Morgunblaðið - 29.09.1996, Blaðsíða 16

16 B SUNNUDAGUR 29. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Ulla Kimmig
ÍSLENSKI sjómaðurinn Ólafur á stutt ævintýri með þýsku verkakonunni Maríu eftir að hún hrekst frá bóndabæn-
um. Hinrik Ólafsson og Barbara Auer í hlutverkum sínum.
MARÍA heimsækir gyðinginn Bruno á sjúkrasæng.
í leit að sama-
stað í tilverunni
IAPRÍL 1949 var sagt frá því i
þýska dagblaðinu Lubecker
Nachrichten að ðskað væri
eftir konum til starfa í sveit
á íslandi. Landkostir voru mjög lof-
aðir og sagt að góð kjör biðu þeirra
kvenna sem þekktust boðið. Fjöl-
margar konur sóttu um hjá íslenska
vararæðismanninum við Körn-
erstraSe, enda var lífsbaráttan hörð
í Þýskalandi á þessum árum.
I vistráðningarsamningi sem
þýsku konumar þurftu að skrifa und-
ir kom fram að fyrst og fremst væri
sóst eftir fólki „af norð-vestur-
þýzkum stofni og einkum ættað
frá Slesvig-Holstein, Hannover
og vesturhluta Mecklenborgar".
Það skyldi vera vant landbúnað-
arstörfum, einhleypt, heilsu-
hraust, hafa óflekkað mannorð
og eiga ekki fyrir ættingjum að
sjá. Um tvö hundruð þeirra
kvenna sem sóttu um stóðust
kröfurnar og fóru til starfa á
íslandi. Margar flentust hér á
landi, sumar giftust íslenskum
mönnum, aðrar snem aftur
heim, reynslunni ríkari.
Þetta er sögulegur bakgrunn-
ur myndar Einars Heimissonar
um Maríu. Hún er ein þeirra
kvenna sem láta til leiðast og
snúa baki við kröppum kjörum
og slæmum minningum í Þýska-
landi eftirstríðsáranna og freista
gæfunnar norður í höfum. Mar-
ía er flóttamaður frá héraðinu
Slesíu í austurhluta Þýskalands
sem innlimað var í Pólland eftir
stríð. Hún býr í flóttamannabúð-
um í Lúbeck þegar hún sér
færi á að komast burt.
Loforðin standast ekki
Á íslandi fær María vinnu hjá
systkinum á afskekktum bæ. Fátt
stenst af því sem lofað var í auglýs-
ingu íslenskra stjómvalda í Þýska-
landi, annað en fegurð náttúrunnar.
Þangað sækir María styrk til að tak-
ast á við erfiðar aðstæður í framandi
og frumstæðu umhverfi.
Amar Jónsson fer með hlutverk
bóndans sem auglýsir eftir vinnukonu
en vantar í raun eiginkonu. Þegar
María fæst ekki til lags við hann
með blíðu beitir hann aflsmunum.
María hrekst frá bænum og hefur
viðdvöl í Reykjavík áður en hún
hverfur aftur heim tii Þýskalands.
Tökum á mynd Einars Heimissonar, „Mar-
íuu, lauk fyrir skömmu. Myndin er framleidd
af þýska kvikmyndafyrirtækinu Blue Screen
--------------------------------:-------
í Munchen og Islensku kvikmyndasamsteyp-
unni. Helgi Þorsteinsson ræddi við leik-
stjórann og aðalleikkonunna, Barböru Auer,
eina þekktustu leikkonu Þjóðveija.
ARNAR Jónsson í hlutverki bóndans Jónasar, sem fær vinnukonu en vantar
eiginkonu.
Tími breytinga og leitar
Einar segir eftirstríðsárin heillandi
viðfangsefni. „Þetta er mikill breyt-
ingatími í Evrópu og margir eru að
leita sér að samastað i tilverunni.
María og fleiri persónur myndarinn-
ar eru í þeim hópi. Þetta er saga
um þær tilfinningar sem fylgja leit-
inni og um átök manneskjunnar við
samtíðina. Ég varpa stöðugt fram
spurningunni um það hvenær maður
er sinnar eigin gæfu smiður og hve-
nær samtíminn ræður örlögunum."
Tökum á myndinni lauk um miðj-
an þennan mánuð en þær tóku alls
fjórar vikur. Einar segir að tekið
hafi verið á tvisvar sinnum meiri
hraða en vant er á íslandi. „Það var
djarft teflt en gekk samkvæmt áætl-
un. Þetta tókst án þess að nokkuð
væri slakað á gæðakröfunum. Skot-
vinklum var til dæmis ekkert fækkað
þótt við tækjum svona hratt.“
Myndin er framleidd í samvinnu
þýska kvikmyndafyrirtækisins Blue
Screen í Múnchen og íslensku kvik-
myndasamsteypunnar. Einar segir
að þýsku framleiðendurnir hafi hrif-
ist af vinnubrögðum íslenskra kvik-
myndagerðarmanna. „Eg held að
íslenskir kvikmyndagerðarmenn
vinni af mikilli ástríðu og hún gefur
þeim drifkraft. Kannski er það vegna
þess hversu ung kvikmyndagerðin
er hér á landi. Okkur þykir enn
vænt um þær myndir sem verða til
hjá okkur.“
Tærari tilfinningar í fortíðinni
María er fyrsta kvikmynd Einars
í fullri lengd, en hann hefur áður
gert heimildamyndir og sjónvarps-
myndina „Hvíti dauðinn“ sem fjall-
aði um fólk á berklahæli. Það var
sögulegt drama, líkt og myndin um
Maríu. Einar segist hafa mikla trú
á því kvikmyndaformi. „í sögulegum
myndum er hægt að fást við tærari
tilfinningar en þegar fjailað er um
nútímann. Okkur finnst hann
flóknari og við eigum erfitt með
að gera upp við okkur hvað sé
mikilvægt og hvað ekki. Tíminn
greinir oft að kjamann og his-
mið. Það er mikið gert af slíkum
myndum, bæði í Evrópu og
annars staðar. Aldamótin nálg-
ast og fólk hugsar sinn gang
og lítur til baka.“
Einar er menntaður í nútíma-
sögu og þýskum bókmenntum
frá háskólanum í Freiburg í
Þýskalandi. Á námsárunum
vann hann nokkrar heimilda-
myndir fyrir íslenska sjónvarpið.
Þá kviknaði áhuginn á kvik-
myndagerð fyrir alvöru og hann
sótti um í virtasta kvikmynda-
skóla Þýskalands, kvikmynda-
akademíunni í Múnchen. Þar
hafa margir þekktustu leikstjór-
ar Þjóðveija stundað nám, með-
al annars Wim Wenders, Roland
Emmerich sem gerði myndina
Independence day, Volker
Schlöndorf og Doris Dörrie.
íslensk partísaga dugði
fyrir skólavistinni
Hundruð manna sækja um skóla-
vist á hveiju ári. Einari tókst að
komast inn í hóp þeirra fjörutíu sem
fengu að þreyta inntökupróf. „Við
vorum látin setja á svið leikið atriði
úr bíómynd með þremur leikurum.
Draga átti efni og undirbúa það í
fimmtán mínútur og taka í aðrar
fimmtán. Efnið sem ég fékk var
„konan dregur karlmanninn á tál-
ar“. Ég spann úr því atriði sem gerð-
ist í litlu þorpi á íslandi þar sem
bara var ein knæpa. Gestirnir þrír
rákust saman í partí eftir klukkan
þijú og við tók hefbundin spenna
sem oft verður milli Islendinga á
þessum tfma sólarhringsins.“ Dóm-
JARÐARFÖR landflótta gyðingsins I
BARBARA Auer er ein
þekktasta og eftirsóttasta
leikkona Þjóðveija. Hún
hefur lítt sóst eftir því að leika í
stórmyndum og er því óþekktari
utan heimalandsins en ella. í þýsk-
um blöðum hefur verið sagt um
hana að hún gæti orðið heimsfræg
kvikmyndastjarna ef hún vildi.
En hún kýs að lifa venjulegu lífi
og vinnur oft með ungum og
óþekktum leikstjórum. Blaðamað-
ur Morgunblaðsins ræddi við Bar-
böru Auer meðan tökur fóru fram
á „Maríu“.
„Ég hef aldrei áður komið til
Islands og söguna af þýsku verka-
konunum þekkti ég ekkert áður
en ég las handrit Einars. Ég held
að það sama gildi um flesta aðra
Þjóðveija, að íbúum LUbeck und-
anskildum, því þar er þetta hluti
af borgarsögunni.
Mér finnst þetta heillandi saga.
Um seinni heimsstyrjöldina og
árin eftir stríð vita Þjóðveijar
margt, en þetta er óþekktur heim-
ur. Allir sem ég hef rætt við um
þetta eru sammála mér, þvl þetta
er þeim nýtt, en samt hluti þýskr-
ar sögu.
í Þýskalandi eru um þessar
mundir aðallega gerðar gaman-