Morgunblaðið - 27.09.1996, Blaðsíða 1

64 SÍÐUR B/C
220. TBL. 84. ÁRG.
FÖSTUDAGUR 27. SEPTEMBER 1996 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Lýst yfir neyðarástandi vegna átaka ísraela og Palestínumanna
50 manns falla í hörð-
ustu átökunum í 30 ár
Reuter
ÍSRAELSKIR lögreglumenn leggja til atlögu við Palestínumenn sem komu saman í Jerúsalem til að
mótmæla jarðgöngum sem opnuð hafa verið nálægt helgum stað múslima í borginni.
Jerúsalem. Reuter, The Daily Telegraph.
ÍSRAELSKIR hermenn drápu í gær
39 Palestínumenn og palestínskir lög-
reglumenn skutu ellefu ísraela til
bana í hörðustu átökunum sem geis-
að hafa á Vesturbakkanum og paza-
svæðinu í þijá áratugi. Átökin
stefndu fímm ára friðarumleitunum
í Miðausturlöndum fyrir milligöngu
Bandaríkjanna í hættu. Stjóm Israels
lýsti yfir neyðarástandi og sendi liðs-
auka, skriðdreka og þyrlur á átaka-
svæðin til að binda enda á blóðsút-
hellingamar. Þetta er í fyrsta sinn
sem Israelar hafa beitt skriðdrekum
á Vesturbakkanum frá því þeir náðu
honum á sitt vald árið 1967.
Átökin hafa kostáð alls 44 Palest-
ínumenn,_þar af 12 lögreglumenn,
og ellefu Israela lífið á tveimur dög-
um. Þau blossuðu upp á miðvikudag
eftir að Benjamin Netanyahu, for-
sætisráðherra ísraels, ákvað að opna
jarðgöng nálægt helgum stað músl-
ima í Jerúsalem. Rúmlega 740 arab-
ar og 50 ísraelar særðust.
Netanyahu var staddur í Þýska-
landi og flýtti heimför sinni vegna
átakanna, sem var lýst sem stríði í
ísraelskum íjölmiðlum. Forsætisráð-
herrann hringdi í Yasser Arafat,
leiðtoga sjálfstjórnarsvæðanna og
Frelsissamtaka Palestínumanna
(PLO), og óskaði eftir skyndifundi
með honum til að fínna lausn á deil-
unni. Palestínskir embættismenn
sögðu að fundurinn yrði í Kaíró í
dag. Arafat vildi að fundurinn sner-
ist ekki aðeins um átökin; Netan-
yahu yrði að lofa því að friðarsamn-
ingarnir, sem fyrri stjórn ísraels
undirritaði, yrðu virtir að fullu.
Clinton hvetur
til viðræðna
Bill Clinton, forseti Bandaríkj-
anna, reyndi að afstýra því að friðar-
umleitanirnar færu út um þúfur og
hvatti ísraela og Palestínumenn til
að binda enda á átökin. „Ég bað
báða aðila um að hefja friðarviðræð-
ur að nýju og leysa deiluna með
samningaviðræðum."
Harðast var barist í grennd við
byggðir gyðinga á Gaza-svæðinu,
við Ramallah, norður af Jerúsalem,
og í bænum Nabius á Vesturbakk-
anum. Palestínskir lögreglumenn
svöruðu skothríð ísraelskra her-
manna, ísraelskar þyrlur skutu á
leyniskyttur í íbúðarhúsum í Ram-
allah og brynvagnar voru sendir til
að bjarga ísraelskum hermönnum,
sem urðu innlyksa í Nablus.
Arafat fyrirskipaði 30.000 manna
lögreglusveitum sínum að beita að-
eins skotvopnum í sjálfsvörn. Palest-
ínskir lögreglumenn reyndu að halda
aftur af hópum Palestínumanna,
sem köstuðu steinum og flöskum að
ísraelskum hermönnum í Ramallah
og Nablus.
Netanyahu kennt um
Ráðamenn í mörgum ríkjum létu
í Ijós áhyggjur af atburðunum og
flestir þeirra kenndu Netanyahu um
að hafa valdið nýrri intifada eða
uppreisn meðal Palestínumanna.
Arababandalagið fagnaði því sem
það kallaði „intifada palestínsku
þjóðarinnar“_og sagði jarðgöngin lið
í tilraunum Israela til að eyðileggja
al-Aqsa í Jerúsalem, þriðja helgasta
stað múslima. ísraelsstjórn vísaði
þessu á bug en vestrænir stjórnarer-
indrekar sögðu opnun ganganna
mestu pólitísku mistök Netanyahus
frá því hann tók við völdum fyrir
hundrað dögum.
■ Aukin tortryggni/20
Palme-morðið
Tengist
S-Afríka
málinu?
Stokkhólmi. Reuter.
SÆNSKIR lögreglumenn, sem vinna
enn að rannsókn á morðinu á Olof
Palme, forsætisráðherra Svíþjóðar,
sögðu í gær, að nýjar upplýsingar frá
Suður-Afríku gætu hugsanlega beint
henni inn á nýjar brautir.
Lýsti sænska lögreglan þessu yfir
eftir að Eugene de Kock, fyrrver-
andi foringi í suður-afrísku lögregl-
unni, skýrði frá því, að suður-afrísk
stjórnvöld eða einn helsti njósnari
þeirra á tímum aðskilnaðarstefnunn-
ar, Craig Williamson, hefði verið
viðriðinn morðið á Palme.
Lars Jonsson, einn af yfirmönnum
rannsóknarhópsins, sagði, að sumt í
upplýsingum de Kocks væri nýtt en
sænska lögreglan hefði þó áður feng-
ið uppiýsingar, sem bentu til S-Afr-
íku. Hefði nafni Williamsons skotið
upp aðeins ári eftir morðið á Palme.
Sagði Jonsson, að nú væri beðið eft-
ir nánari upplýsingum frá S-Afríku.
■ Morðingi Palme/21
---------------
Handtökur
í Armeníu
Jerevan. Reuter.
LEVON Ter-Petrosyan, forseti
Armeníu, lét í gær handtaka marga
af pólitískum andstæðingum sínum
og skriðdrekasveitir voru á götum
höfuðborgarinnar Jerevan.
Samþykkt var á þingi með miklum
meirihluta atkvæða að svipta helsta
andstæðing Ter-Petrosyans í for-
setakjörinu um síðustu helgi, Vazg-
en Manukyan, þinghelgi ásamt sjö
stuðningsmönnum sínum. Voru þeir
sakaðir um að skipuleggja valdarán.
Talsmaður Ter-Petrosyans sagði
að hermaður og einn andstæðinga
forsetans hefðu fallið í átökunum
síðustu daga og tugir manna særst.
■ Skriðdrekar á götum/19
Rout«r
Erfðakukli mótmælt
ÞÝSKIR umhverfisverndarsinnar daga og vilja með því mótmæla
hafa komið fyrir uppblásnum og ræktun grænmetis með breytta
heldur illúðlegum „tómata“ í meira erfðavísa. Er þessi fyrir framan
en 50 borgum í Þýskaiandi síðustu Brandenborgarhliðið í Berlín.
Stj órnarhermenn
sagðir flýja Kabúl
Kabúl, París. Reuter.
AFGANSKA uppreisnarhreyfingin
Taleban sagðist í gær hafa ráðist
inn í úthverfi Kabúl, höfuðborgar
Afganistans, og náð flugvellinum
á sitt vald. Svo virtist sem stjórnar-
hermenn væru teknir að flýja úr
borginni.
Fréttin um árásina hafði ekki
verið staðfest í gærkvöldi en borg-
arbúar sögðu að svo virtist sem
hermenn væru að forða sér úr borg-
inni. Fréttamaður Reuters sagði
að Kabúl líktist „draugaborg" og
hermenn hefðu farið frá stöðvum
sínum. Hermenn hefðu sést á skrið-
drekum og vörubílum á leið úr
borginni.
Fréttamaðurinn kvaðst ekki hafa
orðið var við bardaga í borginni,
en fregnir hermdu að hart hefði
verið barist við úthverfi hennar.
Samkvæmt síðustu fréttum voru
liðsmenn Taleban innan við 5 km
frá forsetahöllinni.
Mestur hluti Afganistans er nú
á valdi Taleban-hreyfingarinnar,
sem hyggst steypa Burhanuddin
Rabbani forseta og stofna íslamskt
ríki.
Útlendingar á brott
Starfsmenn hjálparstofnana í
Kabúl sögðu að þar hefði allt verið
með kyrrum kjörum í gær þótt fólk
væri kvíðið og óttaslegið. Hafa um
20 hjálparstarfsmenn verið fluttir
burt frá borginni Bagram fyrir
norðan Kabúl og Frakkar hafa sent
til Kabúl herflugvél, sem á að flytja
burt þá útlendinga, sem þess óska.
Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna
kom saman í fyrrakvöld að ósk
stjórnar Afganistans og samþykkti
að skora á fjandmannafylkingarnar
í landinu að semja um vopnahlé
og taka upp viðræður. Við því var
ekki orðið en Kabúlstjórnin sakar
Pakistanstjórn um að styðja Tal-
eban-hreyfinguna. Pakistanar
sveija hins vegar fyrir öll afskipti
af átökunum.