Morgunblaðið - 27.09.1996, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 27. SEPTEMBER 1996 31
________________AÐSENPAR GREIIMAR__
Hugleiðing á 140 ára fæðingar-
afmæli Bríetar Bjarnhéðinsdóttur
KVENRÉTTINDAFÉLAG ís-
lands heldur nú sinn 19. landsfund,
dagana 27.-28. september í Hafn-
arborg í Hafnarfírði. Það fer vel á
því að halda landsfundinn á þessum
tíma því 27. september er 140 ára
ártíð Bríetar Bjarnhéðinsdóttur,
stofnanda félagsins.
Bríet Bjarnhéðinsdóttir fæddist
að Haukagjli í Vatnsdal þann 27.
september 1856. Foreldrar hennar
voru Bjarnhéðinn Sæmundáson
bóndi og Ingunn Snæbjörnsdóttir.
Þegar Bríet er unglingur fer hug-
ur hennar að beinast að misrétti á
milli karla og kvenna, bæði að því
er snerti verkaskiptingu þeirra á
milli, launakjör og ekki síst, hversu
greiðari karlmanninum var mennta-
vegurinn en konunni.
Síðar sagði hún sjálf frá því,.
þegar hún 16 ára situr á hnjánum
með rúmfjöl með lítið ljós og skrif-
ar sínar fyrstu hugleiðingar um
„menntun og réttindi kvenna“.
Hugur hennar stóð til mennta enda
hafði hún til þess mikla hæfileika.
Á uppvaxtarárum Bríetar áttu
stúlkur sjaldan kost á öðru en lestr-
arnámi, þrátt fyrir námslöngun og
gáfur. Og þær þurftu að stelast til
að læra að skrifa. Bríet var svo
lánsöm að þegar foreldrar hennar
flytjast að Böðvarhólum í Vestur-
hópi, Vestur-Húnavatnssýslu, voru
til húslestrarbækur sem hún kemst
í, „þegar ég var unglingur, heyrði
ég lesnar bæði árbækur Espólíns,
stærri Mannkynssögu Melsteðs,
Félagsritin, Skírni og ýmislegt
fleira“.
Briet var fermd af séra Jóni
Kristjánssyni á Breiða-
bólstað í Vesturhópi 5.
júní 1870 og hlaut,
sem vænta mátti,
ágætan vitnisburð. Til
er saga af fermingu
Bríetar. Þegar hún
stóð á kirkjugólfinu
spurði prestur hana
einhvers sem vani var.
Hún svaraði og fór með
ritningargrein utanað.
Prestur sagði þetta
ekki rétt með farið.
Hún þrætti og lét ekki
undan. Eftir messu var
farið að líta í biblíuna
og reyndist Bríet hafa
rétt fyrir sér. Árið
1884 fluttist Bríet til Reykjavíkur
þá 28 ára gömul. Hún kynnist lífs-
förunauti sínum Valdimari Ás-
mundssyni. Þau eru gefin saman
1888. Síðar sagði Bríet að hún
ætti honum mikið að þakka í sam-
bandi við þroskaferil sinn, sambúðin
við hann hefði opnað sér nýjan
menntaheim. Valdimar var ritstjóri
Fjallkonunnar. Þegar Bríet heldur
sinn fyrsta opinbera fyrirlestur 30.
des. 1887 „Nokkur orð um frelsi
og menntun kvenna“, hefur þessi
framhleypna unga stúlka, sem ger-
ir kröfur fyrir hönd.kvenna, mætt
misjöfnum dómum. Á þessum tíma-
punkti fara kvenréttindamál að
verða umræðuefni manna á meðal.
Mikil frelsisvakning kvenna á
upptök sín í frelsisstríði Bandaríkja-
manna og frönsku stjórnarbylting-
unni seint á 18. öldinni. Það átti
fyrir bandarískum konum að liggja
að vera í fararbroddi
kvenfrelsiskvenna.
Bríet kynnist Carrie
Chapmann Catt
(1859-1947, forseti
Álþjóðasamtaka kosn-
ingafélaga) á ferðum
sínum og dáðist að
mælsku hennar, stjórn-
semi og skipulagshæfí-
leikum. C.C. Catt skrif-
ar Bríeti og vekur máls
á því að hún stofni
kvenréttindafélag á ís-
landi sem gæti orðið
aðili að Alþjóðasam-
tökunum. Henni var
kunnugt um takmark-
aðan kosningarétt
kvenna til sveitarstjórnar sem ís-
lenskar konur fengu 1882.
Samband Bríetar og Catt komst
á fyrir tilstilli Jóhönnu Munther sem
var ritari í kosningaréttarsamtök-
um danskra kvenna (Dansk Kvinde-
forenings Valgretsforbund) en vet-
urinn 1905-1906 fékk Bríet mörg
bréf frá henni. í þessum bréfum
hvatti Jóhanna Bríeti til að stofna
kvenréttindafélag. Hún hafði skrif-
að um Bríeti og störf hennar að
kvenréttindamálum og birt myndir
af henni í blaði DK, Kvinden og
Saamfundet. Þetta blað fór víða og
vakti athygli á Bríeti og því sem
hér var að gerast. Enn fremur sendi
Jóhanna Bríeti erlend blöð svo að
hún gæti sem best fylgst með öllu
sem gerðist erlendis í kvenréttinda-
málum. Enginn vafi er á því að það
hefur verið Bríeti hvatning að fá
jafnan fréttir af starfi hinna skipu-
Það fer vel á því að
landsfundur Kvenrétt-
indafélagsins, segir
Hulda Karen Olafs-
dóttir, hefst á 140 ára
fæðingarafmæli Bríetar
Bj arnhéðinsdóttur,
stofnanda þess.
lögðu og dugmiklu kvenréttinda-
samtaka á Norðurlöndum.
Bríet stofnaði Kvenréttindafélag
íslands sunnudaginn 27. janúar
1907 að Þingholtsstræti 18 í
Reykjavík. Félagið fagnar því 90.
ára afmæli félagsins í janúar á
næsta ári.
Við konur og karlar sem erum
bráðlega að stíga fyrstu skrefin inn
í tuttugustu og fyrstu öldina, eigum
erfitt með að setja okkur í spor
þeirrar ungu kynslóðar sem var að
alast upp á tímum Bríetar.
en hvernig standa jafnréttismálin
í dag? Erum við ekki enn að ber-
jast fyrir jöfnum rétti karla og
kvenna í dag? Hvernig er með
launamisréttið? Það er endalaust
hægt að telja upp. Eitt er víst að
Kvenréttindafélag Íslands mun
halda áfram að vinna að baráttu-
málum kvenna og karla um aldur
og ævi og við þökkum forsjóninni
fyrir það að til eru konur á íslandi
Hulda Karen
Ólafsdóttir.
með eld í æðum og baráttu í hjarta,
sem eru að vinna að jafnréttismál-
um!
Landsfundurinn hefst með hátíð-
arsetningu í listasal Hafnarborgar,
en þar sýna um þessar mundir fé- <
lagar í Leirlistarfélaginu, félagið á
15 ára afmæli um þessar mundir,
sýningin nefnist „Leir í lok aldar“.
Landsfundarstörfin heijast síðan
á laugardagsmorguninn. Auk
venjubundinna fundarstarfa verður
íjallað um CEDAW-sáttmálann en
félagsmálaráðuneytið er um þessar
mundir að gefa út upplýsingabækl-
ing um CEDAW-sáttmálann.
Félagið hefur fengið stuðning í
bænum frá Hafnarijarðarbæ,
Sparisjóði Hafnarfjarðar, Sjóvá-
Almennum, Starfsmannafélagi
Hafnarijarðar og Verkakvennafé-
laginu Framtíðinni, félagið þakkar
veittan stuðning.
P.s. Stuðst var við sögu KRFÍ,
„Veröld sem ég vil“, skráða af Sig-
ríði Th. Erlendsdóttur sagnfræð-
ingi.
Höfundur situr í stjórn
Kvenréttindafélags Islands.
slattarvcrð
tallegir
fallar úr
um efni
wum efnum
CÓÐ FÖT
I UtYTUNN!
í HALJST
Ungllnga- og
llordinsstærdír
Vinsæll vinnuþjarkur
kostar aSeins frá
1.362.000
an
vsk.
HEKLA
Volkswagen
Oruggur á alla vegu!