGERÐI
Hæðir
Aðalgonguleiö
Jórutindur ^ |
*■ Tengileið
Vörðuð leið
■■ Brött leíð
Ómerktar leiðir
/ <f '
Q UpplýsíngaskiHi
L- 5km
Sja serstakan uppdratt
af Bernskuskógum og
Skólaskógum í þessari
umfjöllun.
dalur
Stækkað svæði
lfsfjall
Ing
Úlfljötsvatn
breytir um svip
ULFLJÓTSVATN er ein þeirra
jarða borgarinnar á Hengils-
svæðinu sem á eftir að taka breyt-
ingum á næstu árum vegna skóg-
ræktar- og landgræðslustarfs. Fyrir
því standa eigandi jarðarinnar, Raf-
magnsveita Reykjavíkur; Skóla-
skógar, þar sem grunnskólabörn
gróðursetja árlega 6.000 plöntur,
og Bernskuskógar, þar sem sett er
niður eitt tré fyrir hvert barn sem
fæðist í Reykjavík ár hvert.
„Þessi jörð kemur til með að
breytast all mikið næstu 20 ár.
Hægt og bítandi í fyrstu, meðan
plöntumar eru að ræta sig og aðlag-
ast, en eftir 10 ár verða breytingam-
ar gríðarlega hraðar," segir Kristinn
H. Þorsteinsson, garðyrkjustjóri
Rafmagnsveitu Reykjavíkur og um-
sjónarmaður þess starfs sem unnið
hefur verið á jörðinni undanfarin ár.
Hann segist sannfærður um að þess
sé ekki langt að bíða að lautir í
skóginum við Úlfljótsvatn verði vin-
sælir áningar- og tjaldstaðir meðal
almennings.
Rafmagnsveita Reykjavíkur
keypti jörðina Úlfljótsvatn ásamt
vatnsréttindum um 1930 og þar
vom reistar þrjár stöðvar Sogsvirkj-
unar, Ljósafoss, Ýrufoss og Stein-
grímsstöð.
I Dráttarhlíð, skammt frá Stein-
grímsstöð, hafa starfsmenn Raf-
veitunnar reist þrjá sumarbústaði
og starfsmenn Reykjavíkurborgar
eiga 16 bústaði í grennd við Úlf-
ljótsskála. Á svæði starfsmanna og
skáta hefur uppgræðsla og skóg-
rækt verið stundið árum saman en
síðustu 7 árin hefur verið hugað
að því að tengja jörðina því útivist-
arsvæði fyrir almenning sem orðið
er til á Hengilssvæðinu. 10-15
stálpaðir unglingar vinna á sumrin
á vegum garðyrkjudeildar rafmagn-
sveitunnar við viðhald og uppbygg-
ingu svæðisins, þar á meðal smíði,
landbætur, göngustígagerð og
fleira, svo sem við lagfæringar þar
sem land treðst niður, á fjölförn-
ustu gönguleiðum.
Skólaskógarnir og Bemskuskóg-
ur eru ræktaðir á landi sem raf-
magnsveitan og borgarskipulag
Reykjavíkur létu skipuleggja árið
1994. Svæðinu er skipt í reiti, sem
eru um það bil hálfur hektari hver.
26 grunnskólar í Reykjavík hafa
þegar fengið úthlutað reit í Skóla-
skógum, sem verður merktur hverj-
um skóla þannig að kennarar og
nemendur geti fylgst með fram-
vindunni. Áætlað er að það taki um
10 ár að gróðursetja í Skólaskóga.
Kristinn H. Þorsteinsson og sam-
starfsfólk hans annast umsjón
svæðisins og veitir krökkunum leið-
sögn við gróðursetninguna. Yrkju-
sjóðurinn, sem var stofnsettur að
ósk Vigdísar Finnbogadóttur, fyrr-
um forseta íslands, á 60 ára af-
mæli hennar í því skyni að kosta
tijáplöntur fyrir grunnskólana, er
bakhjarl þessarar ræktunar og
greiðir kostnað við plöntukaup.
Rafmagnsveitan greiðir kostnaðinn
að öðru leyti. Þeir bekkir sem heim-
sækja Skólaskóga, og raunar allir
grunnskólar, eiga kost á námsefni
sem nefnist Ræktun í skólastarfí
og hefur verið sérstaklega samið á
vegum Skógræktarfélags íslands
vegna Yrkjuverkefnisins.
I Bemskuskóg er gróðursett ein
tijáplanta fyrir hvert barn sem
fæðist í Reykjavík. Bemskan er
íslandsdeild alþjóðlegu samtakanna
Kirkjan að Úlfijótsvatni
stendur á fornu kirkjustæði á
höfða við vatnið, skammt neð-
an við Úlfljótsvatnsbæinn.
Kirkjan var reist árið 1914
en endurbyggð 1961. í henni
er altaristafla sem Ófeigur
Jónsson, bóndi í Heiðarbæ,
málaði af síðustu kvöldmáltíð-
inni. í turni kirkjunnar eru
tvær koparklukkur með ártal-
inu 1744. Skammt frá kirkj-
unni krossinn stóri, sem reist-
ur var í tilefni af heimsókn
Jóhannesar Páls páfa til
landsins árið 1990.
OMEP, sem láta sig varða velferð
ungra barna um allan heim. Sam-
tökin fengu úthlutað svæði í grennd
við Skólaskóga. Þegar hefur verið
gróðursett í reiti sem kenndir em
við árin 1994, 1995 og 1996 en
skipulagið gerir ráð fyrir gróður-
setningu til ársins 2025. Um 1.700
plöntur eru í hveijum reit en reyk-
vísk leikskólabörn aðstoða félags-
menn Bernskunnar við gróðursetn-
inguna.
Skólaskógum og Bernskuskóg-
um hefur verið valinn staður á
grónu landi. Kristinn segir að til-
koma birkiskógarins muni gera það
að verkum að landið breyti um svip,
mosinn og krækibeijalyngið hverfi
en annar gróður, eins og blágresi
og blábeijalyng leysi það af hólmi.
„Þessi svæði voru fyrst og fremst
valin með það í huga að þau gegndu
ákveðnu fræðsluhlutverki. Þama er
aðkoma góð og við náum ákveðinni
samfellu í landið," segir Kristinn.
Annars staðar við Úlfljótsvatn
er sáð og gróðursett á ógróið land.
Talið er að jörðin hafi verið skógi
og kjarri vaxin að miklu leyti við
landnám en jörðin er víða uppblás-
in, einkum í Dráttarhlíð og á hærri
stöðum en unnið er að endurheimt
landgæða. í Dráttarhlíð hafa t.d.
verið gerðar tilraunir með að bera
eingöngu tilbúinn áburð á land sem
er gróðursnautt til að efla grös og
annan gróður en í rofabörð er
áburðurinn blandaður grasfræjum.
í örfoka land hefur sums staðar
verið verið gróðursettur elri, sem
bætir næringargildi jarðvegsins.
Við gróðursetningar er þess vel
gætt, að sögn Kristins, að varðveita
gjöful beijasvæði, lautir og aðrar
náttúruperlur.
Náttúrulegt birkikjarr er nú að-
eins að fínna við Fossá, en þar upp
með fossinum liggur jafnframt vin-
sæl gönguleið upp á Hengilssvæðið
og yfír að Hveragerði.
Áðrar stikaðar gönguleiðir um
jörðina liggja hjá Úlfljótsvatnsbæn-
um og kirkjunni meðfram vestan-
verðu vatninu um Dráttarhlíð að
Steingrímsstöð, efstu stöð Sogs-
virkjunar.
Við gerð Steingrímsstöðvar árið
1959 varð það umhverfisslys að
vatnsborð Þingvallavatns lækkaði
um 1,5 metra á einni viku eftir að
stífla brast. Því hefur verið haldið
fram að ásamt öðru hafí þetta leitt
til þess að það dró úr veiði i vatn-
inu og mýfluga hvarf. En lífríkið
virðist vera að ná sér á strik, mý
fer vaxandi og fuglalífið við Úlf-
ljótsvatn er ljölskrúðugt.