Morgunblaðið - 22.09.1996, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 22. SEPTEMBER 1996 C 3
FERÐALOG
og önnur bytjar. Ástæða þess að
við lögðum þetta á okkur var að
ég á fósturson sem býr í SOS-
barnaþorpi í Santa Tecla og mig
langaði að heimsækja hann fyrst
ég var þarna í nágrenninu. Hann
heitir Carlitos og er 6 ára. Móðir
hans dó þegar hann var pínulítill
og faðir hans gat ekki séð fyrir
honum og systkinum hans og fór
með þau í barnaþorpið. Það er al-
gengt að fólk skilji börnin sín eftir
fyrir utan þorpshliðið, enda eru öll
börn tekin innfyrir. í þorpinu í
Santa Tecla eru um hundrað börn.
Nú var ég komin að hitta Carlit-
os og sjá með eigin augum hvað
gert er við þessar eitt þúsund krón-
ur sem ég borga með honum á
mánuði, vegna þess að ég hafði
heyrt efasemdaraddir í kringum
mig um að peningunum væri eins
vel varið og af er látið.
Konur þvoðu og
karlar dottuðu
í miðborg Santa Tecla hringdi
ég í barnaþorpið og stuttu síðar
vorum við sótt á „fyrirtækisbíln-
um“. Rétt áður en við komum að
þorpinu ókum við í gegnum fá-
tækrahverfi þar sem húsin voru
úr hálffúnu timbri og nokkrum
bárujárnsplötum og börnin hlupu
um moldarslóðina sem við ókum
eftir, berfætt, berrössuð og óhrein.
Konur þvoðu þvott á steini og karl-
menn lágu dottandi í hengirúmum.
„Guð minn góður“, hugsaði ég,
sem þýddi: „Ekki er þetta barna-
þorpið!?“ Ég var að því komin að
örvænta þegar við beygðum út af
moldarslóðinni og ókum inn um
stórt hlið.
Við mér blasti fögur sjón:
Fallegur garður og reisuleg einbýl-
ishús, byggð tvö og tvö saman.
Það sást ekkert sem minnti á
munaðarleysingjahæli, eða þá hug-
mynd sem maður hefur um slík
heimili: engir rimlar, ekkert mal-
bikað port, enginn matsalur, engin
forstöðukona með prik.
Það var komin úrhellisrigning
þegar við ókum inn um hliðið. Bíln-
um var lagt við skrifstofubygging-
una, við koinum okkur og farangr-
inum undir þak og spjölluðum við
framkvæmdastjórann á meðan við
biðum eftir því að rigningunni
linnti.
Fóstursonurinn
feiminn
Framkvæmdastjórinn var sér-
staklega alúðlegur og við ræddum
saman um heima og geima. Við
komumst að þeirri niðurstöðu að
honum væri raunverulega annt um
hvert einasta barn í þorpinu. Hann
benti okkur einnig á ýmsa merki-
lega staði nálægt höfuðborginni
sem væru þess virði að skoða og
á hvaða strönd væri best að fara.
Loks hætti að rigna og okkur
var vísað í hús nr. 14. Þar var
okkur boðið að setjast meðan náð
var í fósturson minn.
„Þetta er fósturmamma þín,
Carlitos,“ sögðu þau við hann.
„Spjallaðu nú við hana.“
En hann var svo feiminn að
hann sagði ekki eitt einasta orð
nema yrt væri á hann og svaraði
þá með eins atkvæðis orðum.
„Ég þarf að fara, Carlitos,“
sagði framkvæmdastjórinn. „Ég
kem aftur á eftir. Spjallaðu við
hana.“
Með það fór hann og skildi okk-
ur ein eftir með Carlitos, „mömm-
unni“ og hinum börnunum sem
bjuggu í húsinu. Carlitos sagði
fátt og það þurfti að draga upp
úr honum hvert einasta orð. Við
spjölluðum því aðallega við „möm-
muna“, sem er kona sem býr hjá
börnunum í húsinu og sér um þau.
í hverju húsi er ein „mamma“ og
oft hafa þær „frænku“ sér til að-
stoðar ef börnin eru mörg. Há-
marksljöldi í hveiju húsi er þó tíu
börn. Eg gat ekki annað en borið
þetta heimili saman við svipað
heimili sem ég vann á í Costa Rica.
Þar bjuggu orðið tólf börn í húsi
sem er helmingi minna en húsin í
barnaþorpinu, og þar er enginn
garður. Þau búa þar með tveimur
„frænkum“ og eru meira og minna
læst inni allan daginn. Stóru börn-
in fá þó að fara ein út af og til,
en helst ekki þau sem hafa mesta
tilhneigingu til að stijúka. Minnstu
börnin fá næstum aldrei að fara
út. Þau sem eru í skóla (ekki allir
á skólaaldri eru í skóla) eiga flest
við erfiðleika að stríða þar.
Ánægð börn
í barnaþorpinu virtust mér börn-
in vera ánægð. Vissulega er þetta
betra líf en það sem hefði beðið
þeirra hefði barnaþorpið ekki verið
til. Þau hafa nóg pláss inni sem
úti, þau kynnast móðurlegri um-
hyggju og þeim er gerð grein fyrir
hve mikilvæg menntun er. Fram-
kvæmdastjórinn fylgist með ár-
angri og framförum í skólagöngu
hvers einasta barns og þau líta á
hann sem föður.
17. júní er feðradagurinn í Mið-
Ameríku. Haldið var upp á hann
þann 16. í barnaþorpinu, það er
að segja þennan sama dag. Við
vorum viðstödd athöfnina sem
byggðist upp á leikþáttum sem
æfðir voru undir stjórn kennslu-
konunnar og síðan fékk fram-
kvæmdastjórinn, eða „pabbi“, gjaf-
ir frá börnunum, sem þau höfðu
búið til sjálf.
Ég skemmti mér ágætlega, mér
leið næstum eins og ég væri að
halda upp á þjóðhátíðardaginn.
Það var gaman að sjá skemmtiat-
riðin hjá þessum smávöxnu, fallegu
börnum og væntumþykjuna sem
þau báru hvert til annars og allra
aðstandenda sinna.
Eftir þetta var auðveldara að
ná til Carlitos og komast aðeins
innfyrir skelina. Það eina sem hann
þurfti var svolítið tráust. Nú var
hann farinn að bera nægilegt
traust til mín til að leyfa mér að
kynnast sér. Ég komst fljótlega
að því að þrátt fyrir gáfulegt útlit
hafði hann mestan áhuga á að
vera úti og hlaupa og borða ávext-
ina sem uxu á tijánum í garðinum.
hann þreyttist ekki á að draga
okkur Óskar um garðinn þveran
og endilangan, láta okkur hlaupa,
sýna okkur fótboltavöllinn, plönt-
urnar og alla ávextina, og síðast
en ekki síst kastfimi sína, þegar
hann kastaði smásteinum og ónýt-
um ávöxtum langt yfir girðinguna
og út í alvöruheiminn. Ég komst
líka að því að hann er hinn forhert-
asti prakkari og stríðnipúki. Til
dæmis plataði hann Óskar til að
smakka chili-pipar sem óx þarna
innan um trén, og fékk við það
hið versta bölv og ragn sem ég
hef lengi heyrt - á íslensku að
sjálfsögðu.
Peningunum
vel varið
Það skipti Carlitos engu máli
þótt það væri myrkur, rigningarúði
og hálfnapurt úti, hann fékkst alls
ekki til að vera inni stundinni leng-
ur en honum þótti bráðnauðsyn-
legt, það er að segja til að borða
kvöldmat og kannski til að snýta
sér. Hann neitaði jafnvel að fara
í peysu, þótt ég segði honum að
hann fengi örugglega kvef ef hann
væri úti lengur á stuttermabolnum.
En að lokum neyddist hann til að
fara inn að hátta og okkur Óskari
var vísað í gestahúsið sem var
sambyggt heimili „pabba“. Við
völdum okkur hvort sitt svefnher-
bergið, en þau voru þijú uppi og
eitt niðri, og ég hlakkaði mikið til
að fá loksins að sofa í almennilegu
rúmi í hreinu umhyerfi og fá jafn-
vel kannsi að skofa út. En klukkan
hálfátta morguninn eftir vorum við
vakin og drifin á fætur til að við
gætum fengið far til Santa Tecla
seinna um morguninn.
Allt tekur víst enda og það var
komið að kveðjustund. Carlitos
virtist ekkert ósáttur við að ég
skyldi yfirgefa hann svo fljótt. Sjálf
hefði ég viljað vera hjá honum
örlítið lengur og kynnast honum
betur, en við áttum aðeins fáeina
daga í E1 Salvador og við vildum
eyða þeim í að skoða okkur dálítið
um og slappa kannski aðeins af á
ströndinni. Ég var mjög ánægð
með heimsóknina í barnaþorpið,
hún varð enn betri en ég þorði að
vona. frábærar móttökur, góðar
aðstæður og Carlitos litli gerðu
mig mjög hamingjusama, ekki síst
vegna þess að ég sannfærðist end-
anlega um það að þarna var pen-
ingunum mínum vel varið.
Höfundur var skiptinemi í
sjálfboðavinnu í Costa Rica, en
stundar nú háskólanám.
Sumarbréf frá Ítalíu II
Kyngreinarálit
Ásamt fjölskyldu sinni
ferðaðist Konrád S.
Konráðsson um Suður-
ítaliu á nýliðnu sumri.
Á ströndinni kannaði hann
m.a. lesefni baðstrandargesta.
KYRRÐ og friðsæld eru flestum
sennilega afstæð hugtök. í huga
margra endurspeglast sennilega
kyrrð og einsemd 1 náttúrunni
Qarri skarkala þéttbýlisins. Fyrir
mér er þó kyrrð og
friðsæld alveg eins
sú gersamlega slök-
un og kyrrstaða sál-
arlífsins sem sann-
reynist best á ítalskri
baðströnd á sólríkum
sunnudegi. Það er þá
sem ítalir sjálfir
þyrpast til strandar.
Um níuleytið eru
götur og grasbalar,
en umfram allt
skuggsæl skógar-
ijóður í nánd við eft-
irsóttan og svalandi
sjóinn, þakin bílum. Þar sem slóð
er til standa húsbílar í röðum —
með opna glugga þar sem við
biasa iljar og ökklar líkt og til
skrauts.
Á almenningsströnd bjargar
fólk sér eftir bestu getu með eig-
in sólhlífar eða regnhlífar af
stærri gerðinni sem skjól liggj-
andi á strámottum eða hand-
klæðum tvist og bast í brennheit-
um sandinum. Handan girðingar,
þar sem fjaran er merkt einka-
framtakinu, er öðruvísi um að
litast. Blasa þar við fagurlitar
sólhlífar og sólbekkir í stíl í bein-
um röðum og fyrir ströndinni
damlar baðvörður í eldrauðri
skektu, klæddur jafnrauðum föt-
um gefandi baðgestum gaum.
En fyrir ofan skein okkur sólin
jafnt á báða bóga og öldurnar
svöluðu fótleggjum baðgesta
beggja vegna markalínunnar án
manngreiningar.
í þessu sinnuleysi strandlífsins
ræður lesmálið ríkjum. Sumir hafa
meðferðis dagblöð oft gömul og
þvæld leitandi að ólesnum smáf-
réttum eða slúðri, aðrir leysa
krossgátur með misjöfnum ár-
angi’i og ánægju. Hvað þeir sem
betur mega sín hafa sér til afþrey-
ingar virtist nokkuð augljóst eftir
stutta könnun, þar sem ég sat í
skugganum með kaffibollann.
Betri fnírnar lesa gljáfögur tíma-
rit um hús og húsbúnað, en herr-
arnir um hjól og hjólreiðar eða
jafnvel bifhjól og bifreiðar til æsi-
aksturs, enda Formel 1 í aðsigi í
næsta nágrenni. Að sjálfsögðu
leiða slíkar niðurstöður hugann
að því viðkvæma efni sem hinn
huglægi mismunur kynjanna er.
Helgarblaðið „Bild am
Sonntag" var nýverið með for-
síðufyrirsögn með spurningunni
hvers vegna mæður bæru yfirleitt
börn sín á vinstri handlegg.
„Staðreynd" sem konan mín hafði
raunar haft orð á við mig fyrir
allmörgum árum. „Bild“ hafði í
fréttinni eftir breskum barna-
lækni skýringar með vísindalegu
yfirbragði, s.s. að þroski og þekk-
ing ættu greiðari leið um hægra
barnseyrað. Skýringar sem ekki
voru samhljóma þeim sem ræddar
hafa verið í minni fjölskyldu. Þar
var skýring kvennanna „stað-
reyndin“ sú hversu létt konur eiga
með að sinna mörgum starfa
sinna með barn á vinstri armi,
þegar við karlarnir eigum fullt í
fangi með það eitt að halda barn-
unganum stöðugum á hægri
handlegg okkar.
Allt um það. Þekkt er þó glós-
an um einn forseta Bandaríkjanna
af karlkyni, sem að sögn var um
megn að tyggja tyggigúmí og
ganga samtímis. Ekki skal öllu
trúað, en rétt er þó að þeim sama
forseta reyndist á stundum erfið-
leikum bundið að komast upprétt-
ur og standandi niður flugvéla-
tröppurnar við opinberar heim-
sóknir á erlendri grund hvort sem
tyggigúmíi var þar um að kenna
eða ekki. Slíkt eru þó smámunir
einir þegar litið er til afreka ný-
kjörins forseta Rússlands - líka
af karlkyni, sem einhveiju sinni
mun hafa reynst um megn að
komast út úr flugvél sinni af
sjálfsdáðum, hugsaði ég um leið
og ég lauk úr bollanum og hóf
leit að sólgleraugunum mínum,
sem ég fann nokkru síðar - á
enninu. ■
Konráð S. Konráðsson er læknir,
búsettur í Svíþjóð.
Haustáætlun
íslandsflugs
HAUSTÁÆTLUN íslandsflugs í
innanlandsflugi gildir frá 1. sept-
ember til 27. október.
Áætlunarflug félagsins er til
Bíldudals í Vesturbyggð, Flateyr-
ar, ísafjarðar, Hólmavíkur, Egils-
staða, Hornafjarðar, Gjögurs,
Norðfjarðar, Vestmannaeyja og
Siglufjarðar til og frá Reykjavík.
Islandsflug hóf flug til Vest-
fjarða í vor og hefur það, að sögn
forsvarsmanna, gengið mjög vel.
Félagið fór tvær ferðir á dag í
Vesturbyggð og daglega til Isa-
fjarðar og Flateyrar með tilheyr-
andi bílferðum til Patreksfjarðar.
íslandsflug rekur núna eina
ATR-200 46 sæta vél, tvær 19
sæta Dornier 228 vélar, eina
Metro Illb, eina 13 sæta King
Air 200 og eina 9 sæta Piper
Chieftain.
íslandsflug og Flugleiðir eiga
samstarf um áætlunarleiðir tii
Vestmannaeyja og Hafnar i
Hornafirði. ■