Morgunblaðið - 25.09.1996, Side 8
8 MIÐVIKUDAGUR 25. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
FÍB Trygging tekin til starfa:
ÞETTA fer beint í skottið hr. Davíð. Þetta er í beinhörðu alvöru góðæri . . .
Italskir
Bandaríkja-
menn borða
þingeysk
eistu
MIKIL eftirspum er eftir hrúts-
eistum á Bandaríkjamarkaði og
þangað eru seld eistun úr öllum
þeim hrútum sem koma til slátr-
unar á Húsavík og Höfn, þeim
tveimur sláturhúsum sem leyfi
hafa til slátrunar á Bandaríkja-
markað.
Frá sláturhúsi Kaupfélags
Þingeyinga á Húsavík fara hátt
í 20 þúsund eistu á Bandaríkja-
markað í ár. Eistun eru hreins-
uð, þvegin og hraðfryst og þann-
ig era þau flutt út. ísienskar sjáv-
arafurðir annast söluna.
Kaupandinn er einkafyrirtæki
á austurströnd Bandaríkjanna
og segir Þorgeir B. Hlöðversson
kaupfélagsstjóri að fóik af ítölsk-
um ættum sé helstu neytendura-
ir. Eistun eru mikið notuð í sér-
rétti á dýrum ítölskum veitinga-
húsum. Þau eru sneidd niður,
velt upp úr kryddblöndu og djúp-
steikt. Ekki er vitað til þess að
eistun séu súrsuð ytra og því ijóst
Italirair borða ekki súrsaða
hrútspunga eins og íslendingar
á þorrablótum.
Þau tvö sláturhús sem hafa
leyfi til að flytja út sláturafurðir
á Bandaríkjamarkað anna ekki
eftirspurn. Þorgeir segir að
verðið sé gott og telur hann að
þetta sé eina afurð sauðkindar-
innar sem skili hærra verði við
útflutning en á innanlandsmark-
aði.
Formaður Landssambands hestamanna hættir
Leit hafin að
nýjum formanni
LJÓST er að stefnir í formannskjör
á ársþingi Landssambands hesta-
manna í október. Formaður sam-
takanna Guðmundur Jónsson hefur
lýst því yfir að hann gefi ekki kost
á sér til endurkjörs og varaformað-
urinn Guðbrandur Kjartansson mun
sömuleiðis ekki gefa kost á sér en
hann var endurkjörinn varaformað-
ur á síðasta ári. Er leit hafin að
nýjum formanni.
Guðbrandur segir að sínir einka-
hagir hafi breyst og staðan sé sú
að hann hafi ekki þann frítíma frá
vinnu sem hann telji sig þurfa til
að geta sinnt embætti formanns svo
vel fari.
Úr stjórn eiga að ganga Krist-
mundur Halldórsson, Jón Bergsson
og Halldór Gunnarsson. Hafa þeir
ekki gert upp við sig hvort þeir
gefi kost á sér til áframhaldandi
setu í stjórn. Varðandi formanns-
kjör kann svo að fara að leita verði
af formanni út fyrir raðir stjórnar-
manna því enginn þeirra kveðst til-
búinn á þessari stundu til að taka
að sér formannsembætti. Þess er
þó að gæta að ekki er iangur tími
liðinn síðan Guðmundur tók þessa
ákvörðun og sögðust aðrir stjórnar-
menn að Guðbrandi undaskyldum
ekki hafa hugleitt þessa nýju stöðu.
Tveir stjórnarmenn þeir Sigur-
Morgunblaðið/Valdimar Kristinsson
GUÐMUNDUR Jónsson, sem
láta mun af formennsku í L.H.
geir Bárðarson og Jón Bergsson
tóku þó skýrt fram að þeir myndu
ekki gefa kost á sér í formanns-
kjör. Það mun væntanlega skýrast
á næstu vikum hvort leitin að nýjum
formanni berist út fyrir stjómina.
Rannsóknir á bakteríum í munnholi
Verðlaunaður
fyrir uppgötvun á
nýjum sýklahópi
Gunnsteinn Haralds-
son líffræðingur
stundar masters-
nám hjá Peter Holbrook
prófessor í örverufræði við
sýkladeild Háskóla íslands.
Hann fékk fyrstu verðlaun
á tannlæknaþingi fyrir
unga efnilega vísindamenn
í Berlín nýlega, fyrir rann-
sóknir sínar á bakteríum i
munnholi en þær eru taldar
geta valdið tannholds-
bólgu.
- Út á hvað ganga
verðlaunarannsóknir þín-
ar?
„Úti í Berlín var ég að
kynna rannsókn sem ég hef
gert á samanburði á grein-
ingaraðferðum fyrir tann-
holdssýkla og auk þess
bakteríur sem ég tel að séu
nýr hópur tannholdssýkla
sem tengjast sjúkdómum mjög
sterklega. Þetta er bakteríutegund
sem kekkjar rauð blóðkorn og
hefur verið talið þáttur í sýkingar-
mætti. Þær valda tannholdsbólgu
og halda til niðri í tannholdinu á
milli tannrótarínnar og gómsins."
- Var hvergi vitað áður um
tilvist þessara baktería?
„Hluti af þeim var óþekktur og
hafa ekki fundist áður. Það eru
mjög skyldar bakteríur annars
staðar í líkamanum eins og í leg-
göngum meðal annars. Þær þola
ekki súrefni og kallast loftfælnar
bakteríur og í munnholinu kemst
ekkert súrefni að þeim. Þær nær-
ast aðallega á vörnum líkamans,
bijóta niður prótein og eyða bein-
inu sem liggur að tönninni þannig
að tönninn vill losna og detta úr.
Þær lifa sem sagt að töluverðu
leyti á því sem að líkamainn notar
til að losa sig við þær
- Er þær að finna í öllum
mönnum?
„Það bendir margt til þess að
þær séu bara í sjúklingum. Við
sem vinnum að rannsóknunum
höfum bara fundið þær í níu sjúkl-
ingum sem allir eru með tann-
holdssjúkdóma og beineyðingu í
kringum tennur. Þó að við höfum
ekki fundið þær enn í heilbrigðu
fólki þýðir það ekki að þær finnist
ekki þar?
- Hvaðan koma þessar bakter-
íur, hvetjar eru smitleiðirnar?
„Þær koma með smiti eins og
aðrar bakteríur gera. Það eru
bakteríur alls staðar í kringum
okkur og 90% af frumunum í lík-
amanum eru bakteríur. Þær smit-
ast jafnt með kossum af hnífapör-
um og fleiru. Það hefur aldrei
verið neitt vandamál fyrir bakteríu
að komast af einum stað á annan.
Þetta er samt aðeins -----------
einn hópur af mörgum
sem valda tannholds-
sjúkdómum og margir
þeirra eru þekktir.
Bakterían er frekar
sjaldgæf en tannholdssjúkdómar
eru ekki óa!gengir.“
- Skoðar þú leiðir til að vinna
gegn þeim?
„Rannsóknin fer ekki út í með-
ferðina eða klíníska greiningu á
sjúklingum. Það eru deilur um
hvort á að nota sýklalyf eða aðrar
aðferðir gegn þeim. Það hefur til
dæmis gefist vel að skafa innan
úr tannholdinu og jafnvel skera
fyrir þeim. Sýklalyfin hafa líka
reynst vel en vandamálið með þau
er að ónæmi fer vaxandi. Það
hafa aftur á móti ekki verið gefin
sýklalyf gegn okkar bakteríum
enn þá.“
- Hvernig fer samvinna þín við
tannlækna og sjúkiinga fram?
Gunnsteinn Haraldsson
►Gunnsteinn er útskrifaður úr
Menntaskólanum við Sund.
Hann útskrifaðist með BS próf
í líffræði frá Háskóla íslands
1995 og stundar nú mastersnám
í örverufræði við sama skóla.
Hann er fæddur 18. október
1970 og er í sambúð með Eddu
Sigurdís Oddsdóttur.
„Það eru tekin sýni úr sjúkling-
um sem koma hingað á deildina
í skoðun auk þess sem við fáum
sýni frá tannlæknum úti í bæ.
Mitt hlutverk er að rækta bakter-
íur upp úr þessu og staðfesta hvort
þessir þekktu tannholdssýklar séu
til staðar.“
- Hvert verður framhaldið á
þinni vinnu?
„Upp úr rannsóknunum verða
væntanlega skrifaðar tímarits-
greinar sem fara í erlend fagtíma-
rit á sviði munnholsörvera og
tannlækninga auk þess sem ég
mun væntanlega skrifa masters-
ritgerð á íslensku."
- Hvernig eru atvinnuhorfur í
faginu hjá þér eftir nám.
„Atvinnuöryggi í svona rann-
sóknarstörfum er alveg geysilega
lítið. Þetta veltur allt á styrkjum
frá Rannsóknarráði sem eru veitt-
ir til eins árs í senn. Ég er samt
búinn að vera nokkuð heppinn og
næ væntanlega að klára masters-
námið en hvað við tekur veltur á
þeim sem veita peninga i þetta.
Ég vona að verðlaunin þarna úti
veiti mér eitthvert brautargengi.
Viðurkenningin er fagleg og kem-
ur manni vonandi til góðs og er
í raun staðfesting á að maður
hafi verið að gera eitthvað sem
skiptir máli. Verðlaunin felast í
ferðastyrk til að taka þátt í ráð-
--------- stefnu í Orlando í
Bandaríkjunum í mars
á næsta ári. Þar mun
ég fara með sama mál
og í Berlín.“
—m—mm _ Hversu mikilvæg
er uppgötvun þín talin vera?
„Það er náttúrlega alltaf verið
að gera nýjar uppgötvanir í þessu
fagi sem eru svo mismerkilegar.
Við viljum náttúrlega meina að
þetta sé mjög merkilegt þó ein-
hveijir vilji sjálfsagt deila um
það.“
- Hvaðan kom áhugi þinn á
örverurannsóknum?
„Það var ekki um auðugan garð
að gresja þegar ég útskrifaðist og
ákvað að snúa mér að örverum.
Það var eiginlega hálfgert slys að
ég fór út í þetta því þetta var eitt
af fáum tækifærum sem voru í
boði en ég sé ekki eftir því enda
hef ég öðlast mikla reynslu í þess-
um rannsóknum.
Eyða beini og
valda tann-
holdsbólgum