Morgunblaðið - 06.10.1996, Blaðsíða 4

4 SUNNUDAGUR 6. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ

VIKAN 29/9 - 5/10
Eldgos í Vatnajökli
► ÍSLENDINGAR lentu í
8.-12. sæti á Ólympíuskák-
mótinu í Jerevan í Armeníu
sem lauk á þriðjudag. Rúss-
ar unnu mótið en íslenzka
liðið taðaði fyrir því rúss-
neska í síðustu umferð
mótsins með minnsta mun,
1 Vi vinningi gegn 2Vi. Alls
hlutu íslendingar 33 vinn-
inga, 5Vi vinningum færri
en sigurliðið.
(►HELGI Skúlason leikari
lézt á 64. aldursári á mánu-
dagskvöld. Helgi var einn
þekktasti og virtasti leikari
landsins, bæði á sviði og i
kvikmyndum, en hann átti
ELDGOS hófst í 4-6 km langri sprungu
undir Vatnajökli á milli Bárðarbungu og
Grímsvatna á ellefta tímanum á mánu-
dagskvöld. Fyrsta sólarhring gossins
mynduðust þrír stórir sigkatlar yfir eld-
stöðvunum, en á miðvikudag brutu gos-
efni sér leið upp úr jöklinum. Á fímmtu-
dag færðist eldvirknin norðar og er
gossprungan nú talin vera um 8 km löng.
Mikið magn bræðsluvatns streymir frá
eldstöðvunum í Grímsvötn, og var vatns-
borð þeirra orðið hærra í lok vikunnar
en nokkru sinni eftir að mælingar hóf-
ust. Þvf er búizt við hlaupi úr Grímsvötn-
um, sem gæti orðið það stærsta síðan
1938, en það varð einnig í kjölfar eldsum-
brota á sömu slóðum og nú. Hlaupið
gæti valdið hundruð milljóna króna tjóni
á mannvirkjum á Skeiðarársandi.
42 ára leikferil að baki. Eft-
irlifandi eiginkona Helga er
Helga Bachmann, leikkona
og leiksljóri. Þau áttu fjög-
ur böm, þar af eitt stjúp-
bara.
►DÝRASTA kvikmynd,
sem gerðhefur verið hér-
lendis, Djöflaeyja Friðriks
Þórs Friðrikssonar, var
frumsýnd á fimmtudag.
Myndin er gerð eftir sögum
og handriti Einars Kárason-
ar um lífið i braggahverfi i
Reykjavík á sjötta áratugn-
um og hefur verið 3 ár í
vinnslu. Var myndinni feiki-
vel tekið af frumsýningar-
gestum.
►MENNTAÞING var hald-
ið í Háskólabíói og Þjóðar-
bóklöðu á laugardag.
Menntamálaráðherra boð-
aði til þingsins þar sem
margar hliðar skólastarfs á
öllum stigum voru ræddar.
Námsmenn héldu eigið
menntaþing i tjaldi fyrir
utan Þjóðarbókhlöðuna.
Alþingí sett
ALÞINGI, 121. löggjafarþing, kom sam-
an 1. október. Forseti Islands, Ólafur
Ragnar Grímsson, setti þingið, í fvrsta
sinn á kjörtímabili sínu. Þingsetningin
fór fram með hefðbundnum hætti eftir
að tillögur að breyttu fyrirkomulagi
höfðu strandað á andstöðu eins þing-
flokksins, en þær snerust fyrst og fremst
um að gera umræður um stefnuræðu
forsætisráðherra liflegri. Davíð Oddsson
forsætisráðherrá flutti stefnuræðu sína
á miðvikudagskvöld. í henni hvatti hann
aðila vinnumarkaðarins til að sýna still-
ingu í komandi kjarasamningum og boð-
aði skattalækkanir á næstu árum.
Fjárlög lögð fram
SAMKVÆMT fjárlagafrumvarpi ríkis-
stjómarinnar, sem lagt var fram við setn-
ingu Alþingis, er gert ráð fyrir tæplega
1,1 milljarðs króna afgangi í rekstri ríkis-
sjóðs á næsta ári, en það yrði í fyrsta
sinn sem ekki yrði halli á ríkisrekstrinum
frá árinu 1984. Útgjöld ríkissjóðs eru
áætluð 124,3 milljarðar og tekjur 125,4
milljarðar, en reiknað er með aukningu
ríkistekna vegna áframhaldandi vaxtar
þjóðarútgjalda.
Málum miðlað
í Washington
YASSER Arafat, leiðtogi Palestínu-
manna, og Benjamin Netanyahu, for-
sætisráðherra ísraels, héldu til Wash-
ington fyrir milligöngu Bills Clintons
Bandaríkjaforseta og komust að sam-
komulagi um að heíja friðarsamninga
á ný, Boðað var til fundarins í kjölfar
þess að tugir Palestlnumanna og ísra-
ela létu lífið í átökum sem blossuðu upp
þegar ísraelsk stjómvöld opnuðu um-
deild göng I gamla hluta Jerúsalem.
ísraelar voru ánægðir með niðurstöð-
ur fujidarihs en Palestínumenn sögðu
að harjn hefði mistekist vegna ósveigj-
anleik'a ísraela. Sggði Arafat að framtíð
friðarferlisiris væri undir ísraelum kom-
in. Mikill öryggisviðbúnaður er enn f
Jerúsalem og á sjálfstjómarsvæðum
Palestínumanna af ótta við að upp úr
sjóði á ný.
Pólverji fær bók-
menntaverðlaunin
PÓLSKA ljóðskáldið Wislawa Szym-
borska hlaut Nóbels-
verðlaunin í bók-
menntum á fimmtu-
dag. Þessi ákvörðun
sænsku akademíunnar
í Stokkhólmi kom
nokkuð á óvart og
hafði ekki verið búist
við því að ljóðskáld
hlyti verðlaunin annað
árið í röð. Ljóð Szym-
borska hafa verið þýdd á nokkur tungu-
mál, þar á meðal íslensku.
Áhyggjur vegna
Afganistan
NÝIR valdhafar í Afganistan hafa verið
harðlega gagnrýndir vegna þeirrar bók-
stafstrúar sem liðsmenn Taleban-hreyf-
ingarinnar boða. Afganskar konur verða
nú að hylja allan líkama sinn er þær
eru utan heimilis, þeim er bannað að
ganga í skóla og vinna úti. Fregnir
hafa borist af því að konur hafí verið
barðar fyrir að hlíta ekki fyrirmælum.
►BORÍS Jeltsín, forseti
Rússlands, flutti útvarpsá-
varp i vikunni og kvaðst þar
hæfur til að stjórna um leið
og hann iýsti yfir stuðningi
við Alexander Lebed, yfir-
mann öryggismála í Rúss-
landi. Sagt var að Lebed
hefði hótað afsögn.
Á haustfundi Dúmunnar,
neðri deildar rússneska
þingsins, hafði verið sótt hart
að Jeltsín og var þvi haldið
fram að Rússland væri án
leiðtoga.
►BRESKI verkamanna-
flokkurinn hélt flokksþing í
Blackpool og sögðu fjölmiðl-
ar að leiðtoga flokksins, Tony
Blair, hefði tekist að hleypa
nýjum eldmóði i flokksmenn
með málflutningi sínum.
Sagt var að Blair hefði
tekist að bera vinstra arm
flokksins ofurliði þegar
flokksþingið hafnaði tillögu
um að tekjutengja ellilífeyri
kæmist flokkurinn til valda.
►ÞOTA af gerðinni Boeing
757 fórst undan ströndum
Perú á þriðjudag. Allir um
borð fórust, 61 farþegi og
niu manna áhöfn. Talið er
að vélin hafi farist vegna bil-
unar í tölvubúnaði en öflugir
straumar hafa borið brak
vélarinnar brott og er því
ósennilegt að nokkru sinni
verið hægt að segja fyrir víst
hvað gerðist.
►FJÓRIR slösuðust og
gluggar brotnuðu i heilu
h verfi þegar tíu kilóa
sprengja sprakk I einu af
ibúðahverfum Málmeyjar á
flmmtudag. Sprengingin var
rakin til deilna mótorhjóla-
gengja. Sprengjan sprakk við
hús í eigu svokallaðra Vítis-
engla.
FRÉTTIR
Fjárreiðufrumvarp
lagt fram án breytinga
RÍKISSTJÓRNIN samþykkti á
fundi sínum á föstudag að leggja
fram frumvarp að fjárreiðum ríkis-
ins. Þingflokkar stjórnarflokkanna
fjalla um frumvarpið á mánudag
og ráðgert er að leggja það fyrir
Alþingi um miðja næstu viku.
Frumvarpið var fyrst lagt fram
á síðasta ári en var vísað til þing-
kjörinnar sémefndar, sem skilaði
áliti til Alþingis á síðasta þingi. Þar
var það rætt allítarlega en var ekki
afgreitt. Að sögn Friðriks Sophus-
sonar fjármálaráðherra hefur ríkis-
reikningsnefnd síðan farið yfir
frumvarpið og skoðað það meðal
annars í ljósi niðurstöðu sémefndar-
innar en einnig gert breytingar á
frumvarpinu með tilliti til athuga-
semda sem hafa komið frá öðmm,
þ.á m. ríkisstofnunum, sem verða
í nýjum C-hluta fjárlaga.
Fjárlög verði virt
Ríkisstjórnin samþykkti að senda
frumvarpið til umföllunar hjá þing-
flokkunum með breytingum sem
þó ekki eru allar eins og sémefndin
gekk frá þeim.
Fyrst og fremst felur fmmvarpið
í sér reglur um uppsetningu og
framkvæmd á fjárlögum, gerð árs-
reikninga ráðuneyta, ríkisstofnana
o.fl. Eftir sem áður mun verða gert
ráð fyrir að ráðuneyti og ríkisstofn-
anir geti bmgðist við ófyrirséðum
útgjöldum, sem ekki var gert ráð
fyrir á fjárlögum, en með takmörk-
unum þó. Ríkisstjómin vill leggja
mikla áherzlu á að útgjaldarammi
íjárlaganna verði virtur.
Friðrik segist eiga von á að þing-
flokkarnir taki fmmvarpið fyrir á
mánudag og ráðgert er að leggja
það fyrir þingið í næstu viku.
Morgunblaíið/J6n Sigurðsson
Haustið kom með ísnum
Blönduósi. Morgunblaðið.
MYNDARLEGUR borgarísjaki
lónar nú skammt frá landi um
3 til 4 kílómetra norðan við
höfnina á Blönduósi. Bæjarbú-
ar sáu ísjakann á föstudags-
morgun og að sögn Ágústs
Friðgeirssonar mun hann hafa
borist hratt með skammvinn-
um norðanvindi sem næddi um
Húnaflóa.
Með sanni má segja að þessi
borgarís hafi haft með sér
haustið þvi eftir einmuna veð-
ursæld kólnaði snögglega á
fimmtudag og gránuðu fjöll
niður í miðjar hlíðar. Að sögn
sjófarenda eru fleiri borgarís-
jakar á reki um Húnaflóa og
því líklegt að Blönduósingar
fái að sjá fleiri jaka næstu
daga.
Forsetinn opnar
norræna sýningu
ÓLAFUR Ragnar Grímsson forseti
íslands opnaði á föstudag norrænu
landkönnuðasýninguna í Haag.
Sýningin er samstarfsverkefni
Norðurlanda og mun á næstu
árum fara víða um Evrópu.
í ræðu sinni við opnunina minnti
forsetinn á ferðir íslenskra sæfara
fyrr á öldum og þá sérstaklega á
ferðir Leifs Eiríkssonar, Guðríðar
Féll af
svölum
FIMMTÁN ára gömul stúlka slas-
aðist alvarlega eftir að hún féll af
þriðju hæð á svölum íjölbýlishúss
við Torfufell í Breiðholti.
Stúlkan var stödd þar í gleðskap
unglinga þar sem áfengi var meðal
annars haft um hönd. Foreldrar
gestgjafans komu heim um mið-
nætti og mun þá stúlkan hafa
stokkið út á svalir og á einhvem
óskiljanlegan hátt fallið niður af
þeim.
Samkvæmt upplýsingum frá lög-
reglu er talið að stúlkan hafí hrygg-
brotnað við fallið.
Þorbjamardóttur og Þorfinns
Karlsefnis til Vesturheims. Hvatti
hann til þess að árið 2000 yrði
þess sérstaklega minnst að 1000
ár yrðu liðin síðan íslenskir víking-
ar urðu fyrstir Evrópubúa til að
nema land í Ameríku. Leifur Ei-
ríksson hefði fundið álfuna, en
Snorri sonur Guðríðar og Þorfínns
hefði verið fyrsti Evrópubúinn sem
fæddist á meginlandi Ameríku.
Rakti hann síðan þá hættur sem
nú steðja að loftslagi, úthöfum og
lífríki jarðar í heild. Nefndi hann
sérstaklega nýlega skýrslu IPCC,
vísindaráðs sem Qallar um breyt-
ingar á loftslagi jarðar. Niðurstaða
vísindaráðsins er meðal annars að
á næstu öld geti yfirborð sjávar
hækkað um hálfan til heilan
metra. Slík þróun geti haft alvar-
legar afleiðingar fyrir mörg lönd.
Einnig telur vísindaráðið að haf-
straumar eins og Golfstraumurinn
geti tekið verulegum stakkaskipt-
um, en það gæti gjörbreytt til hins
verra öllumlífsskilyrðum í norðan-
verðri Evrópu, einkum á íslandi.
Hvatti forsetinn til víðtæks alþjóð-
legs samstarfs um verndun hafsins
og lífríkis jarðar.
Laxós
gjaldþrota
LAXÓS hf. ( Ólafsfirði var úrskurð-
aður gjaldþrota á föstudag. Fynrtæk-
ið rak hafbeitarstöð og var á sínum
tíma stofnað á rústum forvera síns
Laxóss þegar það félag varð gjald-
þrota.
Engin starfsemi hefur verið á veg-
um Laxóss síðustu misseri, en ein-
staklingar í Ólafsfírði keyptu fyrir um
einu og hálfu ári eignir þess og starf-
rækja bleikjueldi. __
Rangárvallarsýsla
Heyskapur
í október
JÓN Bjamason, bóndi á Duf-
þaksholti í Hvolshreppi, var við
heyannir fyrir helgi.
„Við vorum að snúa í dag og
þetta er fínasta hey sem ég hef
verið að hirða undanfarið, sagði
Jón í samtali við Morgunblaðið.
Óþurrkur hefur verið í hátt á
fímmtu viku og því hafa nokkr-
ir bændur notað undanfama
daga í heyslátt, að sögn Jóns.
„Við erum óvenju seint á ferð-
inni en ef blettimir haldast góð-
ir, er aldrei að vita nema ég slái
meira á næstunni," sagði Jón.