Morgunblaðið - 29.09.1996, Qupperneq 2

2 C SUNNUDAGUR 29. SEPfEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 29. SEPTEMBER 1-996 C 3
FERÐALÖG
FERÐALÖG
Draumur hins
þreytta náms-
manns rætist
á grískri eyju
Eyjan tilheyrir Kýladaeyjaklasanum, og gistingin er ódýr
og matarverðið lágt. Sigrún Sigurdardóttir hvíldi
sig á Folegandros og lýsir hér helstu kostum hennar
og hvernig best sé að ferðast til eyjunnar.
BÆRINN Hora liggur upp að bjargbrúninni og er útsýnið þaðan stórfenglegt.
EFTIR mánaðarlangan próflestur
með meðfylgjandi taugatitringi og
stressi var eins og ég vaknaði allt í
einu til lífsins á ný. Ég horfði í kring-
um mig í rökkrinu og sá ekkert
nema hvítkölkuð hús og dökkblátt
hafið. Lítill asni með þungar byrðar
kom röltandi á móti mér. Þetta var
þá lífið sem ég var búin að lesa um
í bókunum undanfarnar vikur.
Eg fann hvernig einum vísifingri
var stungið fast í bakið á mér og
ég sneri mér við. Eldri kona með
skýluklút og hálftanniaust bros
kinkaði kolli, leit á bakpokann minn
og strigaskóna. „Rooms, rooms“
gall í henni skærum rómi. Po-so
Ka-ni? spurði ég á bjagaðri grísku
og fékk að vita að tveggja manna
herbergi með útsýni út á hafið kost-
aði 5.000 drakmas eða um 1.200
íslenskar krónur á nóttu.
A leiðinni upp að hótelinu þurfti
ég að klípa sjálfa mig í handlegg-
inni. Þetta var líkast því að vera
stödd í bíómynd á borð við Paradís-
arbíóið. Það var draumi líkast að
vakna ekki upp heldur gera sér grein
fyrir því að þetta var áningarstaður
minn í raun og veru, eyjan Folegand-
ros í Kýkladaeyjaklasanum úti fyrir
ströndum Grikklands.
Daginn eftir vöknuðum við við
sólina sem skein skært inn um rifu
á gluggatjöldunum. Umhverfið hafði
breytt um svip. Dökkblátt hafið var
orðið grænblátt, í fjarlægð heyrðist
bjölluhljómur, gamlir karlar sátu á
veröndinni fyrir framan húsið og
allt var svo tandurhreint.
Englnn f rlður fyrlr vlnnu,
vlngjarnlegt fólk
Grísku eyjabúamir mega eiga það
að þeir eru ekki aðeins latasti þjóð-
flokkur sem ég hef fyrir hitt heldur
einnig sá hreinlegasti.
Fetjan hafði skilið okkur eftir í
sjávarþorpinu Karavostasis en ferð
okkar var heitið áfram til höfuðstað-
ar eyjunnar, Horu, en á milli bæj-
anna tveggja eru um fjórir kílómetr-
ar. Við gátum valið um það að bíða
til hádegis eftir rútunni sem feijar
ferðamenn og innfædda á miili eða
ganga þessa kílómetra. Við ákváðum
„KALI-ME-RA“ sagði hann þegar hann bauð góðan dag og vissi að lífið mundi áfram felast í þvi hugsa um geiturnar sínar og búa á eyjunni sem var hans eini heimur. Miðmynd:
Greinarhöfundur nýtur lífsins í þorpinu. Þó hvergi sjáist sála á ferli má heyra hlátur, grát, stunur og söng út um glugga svo að hér þrífast engin leyndarmál. Hægri mynd: Þetta
er ekki sviðsmynd í bíómynd heldur lífið eins og það er í raun og veru þegar tími gefst til þess að njóta þess.
að ganga og héldum sem leið lá upp
í fjöllin. Gangan var ánægjuleg þó að
bröttustu brekkurnar væru dálítið
seinfarnar í 26 gráðu hita.
Hora er þekkt sem einn fallegasti
bærinn í gríska eyjahafinu. Þar búa um
300 manns en íbúar á eyjunni allri eru
um 700. Öll húsin í bænum eru hvítkölk-
uð, götumar eru þröngar og torgin þijú
setja skemmtilegan svip á bæjarlífíð
með því að vera aðalsamkomustaður
bæjarbúa jafnt sem ferðamanna.
Fyrir ofan bæinn trónir stolt bæj-
arbúa, kirkjan með öllum sinum dýrl-
ingamyndum og Jesúlíkneskjum úr
skíragulli. Fjölmörg hús á Folegandros
eru merkt orðinu „Domatia“ sem bæj-
arbúar hafa víða þýtt sem „Rooms to
let“ eða „herbergi til Ieigu“. Þarna er
unnt að fá gistingu á góðu verði, þ.e.
frá um 800-1.800 íslenskar krónur á
nóttu fyrir tveggja manna herbergi eða
stúdíóíbúð með eldunaraðstöðu. Þetta
verð er miðað við verðlagið eins og það
er á vorin og haustin, þ.e. utan helsta
ferðamannatímans en verð á gistingu
er tvöfalt, jafnvel þrefalt, hærra yfir
aðalferðamannatímann í júlí og ágúst.
Við tóku dásamlegir dagar á Foleg-
andros. Strax sama dag og við komum
í bæinn vissu innfæddir af okkur. Gaml-
ir karlar tóku ofan þegar ég skaust út
í bakarí á morgnana til að kaupa ilm-
andi og volgt brauð, konurnar kinkuðu
kolli og brostu sínu tannlausa brosi,
krakkar með blikandi svört augu þvæld-
ust um og hleyptu lífi í þennan rólega
bæ. Ungur maður bölvaði túristunum
um leið og hann færði okkur grænmeti-
sköku sem móðir hans hafði bakað og
sagðist hafa alltof mikið að gera í veit-
ingasölunni. Venjulega koma um þrír
til fjórir gestir til hans að jafnaði en
þennan dag voru þeir tíu. Hann sagðist
lítin tíma hafa til að slappa af og njóta
Iífsins lengur. „Ég flyt í burtu þegar
Folegandros verður búin að tapa öllum
gamla sjarmanum eins og Santorini,“
sagði hann og vitnaði til nágrannaeyj-
unnar Santorini þar sem lífíð gengur
ekki lengur út á það að njóta þess að
vera til heldur að plokka peninga af
ferðamönnum.
Ferðamenn eru farnir að streyma í
auknum mæli til Folegandros en inn-
fæddir eru ekki ýkja hrifnir af þeirri
þróun. Þeim ferðamönnum sem koma
er vel tekið en ekki er mikið gert til
að laða fleiri að. Veitingahús eru fá
og kaffið sem boðið er upp á er enn
tvisvar til þrisvar sinnum sterkara en
hið ítalska expresso.
Til að komast á hreina og óspillta
ströndina er nauðsynlegt að ganga um
fjóra kílómetra en það er líka vel þess
virði og veitir manni innsýn í hið ein-
staka andrúmsloft sem ríkt hefur á
grísku Kýkladaeyjunum frá því um
5.000 f.Kr. og íbúar Folegandros hafa
náð að varðveita á sinn einstaka hátt.
Þangað eru aðeins þeir ferðamenn vel-
komnir sem eru tilbúnir til að semja
sig að siðum eyjabúa í einu og öllu og
lúta þeirra lögmálum.
Ódýrast og þægilegast loftslagsins
FERÐAMAÐUR nýtur kyrrðarinnar við
ströndina og býr sig undir síðasta spott-
ann sem þarf að.ganga til að komast á
tandurhreina baðströndina sem liggur
við blágrænt lón.
Til þess að komast til Folegandros
er best að fljúga til Aþenu. Yfir
sumartímann er unnt að kaupa svo-
kölluð Yes-fargjö!d fyrir 30.000
krónur með Lufthansa en þau gilda
aðeins fyrir ungt fólk og námsmenn
undir 27 ára aldri. Ef ferðast er
utan sumartímans og fjárhagurinn
er þöngur er best að kaupa ódýrasta
fargjald sem unnt er yfir á megin-
land Evrópu og taka lest áfram til
Aþenu eða ef tíminn er naumur að
kaupa miða með t.a.m. tékkneska
flugfélaginu Check Airlines eða rúm-
enska flugfélaginu Tarom. Bæði
þessi flugfélög hafa yfír nýjum flug-
vélum að ráða og bjóða upp á góða
og metnaðarfulla þjónustu.
Að þessu sinni nýttum við okkur
þjónustu Check Airlines og fengum
í kaupbæti ágætt stopp í Prag. Allar
feijur sem sigla út á Kýkladaeyja-
klasann fara frá höfninni í Pireus
en Pireus er hafnarborg er liggur
þétt upp við Aþenu. Aðeins tekur
um fímmtán mínútur með lest að
fara frá miðborg Aþenu til Pireus.
Óþarfi er að kaupa miða með feijum
á einhveijum af þeim ferðaskrifstof-
um sem reyna að lokka ferðamenn
til sín. Alagning hjá þeim er misjöfn
og er alveg eins gott að kaupa feij-
umiða á hafnarbakkanum. Sigling
til Folegandros tekur uin níu klukku-
tíma og er því nauðsynlegt að búa
sig vel undir ferðalagið með góðu
nesti og afþreyingu. Hægt er að
kaupa veitingar um borð í feijunum
er verðlagið á þeim er svimandi hátt.
Feijufyrirtækið Milos Express býður
upp á ágæta þjónustu og er með
reglulegar ferðir til Folegandros um
fimm sinnum í viku.
Handhægar upplýsingar
vegna er best að ferðast um Grikk-
land á vorin og á haustin.Hitastigið
er þá um 18-30 gráður, úrkoma
nánast enginn fram undir miðjan
október og á vorin er vindur á
Kýkladaeyjunum í lágmarki þó alltaf
sé einhver sjávargola. Auðvelt er að
fá gistingu á þessum tíma og má
reikna með að hún sé um helmingi
ódýrari á stöðum eins og Folegand-
ros sem liggja utan vinsælustu
ferðamannastaða heldur en hún er
á helstu ferðamannastöðum eins og
Aþenu og Santorini. Það sama á við
um verðlag á mat.
Fyrir þá sem hafa áhuga á að
ferðast um Grikkland á eigin vegum
vil ég benda að ferðahandbók Lone-
ly Planet fyrirtækisins um Grikk-
land, hún getur auðveldað manni líf-
ið til muna. Bókin kom út í mars
síðastliðnum og hefur að geyma all-
ar helstu upplýsingar sem eru ferða-
manni nauðsynlegar. Bókina er
hægt að panta með því að skrifa til
skrifstofu fyrirtækisins í London en
heimilisfangið er: 10 Barley Mow
Passage, Chiswick, London W4 4PH.
Einnig er hægt að senda fyrirspurn-
ir og leggja inn pantanir á internet
en tölvupóstnúmer fyrirtækisins er:
100413.3551compuserve.com og
slóð þess er: http://www.lonelypla-
net.com/ ■
í YOSEMITE
þJÓÐGARÐINUM
Aðalhættan sem aó þjóðgarðinum steðjar er fólgin í vin-
sældum hans. Atroðningurinn er orðinn alltof mikill, segir
Ingimundur Gíslnson, sem var þar a ferð.
Á leið minni niður gilið meðfram
Merced River staldra ég við, Iít
aft.ur og virði fyrir mér stórblaða-
hlyninn í fullum haustskrúða,
brotna klæðninguna á göngustígn-
um og haglega gerð steinþrepin.
Hér er haust í byijun nóvember
og ég er staddur í Yosemite þjóð-
garðinum í Kaliforníu, einum
frægasta þjóðgarði Bandaríkj-
anna, Hann er þeirra næstelstur,
stofnaður árið 1890.
Mér verður hugsað til hinnar ríku
þarfar nútímamannsins að geta kom-
ist öðru hveiju út í guðsgræna náttúr-
una. Þetta á einkum við þá sem búa
í borgum og öðru þéttbýli. Hér á okk-
ar landi flykkjast innlendir ferðamenn
í óbyggðir íslands auk útlendra ferða-
manna; flestir hinna útlendu eru frá
stórborgum og þeir eru ákafir að kom-
ast í snertingu við íslenska náttúru
sem þeir trúa að sé enn að mestu leyti
ósnert og óspillt.
I Bandaríkjunum fæddist þjóð-
garðahugsjónin og þar eru víða stór
landssvæði friðuð en um leið gerð
aðgengileg þeim sem þau vilja heim-
sækja. Margvíslegar hættur steðja að
þjóðgörðum og öðrum útivistarsvæð-
um þar í landi. Mengun ýmiss konar
og að þeim er þrengt með vaxandi
byggð.
4
Ein aðalhættan er þó fólgin í vin-
sældum hinna friðuðu landsvæða.
Gestagangurinn er slíkur að átroðn-
ingur er orðinn allt of mikill. Þannig
heimsækja 3,5 milljónir gesta Yosem-
ite þjóðgarðinn árlega. Flestir þeirra
koma aðeins við í Yosemite dalnum
sem er umkringdur snarbröttum háum
fjöllum á alla vegu. Þessi dalur er
aðeins 1 km. á breiddina og um það
bil 7 km. langur
Til að sporna við vaxandi ágangi
ferðamanna hafa verið settar strangar
umgengnisreglpr og þess er gætt að
þeim sé fylgt. í Yosemite sjá vopnaðir
þjóðgarðsverðir um vörslu en eru gest-
um jafnframt til leiðbeiningar og hjálp-
ar ef með þarf. Reynt er að taka-
marka aðgengi að tjaldstæðum og
gistiplássi. Til að mynda getur þurft
að panta gistingu í fjallakofum í Yo-
semite dalnum að sumri til með árs
fyrirvara. Öll hús í dalnum falla vel
inn í umhverfið og þeim og öðrum
nauðsynlegum þjónustumannvirkjum
er komið fyrir á fáum afmörkuðum
stöðum (Visitor Centers).
Allt er þetta tilraunin mikla, tilraun
bandarísku þjóðarinnar og af henni
ættum við Islendingar að geta lært
heilmikið.
Þarna í þessari makalausu náttúru-
paradís er maðurinn aðeins auðmjúkur
gestur og hann verður að umgangast
landið og íbúana, dýrin og plönturnar
með tilhlýðilegri gát.
Ég kem frá Snow Creek Falls og
geng fram á opið ijóður við Mirror
Lake Meadow. í grámóskulegri síðdeg-
isbirtunni speglast tré í vatnsborði.
Engar raflínur sjáanlegar! ■
Höfundur er augnlæknir.
Sumarbréf frá Italíu III
Villt pottablóm
Ásamt fjölskyldu sinni ferðaðist Konráð S. Konráásson
um Suður-Ítalíu á nýliðnu sumri. Eitt og annað sem fyrir
augu bar vakti minningar fró æskuárunum heima á íslandi.
AF EINHVERJUM ástæðum var
lítið um pottablóm í mínum for-
eldrahúsum. Gott ef þau voru þá
nokkur. Þetta rifjaðist upp fyrir
mér þar sem ég var á leiðinni úr
búðinni með brauð og mjólk undir
handleggnum og geisl-
ar morgunsóiarinnar í
augun. Sennilega var
skorturinn á slíkum
gróðri heima við mér
tilefni þeirrar lotning-
arfullu undrunar, sem
ég fann oft fyrir þegar
ég virti fyrir mér gró-
skumikil og blaðskrúð-
ug stofublómin hjá
frænkum mínum,
staddur þar í heimsókn
strákpattinn og fékk
kandís í lófa og munn.
Þau stóðu þama í
brúnum leirpottunum
á blómóttum uppgjafaundirskál-
um, sem þannig höfðu öðlast nýtt
líf og hlutverk eftir sviplegan við-
skilnað við sparibollastellið. Sú var
og ástæðan fyrir svipaðri undrun
minni þegar ég sá sams konar
blóm breiða úr sér með gamal-
kunnu blaðskrúði undir heiðbláum
himninum í skjóli runna eða í
haganlegum blómabeðum innan
um og saman við húsvagna, hús-
bíla og tjöld hér á tjaldstæðinu
okkar.
Annars hef ég átt erfítt með
að fella mig við orðið „tjaldstæði"
sem merkingarlega samsvörun er-
lenda orðsins „camping" hér á
meginlandinu. Hið fyrrnefnda
finnst mér eiga ágætlega við um
grasbala í skjóli við hól nærri sitr-
andi lækjarsprænu, en hið síðara
á í mínum huga við um blöndu
sumarhúsa, sundlauga, leikvalla
og hreinlætisaðstöðu, sem stendur
mörgu íslensku hótelinu fyllilega
á sporði. Þar inn á milli er svo í
skjóli tijágróðurs að finna stæði
fyrir hverskonar færanlega íveru-
staði til lengri eða skemmri dval-
ar. Þess vegna datt mér í hug að
nota mætti í staðinn hið gamal-
gróna orð „búðir", sem á sínum
tíma gjarnan var notað um tíma-
bundinn íverustað, s.s. verbúðir
sjómanna eða búðir fornfrægra
þingmanna á Þingvöllum. Mætti
með ýmsum for- og viðskeytum
skýrgreina nánar hvað við væri
átt: vetrarbúðir, strandbúðir,
fjallabúðir o.s.frv.
Sumarbúðir slíkar geta haft
ákaflega mismunandi merkingu í
huga þess sem við er rætt. Sumir
setja slíkan búskap í samband við
lek og þunn léreftstjöld, raka
svefnpoka, bilaðan prímus og kald-
an skrínukost og hafa ekki fylgst
með byltingu síðustu ára, hvað
varðar viðlegubúnað, húsbíla og
vagna, að ekki sé minnst á tjöld
og tjaldvagna hvers konar.
Það er þó ekki aðeins einstakl-
ingsálitið, sem oft er bundið aldri
og þjóðerni heldur og umgengnin
og útbúnaðurinn. Til íveru og ferða
virðast ftalir sjálfir kjósa húsbíla
- helst af smærri gerðinni. Hol-
lendingar smærri húsvagna, en
Þjóðvetjar og einkum þó Svíar
virðast telja að stærðin sé afger-
andi þáttur hvað varðar húsvagns-
gæði. Tjöld og tjaldvagnar falla
Dönum best í geð.
Svo sem við má búast gilda hin-
ar algildu reglur um framboð og
eftirspum einnig um sumarbúða-
rekstur. Búðir, þar sem áður fyrr
var látið nægja að bjóða góða að-
stöðu til gistingar og hreinlætis,
hafa nú í takt við tímann breyst
í alhliða skemmtiveröld til leikja,
baða og kvöldskemmtana, þar sem
oftast er höfðað til barnafólks. Því
miður glata slíkir staðir oft sínum
þjóðlega blæ og fá í staðinn ímynd
gerviveraldar í þágu meirihluta
þess farandfólks sem staðinn
byggir, sem oftast er þá af þýsku
bergi brotinn.
Því stingur óneitanlega í augun
þegar vikið er undan ítalskri sól
inn í matvörubúð staðarins og við
blasa munarblíð héraðsvínin merkt
„sonderangebot" og til að bæta
gráu ofan á svart kölluð sæt eða
„suS“ í þokkabót. Hugtak, sem í
mínum huga er skyldara sætuefn-
um og gervifæðu nútímans en
mildi heiðarlegra ítalskra hvers-
dagsvína. Sem betur fer hef ég
þó ekki enn séð þýska umbreyt-
ingu á „prosecco" - léttfreyðandi
unaðsvíni, sem ítaiir brugga gjarn-
an heima við og tappa á einungis
við fullt tungl. ■
Konráð S. Konráðsson
er læknir, búsettur í Svíþjóð.
Ferðamanna-
straumur
í Djúpavík
MIKILL ferðamannstraumur var
í allt sumar hér á Strandir. Eva
Sigurbjörnsdóttir hótelstýra á
Hótel Djúpavík segir að mikið
hafi verið að gera í sumar, og einn
daginn liefðu 120 manns skrifað
í gestabók hótelsins, hún gæti því
ekki annað en verið ánægð með
sumarið, og væri það eitt hið besta
síðan hún byrjaði með hótelið.
Ljósmyndasýning Jónu Ingi-
bjargar var á hótelinu 16. júní og
til 15. september, Jóna sagðist
mjög ánægð með viðtökur fólks
yfir sýningunni og hefði selt 20
myndir, en Jóna hefur verið að
aðstoða Evu á Hótel Djúpavík.
Barnaskólinn á Finnbogastöð-
Morgunblaðið/Jón G. Guðjónsson
JÓNA Ingibjörg við eina
ljósmynd sína.
um hefur verið vinsæll hjá ferða-
fólki í sumar sem gistiaðstaða, en
það hefur getað eldað þar sjálft.
Það var líka mikið að gera í
sumar á Gistiheimili Bergþóru í
Norðurfirði, en Bergþóra Gústafs-
dóttir Iokaði 28. ágúst. ■