Morgunblaðið - 26.09.1996, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 26. SEPTEMBER 1996 C 9
-
VIÐSKIPTI
Með helminginn af
rússneska áliðnaðinum
Fyrir aðeins fimm árum var Trans-World
Metals lítt þekkt smáfyrirtæki í London en
þegar Sovétríkin hmndu reyndist það vera
á réttum stað á réttum tíma.
TRANS-World á um helmingshlut í Bratsk Aluminum, stærstu
álbræðslu heims.
MIKLAR verðsveiflur eru algengar
á málmmarkaðinum en hrunið, sem
varð í álinu upp úr 1990, er um
það bil einsdæmi. Þá lækkaði verð-
ið um næstum 50% á skömmum
tíma og sérfræðingarnir voru á einu
máli um að kenna það upplausn
Sovétríkjanna. í kjölfar hennar
flæddu milljónir tonna af sovésku
áli yfir heimsmarkaðinn. í öllu því
umróti, sem það leiddi af sér, skaut
lítt fyrirtæki í London upp kollinum
og fyrr en varði var það búið að
kaupa upp helminginn af rússneska
áliðnaðinum. Trans-World Metals
Ltd. ræður nú yfir 5% álframleiðsl-
unnar í heiminum.
Eftir hrun Sovétríkjanna 1991
létu margir greipa sópa um stórfyr-
irtækin og aðrar auðlindir í Rúss-
landi og uppgangur þessa fyrirtæk-
is er dæmi um það hvernig sá slag-
ur barst jafnvel út fyrir landstein-
ana. Rússneskir verksmiðjustjórar,
skriffinnar og glæpamenn börðust
um feitustu bitana og Trans-World
var eitt af fáum, erlendum fyrir-
tækjum, sem fengu að komast að
veisluborðinu.
Grimmúðleg
barátta
Baráttan um rússneska áliðnað-
inn, sem er annar stærstur á eftir
þeim bandarfska, hefur verið hörð
og grimmúðleg. Að minnsta kosti
sex rússneskir kaupsýslumenn hafa
verið myrtir með köldu blóði og
jafnt rússneska leyniþjónustan sem
leyniþjónustur á Vesturlöndum
hafa haft til rannsóknar alþjóðlegt
peningaþvætti fyrir utan skattsvik
og tollsvik, sem tengjast þessum
viðskiptum.
Samstarfsaðilar Trans-World í
Rússlandi voru á sínum tíma til
rannsóknar en að sögn rússneska
innanríkisráðuneytisins fannst ekk-
ert misjafnt um þá. Trans-World
neitar því líka harðlega, að það sé
með óhreint mjöl í pokanum. „Við
beitum engum brögðum, það er
allt of mikið í húfi til þess,“ sagði
David Reuben, forstjóri Trans-
World, en bætti því við, að ekki
skorti fyrirtækið fjandmennina.
Trans-World heldur um rúss-
neska markaðinn í gegnum fyrir-
tæki, sem skráð eru í Mónakó, á
Bahamaeyjum, Kýpur, Sviss og
Rússlandi, og auk álsins er það
með ítök í stálvinnslu, öðrum hrá-
efnum, höfnum og bönkum allt frá
Moskvu til Kazakhstans. Var það
stofnað 1976 í framhaldi af því,
að Merrill Lynch & Co. hætti málm-
viðskiptum og voru stofnendurnir
Reuben, sem er breskur þegn af
íröskum ættum, og nokkrir Banda-
ríkjamenn. Síðan hafa Reuben og
Simon, bróðir hans, eignast meiri-
hluta í fyrirtækinu.
Tsjernoj-bræðurnir
Segja má, að Reuben hafi verið
á réttum stað á réttum tíma þegar
Sovétríkin leystust upp 1991. Þá
var hann nýbúinn að opna skrif-
stofu í Moskvu og hafði samið um
kaup á meira en 500.000 tonnum
af áli á ári. Hann óttaðist hins
vegar, að þessi nýja staða gæti
komið sér illa fyrir viðskiptin og
því fór hann að svipast um eftir
rússneskum samstarfsaðila með
góð sambönd.
Leitin bar þann árangur, að hann
komst í kynni við Tsjernoj-bræð-
urnar, Lev og Míkhaíl. Þeir voru
meðal fyrstu einkaaðilanna í inn-
og útflutningi í Rússlandi og voru
kunnir fyrir að láta lítið á sér bera
en jafnframt fyrir mikla hörku í
viðskiptum. Rússneskir fjölmiðlar
hafa sakað þá um tengsl við maf-
íuna en Reuben segir, að þeir séu
ekki glæpamenn og séu auk þess
ekki lengur í tengslum við Trans-
World.
Reuben segir, að velgengni
Trans-World í Rússlandi sé Lev
Tsjernoj að þakka. 1991 hafi hann
tryggt sér samning um álkaup og
síðar það ár lagt til, að hann legði
fram fé til að bjarga nokkrum illa
stöddum álbræðslum í Rússlandi.
„Lev gaf mér uppskriftina að því
hvernig á að stunda viðskipti í
Rússlandi," segir Reuben.
Aætlun þeirra Tsjernoj-bræðra
var einföld: Með hruni Sovétríkj-
anna sátu bræðslurnar uppi févana,
gátu ekki lengur keypt hráefni og
urðu auk þess í fyrsta sinn að sjá
um söluna án leiðsagnar ríkisins.
Ef Trans-World sæi um hráefnisút-
vegun og greiddi fyrirfram fyrir
álið, þá skyldu þeir bræður ábyrgj-
ast hagstæða útflutningssamninga.
Samningarnir voru vissulega
hagstæðir. Til að byrja með felldi
ríkisstjórnin niður inn- og útflutn-
ingstolla hjá áliðnaðinum og á þess-
um tíma var framleiðslukostnaður
í Rússlandi miklu lægri en annars
staðar. 1992 var verðið á áltonninu
í Rússlandi 300 til 600 dollara en
1.200 dollarar á heimsmarkaði.
Ekki þarf að hafa mörg orð um
þá gróðamöguleika, sem þetta bauð
upp á.
400 milljarða kr. sala 1995
Trans-World græddi á tá og
fingri en það leið ekki á löngu þar
til rússneskir keppinautar þeirra
tóku við sér. Útflutningur á áli jókst
stöðugt og 1993 hafði hann tvö-
fáldast og var kominn í 1,9 milljón-
ir tonna. Að sjálfsögðu hlaut þessi
sprenging að hafa mikil áhrif á
verðið, sem hrundi niður undir
1.000 dollarar á tonnið og framleið-
endur á Vesturlöndum skáru fram-
leiðsluna niður um 25%.
Hagnaður Trans-World minnk-
aði um stund en 1994 komust
helstu álríkin að eins konar OPEC-
samkomulagi um að draga úr fram-
leiðslu. Vænkaðist þá aftur hagur-
inn hjá fyrirtækinu.
Auk annarra ítaka má nefna,
að Trans-World á 60% í Sajansk,
þriðju stærstu bræðslunni í Rúss-
landi, og 50% í Bratsk Aluminum
Co., stærsta álveri í heimi. Er fjár-
festing fyrirtækisins í Sovétríkjun-
um fyrrverandi metin á um 100
milljarða ísl. kr. og heildarsala
þess var nærri 400 milljarðar kr.
1995.
Daimler sker upp herör
gegn veikindagreiðslum
Frankfurt. Reuter.
DAIMLER-BENZ risafyrirtækið
hefur ákveðið að hafa á hendi for-
ystu um að hrinda í framkvæmd
umdeildum, nýjum lögum um að
veikindagreiðslur til starfsmanna
verði skornar niður um 80% frá 1.
október.
Verkalýðsfélög og sumir stjórn-
málaleiðtogart segja að fyrirtæki
eins og Daimler hafi engan rétt til
að lækka kostnað á þennan hátt,
því að frumvarp sem þingið hafi
samþykkt eigi ekki við um samn-
inga sem nú eru í gildi heldur um
samninga sem gerðir verði í fram-
tíðinni.
Daimler og önnur iðnfyrirtæki
eru á öðru máli og hyggjast nota
lögin til að taka upp nýjar viðræður
við verkalýðsfélög um leiðir til að
draga úr kostnaði. Lögin eru liður
í þeirri stefnu Helmuts Kohls kanzl-
ara að auka atvinnu og hagvöxt.
Daimler sagði í yfirlýsingu að
launasamningar byggist á lagaleg-
um grunni, sem hafi breytzt með
nýju lögunum. Talið er að verka-
lýðsleiðtogar muni bregðast hart
við ákvörðun Daimlers, sem getur
orðið öðrum þýzkum fyrirtækjum
fyrirmynd og leitt til víðtækra til-
rauna til að breyta samningum um
veikindagreiðslur.
Daimler tengir niðurskurðinn
getu til að varðveita samkeppnis-
hæfni á alþjóðamörkuðum. Fyrir-
tækið kveðst ætla að semja við
verkalýðsfélög um lækkun veik-
indagreiðslna, en getur þess ekki
hvað gerast muni ef samkomulag
næst ekki.
Sááfund
sem finnur
—góða oðstöðu!
SCANDIC
——i— i i i i——
LOFTLEIÐIR
Pantaðu sal í tíma og síma 50 50 160
R á ð stefn a
Scandic Hátel LoftleiBir
30. september 1996, kl. 13:00
Skráning er hafin í síma 561-8131
ABgangur er öllum opin og er ókeypis.
\C® Borgartúni 24, 1 05 Reykjavík
1 JIX.A\wL^: Sími: 561-8131
U pphaf nýrra tíma í upplýsingatækni http: / / www.oracle.is
Meðhöndlun upplýsinga
án takmarlcana
13:00 Skráning
13:15 HvaB er Oracle Universal Server?
- Almennt yfirlit um eiginleika og möguleika
14:10 Hefur þú stjórn á jbi'num upplýsingum?
- Orac/e Enterprise Manager DEMO
14:30 Hver er þráunin í upplýsingamálum?
- Oracle Universal Server Strategy
14:55 Kaffiveitingar
1 5:30 Hefur þú þörf á Intranet í þínu fyrirtæki?
- Oracle Webserver DEMO
16:00 Hefur þú leitaB aB upplýsingum nýlega?
- Oracle InterOffice DEMO
1 6:25 Hvernig þú getur notað þínar upplýsingar til ákvarðanatöku?
- Oracle OLAP (OnLine Analytical Processing) DEMO
16:40 Samantekt
17:00 Kynningu lokið