Morgunblaðið - 06.10.1996, Blaðsíða 6
6 SUNNUDAGUR 6. OKTÓBER 1996
ERLEIMT
MORGUNBLAÐIÐ
Yerður EMU-deilan
stjórn Majors að falli?
DEILA breskra íhaldsmanna um hugsan-
lega aðild Breta að myntbandalagi ESB
er talin geta orðið til þess að Kenneth
Clarke fjármálaráðherra segi af sér og
óeiningin gæti orðið flokknum að falli í
næstu kosningum.
MARGT bendir til þess
að deilan innan
breska íhaldsflokks-
ins um sameiginlega
mynt rikja Evrópusambandsins
(ESB) torveldi tilraunir Johns
Majors forsætisráðherra til að
sameina íhaldsmenn á síðasta
flokksþingi þeirra fyrir næstu
þingkosningar sem hefst í
Bournemouth á þriðjudag.
Stjórn Majors samþykkti í
apríl málamiðlunartillögu sem
ætlað var að tryggja að stuðn-
ingsmenn og andstæðingar að-
ildar Breta að Efnahags- og
myntbandalaginu (EMU) slíðr-
uðu sverðin fyrir kosningarnar.
Komið var til móts við andstæð-
inga EMU með því að lofa að
efna til þjóðaratkvæðis á næsta
kjörtímabili um hugsanlega að-
ild Breta að sameiginlegri Evr-
ópumynt. Stuðningsmenn EMU
gátu hins vegar glaðst yfir því
að aðildin að bandalaginu yrði
ekki útilokuð algjörlega fyrir
kosningar.
Skammvinnt vopnahlé
Þessi málamiðlun reyndist
skammvinnt vopnahlé. Friðurinn
var rofinn þegar Malcolm Rif-
kind utanríkisráðherra varaði
Ieiðtoga ESB-ríkja við því að
myntbandalagið gæti leitt til
sundrungar og klofnings innan
Evrópusambandsins. Talið er að
viðvöruriin endurspegli skoðanir
Majors þótt hann haldi til streitu
þeirri stefnu að útiloka ekki að-
ild að EMU fyrir kosningar og
freista þess að sameina íhalds-
menn.
Öflugasti stuðningsmaður
EMU í stjórninni, Kenneth
Clarke fjármálaráðherra, gagn-
rýndi síðan hugmyndir um að
Bretar gerðust ekki aðilar að
bandalaginu þegar það verður
að veruleika 1, janúar 1999 og
héldu að sér höndum í tvö til
þrjú ár, eða þar til ljóst yrði
hvernig peningalegi samruninn
þróaðist. Clarke lýsti þessum
hugmyndum sem „aumkunar-
verðum“ og sagði það versta
kostinn að „bíða og sjá til“ þar
sem aðild að myntbandalaginu
myndi reynast óhjákvæmileg.
Major er sagður hafa reiðst
Clarke vegna ummælanna og Sir
Nicholas Bonsor aðstoðarutan-
ríkisráðherra gagnrýndi fjár-
málaráðherrann opinberlega.
Clarke hélt því fram að ummæli
hans hefðu verið rangtúlkuð í
fjölmiðlum og Sir Nicholas var
neyddur til að biðja hann afsök-
unar. Stuðningsmenn Clarkes
höfðu krafist þess að Sir Nichol-
as yrði knúinn til afsagnar og
sögðu að Major hefði gert eins
lítið og nokkur kostur var til að
koma fjármálaráðherranum til
varnar.
Redwood skerst í leikinn
Deilan magnaðist enn um
helgina þegar John Redwood,
sem beið ósigur fyrir Major í
leiðtogakjöri íhaldsflokksins í
fyrra, hvatti forsætisráðherrann
til að hindra að reglum EMU
yrði breytt til að ESB-ríki gætu
fengið aðild að myntbandalag-
inu þótt þau uppfylltu ekki
ströng efnahagsleg skilyrði sem
sett voru í upphafi. Clarke sagði
það hins vegar „fáránlegt" að
ætla sér að spilla fyrir ríkjum
sem vildu ganga í myntbanda-
lagið.
Clarke er talinn njóta stuðn-
ings Michaels Heseltine aðstoð-
arforsætisráðherra, Johns Gum-
mers umhverfisráðherra og Sir
George Youngs samgönguráð-
LEIÐIR deila breskra íhaldsmanna um Evrópumálin til upp-
gjörs milli forsætisráðherrans og fjármálaráðherrans eins og
milli Nigels Lawsons (t.v.) og Margaret Thatcher árið 1989?
herra og fleiri ráðherra. Michael
Howard innanríkisráðherra er
hins vegar sagður öflugasti and-
stæðingur EMU í stjórninni.
Major undir þrýstingi
Major er undir miklum þrýst-
ingi frá andstæðingum EMU og
Clarke óttast að þeir blási til
Kenneth John
Clarke Major
nýrrar sóknar gegn bandalaginu
á flokksþinginu. Þeir eru þeirrar
skoðunar að andstaðan meðal
almennings í Bretlandi við því
að leggja niður sterlingspundið
og taka upp sameiginlega Evr-
ópumynt sé svo mikil að íhalds-
flokkurinn geti ekki lagt blessun
sína yfir það. Eina leiðin til að
tryggja flokknum sigur í næstu
kosningum sé að útiloka strax
aðild Breta að myntbandalaginu
á næsta kjörtímabili.
Clarke telur hins vegar að
ákveði íhaldsflokkurinn að
heyja kosningabaráttuna sem
„verndari sterlingspundsins“
verði nánast útilokað fyrir hann
að falla frá þeirri afstöðu eftir
aldamót.
Clarke bolað frá?
Andstæðingar EMU eru sagðir
staðráðnir í því að bola Clarke
úr fjármálai'áðuneytinu. Philip
Stephens segir í grein í Financial
Times að Clarke geri sér grein
fyrir því að verði íhaldsflokkurinn
enn við völd eftir kosningar séu
nánast engar líkur á því að hann
leggi sterlingspundið niður sem
gjaldmiðil árið 1999. Hann telji
hins vegar baráttuna snúast í
reynd um framtíð íhaldsflokksins
og stöðu Bretlands í Evrópu.
„Hann kann að bíða ósigur að
lokum. En við getum verið viss
um að hann gefst ekki upp.“
Vinir Clarkes taka undir þetta
og segja nánast öruggt að fjár-
málaráðherrann segi af sér
ákveði íhaldsflokkurinn að hafna
algjörlega aðild Breta að mynt-
bandalaginu. Nokkrir ráðherrar
óttast að deilan leiði til uppgjörs
milli forsætisráðherrans og fjár-
málaráðherrans eins og þegar
Margaret Thatcher og Nigel Law-
son deildu um Evrópumálin.
Agreiningur þeirra varð til þess
að Lawson sagði af sér sem fjár-
málaráðherra 26. október 1989
og það stuðlaði að falli Thatcher
ári síðar. The Economist segir
að andstæðingar EMU verði í
meirihluta á flokksþinginu í Bour-
nemouth og kunni að reyna að
knýja Clarke til afsagnar fremur
en að ná sáttum fyrir kosningar.
„Fari svo kann stjómin að falla
fyrir áætlaðan kjördag 1. maí
1997. Jafnvel þótt það gerist
ekki mun áframhaldandi óeining
örugglega leiða til ósigurs."
Nýja FIMMLINAN til sölu
BMW 520 ia, árg. ‘97, ek. 1400 km,
sjálfsk., abs, loftpúði, litur:
Vínrauður, sanseraður.
Innfl. nýr, skipti ód
Til sýnis á Litlu
bílasölunni
Verða Finnar í
kjarna ESB?
Helsinki. Morgunblaðið.
SAMKVÆMT svonefndri framtíð-
arskýrslu finnsku ríkisstjómarinn-
ar eiga Finnar að vera í hinum
harða kjarna sem nú er að mynd-
ast í Evrópusambandinu. í raun
þýðir þetta að talið er nauðsynlegt
að Finnar séu aðilar að mynt-
bandalagi Evrópu (EMU) frá upp-
hafi, en nokkrir þingmenn úr röð-
um stjómarflokka og stjómarand-
stöðu fullyrða nú að ríkisstjórnin
hafi ekki gert opinberlega grein
fyrir framkvæmd Evrópustefnu
sinnar.
Þegar málið er skoðað grannt
virðast sömu vinnubrögð viðhöfð
og á tímum kalda stríðsins þegar
finnsk yfirvöld voru sökuð um svo-
kallaða Finnlandíseringu; undir-
gefni gagnvart Kremlarbændum.
A eftirstríðsárunum myndaðist sú
hefð í fínnskum utanríkismálum
að takmarka mjög möguleika
þjóðarinnar og kjörinna fulltrúa
hennar til að ræða utanríkismál.
í kalda stríðinu var þetta til
þess að ögra ekki stjórnvöldum í
Moskvu en hvers vegna þagnar-
stefnunni er haldið áfram þykir
mörgum nú óskiljanlegt.
Leita ráða
gegn mót-
orhjóla-
klúbbum
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
EFTIR að fjórir slösuðust, þar af
eitt ungbarn og tuttugu íbúðir eru j
óíbúðarhæfar eftir sprengjutilræði í j
mótorhjólaklúbb svokallaðra „Hells j
Angels" í íbúðarhverfi í Málmey fyrr I
í vikunni leita sænsk yfirvöld nú I
óspart leiðar til að losna við mótor- j
hjólaklúbbana úr þéttbýli. í Dan- j
mörku hafa svipaðir atburðir átt sér f
stað og danska þingið býr sig nú
undir að setja ný lög til að taka á I
klúbbstarfseminni. Umdeilt er hins
vegar hvort rétt sé að setja lög, sem
beint gegn ákveðnum hópum með
svo augljósum hætti, í stað þess að
reyna að nota betur þau lög, sem
fyrir eru. Talið er að í Danmörku
séu 150 félagar í klúbbunum og um
500 séu tengdir þeim.
Sprengjan í klúbbnum í Málmey
olli skemmdum á nálægum húsum
og er tjónið metið á tugi milljóna
íslenskra króna. Allir gluggar í ná-
lægum húsum brotnuðu, svo gler-
brotum rigndi yfir íbúana og blóma-
pottar og annað lauslegt þeyttist um
íbúðirnar eins og flugskeyti. Fjórir
voru fluttir á slysavarðsstofu, slas-
aðir eftir glerregnið, þar af eitt ung-
barn.
Lögreglan álítur að sprengjan
hafi vegið að minnsta kosti tíu kíló,
svo ef einhver hefði verið á ferli
hefði sá hinn sami ekki þurft að
kemba hærurnar. Talið er að með-
limir „Bandidos", annars mótor-
hjólaklúbbs, hafi komið sprengjunni
fyrir. Um síðustu helgi var skotið á
hús í Hasslarp, sem er smábær á
Skáni, en þar er talið að höfuðvígi
Vítisenglanna í Svíþjóð sé.
Lögregla gagnrýnd
Lögreglan í Málmey hefur verið
harðlega gagnrýnd fyrir að hafa
ekki haft vörð við húsið, þar sem
vörður hefur verið við önnur hús
klúbbanna. Borgaryfirvöld hafa und-
anfarna daga staðið í samningavið-
ræðum um að yfirtaka húsið, en það
hefur ekki tekist og þau standa van-
máttug andspænis starfseminni. |
Lögreglustjóri lénsins segist nú ætla j
að nýta sér heimild til tímabundinn-1
ar lokunar hússins í von um að |
hægt verði að koma klúbbnum burt
fyrir fullt og allt. Sérfræðingar um i
starfsemi klúbbanna segja að átökin j
í Svíþjóð og Danmörku valdabaráttu j
er snúist meðal annars um undirtök- j
in á eiturlyfjamarkaðnum og annarri i
glæpastarfsemi. Klúbbarnir sækjast
eftir að hreiðra um sig í íbúðahverf-
um, því þar álíta þeir sig öruggari
gegn árásum óvina, en það veldur
eðlilega skelfingu meðal íbúanna.
Efasemdir um lagafrumvarp
í vikunni mótmæltu nágrannar
eins Kaupmannahafnarklúbbsins’-
starfseminni og þangað mættu Bjorn
Westh dómsmálaráðherra og fleiri •
stjórnmálamenn og lofuðu að j
klúbbnum yrði lokað innan tveggja.
vikna. Nú hefur danska stjórnin lagt j
fram lagafrumvarp, þar sem kveður ’
á um að hægt verði að banna klúbb-
félögum aðgang að klúbbhúsunum.
Margir eru þó efins um að lögin
muni duga til að stemma stigu við
glæpastarfseminni ogóttast að klúb-
barnir færi sig einfaldlega um set.
Betra sé að þjarma að þeim með
vöktun, símhlerunum og leit í húsum
og bílum meðlima. Sænska stjórnin
hefur enn ekki mótað tillögur, en
fylgist af áhuga með hreyfingum
dönsku stjórnarinnar.
Þar sem klúbbarnir eru skráðir
sem tómstundaklúbbar hafa þeir iðu-
lega fengið fjárframlög og húsaskjól
frá bæjarfélögum til starfseminnar
og margir meðlimanna eru á at-
vinnuleysisbótum, þótt hvorki klúb-.
bana né meðlimina virðist skorta fé.
Má til dæmis nefna að eftirlætismót-
orhjól gengjanna kosta um tvær
milljónir íslenskra króna hvert.