Morgunblaðið - 27.09.1996, Síða 18

J
18 FÖSTUDAGUR 27. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
ÚRVERINU
Hvatt til að-
halds ínorsk-
um fjánnáhim
Ósló. Reuter.
BANKASTJÓRI norska seðla-
bankans, Kjell Stx>rvik, hefur hvatt
til strangari fjármálastefnu og
hófstillingar í launamálum 1997
til að tryggja áframhaldandi stöð-
ugleika í norskum efnahagsmál-
um.
Spár um 1,25% verðbólgu 1996
og 2,5% 1997 eru óbreyttar í síð-
ustu ársijórðungsskýrslu bankans.
Þó segir að í árslok 1996 kunni
verðbólga að hækka í 3% um hríð
vegna stórhækkaðs rafmagns-
verðs.
Hagvöxtur í Noregi er nú tölu-
vert meiri en í helztu viðskipta-
löndunum að sögn Storviks og því
segir hann þýðingarmeira en ella
að verðbólga og launaþróun hald-
ist svipuð og í viðskiptalöndunum.
Hætta á auknum efnahags-
þrýstingi á næsta ári, segir Stor-
vik, undirstrikar þörf á strangri
fjármálastefnu 1997, í samræmi
við aðhald það sem hvatt var til í
fjárlögum 1996.
Vegna meiri launahækkana en
búizt var við neyddist bankinn til
þess á öðrum ársfjórðungi að
hækka spá um verðbólgu á árinu
í heild í 2,5% úr 2% og í skýrsl-
unni segir Storvik að ströng að-
haldsstefna í fjármálum 1997 sé
grundvallaratriði til að tryggja
stöðugt gengi.
Sérfræðingar telja ummæli
Storviks lítt dulbúna hótun til
ríkisstjómarinnar, sem á að leggja
fram fjárlagafrumvarp sitt fyrir
næsta ár í þinginu 4. október.
Einn sérfræðinganna taldi af-
stöðu Storviks hafa harðnað. Hann
segir að „ef lagt verði fram þenslu-
frumvarp muni seðlabankinn ekki
bjarga kerfmu til að eyða verð-
bólgu.“
„Hann mun ekki framfylgja
aðhaldsstefnu í peningamálum
fyrr en markaðurinn missir traust
á krónunni. Þess vegna biður hann
markaðinn um að bregðast við
fyrst og þvær hendur sínar af fjár-
málastefnunni.“
Alda verkfalla reið yfir Noreg
í vor þegar verkalýðsfélög notuðu
trausta efnahagsstöðu til að krefj-
ast launahækkana.
í verðbólguskýrslu seðlabank-
ans hækkar bankinn spá um
launahækkanir á næsta ári í 5%
úr 4,75% á öðrum ársfjórðungi,
en spá um 4,25% launahækkun
1996 er óbreytt.
Á fyrstu sex mánuðum ársins
fjölgaði störfum um 65.000 miðað
við sama tíma í fyrra. Þó dró
minna úr atvinnuleysi en ætla
mætti með hliðsjón af því að störf-
um hefur íjölgað vegna aukinnar
þáttttöku kvenna og ungmenna á
vinnumarkaði.
Engin breyting er á spá um
4,25% atvinnuleysi 1996 og 4% í
árslok 1997.
„Við erum uggandi vegna þró-
unarinnar á vinnumarkaði og ótt-
umst að hún leiði til aukinnar verð-
bólgu á næsta ári,“ sagði annar
sérfræðingur í Ósló. „Ég tel raun-
verulega hættu á því að verðbólga
aukist á næstu 12-18 mánuðum."
Engin breyting er á spá bank-
ans um að verg landsframleiðsla
verði 3,25% 1996 og 2,5% 1997.
OPEC-ríkin hagnast
á olíuverðhækkun
*
Ovæntur gróði af
sölu olíu upp á 20-26
milljarða dala
London. Reuter.
ÓVÆNTUR gróði OPEC-ríkja af
olíusölu mun nema 20-26 milljörð-
um dollara í ár vegna hækkunar
á heimsmarkaðsverði á hráolíu að
sögn orkurannsóknarstofnunar í
London, CGES.
Olíuútflutningur 11 aðildarríkja
Samtaka olíuríkja, OPEC, mun
alls nema um 158 milljörðum doll-
ara í ár og aukast um 26 milljarða
dollara eða 20% úr 132 milljörðum
dollara í fyrra að sögn yfírhag-
fræðings CGES, Leo Drollas.
Flest aðildarríkin gerðu ráð fyr-
ir hóflegri verðhækkun í fjárlögum
og auknar tekjur gera skuldugum
framleiðendum kleift að draga úr
fjárlagahalla, grynnka á skuldum,
flýta íjárhagsumbótum og auka
framkvæmdir.
Drollas sagði að tekjur OPEC
mundu sennilega aukast því að
litlar líkur væru á að olíuverð
mundi lækka það sem eftir væri
ársins.
Tekjur OPEC í fyrra jukust um
10% úr 120 milljörðum dollara
1994 að sögn talsmanns OPEC í
Vín.
Verð á olíu hefur verið 19
dollarar að meðaltali í ár, tveimur
dollurum hærra en í fyrra. Verðið
var 22 dollarar tunnan á föstudag
og verður áreiðanlega hærra en í
fyrra þegar það var 17 dollarar
að meðaltali á síðasta ársfjórð-
ungi.
Þrátefli í deilum Iraka og
Bandaríkjamanna olli því að verðið
hafði ekki verið hærra í fimm ár
og birgðir verða of litlar ef írakar
fá að selja olíu fyrir matvæli sam-
kvæmt áætlun SÞ eins og búizt er
við.
Drjúgar aukatekjur
Helztu framleiðendur OPEC,
Saudi-Arabar, gerðu ráð fyrir að
verð á hráolíu yrði 14-14,50 dollar-
ar tunnan í ár og fá sennilega 10
milljarða dollara aukatekjur að
sögn sérfræðinga.
Venezúela fær líklega 2,5 millj-
arða dollara meiri tekjur en búizt
hafði verið við. Tekjur Nígeríu af
hráolíusölu á fyrri árshelmingi
námu 3,49 milljörðum dollara mið-
að við 2,64 milljarða sem spáð
hafði verið.
Aukatekjur Indónesíu námu
tæplega einum milljarði dollara
fyrstu sex mánuði ársins og feng-
ust 19,50 dollarar að meðaltali
fyrir tunnuna.
Soffanías Cecilsson hf. á Grundarfirði
Sendir bát til hörpuskel-
veiða við Nýfundnaland
SOFFANÍAS Cecilsson hf. á Grund-
arfirði hefur nú sent Grundfírðing
SH 12 til veiða á skelfiski við
frönsku eyjanna St. Pierre og Miq-
uelon, sem liggja rétt sunnan Ný-
fundnalands. Grundfirðingur hefur
fengið leyfí til veiða á allt að 1.000
tonnum af hörpudiski fyrir þarlenda
hörpudiskverksmiðju, Miquelon.
S.A. Þessi leyfilegi afli er mun
meiri en heildarskelkvóti fyrirtækis-
ins á Breiðafirði en hann er tæp
700 tonn.
Fyrirtækið Miquelon S.A. er dótt-
urfyrirtæki Pescanova á Spáni og
hefur yfír að ráða nýlegri og mjög
fullkominni skelverksmiðju frá
Gamitech. Fyrirtækið hefur hins
vegar aðeins einn bát til veiðanna
og hefur hann ekki náð að afla
Grundfírðingur og hefur hann verið
með tvo fremur litla plóga og síðan
hefur þurft að handhreinsa allt um
borð, enda eru 14 í áhöfninni.
Grundfírðingur er með nýja gerð
af plógi sem er bæði stærri og
þyngri og hefur reynzt mjög vel á
Breiðafírðinum. Auk þess er
hreinsibúnaður fyrir skelina um
borð,“ segir Magnús.
Soffanías Cecilsson gerir út tvo
aðra báta, Sóley og Fanney og eru
þeir báðir við rækjuveiðar nú. Þá
er verið að setja upp uppþýðingar- i
tæki fyrir iðnaðarrækju hjá fyrir-
tækinu og er reiknað með að þau
komist í gagnið um miðjan næsta
mánuð. Þá verður Sóleyin send á
bolfísk og vinnsla á iðnaðarrækju
hafin.
nægilegs hráefnis til vinnslunnar.
Grundfírðingur mun gera tilraun til
að þróa veiðarnar með þeim aðferð-
um sem notaðar eru við skelveiðar
á Breiðafírði. Átta manns eru í
áhöfn Grundfírðings.
Magnús Soffaníasson, fram-
kvæmdastjóri Soffaníasar Cecils-
sonar hf., segir að þarna sé um
mjög áhugavert verkefni að ræða,
enda sé það ekki algengt að svona
litlir bátar séu sendir til veiða á
fíarlægum miðum, en Grundfírðing-
ur er aðeins 103 tonn.
„Þetta er auðvitað svolítil áhætta
vegna þess að veiðin er svolítið
óviss. Við fáum hins vegar vel borg-
að fyrir skelina og verði veiðin mik-
il, verður útkoman góð. Þeir hafa
verið með bát af svipaðri stærð og
Síldveiðin er enn dræm
DRÆM veiði hefur verið hjá þeim
síldveiðibátum, sem byijaðir eru
vertíðina. Bæði hefur síldin verið
dreifð og veðurfar rysjótt á miðun-
um. Menn eru þó vongóðir um að
veiðin muni glæðast á allra næstu
dögum auk þess sem almennrar
bjartsýni gætir í garð síldarvertíðar
nú upphafí hennar.
Alls hafa 68 skip leyfi til síld-
veiða. Leyfilegt er að veiða rúm 113
þúsund tonn af síld á nýhafinni síld-
arvertíð sem þýðir að kvótinn er
1.220 tonn á hvert skip. Fjöldi skipa
kemur til með að veiða fleiri en einn
kvóta, en dæmi eru um skip, sem
keypt og leigt hafa allt að fímm síld-
arkvóta, miðað við núverandi kvóta-
stöðu. Þetta á t.d. við um Börk NK,
Jón Sigurðsson GK og Glófaxa VE
sem hvert um sig eru með yfír sex
þúsund tonna síldveiðikvóta í ár.
Bjöm Jónsson, kvótamiðlari hjá
Landssambandi íslenskra útvegs-
manna, segir að töluvert sé um að
menn séu að skipta síldinni út fyrir
botnfísk eða öfugt og væri síldark-
vótinn að fara fyrir 150 tonn af
þorski. Bjöm sagði að leiguverð á
þorski þessa dagana næmi 75 kr.
kg. Samkvæmt því er síldarkvótinn
metinn á um 11,250 þúsund krónur.
Hlýtur að lagast
eftir helgi
Börkur NK varð fyrstur skipa til
að hefja vertíðina að þessu sinni
og hefur landað um 330 tonnum
það sem af er. Hann fór fyrst út
sl. sunnudag og var að landa í fjórða
sinn í gær hjá Síldarvinnslunni hf.
á Neskaupstað. Aflinn hefur verið
fremur dræmur það sem af er ver-
tíðinni. Til að mynda kom Börkur
aðeins með 20-30 tonn að landi í
gær, Jón Sigurðsson GK landaði
Síldarkvótinn
fyrir 150 tonn
af þorski
70 tonnum fyrir austan og Jóna
Eðvalds SF fékk um 250 tonn í
einu kasti sem er með þvi besta sem
fengist hefur nú. Auk þessarra
skipa em Arney KE og Sunnuberg
frá Vopnafírði komin á síldarmiðin.
„Við höfum verið að veiðum í
Berufjarðarál, en ennþá er enginn
kraftur kominn í veiðarnar, af neinu
viti. Þetta hlýtur að lagast eftir
helgina. Þó veiðin hafi ekki verið
merkileg ennþá, er síldin mjög stór
og góð,“ segir Sturla Þórðarson,
skipstjóri á Berki NK.
Saltað og fryst
„Hljóðið í okkur er mjög gott þó
segja megi að veiðamar fari rólega
af stað. Menn hafa verið að fá frek-
ar lítil köst það sem af er,“ segir
Svanbjörn Stefánsson, vinnslustjóri
hjá Síldarvinnslunni hf. Um það bil
400 tonn af síld eru komin á land
hjá Síldarvinnslunni í Neskaupstað
þessa fyrstu daga af vertíðinni.
„Þetta er stór og mjög góð síld,
meðalþyngdin er yfír 300 grömm,
og fer hún í þessar stærri pakkning-
ar fyrir markaði sem vilja kaupa
stærri síldina. Hún er reyndar núna
að vinna sig upp í fítu eftir got
þannig að hún er viðkvæm. Hún á
eftir að festa fítuna betur í holdinu
og þá mun hún þola meiri geymslu
en hún gerir nú. Eins og er þolir
hún litla geymslu og þarf því að
vinnast strax. Við vinnum hana um
leið og hún berst að landi og hættum
ekki fyrr en verkinu er lokið. Hluti
af síldinni fer í salt og hluti í fryst-
ingu. Henni er skipt bróðurlega á
milli þessara tveggja vinnslu-
aðferða."
Hjá Síldarvinnslunni hf. var salt-
að í 42 þúsund tunnur á síðustu
síldarvertíð og fryst voru 1.200
tonn. „Það var metár hjá okkur þá.
Það er mjög erfitt að segja hvort
við náum að slá því við nú, það
byggist m.a. á kvótastöðunni, en
vonandi verður það svipað þó ég
geri mér ekki vonir um að það tak-
ist að salta jafnmikið nú og í fyrra."
Börkur NK hefur sjálfur yfir tveim-
ur síldarkvótum að ráða auk þess
sem leigðir hafa verið á hann nokkr-
ir viðbótakvótar. „Við vonumst til
að geta verið í síld fram að jólum.
Vertíðin stendur yfírleitt í þrjá
mánuði, október, nóvember og des-
ember, og hefur að jafnaði verið
góð allan tímann hin síðari ár nema
hvað um mánaðamótin október/
nóvember hefur borið á því að síld-
in hafí orðið smærri með þeim af-
leiðingum að meira hefur farið í
bræðslu,“ segir Svanbjörn.
Aðspurður um hvaða þýðingu
síldarvertíð hafí fyrir byggðarlag á
borð við Neskaupstað segir Svan-
bjöm að hún hafi óneitanlega
óhemju mikla þýðingu. „Það er
geysileg vinna sem stendur á bak
við þetta. Síldarvertíðin veitir um
eitt hundrað manns vinnu í þijá
mánuði. Um er að ræða heimafólk
og síðan höfum við þurft að ráða
talsvert mikið af aðkomufólki í síld-
ina,“ segir Svanbjörn. Auk mót-
tökustöðvar í Neskaupstað er síld
unnin í fleiri Austfjarðahöfnum,
m.a. á Eskifirði, Fáskrúðsfirði,
Djúpavogi, Seyðisfírði og Höfn í
Hornafirði og að líkindum koma
Vestmannaeyingar til með að vinna
síld eftir að veiðin tekur að glæðast.
Kynna 400 vísindaskýrslur
A
Arsfundur Alþjóða hafrannsóknaráðsins í Reykjavík
ÁRSFUNDUR Alþjóða hafrann-
sóknaráðsins, ICES, hefst í Reykja-
vík í dag og stendur hann til fjórða
október. Ársfundurinn er sá vett-
vangur innan ráðsins þar sem vís-
indamenn á öllum sviðum haf- og
fískifræði koma saman og kynna
niðurstöður rannsókna sinna með
formlegri hætti en á fundum vinnu-
nefnda ráðsins og þar sem örvað
er til þverfaglegrar umfjöllunar eins
og kostur er.
Búizt er við því að liðlega 500
fulltrúar frá 29 aðildarlöndum sitji
ráðstefnuna í Reykjavík og kynntar
verði meira en 400 vísindaskýrslur
og vísindagreinar. Þar af munu um
30 vera frá íslenzkum vísindamönn-
um.
Meðan á ráðstefnunni stendur
munu jafnframt verða haldnir fund-
ir 12 fastanefnda ICES sem í sitja
fulltrúar aðildarlanda á mismunandi
fagsviðum, svo sem sérfræðingar á
sviði botnfíska og uppsjávarfíska,
fiskeldisfræðingar, sérfræðingar á
sviði dýra- og plöntusvifs, og sér-
fræðingar í efna- og eðlisfræði sjáv-
ar. Þá mun stjóm ráðsins halda fundi
sína í tengslum við ársfundinn og
leggja á ráðin um samstarf og sam-
hæfíngu krafta á komandi árum, en
hvert aðildarlandanna á tvo fulltrúa
í stjóminni. Fulltrúar íslands í
stjóminni eru Jakob Jakobsson og
Jóhann Sigutjónsson.
Ráðstefnan verður sett í aðalsal
Háskólabíós klukkan 9.00 af for-
seta ráðsins, Frakkanum Alain
Maucorps. Því næst mun Þorsteinn
Pálsson, sjávarútvegsráðherra,
ávarpa ráðstefnugesti. Loks heldur
Dr. R.R. Dickson frá Bretlandi
fræðilegan fyrirlestur er fjallar um
áhrif langtímasveifla í sjávarhita
og loftslagi á eðlisfræðilega og líf-
fræðilega eiginleika hafsins.
Öllum er heimill aðgangur að
setningu ársfundarins, en aðrir
hlutar hans er eingöngu ætlaðir
ráðstefnufulltrúum.
I
>
>
>
>
>
>
>
>
>
I
\
>
\
>
I
\
\
[